Giảng viên: Dương Ngọc Dương
Sinh viên: Nguyễn Văn Thuỳ
Trần Thị Thanh Thủy

Mục lục
1. Đặc điểm sinh học của cá hồi vân
2. Kỹ thuật sản xuất giống cá hồi vân

1. Đặc điểm sinh học của cá hồi vân
1.1 Vị trí phân loại
Bộ: Salmoniformes
Họ: Salmonidae
Giống: Oncorhynchus
Loài: O. mykiss
Tên tiếng Anh thường gọi là: Rainbow trout, Steelheah,
Kamloops trout.

1.2 Phân bố
-
Đây là loài cá nước ngọt phân bố tự nhiên ở các cửa
sông thuộc Thái Bình Dương chủ yếu là bắc Mỹ và một
phần ở châu Á.
-
Được nhập vào châu Âu từ cuối thế kỷ 19.
-
Năm 2002 cá hồi được nuôi ở 64 quốc gia thuộc tất cả
các đại lục trừ châu Phi, điển hình như Chi Lê, Hoa
Kỳ, Na Uy, Anh, Úc, Trung Quốc, Hàn Quốc, Israel,
Ấn Độ, Nepal.
-

Năm 2005 cá hồi vân được nhập vào nước ta từ Phần
Lan dưới dạng trứng đã thụ tinh

Các nước chính sản xuất cá hồi vân (theo FAO năm 2006):
châu Âu, Bắc Mỹ, Chile, Nhật Bản và Australia.


1.3 Đặc điểm hình thái
-
Cá hồi vân có hình dáng thuôn, thon dài với 60-66
đốt sống, 3-4 gai sống lưng, 10-12 tia vây lưng, 8-12
tia vây hậu môn và 19 tia vây đuôi, mép vây mỡ
thường có màu đen.
-
Cá hồi vân trên lưng, lườn, đầu có các chấm màu đen
hình cánh sao. Khi trưởng thành xuất hiện các vân
màu hồng chạy dọc theo đường bên, dải này càng
đậm ở thời kỳ cá sinh sản và bụng có màu trắng bạc

-
Cá đực và cá cái phân biệt nhau ở hình thái của mõm
cá (cá cái mõm bằng, cá đực hàm dưới cong lên hình
móc câu)
-
Màu sắc và hình dáng bên ngoài của cá tùy thuộc vào
môi trường sống, tuổi, giới tính và độ thành thục

Mũi
Mắt
Nắp mang

Đường bên
Vây lưng
Vây đuôi
Cuống đuôi
Vây hậu môn
Hậu môn
Vây bụng
Vây ngực
Miệng
Vây mỡ

1.4 Đặc điểm sinh sản
-
Khi mùa đông tới nhiệt độ nước bắt đầu hạ xuống
cũng là lúc tuyến sinh dục của cá bắt đầu phát triển
mạnh.
-
Trong tự nhiên, cá hồi vân có thể sinh sản ở lứa tuổi
rất sớm, cá đực ở 2-3 tuổi, cá cái 3 tuổi
-
Nhiệt độ thích hợp nhất để tuyến sinh dục phát triển
là 5-13°C. Nhiệt độ nước trên 13°C tuyến sinh dục
không phát triển hoặc phát triển không bình thường.
-
Mùa sinh sản của cá kéo dài từ tháng 1 đến tháng 5,
tuy nhiên, mùa sinh sản của cá hồi vân có thể thay
đổi phụ thuộc vào nhiệt độ nước.

-
Cá hồi vân đẻ trứng ở nhiệt độ 2 – 13°C. Khi nhiệt độ

tăng lên quá 13°C phôi thai phát triển không bình
thường, tỷ lệ dị hình cao. Ngược lại khi nhiệt độ
xuống đến 0,5°C phôi thai của nó vẫn phát triển và
nở bình thường, tuy thời gian ấp kéo dài hơn.
-
Ở điều kiện 12
0
C cá 2 tuổi trọng lượng 600 g trở lên
đã có thể cho đẻ. Hệ số thành thục đạt 20%.
-
Cá cái có tập tính đào tổ đẻ trứng, 1kg cá cái có thể
sản xuất 2.000 trứng cỡ 3-7mm.

-
1 cá cái có thể đẻ từ 500-2.500 trứng nặng khoảng
100 mg/quả, trứng được thụ tinh và ấp trong tổ.
-
Trứng cá hồi có mầu vàng nhạt hoặc vàng cam
-
Trong điều kiện nuôi vỗ trong ao, bể, cá bố mẹ có thể
thành thục nhưng chúng không có khả năng đẻ tự
nhiên. Tuy nhiên, cá giống có thể được sản xuất bằng
phương pháp cho đẻ nhân tạo hoặc thu trứng từ tự
nhiên về ấp nở trong điều kiện nhân tạo.

Ảnh hưởng của nhiệt độ đến thời gian nở của cá hồi vân
Nhiệt độ (
0
C) Thời gian nở (ngày)
4,5 80

7,2 49
10 31
12,8 21
15 19

Các giai đoạn phát triển của cá hồi vân
1. Trứng (eggs): Trứng phát triển đầy đủ sẽ rụng và
chảy ra ngoài. Quá trình thụ tinh với sẹ của con đực
diễn ra ở môi trường nước. Sau khi thụ tinh, sự phát
triển của phôi thai diễn ra bên trong trứng. Giai đoạn
này cần giữ yên tĩnh để phôi phát triển bình thường.
2. Trứng điểm mắt (eyed eggs): Phôi trong trứng có
màu đen giống như mắt nên gọi là trứng có điểm mắt.
Giai đoạn này đã có thể vận chuyển đi xa mà không
ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của phôi.

3. Cá bột (alevins): sau giai đoạn trên khoảng 2 tuần thì
cá nở. Cá mới nở có bao noãn hoàng khá lớn. Ở giai
đoạn này cá nằm đáy, dinh dưỡng nhờ vào các chất
dữ trữ ở noãn hoàng bao gồm protein, đường, muối
khoáng, vitamine. Giai đoạn này có thể kéo dài vài ba
tuần, cá tiếp tục hoàn thiện sự phát triển miệng và
mắt.
4. Cá hương (fry): tính từ lúc cá bột bơi lên mặt nước tự
tìm kiếm thức ăn
5. Cá trưởng thành (adults): Cá đã phát triển đầy đủ,
sau 2 năm có thể tham gia đi đẻ.

Giai đoạn trứng


Giai đoạn trứng điểm mắt

1.5 Đặc điểm sinh trưởng
-
Cá hồi vân sinh trưởng thích hợp nhất ở nhiệt độ 12 –
18°C.
-
Trong giới hạn này nhiệt độ càng cao tốc độ sinh
trưởng càng nhanh. Vượt quá giới hạn trên cá sinh
trưởng chậm lại.
-
Khi nhiệt độ lên quá 20°C chức năng sinh lý của cá
bị ức chế, khả năng kháng bệnh giảm.
-
Nhiệt độ 25
o
C trở lên cá chết rất nhanh.

-
Trong điều kiện nuôi, từ cỡ cá khi thả là 30g, cá có
thể đạt khối lượng bình quân 250-300g/con sau 8
tháng nuôi, 600-1000g sau 2 năm nuôi, 2000g sau 3
năm nuôi

1.6 Đặc điểm dinh dưỡng
-
Cá hồi vân là loài cá ăn động vật và có thể gây ảnh
hưởng đến các loài thủy sản khác trong thủy vực.
-
Sau khi nở, cá bột sử dụng noãn hoàng để làm thức ăn.

Khi túi noãn hoàng gần hết chúng bắt đầu tìm kiếm
thức ăn trong tầng nước mặt
-
Ở ngoài tự nhiên, khi còn nhỏ cá hồi vân ăn ấu trùng,
côn trùng, giáp xác nhỏ, động vật phù du. Khi trưởng
thành chúng ăn giáp xác (ốc, trai…), côn trùng nước
và cả cá con
- Vì cá hồi vân bột có kích cỡ khá lớn cho nên có thể sử
dụng thức ăn công nghiệp để ương cá giai đoạn đầu

1.7 Môi trường sống
* Nhiệt độ
-
Cá hồi vân sinh trưởng và phát triển ở nhiệt độ 10-
20
0
C (thích hợp nhất là 15-17
0
C)
-
Cá hồi vân bắt mồi tốt nhất ở nhiệt độ 15
0
C, bỏ ăn
khi nhiệt độ lên đến 20
0
C
-
Cá chết nhiều khi nhiệt độ ở mức ≥ 24
0
C

* Oxi hoà tan
-
Cá hồi vân sinh trưởng và phát triển tốt khi hàm
lượng oxi hoà tan đạt ≥ 7 mg/l
-
Tuy nhiên, chúng có thể chịu đựng được ngưỡng oxi
mức 6 mg/l

* Độ pH :
-
pH thích hợp cho cá hồi vân dao động từ 6,7-8,5
-
Ở mức pH thấp thì sẽ không tốt cho sự phát triển của
phôi và cá bột.
+ pH : 4,5-5,5 tỷ lệ nở của trứng giảm
+ pH ≤ 4,3 phôi cũng như cá bột sẽ bị chết.
+ pH > 9 thì cá hồi có thể chết, đặc biệt là ở giai đoạn
phôi phát triển và cá bột.
* NH
3
< 0,01 mg/l

* Độ muối :
-
Sức chịu đựng của cá hồi vân đối với độ muối phụ
thuộc vào cỡ cá. Chúng có thể sinh trưởng trong
nước lợ với độ muối thấp trong suốt năm đầu tiên
nhưng chúng chỉ chịu được độ muối 25-30‰ khi
chiều dài cơ thể đạt 15-20cm


1.8 Tỡnh hỡnh nuụi cỏ hi võn trờn th gii v
Vit Nam
* Trờn th gii:
-
Nghề nuôi cá hồi vân có từ năm 1950, chủ yếu là các
n ớc châu âu, sau đó chuyển sang Chi Lê
-
Năm 2002, đã có 64 n ớc trên thế giới nuôi cá hồi vân,
trong đó có một số quốc gia có hệ thống nuôi công
nghiệp, cung cấp sản l ợng lớn cá hồi vân cho thị tr
ờng thế giới, đó là các n ớc ở Châu Âu, Bắc Mỹ, Nê
Pan, Chi Lê, Nhật Bản và Australia.
-
Năm 1997 Mỹ đã sản xuất đ ợc 25.777 tấn chiếm 7%
tổng sản l ợng cá hồi vân toàn cầu.

-
Năm 1999 thì lượng cá hồi vân trao đổi trên thế giới
là 79.000 tấn trên tổng số 463.000 tấn tổng sản lượng
cá hồi nuôi của thế giới.
-
Năm 2000 sản lượng cá hồi vân của thế giới đứng
vào hàng thứ hai là 448.000 tấn sau cá hồi salmo Đại
Tây Dương là 884.200 tấn