MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI
I . ĐẶT VẤN ĐỀ:
Trong tất cả các mặt họat động ở nhà trường, việc phát triển ngôn ngữ
cho trẻ, đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi giữ vai trị, vị trí hết sức quan trọng. Phát triển
ngơn ngữ cho trẻ là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của giáo dục
mầm non. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập và vui chơi.
Ngôn ngữ giữ vai trò quyết định sự phát triển của tâm lý trẻ. Bên cạnh đó
ngơn ngữ cịn là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện bao gồm sự
phát triển về đạo đức, tư duy nhận thức và các chuẩn mực hành vi văn hoá.
Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5- 6 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy cảm
với nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca
dao, dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ. Những câu chuyện cổ tích, thần thoại
đặc biệt hấp dẫn trẻ. Chính vì vậy cho trẻ tiếp xúc với văn học và đặc biệt là
hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ
tốt nhất, hiệu quả nhất.
Thông qua việc trẻ kể chuyện sáng tạo giúp trẻ phát triển năng lực tư duy,
óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp. Khi trẻ kể
chuyện, ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ phong
phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó…
bằng chính ngơn ngữ của trẻ. Việc phát triển ngơn ngữ cho trẻ là
một trong những mục tiêu phát triển toàn diện cho trẻ mầm non. Do vậy là giáo
viên dạy trẻ 5-6 tuổi tôi đã nhận thức rõ được tầm quan trọng của việc phát triển
ngôn ngữ cho trẻ. Đặc biệt là thông qua hoạt động kể chuyện sáng tạo.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, tôi mạnh dạn chọn cho mình đề tài: “Một
số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi”. Đây là đề tài tơi đang nghiên
cứu với hy vọng sẽ đóng góp thêm một ý kiến nhỏ trong việc phát triển ngôn
ngữ cho trẻ để các em ngày càng tiến bộ, từ đó kết quả học tập ngày càng được
nâng cao.
II. NỘI DUNG VÀ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN:
1. Đánh giá thực trạng:
1

Năm học 2019-2020, tôi được phân công chủ nhiệm lớp trẻ 5-6, ở lớp tôi
được phân công đa số các em phát triển ngơn ngữ cịn chậm, Số trẻ trong lớp
q đơng, trong đó có 40% là trẻ mới đi học chưa có nề nếp. Học tập cũng như
kiến thức của trẻ cịn hạn chế, nên gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức các
hoạt động cho trẻ kể chuyện sáng tạo.
Đồ dung trực quan cịn ít chưa đa dạng phong phú, thẩm mỹ chưa đạt, giá
trị sử dụng chưa cao. Đặc biệt là đồ dùng cho trẻ hoạt động cịn rất ít. Bên cạnh
đó phụ huynh phần lớn là lao động nghèo, nên rất khó khăn trong việc hỗ trợ
đóng góp kinh phí để tạo góc hoạt động văn học và góc nghệ thuật cho trẻ.
Khi dạy trẻ kể chuyện sáng tạo giáo viên chưa biết vận dụng tích hợp các
môn học khác và chưa đầu tư sưu tầm các câu chuyện ngồi chương trình. Điều
đó dẫn đến thực trạng.
* Kết quả khảo sát đầu năm như sau:
STT
1
2
3

Các tiêu chí đánh giá
Trẻ hứng thú, phát âm rõ ràng

Kháo sát đầu năm
Số trẻ
Tỷ lệ %
9

26%


Trẻ không hứng thú

14
40%
13
34%
Trẻ phát âm chưa rõ ràng
Để khắc phục và giải quyết thực trạng trên tơi đã suy nghĩ và tìm ra

một số biện pháp giúp trẻ hứng thú trong kể chuyện sáng tạo .
Vì vậy, tơi thường xun chú trọng tổ chức hoạt động cho trẻ kể chuyện
sáng tạo theo các chủ điểm. đặc biệt sự phát triên ngôn ngữ của trẻ là một quá
trình từ thấp đến cao với các giai đoạn mang những đặc trưng khác nhau tuỳ
thuộc vào độ tuổi của trẻ.
Trẻ 5-6 tuổi sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc chịu ảnh hưởng lớn của việc
tích cực hố vốn từ, ngôn ngữ của trẻ đã trở nên được mở rộng hơn, có trật tự
hơn, mặc dù cấu trúc cịn chưa hồn thiện. Khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu
ngơn ngữ hồn cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát triển.
2. Giải pháp thực hiện:
Năm học 2019-2020, tôi được phân công chủ nhiệm lớp trẻ 5-6, ở lớp tôi
được phân công đa số các em phát triển ngôn ngữ còn chậm,
2


Vì vậy, tơi thường xun chú trọng tổ chức hoạt động cho trẻ kể chuyện
sáng tạo theo các chủ điểm. đặc biệt sự phát triên ngôn ngữ của trẻ là một quá
trình từ thấp đến cao với các giai đoạn mang những đặc trưng khác nhau tuỳ
thuộc vào độ tuổi của trẻ.
Trẻ 5-6 tuổi sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc chịu ảnh hưởng lớn của việc
tích cực hố vốn từ, ngôn ngữ của trẻ đã trở nên được mở rộng hơn, có trật tự

hơn, mặc dù cấu trúc cịn chưa hồn thiện. Khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu
ngơn ngữ hồn cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát triển.
Bằng các hình tượng văn học mở ra cho trẻ cuộc sống với xã hội và thiên
nhiên, các mối quan hệ qua lại của con người. Những hình tượng đó giúp trẻ
nhận thức được tính rõ ràng, chính xác của từ ngữ trong tác phẩm văn học.
Với nhiệm vụ khơi dậy ở trẻ tình yêu đối với từ ngữ nghệ thuật thông qua
cách đọc, kể diễn cảm, cao hơn nữa là biết dùng ngơn ngữ của mình để kể
chuyện, sáng tạo, đọc thơ. Đây là một nhiệm vụ rất phức tạp, yêu cầu khi kể
chuyện trẻ phải tự nghĩ ra một nội dung câu chuyện, tạo ra cấu trúc logic được
thể hiện trong hình nối tương ứng (lời nói kết hợp với sử dụng đồ dung trực
quan). Yêu cầu này địi hỏi trẻ phải có vốn từ phong phú, các kỹ năng tổng
hợp, kỹ năng truyền đạt ý nghĩ của mình một cách chính xác, tập trung chú ý
vào nói, đọc biểu cảm. Những kỹ năng này trẻ lĩnh hội được trong q trình
nhận thức có hệ thống bằng con đường luyện tập thường xuyên hàng ngày. Từ
những cơ sở lý luận trên tôi đã đi sâu nghiên cứu đề tài: “Phát triển ngôn ngữ
cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo” nhằm đáp ứng
nhu cầu nhận thức của trẻ mầm non hiện nay.
2.1. Tạo môi trường hoạt động cho trẻ kể chuyện sáng tạo.
Tạo môi trường cho trẻ hoạt động là rất cần thiết trong chương trình
đổi mới hiện nay, nếu cơ tạo được mơi trường cho trẻ hoạt động tốt thì sẽ kích
thích trẻ phát triển ngơn ngữ, tham gia vào các hoạt động và kết quả đạt được
rất cao. Vì thế ngay từ đầu năm học tôi đã đi sâu vào tạo mơi trường bằng
cách đưa hình ảnh nhân vật của các câu chuyện nổi bật vào góc văn học và
một số góc trong và ngồi lớp học thể hiện trên các mảng tường. Vẽ và sưu
3


tầm một số bộ truyện tranh ngồi chương trình để đưa vào giảng dạy, vận
động phụ huynh đóng góp truyện tranh đưa vào góc văn học cho trẻ hoạt động
thường ngày. Những câu chuyện được thể hiện trên các mảng tường trong

không gian to đã giúp trẻ dễ quan sát, trẻ được thảo luận, bàn bạc về câu
chuyện đó. Từ đó trẻ biết vận dụng những kiến thức đó vào kể chuyện sáng
tạo một cách dễ dàng. Ngoài việc tạo những bức tranh trên mảng tường,
những tập truyện tranh chữ to tơi cịn đi sâu làm một số đồ dung trực quan
cho trẻ hoạt động như: một số con rối dẹt có bánh xe, có cử động tay chân và
tận dụng những truyện tranh cũ, những sản phẩm vẽ của trẻ, cắt dán bìa
cứng cho trẻ ghép tranh kể chuyện sáng tạo hoặc cắt dời các con vật cho trẻ tự
chọn các con vật đó để kể chuyện sáng tạo theo ý tưởng của mình.
Điều đặc biệt hơn nữa tơi đầu tư suy nghĩ và làm ra các loại rối tay cho
trẻ hoạt động, qua nghiên cứu tìm tịi tơi đã vận dụng làm từ các quả bóng, chổi
rơm, đĩa nhựa đồ chơi…để làm mặt con rối sau đó dùng vải hoặc len móc làm
váy, thân tay để khi trẻ sử dụng khơng bị thơ và cứng.
Các khn mặt có thể thay đổi tuỳ theo nội dung, nhân vật của câu chuyện
trẻ kể. Qua cách nghĩ và làm như vậy tơi đã tạo ra một góc văn học với đầy đủ
chủng loại về đồ dùng trực quan đa dạng phong phú, đã giúp trẻ hứng thú
tham gia vào hoạt động và nhiều ý tưởng hay khi trẻ kể chuyện sáng tạo.
Bên cạnh đó trong giờ hoạt động ngồi trời tơi còn tận dụng những bức
tranh tường ở trong trường bằng cách gợi mở cho trẻ cùng nhau kể chuyện về
những bức tranh đó hoặc có các con vật trong sân trường tôi cũng gợi mở cho
trẻ thi nhau kể chuyện về các con vật đó…hình thức này đã giúp trẻ em có
nhiều ý tưởng sáng tạo hay và có ý thức thi đua để đạt kết quả tốt.
Tạo môi trường cho trẻ kể chuyện sáng tạo là một việc làm vơ cùng
quan trọng bởi nó là chỗ dựa, là cơ sở vững chắc cho trẻ kể chuyện sáng tạo.
Đòi hỏi cô giáo phải biết tạo cảm xúc cho trẻ bằng các con vật ngộ nghĩnh,
đáng yêu, đồng thời cũng phải biết hướng lái, gợi mở cho trẻ có cảm xúc tích
cực khi tham gia hoạt động kể chuyện sáng tạo. Qua nội dung các bức tranh,
các nhân vật, các con rối trẻ được xem và nói lên nhận xét của mình về các đồ
4



vật đó. Như vậy ngơn ngữ cuả trẻ được phát triển một cách phong phú và đa
dạng.
2.2. Dạy trẻ cách sử dụng nhân vật phù hợp với ngôn ngữ lời kể sáng tạo.
Bên cạnh một môi trường hoạt động với đầy đủ các loại đồ dung trực
quan đa dạng phong phú, thu hút sự hứng thú tham gia kể chuyện sáng tạo
của trẻ thì chúng ta cịn phải dạy trẻ cách sử dụng nhân vật phù hợp với ngôn
ngữ lời kể sáng tạo. Khi dạy trẻ sáng tạo tôi đã chuẩn bị cho trẻ những tập
truyện tranh sưu tầm bằng cách đọc kể cho trẻ nghe ở các giờ đón, giờ trả trẻ và
giờ chơi hàng ngày. Đây là hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, là cơ sở
cho trẻ có kiến thức vững vàng khi thực hiện kể chuyện sáng tạo.
Qua cách làm quen như vậy trẻ biết đánh giá, nhận xét về đặc điểm, tính cách
của các nhân vật thơng qua ngơn ngữ nói của mình.
Ví dụ: Gà con xinh đẹp đáng u, sói già gian ác, bà tiên ơng bụt thì tốt
bụng cịn phù thuỷ thì độc ác.
Bên cạnh đó tơi cịn định hướng cho trẻ quan sát các tranh chuyện, cho
trẻ xem qua đĩa hình các câu chuyện. Đồng thời kết hợp tri giác với đàm thoại
giữa cô và trẻ, giúp trẻ nhận xét đánh giá nội dung truyện một cách chính xác
và nói lên ý tưởng của mình qua sự nhận thức.
Tơi dạy trẻ kể chuyện theo từng nhóm, theo thời gian thực hiện một tuần hoặc
hai tuần, kết hợp lồng ghép các mơn học khác, các trị chơi để củng cố và khắc sâu kiến
thức, mở rộng vốn hiểu biết về thế giới xung quanh cho trẻ.
Sau đây là một số cách dạy trẻ sử dụng đồ dùng trực quan.
Dạy trẻ sử dụng rối tay: dạy trẻ sử dụng từng con một, kết hợp với lời nói, ngơn
ngữ biểu cảm cùng với cách diễn rối qua cử động các con rối đi lại. Dạy trẻ ghép tranh
kể chuyện: chọn những tranh mà trẻ thích ghép thành một dải câu chuyện sau đó kể
từng tranh kết hợp với lời nói chỉ dẫn thông qua các nhân vật trong tranh.
Dạy trẻ ghép các nhân vật kể chuyện: chọn những nhân vật mà trẻ thích, sau đó
ghép các nhân vật với nhau tạo thành một câu chuyện theo ý tưởng của trẻ.

5



Dạy trẻ kể chuyện bằng sa bàn: chọn những nhân vật mà trẻ thích kết hợp di
chuyển các nhân vật đó trên sa bàn. Nói đến đâu đưa nhân vật ra đến đó, lời kể đi theo
nhân vật sử dụng.
Qua cách dạy trẻ tôi đã tiến hành tổ chức một giờ hoạt động có chủ đích kể
chuyện sáng tạo, chủ điểm thế giới động vật như sau:
Bước 1: Hát bài “Gà trống mèo con và cún con”. Hỏi trẻ trong bài hát có hững
con vật gì.
Bước 2: Nghe cơ kể mẫu chuyện sáng tạo của cô, cô sử dụng rối kể 1 lần. Đàm
thoại với trẻ về câu chuyện của cô (tên nhân vật, đặc điểm nhân vật, đặt tên cho câu
chuyện).
Bước 3: Trẻ đi chọn đồ dùng trực quan mà trẻ u thích. Cơ gợi mở ý tưởng cho
trẻ bằng cách mượn một con vật mà trẻ đã chọn và kể ngắn gọn vài câu để trẻ biết cách
kể chuyện sáng tạo.
Bước 4: Trẻ kể chuyện sáng tạo theo nhóm, cá nhân. Cơ cho trẻ đánh giá và nhận
xét câu chuyện của bạn kể. Theo dõi cách sử dụng đồ dùng trực quan của trẻ để cơ góp
ý nhận xét.
Qua cách làm này, bước đầu tôi đã thành công trong việc thực hiện dạy trẻ kể
chuyện sáng tạo, giúp trẻ linh hoạt sử dụng đồ dung trực quan kết hợp với ngơn ngữ nói
rõ ràng mạch lạc, có kỹ năng tổng hợp về “ mắt nhìn, miệng nói, tai nghe, tay sử dụng”.
Sau đây là một số câu chuyện của trẻ khi thực hiện kể chuyện sáng tạo.
Câu chuyện “Con lợn nhựa của tôi” tác giả cháu Đăng Dũng với đồ dùng là một
con lợn nhựa được cháu thể hiện như sau:
Chủ nhật tớ được về quê thăm ông bà. Ở quê bà tớ nuôi rất nhiều lợn, các
con lợn rất to và ăn rất nhiều rau với cám. Thấy tớ thích con lợn đó, bà tớ liền
mua cho tơ một con lợn, nhưng đó là con lợn nhựa. Con lợn nhựa của tớ
nó chẳng ăn được gì mà nó chỉ giúp tớ cất tiền. Đến tết ai mừng tuổi là tớ cho
vào con lợn nhựa này để gửi mẹ mua quần áo. Tớ rất yêu quý co lợ nhựa này
của tớ.


6


Câu chuyện “Bác Voi tốt bụng” của cháu Thuỳ Linh, Lan Anh và Hải Lan. Đồ
dung là con gà, vịt, voi từ sản phẩm vẽ của trẻ bồi bìa cứng và làm rối tay, câu
chuyện được các bé thể hiện như sau:
Bạn vịt bầu ơi có đến chơi với tớ là gà trống khơng?
Ừ hơm nay trời đẹp chúng mình cùng đi chơi nhé!
Chúng mình đến vườn hoa kia chơi nhé!Ở đó có nhiều trị chơi thích lắm.
Hai bạn gà, vịt mải chơi đến khi trời tối không biết đường về nữa, cả hai cùng khóc hu hu…
Lúc đó bác voi xuất hiện và nói đừng khóc nữa lên đây bác đưa về.
Hai bạn cùng trèo lên lưng bác voi đưa về, từ đó hai bạn khơng dám đi chơi xa.
Ở câu chuyện này ba cháu sử dụng rối rất tốt. Các cháu đã biết kết hợp
với nhau sử dụng các nhân vật phù hợp ăn khớp với lời kể. Ngôn ngữ của các
cháu được thể hiện một cách rất tự nhiên và phong phú.
Trong quá trình nghiên cứu và tiến hành kể chuyện sáng tạo đến nay ở
lớp tôi đa số trẻ đã kể chuyện sáng tạo theo ý tưởng của mình mà khơng cần
sự gợi ý của cơ. Từ những việc làm đó khơng những trẻ sử dụng thành thạo
đồ dùng trực quan về các con vật mà còn biết vận dụng sử dụng đồ dùng trực
quan ở các chủ đề khác.
Thông qua các câu truyện sáng tạo của trẻ, trẻ sử dụng các ngữ
điệu, ngắt nghỉ để truyền đạt thái độ, tình cảm của mình đối với tác phẩm. Trẻ
bắt chước giọng kể diễn cảm của cô, trẻ có thể hiểu được một từ dung với đồ
vật này lại có thể vào các đồ vật khác nữa. Từ đó ngơn ngữ của trẻ phát triển
mạnh mẽ, vốn từ được làm giàu them và qua đó trẻ cảm nhận được sự phong
phú của ngôn ngữ mẹ đẻ.
2.3. Lồng ghép các môn học khác khi dạy trẻ kể chuyện sáng tạo.
Với lới kể diễn cảm, hấp dẫn đã làm rung động người nghe, nhưng biết tích
hợp các mơn học khác thì cịn hay hơn vì nó làm thay đổi khơng khí, làm

thay đổi trạng thái khi kể chuyện. Bằng những lời ca, lời đối thoại, những câu
đố, những bài đồng dao, ca dao hay một số trò chơi xen lẫn.

7


Ví dụ: Bài thơ “Thỏ bơng bị ốm” “Ong và bướm”, “Cá vàng bơi”….hoặc cho trẻ
đọc thuộc các câu đố về con chó, mèo, lợn, cá, gà…hay một số bài đồng dao, ca dao
“Vè chim”, “Đi cầu đi quán”….
Âm nhạc là môn bổ trợ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dễ gây
ấn tượng cho người xem, vì thế tôi cho trẻ hát thuộc các bài hát: “ Thương con
mèo”, “Một con vịt”, “đố biết con gì”, “Trời nắng trời mưa”…giúp trẻ khi kể
chuyện về con vật nào trẻ có thể hát về các con vật đó phù hợp với nội dung
câu chuyện. Trị chơi là hình thức chuyển tiếp giữa các lần kể hay thay cho
phần củng cố câu chuyện mà các tiết dạy thường áp dụng. Tơi cho trẻ chơi một
số trị chơi ở dạng động như trò chơi: Mèo và chim sẻ, gà gáy vịt kêu, trời nắng
trời mưa, cáo và thỏ…
Việc tích hợp các mơn học khác, các trị chơi vào cho trẻ kể chuyện
sáng tạo là việc cung cấp thêm một số kiến thức bổ trợ cho câu chuyện sinh
động hơn. Ở lứa tuổi này tâm lý của trẻ thường mau nhớ chóng qn. Vì vậy
vào giờ đón trả trẻ tơi đưa trẻ vào góc văn học để hướng dẫn trẻ kiến thức mới
và củng cố kiến thức cũ. Đây là hình thức cho trẻ trải nghiệm những gì mình
có sẵn và học tập ở cô và bạn, trẻ cảm thấy thoải mái và tự tin hơn.
Việc tích hợp các mơn học khác cô giáo phải linh hoạt, lựa chọn nội dung
sao cho phù hợp với nội dung câu chuyện, giúp trẻ tham gia vào hoạt động một
cách tích cực nhất và ngơn ngữ của trẻ được phát triển mạnh mẽ nhất.
2.4. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các bài đồng dao, ca dao
Đồng dao, ca dao như một bức tranh với nhiều màu sắc thể hiện sự phong
phú, đa dạng của cuộc sống, từ đời sống sinh hoạt vật chất và tinh thần, tình cảm
của con người, nó có giá trị về mặt trí tuệ, tình cảm và ngơn ngữ, ảnh hưởng rất

lớn đến việc hình thành, phát triển nhân cách trẻ.
Các bài đồng dao có 2, 3, 4, 6 chữ... có vần, với lối ngắt nhịp 1-1 , 2-2,...
thường có lối kết cấu vịng trịn, trùng điệp. Ngơn ngữ trong đồng dao, ca dao là
ngôn ngữ hát, kể, giàu tính nhạc, giàu hình ảnh, có sức tạo hình. Nó rất phù hợp
với việc rèn cho trẻ phát âm, tích lũy vốn từ, hiểu nghĩa từ, nắm ngữ pháp, lối
nói trôi trảy, uyển chuyển.
8


Để phát huy tính tích cực của ngơn ngữ qua các bài đồng dao, ca dao đối
với sự phát triển ngơn ngữ của trẻ thì việc tổ chức các hoạt động cho trẻ đọc
thuộc đồng dao, ca dao là rất quan trọng. Hiện nay, hoạt động dạy trẻ đọc đồng
dao, ca dao chưa có ở các hoạt động chung, chính vì vậy mà tơi lồng ghép hoạt
động đọc đồng dao, ca dao cho trẻ vào các hoạt động chơi trò chơi dân gian
được tổ chức ở hoạt động ngoài trời, hoạt động đón và trả trẻ, hoạt động sau khi
ngủ dậy.Bên cạnh việc dạy trẻ đọc thuộc những bài đồng dao, ca dao thì tơi ln
tìm tịi những bài đồng dao, ca dao có nội dung cảu các chủ điểm mà trẻ đang
học VD: Chủ điểm gia đình : dạy trẻ đọc bài ca dao
“ Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho trịn chữ hiếu mới là đạo con”
VD: Chủ điểm Thế giới động vật dạy trẻ đọc bài đồng dao “ con vỏi con voi”.
VD: Chủ điểm thế giới thực vật: Dạy trẻ đọc bài “ lúa ngô là cơ đậu nành”
Qua đó tơi thấy được hiệu quả rõ ràng, trẻ hào hứng tham gia trò chơi đọc
đồng dao, ca dao và nhớ bài lâu hơn.
VD: Bài “Dung dăng dung dẻ”
Dung dăng / dung dẻ
Dắt trẻ / đi chơi
Đến ngõ / nhà trời

Lạy cậu / lạy mợ
Cho cháu / về quê
Cho dê / đi học
Cho cóc / ở nhà
Cho gà / bới bếp
Xì xà / xì xụp
Ngồi thụp / xuống đây
- Tôi dạy trẻ đọc theo nhịp 2-2

9


- Cách chơi: Trẻ nắm tay nhau, vừa đi vừa đọc và tay vung theo nhịp của
của bài hát. Đến câu “Ngồi thụp xuống đây” trẻ nắm tay nhau ngồi thụp xuống
sau đó đứng dậy lại đi tiếp.
2.5. Phát triển ngôn ngữ thông qua việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm
Nhiệm vụ phát triển ngôn ngữ là một nhiệm vụ có tầm quan trọng
hàng đầu ở các lứa tuổi, nó đặc biệt quan trọng trong quá trình tổ chức hoạt động
dạy trẻ đọc thơ diễn cảm cho trẻ em ở lứa tuổi mầm non. Đó là một trong những
phương pháp rèn luyện phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ. Khi đọc thuộc lịng thơ
trẻ sẽ làm cho ngơn ngữ của mình thêm sinh động, uyển chuyển, biểu cảm giúp
trẻ thể hiện tình cảm, suy nghĩ của tác giả.
Nhận thấy rõ được tầm quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ thông qua
việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm tôi luôn tìm tịi những phương pháp biện pháp tốt
nhất để trẻ phát âm và diễn đạt được mạch lạc.
Với lứa tuổi này tơi chọn các bài thơ có sắc thái khác nhau: êm dịu, nhẹ
nhàng, vui vẻ hóm hỉnh...nhằm giúp trẻ cảm nhận cái hay, cái đẹp trong ngôn
ngữ tiếng việt và trong cuộc sống, giúp trẻ phát triển đời sống tình cảm.
Để trẻ cảm thụ tốt ngơn ngữ của câu thơ, điều quan trọng nhất là phải đọc
diễn cảm, thể hiện nhịp điệu, âm điệu và sắc thái của bài thơ. Tôi tập đọc diễn

cảm và thuộc bài thơ trước khi đọc cho trẻ nghe
Để trẻ cảm thụ tốt bài thơ, nên trò chuyện với trẻ về nội dung bài thơ, giải
thích nghĩa của mơt số từ, ý của các câu thơ, vẻ đẹp của các câu thơ mô tả, kết
hợp với tranh minh họa hoặc làm các động tác minh họa. Tôi đọc cho trẻ nghe
nhiều lần, đọc thơ theo cá nhân, theo nhóm, luyện tập cách đọc diễn cảm.
Để thu hút trẻ đọc thơ hơn thì việc chuẩn bị đồ dùng trực quuan trong dạy
học để gây hứng thú cho trẻ cũng rất quan trọng, trong quá trình dạy trẻ đọc thơ
diễn cảm tôi sử dụng các bức tranh thơ, sa bàn, con rối, vật thật
Để thu hút lôi cuốn trẻ vào giờ học tôi lựa chọn các hình thức tổ chức
phù hợp, hấp dẫn như qua tổ chức hội thi “ Bé yêu thơ”, câu đố, tham quan và
đặc biệt là chọn những hình ảnh đẹp và nhân vật ngộ nghĩnh sáng tạo đưa vào
công nghệ thông tin để trẻ hịa nhập và hóa thân vào từng nhân vật.
10


Ví dụ : Dạy trẻ đọc thơ bài “ Tình bạn ”
*Hoạt động 1: Cô cùng trẻ hát bài bát” Lớp chúng mình ” trị chuyện với
trẻ về bài hát, giới thiệu cho trẻ bai thơ “ tình bạn
* Hoạt động 2: Đàm thoại với trẻ về nội dung bài thơ:
+ Bài thơ tên là gì?
+ Các bạn đến lớp thấy vắng ai?
+ Bạn Gấu trả lời như thế nào?
+ Bạn Thỏ bị làm sao?
+ Các bạn rủ nhau đi đâu?
+ Bạn Mèo mua gì để đến thăm bạn Thỏ?
+ Bạn Hươu mua gì?
+ Bạn Nai mua gì?
Sau mỗi câu hỏi tơi đọc những cau thơ trích dẫn cho trẻ để trẻ nhớ
được nội dung bài thơ
* Hoạt động 3; Trẻ đọc thơ, cô hướng dẫn trẻ đọc sao cho đúng từ thể

hiện được nhịp điệu của bài thơ.
Khi dạy trẻ đọc thơ giọng của cô phải chuẩn xác, diễn đạt trôi chảy phù hợp
với từng bài, cô phát âm không ngọng.
Khi dạy trẻ đọc thơ tôi chú ý nghe trẻ đọc và phát hiện ra trẻ nói ngọng, đọc
sai để sửa cho trẻ như tôi đọc lại để cho trẻ đọc theo nhiều lần và động viên trẻ “
Con đọc gần giỏi rồi” thi đua giữa các tổ với nhau để phát hiện tổ nào đọc tốt
hơn để nhiều trẻ đọc tốt.
Dạy trẻ nói đủ câu, tơi nói trước trẻ nhắc lại nhiều lần hoặc cho trẻ khác giúp
đỡ các bạn.
Trong giờ học tôi luôn chú ý bao quát chung để tìm hiểu đặc điểm của từng
trẻ để gần gũi động viên trẻ giúp đỡ những trẻ còn yếu kém, đưa trẻ vào hoạt
động với các bạn có nề nếp hơn, hứng thú hơn.
2.6. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua môn Âm nhạc.
- Để chuẩn bị dạy hát cho trẻ tơi tìm hiểu và phân tích bài hát trên cơ sở
đó luyện hát diễn cảm, thể hiện sắc thái tình cảm phù hợp nội dung bài hát. Từ
11


đó tơi luyện kỹ năng hát đúng lời hát. Vì vậy lời ca trong bài hát cần ngắn gọn
dễ hiểu, nên chọn những bài hát có nội đung gắn với hiện tượng thiên nhiên
xã hội gần gũi với trẻ và phù hợp với chủ điểm.
Tôi lựa chọn các bài hát phản ánh hiện thực gần gũi với trẻ như những bài
dân ca, đồng dao hoặc các bài hát vui tươi trong sáng phù hợp với trẻ.
VD:
+ Đồng dao ''Xỉa cá mè''; ''Con gà''; ''Làng chim''...
+ Dân ca '' Lý cây khế''; ''Lý cây bơng''; ''Lý kéo chài''...
+ Các bài có t/c vui vẻ ''Đèn đỏ đèn xanh''; ''Bong bóng bay''; ''Chú ếch
con''..
Sau khi chon một bài hát giáo viên hát mẫu một đến ba lần cho trẻ nghe,
trẻ nghe xong cô mời một trẻ khác hát, trong khi trẻ hát giáo viên cần chú ý

những từ khó để sửa sai cho trẻ như sau:
Thông thường khi tiến hành dạy ca hát cho trẻ, giáo viên hay sửa sai cho
trẻ theo dự kiến của mình 1 cây máy móc mà chưa nghĩ đến kỹ năng cho trẻ. Vì
vậy giáo viên sửa sai khi trẻ đã nắm được khái quát toàn bài nên chú ý sửa khi
trẻ hát sai về một số lỗi sau:
+ Sai về tiết tấu, giai điệu
+ Sai về âm điệu luyến láy
+ Sai về lời ca
+ Sai về âm thanh, phong cách thể hiện.
Sau khi cô sửa sai các lỗi trẻ thương mắc phải, thì giáo viên hát lại 1 lần
để trẻ biết lỗi sai và cho trẻ hát lại, từ đó trẻ sẽ tránh được những lỗi sai.
2.7. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua sửa sai lỗi phát âm phụ
âm L – N qua hoạt động chung cho trẻ làm quen với chữ cái.
Muốn cho trẻ phát âm đúng, trước tên cô giáo phải là người phát âm
chuẩn, chính xác. Trẻ thường hay phát âm sai các chữ L, N chính vì vậy hoạt
động chung là hoạt động giáo viên chuẩn hóa, chính xác hóa kiến thức cho trẻ
thu nhận từ nhiều nguồn tin khác nhau. Với hoạt động “với hoạt động làm quen
với chữ cái L – N”, tôi chuẩn bị rất kỹ và xác định đây là hoạt động chính giúp
12


trẻ nhận thức đúng về cách phát âm. Tôi hướng dẫn luyện cách phát âm cho trẻ
như sau:
Khi đọc mẫu tôi cố gắng đọc to, rõ ràng âm thật chuẩn để trẻ nghe rõ cách
đọc, đồng thời tôi nêu rõ cách phát âm chữ L – N cho trẻ hiểu.
- L: Đọc cong lưỡi, đầu lưỡi uốn vào trong và đưa sát vào lợi trên.
- N: Đọc thẳng lưỡi, lưỡi sát với lưỡi dưới.
Song nếu cô chỉ nêu và phát âm thì trẻ chưa thể hình dung được mà tơi
cho trẻ luyện đọc nhiều lần từng phụ âm với nhiều cách khác nhau. Trước tiên
tôi cho trẻ cùng đọc đồng thanh vài lần, sau đó gọi cá nhân trẻ đọc. Để dễ theo

dõi cách phát âm và kịp thời sửa ngay cho trẻ tôi đứng đối diện với trẻ yêu cầu
trẻ nhìn khn miệng và nghe tơi phát âm sau đó phát âm lại nhiều lần.
Ví dụ: Cháu Đạt, Tiến, Tồn, Duy, Hải Anh… được cơ gọi thường xun,
cơ đọc trước trẻ đọc sau, đọc đi, đọc lại, cô sửa để trẻ nhớ về và biết cách đọc.
Qua hoạt động với từng cá nhân, có một số trẻ phát âm đúng ngay, song
cịn một số trẻ đọc sai tơi tiếp tục rèn luyện cho trẻ. Để trẻ phát âm một cách tự
nhiên, đọc chữ nhiều lần không thấy chán nản và mệt mỏi tôi tổ chức cho trẻ
tham gia các trò chơi hoạt động như sau:
Trò chơi: Ai đúng
Cho trẻ đọc bài thơ có nhiều chữ L – N do tôi sáng tác, chọn đúng chữ cái
để đọc nhiều lần:
Là lá la la
Chúng ta cùng đếm
Bạn cố nhanh lên
Tìm ngay chữ này
Yêu cầu trẻ khi nghe cô phát âm “L” hoặc “N” trẻ chọn đúng giơ lên, đọc
to, các cháu ngồi cạnh phát hiện, cho trẻ kiểm tra lẫn nhau và tự sửa sai. Với trò
chơi này trẻ vừa nhận biết và phát âm đúng chữ L – N, đồng thời phát âm chuẩn
các từ có chứa chữ cái L – N trong bài thơ.
Trị chơi: Tìm chữ

13


Tôi chuẩn bị những bài thơ do tôi sáng tác hoặc sưu tầm viết chữ to có
nhiều từ chứa chữ cái L – N. Tôi yêu cầu trẻ đọc thuộc bài thơ theo cô và gạch
chân những chữ cái vừa học.
Là lá la la
Em là bé giỏi
Em là bé ngoan

Ngày giúp mẹ chăm làm
Lau nhà, múc nước
Tưới vườn na xanh
Ngoài ra tơi cịn tổ chức các trị chơi khác như trị chơi tìm nhà đọc chữ,
thả bóng đọc chữ, đá bóng đọc chữ, quà tặng cho bạn có tên phụ âm đầu là L –
N (tặng cái làn cho bạn Lan, tặng quả táo cho bạn Nam …) hoặc trò chơi hát
đối, đọc chữ … tùy thuộc vào mức độ hứng thú hoạt động của trẻ.
Với những trò chơi như vậy, tôi thấy trẻ học rất vui, thoải mái, nhẹ nhàng
và được khắc sâu cách phát âm đúng chữ cái L – N.
Chính vì vậy, trong hoạt động làm quen chữ L – N, số trẻ phát âm đúng đã
tăng, song để trẻ nhớ lâu, phát âm không sai khi 2 phụ âm nằm trong các từ tôi
tiếp tục rèn trẻ ở các hoạt động khác.
2.8. Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh.
Như chúng ta đã thấy môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và nhà
trường. Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một
biện pháp không thể thiếu. Phụ huynh chính là nhân tố quết định trong việc
tạo nguồn nhiên liệu của góc văn học để phát triển ngơn ngữ cho trẻ.
Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi nêu tầm quan trọng của lĩnh
vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là thông qua hoạt động kể chuyện
sáng tạo. Hàng tháng tuyên truyền với phụ huynh qua các biểu bảng nêu lên
nội dung về chủ điểm, về các câu chuyện sáng tạo của cơ và trẻ. Qua đó phụ
huynh thấy được ngôn ngữ của trẻ phát triển như thế nào và có biện pháp kích
thích sự phát triển ngơn ngữ cho trẻ tại gia đình.

14


Ví dụ: Cơ trao đổi với phụ huynh về những câu chuyện sáng tạo trẻ đã kể, yêu
cầu phụ huynh về nhà cho trẻ kể lại câu chuyện đó hoặc kích thích trẻ kể các câu
chuyện khác. Như vậy ngơn ngữ của trẻ được phát triển một cách phong phú và

đa dạng.
Huy động phụ huynh thu nhập những nguyên vật liệu sẵn có, dễ tìm như
báo hoạ mi, vải vụn, len vụn, các vỏ hộp, mút xốp…kết hợp trong và ngồi giờ
đón trả trẻ để trao đổi với phụ huynh.
Có thể nói cơng tác tun truyền với phụ huynh là một việc làm rất quan trọng
trong việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo để phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
3. Hiệu quả mang lại:
Sau một thời gian áp dụng một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ
5-6 tuổi , tôi đã thu được một số kết quả sau:
3.1. Về bản thân:
Tơi thấy mình đã nâng cao được phong cách nghệ thuật lên lớp giọng kể
được trau dồi diễn cảm, thu hút trẻ hứng thú tham gia vào tiết học. Rút ra được
nhiều kinh nghiệm qua cách dạy trẻ kể chuyện sáng tạo, sưu tầm được nhiều
truyện tranh, học thuộc nhiều truyện ngồi chương trình.
Tạo được mơi trường cho trẻ hoạt động tốt ở các góc, đặc biệt là góc văn học.
Kết quả thực nghiệm:
Kháo sát
ST
T

đầu năm
Các tiêu chí đánh giá

Số

Tỷ lệ

trẻ

%


Kết quả sau
một năm
thực hiện
Số
Tỷ lệ
trẻ

%

1

Trẻ hứng thú, phát âm rõ ràng

8

23%

36

100%

2
3

Trẻ không hứng thú

15
13


43%
34%

0
0

0%
0%

Trẻ phát âm chưa rõ ràng
3.4. Về phụ huynh:

Nhận thức rã được tầm quan trọng của việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo và cách
phát âm để phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
IV. KẾT LUẬN:
15


1. Kiểm nghiệm lại kinh nghiệm:
Năm học 2019-2020 qua quá trình nghiên cứu và thực hiện các biện pháp
trên vào việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo để phát triển ngôn ngữ cho trẻ tôi đã rút ra
nhưng bài học kinh nghiệm sau:
Cô giáo phải đi sâu nghiên cứu để tạo ra được môi trường tốt cho trẻ hoạt
động một cách tích cực nhất, biết tạo cảm xúc cho trẻ khi kể chuyện sáng tạo.
Thường xuyên trò chuyện với trẻ, khơi gợi trẻ đặt tên cho nội dung
vừa trò chuyện hoặc tóm tắt ngắn gọn những điều vừa trị chuyện và cần phát âm
chính xác.
Khuyến khích trẻ nói những ý nghĩ của trẻ qua nội dung hay chủ
điểm nào đó nhằm giúp trẻ luyện cách trình bày, diễn đạt ý.
Cho trẻ tham quan, hướng dẫn từ quan sát sự vật, hiện tượng nhằm

mở rộng vốn hiểu biết cho trẻ; kết hợp đàm thoại để trẻ hiểu sâu bản chất của
sự vật, hiện tượng và nói lên nhận xét của mình.
Mở rộng vốn từ cho trẻ và khuyến khích trẻ sử dụng vốn từ trẻ học
được trong các hoạt động khác nhau, đặc biệt qua các trị chơi ngơn ngữ, trị
chuyện, đàm thoại giữa cô với trẻ, trẻ với trẻ.
2. Kết luận:
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua các hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo là một
việc làm thiết thực nhất trong chương trình đổi mới hiện nay, địi hỏi cơ giáo
phải có sự sáng tạo linh hoạt khi dạy trẻ, phải có sự kiên trì rèn luyện giữa cơ và
trẻ thì sẽ đem lại kết quả cao.
Trên đây là một số kinh nghiệm “một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6
tuổi”, thông qua hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo tôi xin giới thiệu để chị
em đồng nghiệp cùng tham khảo và đóng góp thêm ý kiến để giúp tơi có thêm kinh
nghiệm trong giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
3. Đề xuất, kiến nghị:
3.1 Đối với giáo viên:
- Giáo viên Thực hiện đúng tinh thần giáo dục “Kỉ cương, tình thương,
trách nhiệm”. mỗi cô giáo phải là tấm gương sáng ở mọi lúc, mọi nơi và cần
16


phải khơng ngừng cải thiện và nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nâng
cao trách nhiệm giáo dục của mình. Tự tìm tịi nghiên cứu học hỏi và cập nhật
thơng tin theo xu hướng thời đại.Tự tìm cho mình những phương pháp dạy học
tốt nhất nhằm giúp cho học sinh nhận thức dễ dàng, Cần phát huy thế mạnh của
các phương pháp giáo dục, tổ chức trò chơi.
3.2 Đối với nhà trường:
Nhà trường cần hỗ trợ nhiều hơn nữa về đồ dùng dạy học
3.3 Đối với gia đình và nhà trường:
Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường, có thể nói

ngồi việc dạy trẻ trong nhà trường thì nhất thiết cần phải có sự phối hợp chặt
chẽ của gia đình.
Các bậc phụ huynh phải thường xuyên liên hệ với giáo viên, để nắm bắt
thông tin của con em mình ở nhà trường để có sự quan tâm đúng mức.

Phước thới, ngày 28 tháng 4 năm 2020
Người viết

Hoàng Thị Hải

17


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN
(Đề nghị tặng thưởng công nhận sáng kiến cấp quận và thành phố)
Kính gửi: ………………………………………………………………….
Tên sáng kiến: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi.
Quyết định công nhận (số …… ngày …… tháng …… năm ……)
Tác giả sáng kiến:
STT

Họ và tên

Ngày, tháng,

Chức vụ,


Trình độ

năm sinh

đơn vị cơng

chun mơn

tác
1
1

Hồng Thị Hải

20/4/1988

Giáo viên

Đại học sự phạm
mầm non

18


Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến (nếu có): ………………………………
Thời điểm sáng kiến được áp dụng: đầu năm học 2019 - 2020
Nội dung sáng kiến:
Trong tất cả các mặt họat động ở nhà trường, việc phát triển ngôn ngữ
cho trẻ, đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi giữ vai trò, vị trí hết sức quan trọng. Phát triển
ngơn ngữ cho trẻ là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của giáo dục

mầm non. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập và vui chơi.
Ngôn ngữ giữ vai trò quyết định sự phát triển của tâm lý trẻ. Bên cạnh đó
ngơn ngữ cịn là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện bao gồm sự
phát triển về đạo đức, tư duy nhận thức và các chuẩn mực hành vi văn hố.
Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5-6 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy cảm
với nghệ thuật ngơn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca
dao, dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ.
Thông qua việc trẻ kể chuyện sáng tạo giúp trẻ phát triển năng lực tư duy,
óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp.
Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những mục tiêu phát triển
toàn diện cho trẻ mầm non.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, tơi mạnh dạn chọn cho mình đề tài: “Một
số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi”. Đây là đề tài tôi đang nghiên
cứu với hy vọng sẽ đóng góp thêm một ý kiến nhỏ trong việc phát triển ngôn
ngữ cho trẻ để các em ngày càng tiến bộ, từ đó kết quả học tập ngày càng được
nâng cao.
II. NỘI DUNG VÀ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN:
1. Đánh giá thực trạng:
Năm học 2019-2020, tôi được phân công chủ nhiệm lớp trẻ 5-6, ở lớp tôi
được phân công đa số các em phát triển ngơn ngữ cịn chậm, Số trẻ trong lớp
q đơng, trong đó có 40% là trẻ mới đi học chưa có nề nếp. Học tập cũng như
kiến thức của trẻ cịn hạn chế, nên gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức các
hoạt động cho trẻ kể chuyện sáng tạo.
Điều đó dẫn đến thực trạng.
19


* Kết quả khảo sát đầu năm như sau:
STT
1

2
3

Các tiêu chí đánh giá
Trẻ hứng thú, phát âm rõ ràng

Kháo sát đầu năm
Số trẻ
Tỷ lệ %
9

26%

Trẻ không hứng thú
14
40%
Trẻ phát âm chưa rõ ràng
13
34%
Để khắc phục và giải quyết thực trạng trên tơi đã suy nghĩ và tìm ra

một số biện pháp giúp trẻ hứng thú trong kể chuyện sáng tạo.
Vì vậy, tôi thường xuyên chú trọng tổ chức hoạt động cho trẻ kể chuyện
sáng tạo theo các chủ điểm.
Trẻ 5-6 tuổi sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc chịu ảnh hưởng lớn của việc
tích cực hố vốn từ, ngơn ngữ của trẻ đã trở nên được mở rộng hơn, có trật tự
hơn, mặc dù cấu trúc cịn chưa hồn thiện. Khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu
ngơn ngữ hồn cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát triển.
2. Giải pháp thực hiện:
Năm học 2019-2020, tôi được phân công chủ nhiệm lớp trẻ 5-6, ở lớp tôi

được phân công đa số các em phát triển ngơn ngữ cịn chậm,
Vì vậy, tôi thường xuyên chú trọng tổ chức hoạt động cho trẻ kể chuyện
sáng tạo theo các chủ điểm. đặc biệt sự phát triên ngơn ngữ của trẻ là một q
trình từ thấp đến cao với các giai đoạn mang những đặc trưng khác nhau tuỳ
thuộc vào độ tuổi của trẻ.
Trẻ 5-6 tuổi sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc chịu ảnh hưởng lớn của việc
tích cực hố vốn từ, ngơn ngữ của trẻ đã trở nên được mở rộng hơn, có trật tự
hơn, mặc dù cấu trúc cịn chưa hồn thiện. Khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu
ngơn ngữ hoàn cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát triển.
Bằng các hình tượng văn học mở ra cho trẻ cuộc sống với xã hội và thiên
nhiên, các mối quan hệ qua lại của con người. Những hình tượng đó giúp trẻ
nhận thức được tính rõ ràng, chính xác của từ ngữ trong tác phẩm văn học.
2.1. Tạo môi trường hoạt động cho trẻ kể chuyện sáng tạo.
Tạo môi trường cho trẻ hoạt động là rất cần thiết trong chương trình
đổi mới hiện nay, nếu cô tạo được môi trường cho trẻ hoạt động tốt thì sẽ kích
20


thích trẻ phát triển ngơn ngữ, tham gia vào các hoạt động và kết quả đạt được
rất cao. Vì thế ngay từ đầu năm học tôi đã đi sâu vào tạo mơi trường bằng
cách đưa hình ảnh nhân vật của các câu chuyện nổi bật vào góc văn học và
một số góc trong và ngồi lớp học thể hiện trên các mảng tường. Vẽ và sưu
tầm một số bộ truyện tranh ngồi chương trình để đưa vào giảng dạy, vận
động phụ huynh đóng góp truyện tranh đưa vào góc văn học cho trẻ hoạt động
thường ngày. Những câu chuyện được thể hiện trên các mảng tường trong
không gian to đã giúp trẻ dễ quan sát, trẻ được thảo luận, bàn bạc về câu
chuyện đó. Từ đó trẻ biết vận dụng những kiến thức đó vào kể chuyện sáng
tạo một cách dễ dàng.
Tạo môi trường cho trẻ kể chuyện sáng tạo là một việc làm vơ cùng
quan trọng bởi nó là chỗ dựa, là cơ sở vững chắc cho trẻ kể chuyện sáng tạo.

Như vậy ngôn ngữ cuả trẻ được phát triển một cách phong phú và đa
dạng.
2.2. Dạy trẻ cách sử dụng nhân vật phù hợp với ngôn ngữ lời kể sáng tạo.
Bên cạnh một môi trường hoạt động với đầy đủ các loại đồ dung trực
quan đa dạng phong phú, thu hút sự hứng thú tham gia kể chuyện sáng tạo
của trẻ thì chúng ta cịn phải dạy trẻ cách sử dụng nhân vật phù hợp với ngôn
ngữ lời kể sáng tạo. Khi dạy trẻ sáng tạo tôi đã chuẩn bị cho trẻ những tập
truyện tranh sưu tầm bằng cách đọc kể cho trẻ nghe ở các giờ đón, giờ trả trẻ và
giờ chơi hàng ngày. Đây là hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, là cơ sở
cho trẻ có kiến thức vững vàng khi thực hiện kể chuyện sáng tạo.
Thông qua các câu truyện sáng tạo của trẻ, trẻ sử dụng các ngữ
điệu, ngắt nghỉ để truyền đạt thái độ, tình cảm của mình đối với tác phẩm. Trẻ
bắt chước giọng kể diễn cảm của cơ, trẻ có thể hiểu được một từ dung với đồ
vật này lại có thể vào các đồ vật khác nữa. Từ đó ngơn ngữ của trẻ phát triển
mạnh mẽ, vốn từ được làm giàu them và qua đó trẻ cảm nhận được sự phong
phú của ngôn ngữ mẹ đẻ.
2.3. Lồng ghép các môn học khác khi dạy trẻ kể chuyện sáng tạo.

21


Với lới kể diễn cảm, hấp dẫn đã làm rung động người nghe, nhưng biết tích
hợp các mơn học khác thì cịn hay hơn vì nó làm thay đổi khơng khí, làm
thay đổi trạng thái khi kể chuyện. Bằng những lời ca, lời đối thoại, những câu
đố, những bài đồng dao, ca dao hay một số trò chơi xen lẫn.
Việc tích hợp các mơn học khác cơ giáo phải linh hoạt, lựa chọn nội dung
sao cho phù hợp với nội dung câu chuyện, giúp trẻ tham gia vào hoạt động một
cách tích cực nhất và ngơn ngữ của trẻ được phát triển mạnh mẽ nhất.
2.4. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các bài đồng dao, ca dao
Đồng dao, ca dao như một bức tranh với nhiều màu sắc thể hiện sự phong

phú, đa dạng của cuộc sống, từ đời sống sinh hoạt vật chất và tinh thần, tình cảm
của con người, nó có giá trị về mặt trí tuệ, tình cảm và ngơn ngữ, ảnh hưởng rất
lớn đến việc hình thành, phát triển nhân cách trẻ.
Để phát huy tính tích cực của ngơn ngữ qua các bài đồng dao, ca dao đối với
sự phát triển ngôn ngữ của trẻ thì việc tổ chức các hoạt động cho trẻ đọc thuộc
đồng dao, ca dao là rất quan trọng. Hiện nay, hoạt động dạy trẻ đọc đồng dao, ca
dao chưa có ở các hoạt động chung, chính vì vậy mà tôi lồng ghép hoạt động
đọc đồng dao, ca dao cho trẻ vào các hoạt động chơi trò chơi dân gian được tổ
chức ở hoạt động ngồi trời, hoạt động đón và trả trẻ, hoạt động sau khi ngủ
dậy.Bên cạnh việc dạy trẻ đọc thuộc những bài đồng dao, ca dao thì tơi ln tìm
tịi những bài đồng dao, ca dao có nội dung cảu các chủ điểm mà trẻ đang học
2.5. Phát triển ngôn ngữ thông qua việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm
Nhiệm vụ phát triển ngôn ngữ là một nhiệm vụ có tầm quan trọng hàng đầu
ở các lứa tuổi, nó đặc biệt quan trọng trong q trình tổ chức hoạt động dạy trẻ
đọc thơ diễn cảm cho trẻ em ở lứa tuổi mầm non. Đó là một trong những
phương pháp rèn luyện phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ. Khi đọc thuộc lòng thơ
trẻ sẽ làm cho ngơn ngữ của mình thêm sinh động, uyển chuyển, biểu cảm giúp
trẻ thể hiện tình cảm, suy nghĩ của tác giả.
Trong giờ học tôi luôn chú ý bao quát chung để tìm hiểu đặc điểm của từng trẻ
để gần gũi động viên trẻ giúp đỡ những trẻ còn yếu kém, đưa trẻ vào hoạt động
với các bạn có nề nếp hơn, hứng thú hơn.
22


2.6. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua môn Âm nhạc.
- Để chuẩn bị dạy hát cho trẻ tôi tìm hiểu và phân tích bài hát trên cơ sở
đó luyện hát diễn cảm, thể hiện sắc thái tình cảm phù hợp nội dung bài hát. Từ
đó tơi luyện kỹ năng hát đúng lời hát. Vì vậy lời ca trong bài hát cần ngắn gọn
dễ hiểu, nên chọn những bài hát có nội đung gắn với hiện tượng thiên nhiên
xã hội gần gũi với trẻ và phù hợp với chủ điểm.

Tôi lựa chọn các bài hát phản ánh hiện thực gần gũi với trẻ như những bài
dân ca, đồng dao hoặc các bài hát vui tươi trong sáng phù hợp với trẻ.
Sau khi chon một bài hát giáo viên hát mẫu một đến ba lần cho trẻ nghe,
trẻ nghe xong cô mời một trẻ khác hát, trong khi trẻ hát giáo viên cần chú ý
những từ khó để sửa sai cho trẻ như sau:
Thông thường khi tiến hành dạy ca hát cho trẻ, giáo viên hay sửa sai cho
trẻ theo dự kiến của mình 1 cây máy móc mà chưa nghĩ đến kỹ năng cho trẻ. Vì
vậy giáo viên sửa sai khi trẻ đã nắm được khái quát toàn bài nên chú ý sửa khi
trẻ hát sai về một số lỗi sau:
+ Sai về tiết tấu, giai điệu
+ Sai về âm điệu luyến láy
+ Sai về lời ca
+ Sai về âm thanh, phong cách thể hiện.
Sau khi cô sửa sai các lỗi trẻ thương mắc phải, thì giáo viên hát lại 1 lần
để trẻ biết lỗi sai và cho trẻ hát lại, từ đó trẻ sẽ tránh được những lỗi sai.
2.7. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua sửa sai lỗi phát âm phụ
âm L – N qua hoạt động chung cho trẻ làm quen với chữ cái.
Muốn cho trẻ phát âm đúng, trước tên cô giáo phải là người phát âm
chuẩn, chính xác. Trẻ thường hay phát âm sai các chữ L, N chính vì vậy hoạt
động chung là hoạt động giáo viên chuẩn hóa, chính xác hóa kiến thức cho trẻ
thu nhận từ nhiều nguồn tin khác nhau. Với hoạt động “với hoạt động làm quen

23


với chữ cái L – N”, tôi chuẩn bị rất kỹ và xác định đây là hoạt động chính giúp
trẻ nhận thức đúng về cách phát âm.
Chính vì vậy, trong hoạt động làm quen chữ L – N, số trẻ phát âm đúng đã
tăng, song để trẻ nhớ lâu, phát âm không sai khi 2 phụ âm nằm trong các từ tôi
tiếp tục rèn trẻ ở các hoạt động khác.

2.8. Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh.
Như chúng ta đã thấy môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và
nhà trường. Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một
biện pháp khơng thể thiếu. Phụ huynh chính là nhân tố quết định trong việc
tạo nguồn nhiên liệu của góc văn học để phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi nêu tầm quan trọng của lĩnh
vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là thông qua hoạt động kể chuyện
sáng tạo.Hàng tháng tuyên truyền với phụ huynh qua các biểu bảng nêu lên
nội dung về chủ điểm, về các câu chuyện sáng tạo của cô và trẻ.
Có thể nói cơng tác tun truyền với phụ huynh là một việc làm rất quan trọng
trong việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo để phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
3. Hiệu quả mang lại:
Sau một thời gian áp dụng một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ
5-6 tuổi , tôi đã thu được một số kết quả sau:
3.1. Về bản thân:
Tơi thấy mình đã nâng cao được phong cách nghệ thuật lên lớp, giọng kể
được trau dồi diễn cảm, thu hút trẻ hứng thú tham gia vào tiết học. Rút ra được
nhiều kinh nghiệm qua cách dạy trẻ kể chuyện sáng tạo, sưu tầm được nhiều
truyện tranh, học thuộc nhiều truyện ngồi chương trình.
Tạo được mơi trường cho trẻ hoạt động tốt ở các góc, đặc biệt là góc văn học.
Kết quả thực nghiệm:
Kháo sát
ST
T

đầu năm
Các tiêu chí đánh giá

24


Số

Tỷ lệ

trẻ

%

Kết quả sau
một năm
thực hiện
Số
Tỷ lệ
trẻ

%


1

Trẻ hứng thú, phát âm rõ ràng

9

26%

35

100%


2
3

Trẻ không hứng thú
Trẻ phát âm chưa rõ ràng
3.4. Về phụ huynh:

14
13

40%
34%

0
0

0%
0%

Nhận thức rã được tầm quan trọng của việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo để phát
triện ngôn ngữ cho trẻ.
IV. KẾT LUẬN:
Kiểm nghiệm lại kinh nghiệm:
Năm học 2019-2020 qua quá trình nghiên cứu và thực hiện các biện pháp
trên vào việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo để phát triển ngôn ngữ cho trẻ tôi đã rút ra
nhưng bài học kinh nghiệm sau:
Cô giáo phải đi sâu nghiên cứu để tạo ra được mơi trường tốt cho trẻ hoạt
động một cách tích cực nhất, biết tạo cảm xúc cho trẻ khi kể chuyện sáng tạo.
Thường xuyên trò chuyện với trẻ, khơi gợi trẻ đặt tên cho nội dung
vừa trị chuyện hoặc tóm tắt ngắn gọn những điều vừa trò chuyện và cần phát âm

chính xác.
Khuyến khích trẻ nói những ý nghĩ của trẻ qua nội dung hay chủ
điểm nào đó nhằm giúp trẻ luyện cách trình bày, diễn đạt ý.
Cho trẻ tham quan, hướng dẫn từ quan sát sự vật, hiện tượng nhằm
mở rộng vốn hiểu biết cho trẻ; kết hợp đàm thoại để trẻ hiểu sâu bản chất của
sự vật, hiện tượng và nói lên nhận xét của mình.
Mở rộng vốn từ cho trẻ và khuyến khích trẻ sử dụng vốn từ trẻ học
được trong các hoạt động khác nhau, đặc biệt qua các trị chơi ngơn ngữ, trị
chuyện, đàm thoại giữa cô với trẻ, trẻ với trẻ.
Kết luận:
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua các hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo là một
việc làm thiết thực nhất trong chương trình đổi mới hiện nay, địi hỏi cơ giáo
phải có sự sáng tạo linh hoạt khi dạy trẻ, phải có sự kiên trì rèn luyện giữa cơ và
trẻ thì sẽ đem lại kết quả cao.
Trên đây là một số kinh nghiệm “một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi
qua văn học”, thông qua hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo tôi xin giới thiệu để chị
25