Bài 13
Lý thuyết kinh tế vĩ mô trong
nền kinh tế mở
2
Bảng cán cân thanh toán

Bảng cán cân thanh toán ghi chép lại một
cách có hệ thống toàn bộ những giao dịch
kinh tế giữa cư dân trong nước với thế giới
bên ngoài trong một thời kỳ.
–
Thời kỳ báo cáo thường là một năm tài khóa
3
Bảng cán cân thanh toán

Ví dụ các loại giao dịch:
–
Giao dịch mua bán hàng hóa và dịch vụ

Người VN mua hàng của Mỹ

Người Mỹ mua hàng của VN
–
Giao dịch đầu tư vốn

Người Mỹ mang vốn tới đầu tư tại VN

Người VN gửi tiền ra nước ngoài
–
Viện trợ


Kiều hối người nước ngoài gửi về cho họ hàng ở VN
4
Bảng cán cân thanh toán

Bảng cán cân thanh toán được chia thành 3 nhóm
1. Tài khoản vãng lai (current account)
–
Phản ánh giao dịch mua bán H & DV ở khu vực tư nhân
2. Tài khoản vốn (capital account)
–
Phản ánh giao dịch vốn ở khu vực tư nhân
3. Tài khoản tài trợ chính thức (Official Settlement Account)
–
Phản ánh giao dịch vốn của NHTW
5
Bảng cán cân thanh toán
1. Tài khoản vãng lai

Tài khoản vãng lai bao gồm các tiểu khoản sau:
i. Cán cân thương mại

Xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ (+)

Nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ (-)
i. Thu nhập từ đầu tư nước ngoài ròng
–
Tiền lãi và cổ tức nhận được từ phía nước ngoài (+)
–
Tiền lãi và cổ tức phải trả cho phía nước ngoài (-)
6

Bảng cán cân thanh toán
1. Tài khoản vãng lai
iii. Chuyển khoản ròng: giao dịch một chiều không có đối
ứng

Người nước ngoài viện trợ hoặc gửi tiền, quà tặng về cho
người trong nước (+)

Người trong nước viện trợ hoặc gửi tiền, quà tặng cho
người nước ngoài (-)
7
Bảng cán cân thanh toán
2. Tài khoản vốn

Tài khoản vốn bao gồm các khoản mục sau
−
Vay nước ngoài dài hạn và trung hạn (+)
−
Cho nước ngoài vay dài hạn và trung hạn (-)
−
Vay nước ngoài ngắn hạn (+)
−
Cho nước ngoài vay ngắn hạn (-)
Đầu
tư
gián
tiếp
8
Bảng cán cân thanh toán
2. Tài khoản vốn


Tài khoản vốn bao gồm các khoản mục sau
−
Đầu tư trực tiếp của nước ngoài vào trong nước (+)
−
Đầu tư trực tiếp từ trong nước ra nước ngoài (-)
Đầu
tư
trực
tiếp
9
Bảng cán cân thanh toán

Cán cân tổng thể (Overall Balance) bằng cán
cân tài khoản vãng lai cộng với cán cân tài
khoản vốn
10
Bảng cán cân thanh toán
3. Tài khoản tài trợ chính thức

Bằng với cán cân tổng thể về giá trị tuyệt đối nhưng có dấu ngược lại

Phản ánh sự thay đổi tài sản dự trữ ngoại tệ của ngân hàng trung ương
một quốc gia

Tài khoản này mang dấu (-) hàm ý rằng tài sản dự trữ ngoại tệ của NHTW
tăng lên

Tài khoản này mang dấu (+) hàm ý rằng tài sản dự trữ ngoại tệ của NHTW
giảm xuống.

11
Bảng cán cân thanh toán

Tài khoản vãng lai cộng tài khoản vốn cộng
tài khoản tài trợ chính thức bằng 0.
12
Bảng cán cân thanh toán

Chúng ta cũng có thể chứng minh cán cân
thanh toán bằng 0 thông qua đồng nhất thức
thu nhập quốc dân
GDP = C + I + G + X - IM
13
Bảng cán cân thanh toán
GDP = C + I + G + X – IM

(GDP – C – G) – I = X – IM

S – I = X – IM
14
Bảng cán cân thanh toán

Nếu S - I = X – IM = -1 USD nghĩa là

S – I = -1 USD nghĩa là tiết kiệm trong nước không đủ đáp
ứng đầu tư trong nước và phải đi vay nước ngoài 1 USD
(thặng dư tài khoản vốn +1 USD)

X – IM = -1 USD nghĩa là bị thâm hụt tài khoản vãng lai -1
USD và cần phải đi vay 1 USD để trang trải cho khoản

thâm hụt ngoại thương này.
15
Bảng cán cân thanh toán

Nếu S - I = X – IM = +1 USD nghĩa là

S – I = +1 USD nghĩa là tiết kiệm trong nước nhiều hơn đầu
tư trong nước và sẽ cho nước ngoài vay 1 USD (thâm hụt
tài khoản vốn -1 USD)

X – IM = +1 USD nghĩa là thặng dư tài khoản vãng lai +1
USD và phải cho nước ngoài vay 1 USD để họ có thể nhập
khẩu hàng của chúng ta.
16
Bảng cán cân thanh toán

Ý nghĩa của cán cân thanh toán bằng 0
–
Một nước mà thâm hụt thương mại thì nó sẽ phải
đi vay nước ngoài (thặng dư tài khoản vốn) để
trang trải cho khoản thâm hụt thương mại
–
Một nước mà thặng dư thương mại thì nó sẽ cho
nước ngoài vay (thâm hụt tài khoản vốn)
17
Tỷ giá hối đoái

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa (nominal
exchange rate)


Tỷ giá hối đoái thực tế (real exchange rate)

Tỷ giá hối đoái bình quân (effective
exchange rate)
18
Tỷ giá hối đoái

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa
–
Là tỷ lệ trao đổi giữa hai đồng tiền của hai quốc
gia
–
Là giá của một đồng tiền tính theo một đồng tiền
khác
19
Tỷ giá hối đoái

Có hai cách thể hiện tỷ lệ này
–
Số nội tệ đổi lấy một ngoại tệ (16.000 VND/USD)

Đây là giá của đồng tiền nào?
–
Số ngoại tệ đổi lấy một nội tệ (0.0000625
USD/VND)

Đây là giá của đồng tiền nào?
20
Tỷ giá hối đoái


Cách niêm yết không ảnh hưởng tới bản chất vấn
đề kinh tế
–
Các cuốn sách kinh tế ở các nước phát triển (Mỹ, Anh,
Canada) thường dùng cách ghi số ngoại tệ đổi lấy một nội
tệ
–
Chúng ta sử dụng cách ghi số nội tệ đổi lấy một ngoại tệ

Mục đích là để đơn giản khi ghi tỷ giá

Ký hiệu là E
n
= 16000 VND/USD
21
Tỷ giá hối đoái

Đồng tiền mạnh (hard currency): chiếm tỷ trọng đáng
kể trong giao dịch ngoại thương trên thế giới

Đồng tiền có thể chuyển đổi (convertible currency):
NHTW chấp nhận đổi đồng tiền đó với các đồng tiền
khác theo tỷ giá hiện hành.
22
Tỷ giá hối đoái

Tỷ giá hối đoái thực tế
–
Là tỷ lệ trao đổi hàng hóa giữa hai quốc gia


Số hàng hóa trong nước đổi lấy một hàng hóa tương tự của
nước ngoài (theo cách niêm yết mà chúng ta sử dụng)

Ký hiệu là E
r
–
Cho biết sức cạnh tranh của hàng hóa trong nước so với
hàng hóa nước ngoài về mặt giá cả
23
Tỷ giá hối đoái

Ví dụ
–
Giá áo VN là 160.000 VND; Giá áo Mỹ là $12
–
Tỷ giá danh nghĩa là E
n
= 16.000 VND/USD
→ Giá áo VN bằng 10 USD (160.000/16.000)
→ Tỷ giá thực tế E
r
= 12 USD/10 USD = 1.2
Nghĩa là 1.2 áo VN đổi lấy 1 áo Mỹ → áo VN rẻ hơn áo Mỹ → áo VN
có sức cạnh tranh cao hơn (giả định chất lượng như nhau)
24
Tỷ giá hối đoái

Công thức tổng quát
của tỷ giá thực tế
–

E
r
: tỷ giá thực tế
–
E
n
: tỷ giá danh nghĩa
–
P
f
: chỉ số giá nước ngoài
–
P
d
: chỉ số giá trong nước
f n
r
d
P E
E
P
×
=
25
Tỷ giá hối đoái

Khi tỷ giá thực tế E
r
(tính theo công thức trên) tăng
thì hàng hóa trong nước trở nên rẻ hơn và có sức

cạnh tranh cao hơn.

Khi tỷ giá thực tế E
r
giảm thì hàng hóa trong nước
trở nên đắt hơn và giảm sức cạnh tranh.