i









CHT LNG
TNG TRNG KINH T

MT S ÁNH GIÁ BAN U CHO VIT NAM



Nguyn Th Tu Anh và Lê Xuân Bá
Vi s tr giúp ca
Nguyn Th Nguyt và Phan Lê Minh

HÀ NI, THÁNG 5 NM 2005


ii

MC LC

Các bng biu iii
Các hình iii
Các hp iii
LI M U 1
CHNG I. CHT LNG TNG TRNG VÀ KHUNG PHÂN TÍCH 3
1. Khái nim “Cht lng tng trng” 3
2. Khung phân tích đã đc vn dng trên th gii 5
2.1. Hình thành các loi tài sn vn 5
2.2. Mô hình tng trng 8
2.3. Phân phi thu nhp và phân phi c hi 10
2.4. Qun lý hiu qu ca Nhà nc 13
CHNG II. ÁNH GIÁ CHT LNG TNG TRNG CA MT S
NGHIÊN CU TRÊN TH GII 14

1. Mt cân đi trong đu t hình thành các loi tài sn vn 14
2. Mô hình tng trng bóp méo và tng trng bn vng 15
3. Bt bình đng trong phân phi thu nhp, phân phi c hi và tng trng 18
4. Qun lý hiu qu và tng trng 19
CHNG III. MT S ÁNH GIÁ BAN U V CHT LNG 20

TNG TRNG CA VIT NAM 21
1. u t hình thành vn vt cht và vn con ngi 21
1.1. u t hình thành tài sn vn vt cht 21
1.2. u t vào hình thành tài sn vn con ngi 25
2. Mô hình tng trng ca Vit Nam qua phân tích đnh lng 28
2.1. Các gi đnh ca mô hình 28
2.2. Cách gii mô hình và s liu 30
2.3. Kt qu và đánh giá 31
3. Bt bình đng trong phân phi thu nhp và tng trng 34
CHNG IV: KT LUN VÀ KHUYN NGH 39
Tài liu trong nc 43
Tài liu nc ngoài 43

iii
Các bng biu

Bng 1: Mô hình tng trng ca Brasil và Hàn Quc 16

Bng 2: Mt s ch s liên quan đn tng trng ca 16 nc ci cách và 44 nc
không tin hành ci cách 17

Bng 3: H s Gini giáo dc và tc đ tng trng nm 1990 ca mt s nc 18
Bng 4: Chi tiêu công phân theo cp hc 19
Bng 5: Kt qu tng trng phân theo nhóm nc giai đon 1990-1999 20
Bng 6: C cu đu t theo thành phn kinh t và t trng ca tng khu vc trong
GDP - Giá hin hành 22

Bng 7: Vn đu t công cng 1996-2000 và 2001-2005 theo ngành (%) 24
Bng 8: T l ngi đi hc trong nhóm thu nhp thp nht đc min gim hc phí
hoc đóng góp nm 2002 26


Bng 9: Xu hng h tr giáo dc cho hc sinh nghèo t 1998-2002 26
Bng 10: So sánh mt s ch tiêu liên quan đn chi tiêu t nhân cho 1 ngi đi hc
nm 2001-2002 27

Bng 11: Chênh lch v chi tiêu cho đu ngi đi hc/1 nm theo khon chi 27
Bng 12: Nhn dng mô hình tng trng ca Vit Nam 32
Bng 13: Bng chng v tng trng, XGN và bt bình đng 34
Bng 14: Tác đng ca tng trng và phân phi ti gim nghèo 38

Các hình

Hình 1: ng Lorenz v giáo dc nm 2002 28
Hình 2a: ng Lorenz v chi tiêu ca khu vc thành th và nông thôn nm 35
Hình 2b: ng Lorenz v chi tiêu ca 8 vùng kinh t nm 2002 35
Hình 3: ng Lorenz v phân phi tài sn c đnh nm 2002 36
Hình 4: Tái phân phi ngân sách trung ng cho các chng trình mc tiêu quc gia
và ch s xp hng nghèo nm 2000 và nm 2002 37



Các hp
Hp 1: Lng và cht ca tng trng kinh t 6


iv
Các t vit tt

CTTCC
DNNN

TMSDC
GD-T
GDP
GNP
IMF
KHCN
LTB&XH
NXBL-XH
NXBTK
TCTK
TFP
XGN


Chng trình đu t công cng
Doanh nghip Nhà nc
iu tra mc sng dân c
Giáo dc- ào to
Tng sn phm quc ni
Tng sn phm quc dân
Qu tin t quc t
Khoa hc công ngh
Lao ng thng binh và xã hi
Nhà xut bn Lao đng-Xã hi
Nhà xut bn thng kê
Tng Cc thng kê
Tng nng sut các nhân t
Xóa đói gim nghèo



1
LI M U
Trong giai đon phát trin va qua Vit Nam đã đt đc kt qu tng đi
cao v tng trng kinh t. Tc đ tng Tng sn phm quc ni đt trung bình 7,9%
thi k 1990-1997 và 6,6% thi k 1998-2004. Cùng vi tng thu nhp bình quân đu
ngi và ci thin v cuc sng, t l nghèo đã gim đáng k t 58,2% nm 1992
xung còn 28,9% nm 2002. Nhng theo mt vài đánh giá gn đây thì cht lng tng
trng ca Vit Nam còn thp. Ngh quyt Hi ngh T 9, Khoá IX đã nhn đnh “
tng trng kinh t khá … nhng cha tng xng vi mc tng đu t và tim nng
ca nn kinh t.”
1
Có th thy tính bn vng ca tng trng hay cht lng tng
trng ngày càng đc quan tâm nhiu hn và nâng cao cht lng tng trng là
mt mc tiêu quan trng ca chính sách tng trng và chính sách phát trin  Vit
Nam.
Nghiên cu khía cnh „cht“ ca tng trng là mt lnh vc mi  Vit nam.
Tng cc Thng kê mi đây đã đ cp ti lnh vc này bng cách c lng đóng góp
ca nhân t vn vt cht, lao đng và Tng nng sut các nhân t vào tng trng
GDP trong giai đon t 1994-2002 (TCTK, 2003). Tuy vy, Báo cáo mi ch xem xét
mt khía cnh ca cht lng tng trng, c th là mi phân tích ngun lc hay đóng
góp ca ba nhân t trên đây vào tng GDP, nhng cha c lng đc đóng góp ca
vn con ngi
2
- đc coi là mt nhân t rt quan trng đ nâng cao cht lng tng
trng. Mt vài nghiên cu khác cng gián tip đ cp ti cht lng tng trng, tuy
nhiên cho đn nay cha có mt nghiên cu riêng nào v vn đ này.
Mc dù kt qu tng trng và phát trin trong thi gian qua khá cao, song
Vit Nam vn là mt nc đang phát trin li trong quá trình chuyn đi, thu nhp
bình quân đu ngi tuy có xu hng tng nhng v mc tuyt đi vn còn rt thp.
Do đó, khía cnh cht lng tng trng li càng cn đc chú trng hn.

Trong khuôn kh mt nghiên cu nh, Báo cáo cha th đ cp và phân tích tt
c các khía cnh ca cht lng tng trng. Da vào phng pháp lun và các
nghiên cu đã làm trên th gii, Nghiên cu dng  ba mc tiêu c th:


1
Báo Nhân dân ngày 5/2/2004.
2
Khái nim vn con ngi đc s dng rt nhiu trong lý thuyt và mô hình tng trng. Vn con ngi Có
th đnh ngha vn con ngi là nng lc ca con ngi đc s dng vào quá trình sn xut đ mang li nng
sut cao hn v mt kinh t. Do vy, vn con ngi là kt qu ca quá trình đu t và tích ly nên còn đc gi
là tài sn vn con ngi. Vn con ngi đc hình thành qua nhiu kênh, trong đó kênh giáo dc và đào to
đc coi là quan trng nht.


2
(i) Trình bày khái nim cht lng tng trng và mt khung kh phân tích đã
đc s dng trên th gii làm c s đ vn dng phân tích, đánh giá cho trng hp
ca Vit nam; trình bày kt qu đánh giá cht lng tng trng ca mt s nghiên
cu trên th gii;
(ii) Da vào phng pháp lun đã đc vn dng trên th gii, Nghiên cu này
s phân tích mt s yu t và khía cnh nhm đa ra mt s đánh giá ban đu v cht
lng tng trng ca tng th nn kinh t Vit Nam. Các phân tích vì vy tp trung
vào ba vn đ liên quan ti cht lng tng trng, bao gm: hình thái đu t vào
hình thành tài sn vn vt cht và vn con ngi; nhn dng mô hình tng trng ca
Vit nam giai đon 1990-2003, đc bit chú trng ti đóng góp ca vn con ngi và
phân tích din bin bt bình đng v phân phi thu nhp cng nh nh hng ca tng
trng và bt bình đng ti gim t l nghèo. Do thiu thông tin và s liu không đy
đ, đánh giá v đóng góp ca vn tài nguyên vào tng trng và hiu qu qun lý Nhà
nc đi vi tng trng cha đc đ cp trong Nghiên cu này.

(iii) Trên c s kt qu phân tích, Nghiên cu s đ xut mt s kin ngh.
Nhm đt các mc tiêu đã nêu  trên, ngoài li m đu ni dung ca báo cáo
nghiên cu đc trình bày trong bn phn. Chng I trình bày khái nim cht lng
tng trng và khung phân tích. Chng II trình bày kt qu đánh giá cht lng ca
mt s nghiên cu trên th gii. Trên c s vn dng phng pháp lun trình bày 
Chng I, Chng III s đa ra mt s đánh giá ban đu v cht lng tng trng
ca tng th nn kinh t Vit Nam. Chng IV là kt lun và đ xut kin ngh da
vào kt qu phân tích thu đc.
Thông qua Nghiên cu này, nhóm nghiên cu mong mun đóng góp mt phn
nh vào vic làm rõ hn khía cnh cht ca tng trng v phng pháp lun, trên c
s đó đa ra mt s đánh giá ban đu đi vi tng trng ca Vit Nam trong giai
đon va qua. Nhiu khía cnh cha đc nghiên cu sâu và đy đ trong Nghiên cu
va là hn ch, nhng cng là nhng gi m cho các nghiên cu tip theo.
Nhóm nghiên cu xin chân thành cm n s h tr ca Vn phòng Vin
Friedrich-Ebert Hà Ni trong thc hin Nghiên cu này.
Hà ni, tháng 5 nm 2005



3
CHNG I. CHT LNG TNG TRNG VÀ KHUNG PHÂN TÍCH
1. Khái nim “Cht lng tng trng”
Cho đn đu nhng nm 80, tng trng kinh t đc coi là mc tiêu hàng đu
ca tt c các quc gia. Trong mt thi gian dài, hu ht các nc đã theo đui mô
hình tng trng da vào tích lu tài sn vn vt cht và các chính sách thng chú
trng vào thu hút các dòng vn đu t, k c nhp khu vn. Quan nim tng trng
kinh t luôn đi đôi vi xoá đói nghèo và các nc nghèo có th đui kp các nc giàu
đã dn đn nhng d báo đy lc quan cho th gii th ba trong thp k 90: tc đ
tng thu nhp bình quân đu ngi khong 3,2% và gim nghèo đt tc đ 4% hàng
nm. Trên thc t t 1991-1998, tng trng ca các nc đang phát trin ch tng vi

tc đ 1,6% hàng nm. ng thi, tc đ gim nghèo ch đt 2% vi s nghèo tuyt
đi hu nh không đi. Cng trong thi k này trên th gii đã hình thành các nhóm
nc có tc đ tng trng và thành qu phát trin trái ngc nhau. Giai đon 1980-
1992, mt lot nc Châu Phi phi chu tht lùi v kinh t vi tc đ tng trng âm
và tình trng nghèo đói vn dai dng. Trong khi đó  Châu Á, các nc công nghip
mi ni lên vi tc đ tng trng cao, có xu hng bt kp các nc phát trin 
phng tây và tng trng gn vi gim nghèo. Các nc này duy trì đc tng
trng cao trong mt thi gian khá dài và Maddison (1994) đã chng minh cao trào
ca quá trình đui kp này là t 1950 đn 1989.
Nhng din bin thc t đó đã đt du hi ln cho các nhà kinh t và t cui
thp k 90 cht lng tng trng bt đu đc chú ý nhiu hn khi nghiên cu tính
bn vng ca tng trng. T gia thp k 90 (th k 20), trong các Báo cáo v phát
trin con ngi, UNDP đã đa ra nhiu khái nim khác nhau nh tng trng mt
gc, tng trng không có tng lai v.v. nhm cnh báo v tng trng không gn vi
phân phi thành qu ca tng trng, đng thi cng đa ra khái nim “tng trng
công bng”
3
. im chung ca các khái nim này là ch xoay quanh mt ý, đó là tng
trng cn gn vi cht lng. Qua đó cho thy có khá nhiu cách hiu khác nhau v
“Cht lng tng trng”. Theo cách hiu rng nht thì cht lng tng trng có th
tin ti ni hàm ca quan đim v phát trin bn vng, chú trng ti tt c ba thành t
kinh t, xã hi và môi trng. Theo cách hiu hp, khái nim có th ch đc gii hn
 mt khía cnh nào đó, ví d cht lng đu t, cht lng giáo dc, cht lng dch
v công, qun lý đô th v.v. Dù hiu theo cách nào thì các khái nim và nghiên cu


3
Mt ví d là Báo cáo phát trin con ngi nm 1998.

4

cho đn nay đu toát lên mt ý chung mang tính cnh báo, đó là không ch có mc và
tc đ tng trng là quan trng, mà làm cách nào đ đt và gi đc tng trng cao
(ví d thông qua tng cht lng đu t, nâng cao cht lng giáo dc, qun lý đô th
tt hn v.v.) không kém phn quan trng. V “khó din t” hn đó ca tng trng
dng nh cng xoay quanh mt ch đ, đó là tng trng cn gn vi cht lng.
Nh vy, cho đn nay cha có mt khái nim chính thc v cht lng tng
trng tng t nh khái nim “tng trng kinh t”. Trên c s lý thuyt và các kt
qu nghiên cu thc tin, mt s nhà kinh t, ví d Vinod et al. (2000) đã nht trí đa
ra hai khía cnh ca cht lng tng trng là: (1) tc đ tng trng cao cn đc
duy trì trong dài hn và (2) tng trng cn phi đóng góp trc tip vào ci thin mt
cách bn vng phúc li xã hi, c th là phân phi thành qu ca phát trin và xoá đói
gim nghèo. Vi khái nim này, cách nhìn nhn v tng trng kinh t tr nên toàn
din hn và đc nâng lên mt bc so vi trc. Nói đn tng trng gi đây không
ch đn thun là tng thu nhp bình quân đu ngi, mà hai mc tiêu khác không kém
phn quan trng là duy trì tc đ tng trng cao trong dài hn và tng thu nhp phi
gn vi tng cht lng cuc sng hay tng phúc li và xoá đói nghèo. Theo cách
hiu này thì tng trng không nht thit phi đt tc đ quá cao, mà ch cn cao 
mc hp lý nhng bn vng. Nâng cao cht lng tng trng vì vy có ý ngha ln
cho các nhà hoch đnh chính sách, nht là ca các nc đang phát trin.  đt đc
điu đó, vic xem xét các khía cnh ca quá trình to tng trng tr nên cp thit
hn. Chính sách tng trng và mt chin lc phát trin không nên dng  đt mc
tiêu gia tng tc đ tng trng mà bt chp các hu qu v phân phi thành qu.
Trái li, tng thu nhp mt cách bn vng, ci thin đi sng vt cht cho các nhóm
ngi nghèo cng phi đc quan tâm trc tip ngay t trong quá trình to tng
trng. Khái nim cht lng tng trng trên đây khng đnh s không trùng lp
gia các quan đim v “phát trin”, “phát trin bn vng”, “tng trng” và “cht
lng tng trng hay tng trng bn vng”. Tuy nhiên, gia chúng tn ti mi quan
h cht ch vi nhau, trong đó vn đm bo nguyên tc tng trng kinh t là mt yu
t quan trng ca phát trin. iu này càng quan trng đi vi các nc đang phát
trin, bi các ch s ca phát trin khó có th đc ci thin nu nh tng trng

không bn vng và ngi nghèo không đc hng li t thành qu tng trng.

5
2. Khung phân tích đã đc vn dng trên th gii
Cho đn nay cha có mt khung phân tích thng nht v cht lng tng
trng trên th gii. Mt trong nhng lý do c bn nht có l là s chênh lch ln v
trình đ phát trin gia các nc và s khác nhau v mô hình tng trng mà tng
nc theo đui. Theo cách tip cn khái quát nht, c s đ phân tích và đánh giá cht
lng tng trng thng da vào bn ni dung b sung cho nhau, đó là: (1) đu t
hình thành các loi tài sn vn tham gia vào quá trình to giá tr gia tng; (2) mô hình
tng trng ca mt nc; (3) khía cnh phân phi (c thu nhp và c hi) trong c
quá trình tng trng và (4) qun lý hiu qu vi ni hàm chính là xây dng th ch
và cht lng chính sách ca Nhà nc.
Vic đánh giá cht lng tng trng bng cách xem xét bn ni dung trên đây
cho thy có s thng nht v nguyên tc gia “phát trin” và “tng trng”. Theo
cách hiu đn gin nht, phát trin là nâng cao cht lng cuc sng, tng c hi cho
mi ngi đ có th t quyt đnh cho tng lai ca chính mình. Trong khi đó, tng
trng hay tng thu nhp trên đu ngi là mt ch s quan trng nht ca phát trin.
Tuy nhiên, có tng trng kinh t v lng không có ngha là các ch s khác ca phát
trin t đng đc ci thin. iu này đã đc chng minh c v lý thuyt ln thc
tin  nhiu nc, nht là các nc đang phát trin, trong nhiu thp k va qua. Vì
vy, tng trng v lng nu không đc duy trì và không đi đôi vi ci thin v
phúc li hay các ni dung khác ca phát trin thì mc tiêu ca phát trin cng s
không đt đc. Nh vy, phân tích cht lng tng trng không ch dng  vic ch
xem xét các yu t
to ra tng trng (ni dung 1 và 2), mà quan trng không kém là
cn xem xét c kt qu phân phi thành qu ca tng trng cng nh tác đng ngc
tr li ti tng trng ca khía cnh phân phi đó (ni dung 3). Ni dung th t liên
quan trc tip ti vai trò và đóng góp ca qun lý Nhà nc ti c quá trình tng
trng và do đó không th tách ri khi ba ni dung trc.

2.1. Hình thành các loi tài sn vn
Phân tích ngun lc tng trng là phng pháp hay s dng nht đ đánh giá
mu hình tng trng ca mt nc. Tham gia vào quá trình tng trng gm nhiu
yu t và các tác nhân, nhng tham gia trc tip là các nhân t sn xut gm lao đng,
vn vt cht, vn con ngi, vn tài nguyên (và môi trng) và tin b công ngh.
Tin b công ngh mt mt nh hng ti hiu qu s dng và nng sut ca các nhân

6
t còn li, mt khác đóng góp vào Tng nng sut các nhân t (TFP). Các nhân t sn
xut đóng góp vào quá trình to tng trng, hình thành nên mô hình tng trng ca
mt nc, và nh vy cng có ngha là đóng góp vào to phúc li. Do đó, đu t vào
hình thành các loi tài sn vn này là cn thit đ có tng trng. Tuy nhiên, đi vi
cht và lng ca tng trng, mc đu t và cách thc đu t đu quan trng nh
nhau. Vì vy, đu t mt cân đi, chng hn đu t thiên lch hay các chính sách làm
méo mó s hình thành các loi tài sn vn, s không ha hn duy trì đc tng trng
trong dài hn và nâng cao phúc li. Lp lun này trái vi nhiu quan nim trc đây
cho rng, ch cn đu t, nht là vn vt cht  mc cao s đt tng trng nh mong
đi. Hp 1 mô t quá trình tng trng và khía cnh cht lng ca tng trng cng
nh đóng góp ca các nhân t sn xut vào to phúc li qua kênh tng trng.




1.1. Khía cnh phân phi thu nhp và c hi
1.2. Xây dng th ch và chính ph hiu qu







Trong Hp 1, các loi tài sn vn là kt qu ca quá trình đu t và tích lu, do
đó nu ch tp trung đu t vào mt loi tài sn s dn đn đu t quá ít vào các loi
tài sn khác. Thc t  nhiu nc công nghip và các nc đang phát trin trong hai
thp k 80 và 90 là bng chng khá rõ ca s tp trung đu t vào tài sn vn vt
cht. Các nc này đã áp dng nhiu bin pháp khác nhau đ làm tng li sut ca
ngun vn này nh tr cp vn, u đãi lãi sut, bo lãnh cho vay, bo h sn xut
trong nc, min gim thu v.v. H qu ca chính sách này là khuyn khích hành vi
chp nhn ri ro ca các nhà đu t, ngân hàng và cng đng doanh nghip, gây bùng
Hp 1: Lng và cht ca tng trng kinh t

Tin b công ngh Tin b công ngh

TFP






TFP



Tin b công ngh Tin b công ngh

Ngun: Xây dng da vào mô hình ca Vinod et al. (2000).

- Gim méo mó liên quan
đn đu t hình thành tài

sn vn vt cht;
- Các bin pháp trc tht
bi ca th trng;
- Qun lý hiu qu.
Tài sn vn
vt cht
Tài sn vn
con ngi
Tài sn vn
tài n
g
u
y
ên
Tng
trng
Duy trì tng
trng, Tng
phúc li,
XGN

7
n v đu t vào tài sn vn vt cht trong hai thp k trên. Mt trái ca các chính
sách này là thiu ngun lc đu t và h thp li sut thu đc t đu t vào các tài
sn vn khác và vì vy không hp dn các nhà đu t. u t thiên lch là mt
nguyên nhân dn đn tng trng không bn vng. H qu này càng tr nên trm
trng hn nu nh đu t, nht là đu t công, kém hiu qu.
 đt tc đ tng trng cao cng nh thu hút vn đu t trc tip nc
ngoài, nhiu nc đang phát trin còn cho phép khai thác tài nguyên và môi trng
quá mc, thng thy  các nc có li th so sánh cho phát trin các ngành tp trung

tài nguyên, ví d khai thác nguyên liu thô. Các bin pháp ph bin là gi chi phí liên
quan đn vn con ngi và tài nguyên  mc thp bng cách không thc hin (hoc
không nghiêm túc thc hin) các qui đnh v bo v môi trng, các qui đnh v v
sinh và an toàn lao đng v.v. Các chính sách này đc coi là mt trong nhng bin
pháp khuyn khích đu t, nhng tác đng trái là làm gim giá ca vn tài nguyên đ
thu hút đu t trong và ngoài nc. Khai thác quá mc tài nguyên và phát trin các
ngành công nghip da vào tài nguyên cng kéo theo đu t nhiu hn vào tài sn vn
vt cht. Do vy, gim ngun tài nguyên c v lng và cht có th làm gim nng
sut ca vn vt cht. Tác đng s bt li hn cho các nc nghèo v tài nguyên. i
vi các nc nghèo, gim tài sn vn tài nguyên (nh tài nguyên đt, tài nguyên rng
và tài nguyên nc) s nh hng trc tip ti ngi nghèo. Lý do là hot đng sn
xut ca ngi nghèo gn lin vi vn tài nguyên, trong khi c hi thay th vn tài
nguyên bng các loi vn khác ca ngi nghèo là rt thp. Vì vy, s xung cp ca
ngun vn tài nguyên mà không đc thay th bng các loi tài sn vn khác (nh
vn vt cht, vn con ngi) thì tng trng cng s khó đt đc mc tiêu xoá đói
gim nghèo mt cách bn vng.
Tuy nhiên, ngn chn s xung cp ca tài nguyên còn ph thuc vào chính
sách đu t công cng. Do ngun ngân sách hn hp nên trong nhiu trng hp các
chính ph đã không th chú trng ti đu t vào loi tài sn vn này, gây mt cân đi
trong hình thành các loi tài sn vn, nh hng ti cht và lng ca tng trng
kinh t. Song nh đã nêu  trên, tác đng ca s xung cp vn tài nguyên ti tng
trng có th gim nu vn tài nguyên đc thay th bng các loi tài sn vn khác,
nht là vn con ngi. Mt nn kinh t chú trng đu t vào vn con ngi s có c
hi đ phát trin các ngành kinh t da vào tri thc, qua đó làm gim s ph thuc ca

8
tng trng vào các ngành khai thác tài nguyên, cng có ngha là gim nh hng ca
vic xung cp tài nguyên ti tng trng v lâu dài.
Trong quá trình hình thành và s dng các loi tài sn vn trên, yu t công
ngh đóng mt vai trò quan trng đi vi các nc đang phát trin, ít nht bi hai lý

do có quan h tng tác vi nhau sau đây. Th nht, công ngh làm tng hiu qu s
dng các loi tài sn vn và qua đó có tác đng trc tip ti nng sut lao đng. Th
hai, tin b công ngh thng đc du nhp vào các nc đang phát trin bng con
đng nhp khu vn và hàng hoá trung gian.  thu đc li ích t tin b công
ngh mi thì trình đ ca lc lng lao đng phi đt đc mt mc nht đnh. Do
đó, tc đ ph bin, chuyn giao công ngh s nhanh hn nu nh vn con ngi
cng đc tng c v s lng và cht lng. Ngoài hai lý do trên đây, tin b công
ngh quan trng không ch đi vi các nc đang phát trin mà c các nc phát trin
 ch: mt khi tt c các loi tài sn vn hu hình đã đc tích ly và khai thác  mc
cao thì yu t quyt đnh ti tng nng sut chính là tin b công ngh. iu này đã
đc chng minh  rt nhiu nc công nghip phát trin. Sau nhiu nm đu t tích
lu, các nc này đã có đc trình đ lao đng và tài sn vn vt cht  mc cao, lúc
đó tin b công ngh tr thành đng lc chính ca tng trng v dài hn
4
.
2.2. Mô hình tng trng
Quá trình đu t và hình thành các loi tài sn vn có tính quyt đnh ti hình
thành mô hình tng trng ca mt nc và nh hng ti tng trng c v lng và
cht. Kt qu có th to ra ít nht ba loi mô hình tng trng sau đây:
Mô hình tng trng trì tr: Nn kinh t có th đt tng trng trong mt giai đon
ngn nhng tc đ tng có xu hng gim dn, dn đn trì tr và khó duy trì tng
trng đc lâu dài. Mô hình tng trng loi này thng không bn vng. Lý do
chính là đu t quá thp vào hình thành các loi tài sn vn và hiu qu đu t công
rt thp. Nn kinh t có th ri vào vòng lun qun do tng trng thp dn đn thiu
ngun lc đ đu t, nht là vào vn con ngi và vn tài nguyên v.v. Kt qu ca mô
hình này là va không duy trì đc tng trng, không tng phúc li và không thc
hin đc mc tiêu xoá đói nghèo. Mô hình này có th thy  mt s nc đang phát


4

Xung quanh vn đ này tuy nhiên còn nhiu khía cnh vn còn đang tranh cãi và nghiên cu, nht là khía cnh
lao đng, vic làm  các nc phát trin. Ni dung này nm ngoài phm vi ca Nghiên cu.

9
trin mà trong nhiu nm các ch s phát trin không đc ci thin, nht là tình trng
nghèo đói vn dai dng và thu nhp đu ngi không đc ci thin.
Mô hình tng trng b bóp méo: Tng trng có đc ch yu da vào khai thác
quá mc vn tài nguyên, tr cp vn vt cht mt cách rng rãi bng nhiu bin pháp
nh min thu, cho kht n thu, cp vn u đãi đu t và tr cp tín dng đu t v.v.
Trong khi đó, đu t vào vn con ngi và đi mi công ngh còn chm. So vi loi
th nht, mô hình tng trng b bóp méo tt hn cho ngi nghèo và ci thin phúc
li nói chung. c đim ni bt ca mô hình này là đu t thiên lch, quá chú trng
u tiên đu t vn vt cht thông qua các chính sách u đãi vn và tng đu t công.
Vi mô hình này, tng trng có th đt đc chng nào Nhà nc vn có kh nng
duy trì các khon tr cp vn vt cht. Tuy nhiên, trong dài hn nn kinh t s phi
đi mt vi nhng méo mó v c cu và h qu là tng trng không bn vng, đc
bit đi vi các nc nghèo có quy mô ngân sách nh và qun lý đu t không hiu
qu. Do ngun lc dành cho các u đãi này chim mt t trng ln ca ngân sách nên
có th làm gim ngun lc đ đu t vào các loi tài sn khác. Tuy nhiên, tác đng
ca các u đãi này thng là nh, mang tính ngn hn và không đóng góp nhiu vào
tng nng sut. Trong nhiu trng hp, u đãi đu t vn vt cht còn làm gim
nng lc cnh tranh ca ngành và ca c nn kinh t.
Mô hình tng trng bn vng: Các loi tài sn vn đc hình thành và đu t cân
đi, không b bóp méo. u t ca Nhà nc chú trng ti các lnh vc to tác đng
lan ta, tích cc ti c nn kinh t, nh đu t cho giáo dc, y t và bo v vn tài
nguyên. Theo mô hình này, vn con ngi là mt trng tâm ca chính sách đu t
nhm đáp ng yêu cu ca quá trình ph bin, tip thu và đi mi công ngh. So vi
hai loi mô hình trên, tng trng theo mô hình này đt đc mc tiêu tng phúc li
và xoá đói nghèo. Tc đ tng trng không nht thit quá cao nhng có th duy trì
trong dài hn nh vào s đu t và hình thành hài hoà, cân đi, không méo mó các

loi tài sn vn. Các nn kinh t tin ti mô hình tng trng này thng có mt chính
ph khá trong sch và qun lý hiu qu.
Cht lng tng trng theo ba mô hình trên mi đc xem xét di góc đ
hình thành và đu t vào các loi tài sn vn. Có th rút ra mt nhn xét là c mc đu
t ln hình thái đu t vào tng loi tài sn vn đu nh hng ti cht lng tng
trng. ó cn
g là thách thc ln đi vi các nhà hoch đnh chính sách.

10
2.3. Phân phi thu nhp và phân phi c hi
Khía cnh tng trng và phân phi thu nhp luôn là mt ch đ gây tranh cãi,
bt đu t gi thuyt hình ch U ngc ca Kurznets (1955) v bt bình đng trong
phân phi thu nhp gn vi quá trình tng trng. Theo Kurznets, bt bình đng có
th là mt h qu ca quá trình tng trng. Th nhng mt khi xã hi đã phát trin
ti mt mc cao nht đnh, mc đ bt bình đng s gim đi, lúc đó thu nhp và phúc
li có xu hng đc phân phi công bng hn.
Tuy vy, nhiu kim đnh thc t đã không nghiêng v gi thuyt này: bt bình
đng v phân phi thu nhp không nhng không gim đi mà còn tng lên hoc gi 
mc cao ngay c  nhiu nn kinh t phát trin nh M, Anh.  gii quyt bt li
này, các nc phát trin đã áp dng nhiu bin pháp khác nhau, trc tip (qua chính
sách tái phân phi) và gián tip (nh thông qua tái phân phi c hi). Các nc có nn
kinh t th trng t do nh M, Anh có phn thiên v áp dng các bin pháp trc
tip, trong khi ti các nc công nghip Châu Âu c hai loi trc tip (nh thông qua
thu thu nhp cá nhân, tr cp) và gián tip (cung cp các dch v giáo dc, y t
nhm to c hi cho ngi có thu nhp thp tham gia vào quá trình tng trng) đu
đc thc hin.
T cui thp k 80 ca th k 20 đn nay, tác đng ca khía cnh phân phi ti
tng trng tr thành mt ch đ mang tính thi s khi bàn v tng trng ca các
nc đang phát trin. S dng mô hình tng trng ni sinh, nhiu nghiên cu gn
đây v các nc này

5
đã tìm ra mi quan h ngc chiu gia bt bình đng trong
phân phi thu nhp/tài sn và tng trng kinh t. Mt s nghiên cu, đi din là
Barro (1999) li cho rng bt bình đng tng lên ch làm gim tc đ tng trng ca
các nc nghèo có mc GDP bình quân đu ngi thp hn 2000 ô la M. Trái li,
các nc có mc thu nhp bình quân đu ngi cao hn mc này, mi quan h này
tr nên không rõ ràng. Do đó, vn đ bt bình đng và tng trng là thách thc cho
nhng nc nghèo hn là nc giàu nu xét ti cht lng tng trng. Các chính
sách nhm to thu nhp bình đng hn bng cách phân phi c hi mt cách công
bng hn s thúc đy tng trng và xoá đói nghèo.
Phân phi thu nhp công bng hn  các nc đang phát trin đc coi là có
li cho tng trng kinh t trong dài hn đc gii thích qua bn gi thuyt sau đây:


5
Có th xem Galor and Zeira (1993), Stigliz (1999), Aghihon, Caroli and Garci-Penalosa (1999), Barro (1999).

11
Th nht, khác vi kinh nghim thu đc t các nc phát trin, nhiu nghiên
cu gn đây cho rng ngi giàu  các nc đang phát trin cha thc s mun tit
kim đ đu t vào nn kinh t trong nc. Xu th d nhn thy là ngi giàu mun
tiêu dùng hàng ngoi nhp xa x, mua nhng ngôi nhà đt tin hay đi du lch nc
ngoài và tích tr vàng bc, đ trang sc, hay gi tit kim  các ngân hàng Loi tit
kim và đu t đó không đóng góp nhiu vào tng tim lc sn xut ca quc gia,
thm chí là mt s lãng phí ngun lc vn đã ít i  các nc này. Vi hành vi tiêu
dùng đó, nu chin lc phát trin mà dn đn gia tng nhanh bt bình đng v phân
phi thu nhp s to c hi đ duy trì v th ca nhóm ngi giàu, đng thi gây tn
tht cho c nn kinh t do lãng phí ngun lc. Trong dài hn, mt chin lc nh vy
thng có tác dng "phn tng trng và phát trin".
Th hai, v phía ngi nghèo, do thu nhp và mc sng thp nên tình trng sc

kho, dinh dng và giáo dc kém. iu này làm gim c hi tham gia hot đng
kinh t và nng sut lao đng ca h, và vì th trc tip hay gián tip nh hng xu
ti quá trình tng trng. Do vy, đu t vào giáo dc và y t, đm bo ngi nghèo
đc tip cn các dch v giáo dc và y t đc coi là nhng bin pháp cn thit giúp
ngi nghèo có c hi tìm vic làm vi nng sut cao hn và có thu nhp tt hn.
Trình đ lao đng cng nh hng gián tip ti cht lng tng trng thông qua s
dng và qun lý ngun tài nguyên tt hn. Bên cnh đu t vào con ngi, chính sách
đu t công và gim tr cp đi vi các dch v xã hi cao cp có li cho ngi giàu
cng có tác đng gim chênh lch v thu nhp và có li cho tng trng.
Th ba, thu nhp ca ngi nghèo tng s kích thích tng nhu cu v hàng hóa
và dch v sn xut trong nc, trong khi ngi giàu có xu hng dành phn thu nhp
tng thêm ca h đ mua hàng nhp khu xa x nhiu hn. Qua đó kích thích đu t,
sn xut và to vic làm trong nc, đng thi to điu kin cho ngi nghèo có c
hi tham gia và hng li nhiu hn t tng trng kinh t.
Th t, chênh lch thu nhp ln và nghèo đói tuyt đi ph bin có th dn đn
bt n v xã hi. Hu ht các lp lun cho rng bt bình đng là nguyên nhân ca
xung đt trong xã hi, có th dn đn bt n đnh xã hi và chính tr và rt cuc là có
hi cho tng trng kinh t.
Các chính sách tng trng mà không tính đn khía cnh phân phi thu nhp
và phân phi c hi cng nh không gn vi xoá đói nghèo bn vng s khó duy trì

12
đc tng trng trong dài hn. Mt khi chú trng ti cht lng tng trng thì khía
cnh phân phi và xóa đói nghèo không th gii quyt ch bng chính sách tái phân
phi thu nhp trc tip. Các bin pháp gián tip nhm to c hi cho ngi nghèo có
th tham gia nhiu hn vào quá trình tng trng mi là cn thit. Do đó, đu t cho
giáo dc, y t và bo v môi trng có tác đng tích cc ti hình thành vn con ngi
và vn tài nguyên- đc coi là hai yu t có nh hng ln ti hot đng sn xut và
thu nhp ca ngi nghèo. Tuy vy, nu chính sách đu t công ch tp trung vào s
lng mà không coi trng cht lng và cách thc phân phi thì s không đt đc

kt qu mong mun. Vic thc hin chính này đã và đang gp khó khn ti nhiu
nc dn đn tình trng ngi giàu đc tip cn các ngun lc d dàng hn và
hng li nhiu hn so vi ngi nghèo. Mt s nc đang phát trin có t trng chi
cho các lnh vc xã hi khá cao nhng li không ci thin đc kt qu giáo dc và
thu nhp ca ngi nghèo. Chng hn, mt s nc  Châu M La tinh có t l nhp
hc ca hc sinh nghèo khá cao, nhng phn ln ch có th theo hc ti các trng
công lp. Do cht lng dch v ca các trng công lp thp nên kt qu giáo dc
ca hc sinh nghèo kém so vi hc sinh giàu và vì vy làm gim c hi tìm đc vic
làm có thu nhp cao ca nhóm nghèo. ây là mt nguyên nhân dn đn chênh lch v
thu nhp ca các nc này khá cao. Nh vy,  nhiu trng hp, vn đ cha hn là
tng chi ngân sách mà là phân phi li ngun lc và ci thin cht lng ca hàng hoá
và dch v công sao có li cho nhóm ngi có thu nhp thp.
Bên cnh chính sách đu t công, các chính sách h tr ngi nghèo tip cn
ngun vn đu t, đt đai, tài nguyên và các bin pháp ph bin kin thc, chuyn
giao công ngh cng có nh hng tích cc ti m rng c hi to vic làm có thu
nhp cao hn cho ngi nghèo. C s đ thc hin loi chính sách (mang tính xã hi)
này là các th trng nhân t, nht là th trng vn trong các nc đang phát trin
thng không hoàn ho. Vì vy, ngi nghèo khó tip cn các ngun vn đu t hn
ngi giàu và mt đi c hi đu t l ra có th mang li li sut cao hn. Chi phí giao
dch cao cng làm nn lòng và không to kích thích cho ngi nghèo đu t, k c
đu t vào vn con ngi. H qu là bt bình đng v phân phi thu nhp không
gim, mà v dài hn còn bt li cho tng trng
6
. Thc t v mi quan h gia nghèo
đói, khía cnh phân phi và tng trng đã làm cho vai trò ca chính sách xã hi đi
vi quá trình tng trng ngày càng tr nên quan trng hn.


6
Có th xem thêm Barro (1999) và nhiu tác gi khác.


13
2.4. Qun lý hiu qu ca Nhà nc
Ba b phn cu thành trên đây tuy nhiên vn cha đ đ duy trì tng trng
trong dài hn. Cht lng tng trng còn ph thuc vào nng lc ca b máy Nhà
nc, trc ht trong xây dng th ch và thc hin vai trò qun lý ca mình. Trong
nghiên cu này, qun lý hiu qu đ cp trc tip ti vai trò và đóng góp ca Nhà
nc vào quá trình tng trng, có th đc đánh giá ít nht qua bn tiêu chí là n
đnh v mô, n đnh chính tr, xây dng th ch và hiu lc ca h thng pháp lut.
Trc đây, vai trò qun lý ca Nhà nc đc coi là th yu do da vào gi
đnh tht bi ca th trng ch là ngoi l. Ngày nay vai trò ca Nhà nc đi vi quá
trình tng trng c v lng và cht đã đc đánh giá cao hn. Stiglitz (1989) cho
rng th trng hiu qu ch có đc di các điu kin nht đnh. Do đó trong nhiu
trng hp, mt s phân b hiu qu (các ngun lc và kt qu đu ra) s khó đt
đc nu không có s can thip ca chính ph. Nhiu nghiên cu đã ch ra tác đng
tích cc ca qun lý Nhà nc ti cht lng tng trng (Vinod et al., 2000). Ha
hn tng trng s đc duy trì trong tng lai  mt mc cao hp lý s d đt đc
hn đi vi mt nc có th ch và quy đnh minh bch, rõ ràng, tính thc thi ca h
thng pháp lut cao, có b máy Nhà nc ít quan liêu, tham nhng, đng thi to c
hi cho ngi dân thc hin tt các quyn ca h.
 đo lng và đánh giá s qun lý tt ca mt chính ph- ít nht theo bn tiêu
chí nêu trên- không phi d dàng c v lý thuyt và thc tin do c ch nh hng rt
phc tp. Do đó tn ti nhiu cách tip cn khác nhau đ đánh giá hiu qu qun lý
Nhà nc. Cách th nht da vào mt b ch s do mt t chc đ xut (ví d World
Bank) hoc do mt nhóm tác gi xây dng. im yu ca cách này là phi thu thp
thông tin t nhiu ngun, c quan khác nhau thông qua điu tra, phng vn chuyên
gia nên s thng nht và đ tin cy cao hn đi vi các nc phát trin. Cách th hai
hay đc dùng cho các nc đang phát trin là ch s dng mt vài ch s áp dng
cho các nc phát trin hoc phân tích tác đng trc tip và gián tip ca ba b phn
cu thành nêu trên da trên các biu hin trái vi qun lý tt. Ví d: biu hin ca s

qun lý kém là có s méo mó v chính sách, nh hng xu ti tng trng, phúc li
và xoá đói nghèo. Ngoài vic đánh giá khó khn, t ci t chính mình có l là mt
nhim v khó khn nht đi vi bt c chính ph nào, đc bit là  các nc đang
phát trin.


14
CHNG II. ÁNH GIÁ CHT LNG TNG TRNG CA MT S
NGHIÊN CU TRÊN TH GII
7

1. Mt cân đi trong đu t hình thành các loi tài sn vn
Trong thp k 80 và 90, Th k 20, tình trng đu t quá mc vào tài sn vn
vt cht din ra khá ph bin trên th gii nhm đt tng trng cao. Bên cnh m ca
nn kinh t cho đu t và thng mi, hu ht các nc đang phát trin chy theo
chính sách kinh t nhm tích lu tài sn vn vt cht. Tuy nhiên, kt qu đt đc v
tng trng là rt khác nhau gia các nc và trái vi k vng ban đu, chênh lch v
thu nhp bình quân đu ngi gia 20 nc giàu nht và 20 nc nghèo nht th gii
thm chí tng t 18 lên 37 ln t 1960 - 1995 (World Bank, 2001). Thc t này khá
nng n đi vi các nc đang phát trin mc dù nhiu ci cách c cu đã đc thc
hin t gia thp k 90.
Nhìn chung, hu nh các nc đu tr cp cho ngành công nghip, nông
nghip và xây dng c s h tng vi qui mô khá ln. Ví d, đu thp k 90, các nc
công nghip phát trin đã b ra mt khon tr cp tng ng 2,5%-3,0% so vi GDP
hay khong 7,6%-9,1% chi tiêu ca chính ph đ tr cp cho ba lnh vc trên. Tuy
nhiên, t trng tr cp thng cao hn  các nc đang phát trin, khong 4,3%-5,2%
so vi GDP và 19%-24% so vi chi tiêu ngân sách. Dành vn cho các lnh vc trên
cha hn đã là đu t quá mc, nhng nhng khon tr cp đó cho th gây ra nhng
méo mó, ví d làm cho các ngành đc u tiên không có kh nng cnh tranh. Nhng
con s trên đây cha k tr cp cho các ngành công nghêp ch bin mà theo nhiu

đánh giá là rt ln. Mt s nc còn tr cp c tiêu dùng, nht là tiêu dùng nng
lng. Trên thc t, tr cp tiêu dùng ch chim t l nh và phn ln tr cp dành
cho khu vc doanh nghip. Ngoài tr cp trc tip, khu vc sn xut còn đc tr cp
gián tip nh cung cp đt công hoc ngun tài nguyên  nhiu nc. Bên cnh đó
nhiu nc còn to u đãi gián tip cho các nhà đu t nc ngoài vi quy mô ln,
chng hn u đãi thu hoc bo h mt s ngành sn xut thay th nhp khu. Nguyên
nhân dn đn tr cp là do cnh tranh khc lit v thu hút đu t nc ngoài, nht là
trong mt s ngành tp trung vn và công ngh nh các ngành khai thác tài nguyên,
thép hay sn xut ô tô.


7
Nu không ghi khác, các s liu ca phn này ly t Vinod et al. (2000).

15
Vn đ đáng quan tâm là loi tr cp trên đây mi ch là hu hình. Tng tr
cp s ln hn nu nh tính thêm c mc bo h thu và thông qua hàng rào phi thu
quan. ó cng là nguyên nhân ca s không minh bch, phân bit đi x hay to ra
nhng méo mó khác trong nn kinh t. Nghiên cu  nhiu nc cho rng trong ngn
hn tr cp chính ph có th tác đng tích cc ti đu t và nng sut ca doanh
nghip, song trong dài hn tác đng là rt nh (Vinod et al. 2000). Thm chí  mt s
nc tr cp vn còn làm gim hiu qu hot đng ca các doanh nghip đc h tr,
ví d  Israel trong giai đon 1990-1994. Phn ln li nhun doanh nghip có đc là
nh tr cp bi các công ty này có t sut li nhun cao hn so vi bình thng. Hn
na, còn có rt ít bng chng v tác đng ca tr cp chính ph ti nng sut ca
doanh nghip.
u t mt cân đi cng đng ngha vi vic phân b ngun lc không hiu
qu, nht là thiu đu t vào các loi tài sn khác. Vi chính sách này, tng trng
khó có th đc tip tc duy trì chng nào Nhà nc không còn đ sc đ cung cp
các khon tr cp.

2. Mô hình tng trng bóp méo và tng trng bn vng
Theo mt phân tích cho 20 nc có thu nhp trung bình trong giai đon 1972-
1992, tng trng ch yu da trên vic m rng đu t vn vt cht s không bn
vng (Vinod et al. 2000). Lý do c bn là li sut kinh t nh quy mô và tác đng tràn
ca tin b công ngh có đc t đu t vào vn vt cht thng không đ đ bù đp
nng sut biên gim dn ca loi vn này. in hình cho loi này là mô hình tng
trng ca Brasil.  duy trì tc đ tng trng, Brasil và mt s nc đã thc hin
chính sách u đãi vn cho mt thi gian dài thông qua tài tr trc tip t ngân sách
cho các nhà đu t trong và ngoài nc, tr gía, u đãi thu và tín dng. u t ngân
sách cho giáo dc ch chú trng giáo dc cao đng và đi hc, thiu đu t vào giáo
dc trung hc và tiu hc.
Tng trng theo mô hình ca Brasil khin cho ngân sách luôn trong tình trng
cng thng do cn phi có ngun thu đ tng đu t vào hình thành tài sn vn vt
cht. V lý thuyt thì tr cp v vn cha chc dn đn tng nng sut, trong khi tác
đng đn tng trng là nh và mang tính ngn hn. Hình thc tr cp nh mô hình
ca Brasil là rt tn kém và vì vy ngun lc còn li dành cho giáo dc, y t và khu
vc xã hi là thp. ó cng là mt nguyên nhân ca bt bình đng v phân phi thu

16
nhp và phân phi c hi  nc này rt cao và gn nh không có xu hng gim
(Bng 1).
Tng đi trái ngc vi Brasil là mô hình tng trng ca Hàn Quc trong
giai đon 1980-1997. Mc dù Hàn Quc cng h tr các nhà đu t trc nhng nm
90 ca Th k trc, nhng h tr có chn lc, tp trung vào mt s ngành và vi thi
hn nht đnh nhm phát trin mt s ngành sn xut phc v xut khu. Các ngành
đc u tiên này đã tr thành đu tàu ca tng trng và kéo các ngành khác phát
trin theo. Mô hình này không phi là không có vn đ, tuy nhiên đim ni bt ca
Hàn Quc là các u đãi đó không tr thành gánh nng cho ngân sách Nhà nc. ng
thi Chính ph đã u tiên đu t nhiu hn cho giáo dc và ngân sách công cho giáo
dc đc u tiên cho giáo dc c bn. Nh đó Hàn Quc khá thành công trong phát

trin ngun nhân lc và h s Gini v giáo dc
8
hay s bt bình đng trong giáo dc
đã gim nhanh chóng. S kt hp đó làm cho đu t vào tài sn vn vt cht và vn
con ngi tr nên cân bng hn, bt bình đng trong thu nhp thp hn hn so vi
Brasil và tng trng thc s đi đôi vi gim nghèo. T 1980 đn 1997, Hàn Quc đã
duy trì đc tc đ tng trng kinh t khá cao, mt phn do khu vc công có kh
nng h tr đu t hình thành tài sn vn vt cht và vn con ngi đng thi trong
nhiu nm (Bng 1).
Bng 1: Mô hình tng trng ca Brasil và Hàn Quc
Các ch tiêu Brasil Hàn quc
Tc đ tng GDP bình quân (%) 2,8 7,6
Tính n đnh ca tng trng
a
1,4 0,4
Chi tiêu công cho giáo dc và y t so vi GDP (%) 2,9 3,4
Tng đu t trong nc so vi GDP (%) 20,5 32,6
T l nghèo di mc 1ô la M/ngày 23,6 _
H s Gini thu nhp 0,60 0,32
H s Gini giáo dc 0,39 0,22
Ngun: Vinod et al. (2000). Ghi chú: S liu trung bình cho giai đon 1978-1997. a: Tính
n đnh ca tng trng đc đo bng t s gia đ lch chun ca tc đ tng trng
và tc đ tng trng.
Bên cnh hai đin hình trên, mt nghiên cu so sánh mô hình tng trng ca
16 nc thc hin ci cách và 44 nc khác vn duy trì chính sách c trong thp k
80 và 90 cng cho thy mt s kt qu đáng chú ý (Bng 2).


8
H s Gini cng đc s dng đ đo mc đ bt bình đng trong giáo dc. Ý ngha và cách tính cng tng t

nh h s Gini v thu nhp. H s này càng cao, mc đ bt bình đng càng ln.

17
Bng 2: Mt s ch s liên quan đn tng trng ca 16 nc ci cách và 44 nc
không tin hành ci cách
Các ch s Nm
16 nc
ci cách
44 nc không
ci cách
Tc đ tng GDP bình quân đu ngi
1984-89
Thp k 90
2,8%
3,5%
-0,5%
0,1%
Tc đ tng tài sn vn vt cht
1984-89
Thp k 90
2,1%
3,5%
0,0
-0,5%
Tc đ phá rng
1984-89
Thp k 90
0,7%
1,1%
1,2%

1,4%
Chi ngân sách cho giáo dc so vi GDP
1984-89
Thp k 90
3,2%
3,5%
4,6%
4,7%
Ngun: Vinod et al. (2000). Ghi chú: trong s các nhà ci cách có c Trung quc, Hàn quc,
Thái lan.
Các ch s trong Bng 2 cho thy các nc thc hin ci cách đã tích lu tài
sn vn vt cht vi tc đ cao hn so vi các nc không tin hành ci cách. Tc đ
rng b phá ca nhóm trc tuy có thp hn nhóm sau nhng đu tng trong thp k
90. Mc dù tc đ phá rng thp, song din tích rng b phá ti các nc ci cách li
tng gp đôi trong nhng nm 90 (Th k 20), trong khi ch tng nh trong các nc
không ci cách. So sánh mô hình tng trng ca hai trng phái trên có th thy các
nc ci cách đu t vào các loi tài sn vn cân đi hn.
Kinh nghim ca 44 nc không thay đi chin lc phát trin cho thy, tng
chi tiêu cho giáo dc cng không đm bo đ tng tài sn vn con ngi nu nh
ngun vn công không đc s dng hp lý và có hiu qu, ví d c cu chi tiêu bt
hp lý, cht lng các dch v kém v.v. Nghiên cu so sánh này cho rng, nhìn chung
các quc gia tin hành ci cách s có nhiu c hi cho tng trng bn vng hn so
vi các quc gia chm đi mi trong chính sách phát trin.
Theo mt nghiên cu đnh lng v tng trng ca 70 quc gia đang phát
trin, nc nghèo hn có tng trng cao hn (Vinod et al. 2000). Vì vy,  các nc
nghèo đu t vào tài sn vn vt cht rt cn thit cho tng trng nhanh trong thi ký
đu ca phát trin. Tuy nhiên, sau khi nn kinh t đã đt đc qui mô vn (vt cht)
nht đnh, nu vn tip tc ch chú trng vào loi tài sn vn này mà không tng đu
t cho các loi tài sn vn khác thì tác dng ca vn vt cht đn tng trng kinh t
s yu đi. Nói cách khác, tng trng bn vng đi đôi vi ci thin phúc li đòi hi có

s b sung cho nhau gia các loi tài sn vn.

18
3. Bt bình đng trong phân phi thu nhp, phân phi c hi và tng
trng
Qua phân tích đnh lng, nhiu bng chng cho thy các nc có mc đ bt
bình đng cao v phân phi thu nhp thng có tc đ tng trng thp hn so vi
các nc phân phi thu nhp công bng hn. in hình cho nhóm đu là các nc
Châu M La tinh nh Columbia, Brasil, Costa Rica, Peru và cho nhóm sau là các nn
kinh t ông á nh Nht Bn, Hàn Quc và ài Loan.
ng thi, nhiu nghiên cu khác cng khng đnh phân phi c hi bình
đng, trc ht trong giáo dc, có tác đng tích cc ti tng trng trong dài hn. S
dng h s Gini giáo dc đ đo mc đ bt bình đng v phân phi c hi tip cn
dch v giáo dc, Lopez et al. (1998) đã c lng h s này cho 20 nc và thy có
s chênh lch gia các nc tng trng nhanh và các nc phát trin trì tr (Bng 3).
Tuy nhiên, cng cn khng đnh rng tip cn dch v giáo dc cng ch là mt yu t
tác đng đn tng thu nhp bình quân đu ngi.
Trong hai thp k va qua, h s Gini giáo dc có xu hng gim, nhng vi
mc đ khác nhau gia các nc. ó là kt qu ca quá trình điu chnh chính sách
tng trng và đu t  nhiu nc. Chính ph các nc đã chú trng ti gim bt
bình đng trong lnh vc giáo dc.  làm đc điu này thì tng chi tiêu cho giáo
dc là cha đ, bi kt qu giáo dc và c hi bình đng v giáo dc còn ph thuc
vào c cu và hiu qu chi ngân sách (Bng 4).
Bng 3: H s Gini giáo dc và tc đ tng trng nm 1990 ca mt s nc
Gini giáo
dc
Tc đ tng GDP/đu ngi
2000-2001 (%)
An-giê-ri 0,6 0,6
Brasil 0,4 0,2

Pakistan 0,64 0,3
Colombia 0,5 -0,3
Venezuela 0,42 0,7
In-đô-nê-sia 0,41 2,0
Hàn quc 0,21 5,7
Philipin 0,33 3,3
Ngun: Lopez et al. (1998) và World Bank (2000).




19
Bng 4: Chi tiêu công phân theo cp hc
Chi tiêu/1 hc sinh (t l so vi GNP trên
đu ngi)
H s gini giáo dc

Cp hc
Thp
niên 60
Thp
niên 70
Thp
niên 80
Thp
niên 90
1980 1990
Argentina
Tiu hc
Trung hc

i hc
-
26,17
59,29
3,06
10,43
23,58
6,49
-
17,45
8,32
-
19,84
0,29 0,27
Hàn quc
Tiu hc
Trung hc
i hc
6,21
8,64
36,67
7,86
7,39
28,02
12,79
10,76
10,49
14,86
11,86
5,83

0,34 0,21
Mexico
Tiu hc
Trung hc
i hc
4,43
-
70,72
-
-
-
3,97
8,61
32,43
7,18
13,93
35,66
0,50 0,38
Venezuela
Tiu hc
Trung hc
i hc
8,5
21,26
121,76
7,37
17,6
100,00
4,8
18,34

65,74
2,39
7,07
37,38
0,39 0,42
Ngun: Thomas et al. (2000).
Hàn quc là nc đi đu trong thc hin điu chnh c cu chi tiêu cho giáo
dc và mc chi trên đu hc sinh theo hng u tiên cho giáo dc ph thông. Nh đó
h s Gini giáo dc ca Hàn quc gim nhanh chóng ch trong mt thp k. Theo
nhiu đánh giá, thành công này ca Hàn quc là mt yu t quan trng góp phn vào
duy trì tng trng nhanh trong mt thi k dài cng nh giúp nc này hi phc tng
trng nhanh sau cú sc do cuc khng hong tài chính khu vc gây ra.
Mt thái cc khác là trng hp ca Venezuela. Mc chi công cho mt hc
sinh các cp đu gim đi, nhng xu hng vn là u tiên cho giáo dc đi hc và đó
có th là nguyên nhân ca bt bình đng v phân phi thu nhp cao và tng trng trì
tr  nc này trong nhiu thp niên va qua.
4. Qun lý hiu qu và tng trng
Mc dù nh hng ca qun lý Nhà nc ti tng trng kinh t đã đc
khng đnh v lý thuyt, song vic đánh giá trên thc t li ht sc khó khn, ch yu
do khó đo lng đc các tác đng này (Bng 5).






20
Bng 5: Kt qu tng trng phân theo nhóm nc giai đon 1990-1999
Các ch s Nhóm có tng
trng tc đ cao

(13 nc)
Nhóm tng trng
bình thng (53
nc)
Nhóm tng trng
thp
(39 nc)
Thng d ngân sách -1,8 % -1,4% -3,4
Thng mi/GDP 92,1% 77% 70,2%
M2/GDP 55,4% 36,9% 28,6%
D tr quc t 4,2 (tháng nhp khu) 3,9 (tháng nhp khu) 2,9 (tháng nhp khu)
Ch s lut pháp 0,2 -0,2 -0,7
Ch s kim soát tham
nhng
-0,1 -0,2 -0,6
Ngun: Vinod et. al (2000) s dng s liu ca World Bank. Các ch s lut pháp và kim
soát tham nhng đc đo trên c s cho đim thu đc t các cuc phng vn và nhiu
ngun khác nhau. iu này cng nói lên s phc tp khi đo lng các ch s này. Ch s lut
pháp có h s dng là tt và giá tr tuyt đi ca ch s kim soát tham nhng thp là tt.
Tác đng ca qun lý Nhà nc ti n đnh và duy trì tng trng còn th hin
 nhiu tiêu chí khác nhng cha đc th hin trong Bng 5, ví d chính sách chi
tiêu công, chính sách tr cp cho khu vc doanh nghip v.v. Tanzi và đng s (1997)
cho rng qun lý ti có th làm tng đu t công và to li ích cc b, nhng nh
hng ca yu t này ti nn kinh t li nng n, chng hn làm gim doanh thu thu
nh trng hp ca Pakistan. Theo nhóm tác gi, tham nhng gia tng có th làm tng
chi tiêu công thêm 1,6 đim phn trm so vi GDP, nhng đng thi có th làm gim
ti 10 đim phn trm doanh thu thu so vi GDP. Qun lý ti cng làm gim cht
lng ca công trình s dng vn công cng nh đin, đng, nc v.v. Qun lý ti
còn là mt nguyên nhân ca s tn ti và phát trin nhanh ca khu vc phi chính quy.
Khu vc này phát trin mnh có th làm gim doanh thu thu, tc là gim kh nng

đu t công và tip theo là có hi cho tng trng. Kinh nghim rút ra t mt s nc
công nghip mi cho thy qun lý tt hay mt chính ph trong sch và có nng lc
không nht thit đòi hi quc gia đó phi là mt nc giàu hay phát trin.
Tt c các bng chng trên đây cha th phn ánh ht thc t, nhng cho thy
mt điu rng lng và cht ca tng trng là gn lin vi nhau và là hai mt ca
mt vn đ. Nu quá trình tng trng ch thiên v mc tng thì khó có th duy trì
trong dài hn và đt mc tiêu ci thin phúc li.




CHNG III. MT S ÁNH GIÁ BAN U V CHT LNG

21
TNG TRNG CA VIT NAM
Nh đã ch ra  trên, khung phân tích cht lng tng trng va rng va sâu
hay đòi hi có cách nhìn tng quát các b phn cu thành và có s phân tích k lng
tng khía cnh. Do s phc tp này, nên hu ht đánh giá cht lng tng trng mi
ch tp trung  mt vài khía cnh mà các nhà nghiên cu và hoch đnh chính sách
quan tâm nhiu nht ti mt giai đon phát trin nht đnh. ó cng là lý do có rt ít
nghiên cu toàn din v vn đ này. i vi các nc đang phát trin và các nc
chuyn đi nh Vit Nam, mt khó khn na thng gp là h thng thông tin và
thng kê yu kém. Trong hoàn cnh đó, nghiên cu này s không th đ cp tt c các
vn đ mà ch đa ra mt s đánh giá ban đu da vào khung kh phân tích đã trình
bày  trên. Báo cáo này tp trung vào phân tích mt cách tng quát ba vn đ đc coi
là cn thit đ giúp cho vic đánh giá bao gm: (1) đu t vào hình thành tài sn vn
vt cht và vn con ngi; (2) nhn dng mô hình tng trng ca Vit nam và (3)
phân phi thu nhp và mi quan h gia bt bình đng và tng trng ca Vit Nam.
Do thiu thông tin đ có th lng hóa đc hiu qu qun lý Nhà nc nên vn đ
này không đc đ cp trc tip trong Nghiên cu này

9
. Tuy nhiên, Nghiên cu cng
đã rút ra mt s nhn xét liên quan đn hiu qu qun lý khi phân tích ba ni dung nêu
trên đ đánh giá cht lng tng trng.
1. u t hình thành vn vt cht và vn con ngi
1.1. u t hình thành tài sn vn vt cht
Di góc đ ca cht lng tng trng, khng hong kinh t  Vit nam t
cui thp k 70 đn gia thp k 80 (Th k 20) cng đc coi là mt bài hc quí
báu. Bên cnh nhng nhc đim ca c ch k hoch tp trung, mt nguyên nhân c
bn dn đn s gim sút nhanh chóng v nng sut và nhp đ tng trng chính là s
bt hp lý trong chính sách đu t vào tài sn vn vt cht. c đim ni bt ca
chính sách đu t trong thi k này là u tiên đu t quá mc vào các ngành công
nghip nng do các doanh nghip Nhà nc nm gi. Kt qu ca chính sách này là
đã to ra s bùng n v s lng các doanh nghip loi hình này vi tc đ tng bình


9
Hn na, hiu qu qun lý là mt vn đ rt ln, nên cn đc nghiên cu mt cách h thng hn. Do điu
kin không cho phép nên Nghiên cu này không th đi sâu vào khía cnh này.