ĐIỀU KHIỂN
SINH SẢN VÀ
SINH TRƯỞNG
Ở NGƯỜI VÀ
ĐỘNG VẬT


NỘI DUNG
01

ĐIỀU KHIỂN SINH
TRƯỞNG
02 ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở

ĐỘNG VẬT

03 SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH Ở

NGƯỜI


0

ĐIỀU KHIỂN
SINH
TRƯỞNG
Cải thiện giống
Cải thiện môi trường sống của động vật
Cải thiện chất lượng dân số

CẢI THIỆN GIỐNG

Chọn lọc nhân
tạo tạo ra những
Nhằm
giống vật nuôi cho năng
suất cao nhất, trong thời
gian ngắn nhất

Lai
Lai
giữa giống địa
giống:
phương và các giống
nhập ngoại để tạo ra các
giống vừa có năng suất
cao, vừa thích nghi tốt
điều kiện mơi trường địa

PICTURE


CẢI THIỆN GIỐNG
VÍ DỤ
Lợn ỉ x Lợn ngoại -> Lợn lai
Năng suất lợn lai tăng cao: Khối lượng
xuất chuồng có thể lên đến 100kg.
Vịt x Ngan -> Con lai lớn nhanh, thịt
ngon



CẢI THIỆN MƠI TRƯỜNG SỐNG CỦA ĐỘNG
VẬT

Mục đích
Làm thay đổi tốc
độ sinh trưởng và
phát triển của vật
ni.

Biện pháp

Có các chế độ ăn thích hợp với
động vật ni trong các giai đoạn
sinh trưởng và phát triển khác
nhau (khi mang thai, con non,…)
Chuẩn bị chuồng trại ấm vào
mùa đông, mát cho mùa hè, tắm
cho động vật để động vật không
mắc bệnh, không tốn nhiều năng
lượng cho việc điều hòa thân
nhiệt
Tiêm phòng các bệnh thường gặp
cho vật nuôi


CẢI THIỆN CHẤT LƯỢNG DÂN SỐ

01


02

03

04

Nâng
cao đời
sống

Cải thiện chế
độ dinh
dưỡng

Luyện tập thể
dục thể thao

Tư vấn di
truyền


CẢI THIỆN CHẤT LƯỢNG DÂN SỐ

05
Phát hiện
sớm các đột
biến trong
phát triển

06

Giảm ô
nhiễm môi
trường

07
Chống sử dụng
các chất ma
túy, thuốc lá,
rượu bia…


0

ĐIỀU KHIỂN
SINH SẢN Ở ĐỘNG
VẬT

Một số biện pháp làm thay đổi số
con
Một số biện pháp để điều khiển
giới tính


MỘT SỐ BIỆN PHÁP LÀM THAY ĐỔI SỐ CON

Sử dụng hormone
hoặc chất kích thích
tổng hợp

01



 Chế phẩm kích dục tố được dùng trong sinh sản nhân tạo cá phổ biến hiện nay là
dịch chiết từ tuyến yên cá và HCG
chchiết
từ tuyến
cá (fish pituitary gland extract)
Phương
pháp n
Linpe
• HCG
(Human Chorionic
SH (Follicle
Stimulating
Hormone)Gonadotropin): Kích dục tố mạng đệm người
• Nguyên lý: Dùng GnRH–A
H (Luteinzing
Hormone)

FSH và LH nhân tạo được gọi là những kích dục tố tái tổ hợp (Recombinant Gonadotropin).

ƯU ĐIỂM
Dễ kiếm, có thể tự
Được
dùng thấp
phổ biến
Giá
dothu,
sảnthành
xuất sau khi

trong
sinh
sảnpeptid
nhân
GnRH
là bảo
một
xử lí và
quản
tạo
do
sự phong phú
đơn
giản
tuyến
yên từ những
về nguồn và sự ổn
cá có tuyến sinh dục
định của hoạt tính.
phát triển tốt trong
ao hồ nuôi (như từ cá
Chép, cá Trê, Mè,
Trắm).

KHUYẾT ĐIỂM
Gây rụng trứng rất
mạnh->
số trứng
rụng
Số lượng

hạn chế,
HCG
rất
lớn cần
nhưng
tỷ lệ thụ
hoạt
tínhđược
khơng
ổn
bảo
nhiệt
tinh
vàquản
tỷ lệ ởnở
không
định.
độ của tủ lạnh.
cao.
Thời gian cá tái thành
thục dài hơn so với
trường hợp dùng kích
dục tố hoặc hormon
Steroid


 Chế phẩm kích dục tố được dùng trong sinh sản nhân tạo cá phổ biến hiện nay là
dịch chiết từ tuyến yên cá và HCG
 Phương pháp Linpe
 Các hormon steroid

 Có
Tiêm
thanh
ngựa
chửa
– PMSG
Mare Serum
cho
thểhuyết
gây chín
nỗn
bào
cá bằng
các(Pregnant
hormon Steroid
thuộcGonadotropin)
nhóm
Gestagen
trâu, bị,…(C21)
làm cho trứng nhanh chín và rụng hoặc làm chín và rụng nhiều trứng
cùng một lúc, sau đó thụ tinh nhân tạo với tinh trùng đã chuẩn bị sẵn

• 20β–Dihydroprogesteron
• ProgesteronƯU ĐIỂM
Các steroid chịu được
nhiệt độ cao (đến
100°C), không bị phân
hủy bởi vi khuẩn và nấm,
dễ pha chế và định liều.


• • 17α–Hydroxyprogesteron
Desoxycorticosteron

Cơng thức:ĐIỂM
C21H32O2
KHUYẾT
Cơng thức: C21H30O2

Các Gestagen khi
dùng cho cá chỉ có tác
dụng gây chín. Vì thế,
cần sử dụng chúng
kèm với các yếu tố
gây rụng trứng (KDT,
Công
thức: C
HH
OO
Công
thức: C
Prostaglandin)
2121
3030
33


MỘT SỐ BIỆN PHÁP LÀM THAY ĐỔI SỐ CON

Sử dụng hormone
hoặc chất kích

thích tổng hợp

02
01

Thay đổi các yếu
tố mơi trường


Thay đổi các yếu tố môi trường

Tác dụng lên hệ thần kinh
và hệ nội tiết kích thích
vật ni đẻ nhiều trứng
trong một ngày và đẻ
sớm.
Ví dụ:
Thay đổi thời gian chiếu sáng đối với gà ni làm cho gà có thể
đẻ 2 trứng/ngày.


MỘT SỐ BIỆN PHÁP LÀM THAY ĐỔI SỐ CON

Sử dụng hormone
hoặc chất kích
thích tổng hợp

01

02

03

Thay đổi các yếu
tố mơi trường

Ni cấy phôi


Ni cấy phơi

• Làm tăng nhanh số
lượng cá thể của
một lồi nào đó

• Có thể ứng dụng đối
với các lồi động vật
quý hiếm chỉ đẻ một
con trong một lứa đẻ.


MỘT SỐ BIỆN PHÁP LÀM THAY ĐỔI SỐ CON

Sử dụng hormone
hoặc chất kích
thích tổng hợp

Thụ tinh nhân
tạo

01


02

04
03

Thay đổi các yếu
tố môi trường

Nuôi cấy phôi


Thụ tinh nhân tạo

• Thụ tinh nhân tạo có tác
dụng làm tăng hiệu quả
thụ tinh, có thể diễn ra
bên trong hoặc bên
ngồi cơ thể.

• Gồm thụ tinh bên ngồi
và bên trong cơ thể


Thụ tinh nhân tạo

ƯU
ĐIỂM

 Giúp nâng cao khả năng

truyền giống của con đực
 Giúp nâng cao phẩm chất
đàn gia súc
 Giúp tránh được những
bệnh lây lan qua đường sinh
sản thông qua giao phối
trực tiếp; khắc phục sự
chênh lệch về tầm vóc giữa
con đực và con cái; đáp ứng
nhu cầu số lượng cái động
dục lớn trong điều kiện ít
đực giống; kéo dài thời gian
sử dụng đực giống và tăng

KHUYẾT ĐIỂM
 Để thụ tinh nhân tạo
thành cơng địi hỏi
người thực hiện phải
có kiến thức chắc về
đặc điểm sinh lý, sinh
sản của vật ni; có
kinh nghiệm thực tiễn;
hăng say với nghề.
Thơng thường, tỷ lệ
thụ thai khi thụ tinh
nhân tạo thấp hơn so
với giao phối tự nhiên


Thụ tinh nhân tạo

Thụ tinh nhân tạo bên ngồi cơ
thể
Ví dụ: Ép nhẹ lên bụng cá đã thành thục sinh dục để trứng chín tràn
ra một cái đĩa rồi rót nhẹ tinh dịch (sẹ cá đực chứa tinh trùng trưởng
thành) lên trên. Dùng lông gà đảo nhẹ để trộn đều trứng với tinh
trùng để gây thụ tinh. Thụ tinh nhân tạo theo cách này có thể đạt
hiệu suất 80-90%, so với 40% khi thụ tinh trong điều kiện tự nhiên.
Thụ tinh nhân tạo bên trong cơ
thể
Tinh trùng được lấy từ con đực, được bảo quản ở trạng thái tiềm
sinh trong nito lỏng ở nhiệt độ -1960C. Thời gian bảo quản có thể
kéo dài hàng tháng, hàng năm. Khi cần thụ tinh, người ta nâng nhiệt
độ để tinh trùng phục hồi khả năng di chuyển. Sau đó chia tinh
trùng thành nhiều mẫu với liều lượng thích hợp rồi đưa vào cơ quan
sinh dục của con cái để thụ tinh.


Một số biện pháp để điều khiển giới tính

nghĩa:  tiết kiệm chi phí, tăng năng suất trong chăn ni.
Tách tinh
trùng X và
Y
Tách bằng các
biện pháp kĩ
thuật như: lọc,
li tâm, điện li.
Chọn loại tinh
trùng
mang

nhiễm sắc thể
X hoặc Y thụ
tinh với trứng
để tạo giới
tính theo ý

Sử dụng
hormone tổng
hợp để tạo giới
tính một số
lồi theo u
Ví dụ:
Ni cá
cầu.
rơ phi (cá nhỏ)
bằng 17 –
Mêtyltestostêr
ơn kèm theo
vitamin C  tạo
ra khoảng
90% cá rô phi
đực.

Một số biện
pháp khác:
chiếu tia tử
ngoại, thay
đổi chế độ ăn.
Ví dụ: Dùng
tia tử ngoại

chiếu lên tằm
sẽ
tạo
ra
nhiều
tằm
đực hơn. Tằm
đực
cho
nhiều tơ.

Xác định giới
tính của phơi
bằng cách phát
hiện thể ba (tế
bào của phơi cái
có thể ba cịn tế
bào phơi đực
khơng
có u
thể
Tuỳ
theo
ba).
cầu có thể
giữ lại hoặc
hủy phơi đực
hay phôi cái.



0

SINH ĐẺ
CĨ KẾ HOẠCH Ở
NGƯỜI
Sinh đẻ có kế hoạch là gì?
Các biện pháp tránh thai


Sinh đẻ có kế hoạch là gì?
Sinh đẻ có kế hoạch là điều chỉnh
Số con

Thời điểm sinh

Khoảng cách giữa các lần sinh

LỢI ÍCH:
Nâng cao chất
lượng cuộc sống,
cải thiện kinh tế,
chăm lo sức khỏe,
học tập, giải trí,…
Giảm áp lực về tài
nguyên môi trường
cho xã hội


Các biện pháp tránh thai


1.
Tính
ngày
rụng
2.
Bao
cao
su
3.
Viên
thuốc
tránh
thai
4.
Dụng
cụ
tử
cung
6.
Triệt
sản
nam(đình
sản nam)
5. Triệt sản nữ (đình
sản nữ)
7. Xuất
tinh ngồitrứng
âm đạo
Thuốc tránh thai có chứa
Bao

sucung
ngăn
khơng
Khơng cho tinh trùng
gặpcao
trứng.
prơgestêron
và ơstrơgen
tổng
Dụng
cụ
tử
kích
thích
lên
Trứng
rụng
vào
khoảng
giữa
cho
trứng
gặp
tinh
trùng.
hợp
hoặc
chỉ
chứa
niêm mạc tử cung gây phản ứng

chu kì kinh nguyệt
và trứng
prơgestêron.Vì
chống
lại sự làmvậy,uống
tổ của tửthuốc
chỉ
sống
khoảng
24 giờ.
Vì
8. Thuốc diệt tinh
trùng
tránh
thaitử
hàng
ngày
sẽtổlàm
cung.Hợp
khơng
làm
được sẽ
vậy, tránh
giao hợp vào
những
nồng
độ
prơgestêron
và
rơi

ra
ngồi
cơ
thể.
Cắt và thắt hai đầu ống
dẫncho tinh trùngngày
Khơng
gặp đó
trứng.
để
trứng
đang
cịn
ơstrơgen
trong
máu
tăng
cao
trứng khơng cho trứng gặp tinh
Cắt
và
thắt
hai
đầu
ống
dẫn
khảức
năng
thụ
tinh

khơng
gặp
gây
chế
lên
tuyến
n
và
trùng trong ống dẫn trứng.
tinh
ngăn
khơng
cho
tinh
được đưới
tinh đồi,
trùng.
vùng
trùng đi ra đểlàm
gặptrứng
trứng.
khơng chín và rụng; đồng thời
làm cho chất nhầy ở cổ tử


TÀI LIỆU THAM KHẢO
/> /> /> /> /> /> /> />https://
baigiang.violet.vn/present/s11-bai-dieu-khien-sinh-san-3198997.html?fbclid=IwAR0TVuF2IVqonSk42sw3y0WSoDfMdZx
Bi9mt2zU5-kJnO8xVm06HeBU6vug
/> />https

://hoc247.net/sinh-hoc-11/bai-39-cac-nhan-to-anh-huong-den-sinh-truong-va-phat-trien-o-dong-vat-tiep-theo--l1635.html