tai lieu, luan van1 of 98.

MỤC LỤC
I.

II.

ĐẶT VẤN ĐỀ…………………………………………………………..2
1.Lý do chọn đề tài……………………………………………….............2
2.Mục tiêu, nhiệm vụ……………………………………………….….....3
3.Đối tượng nghiên cứu………………………………………………...…3
4.Giới hạn nghiên cứu……………………………………………….…....3
5. Phạm vi và phương pháp……………………………………………….3
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1.Cơ sở lí luận………………………………………………………..……3
2.Thực trạng vấn đề nghiên cứu….…………………………………..……3
3.Nội dung và hình thức giải pháp………………………………….……..4
3.1.Mục tiêu giải pháp……………………………………………………..4
3.2.Nội dung, cách thức thực hiện giải pháp……………………………....4
3.3.Mối quan hệ giữa các biện pháp, giải pháp …………...…………..…11
3.4 Kết quả…………………………………………..………………...…11

III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ ........................................................ 15
1. Kết luận ..............................................................................................15
2. Kiến nghị....................................................................................... ..15

1
document, khoa luan1 of 98.


tai lieu, luan van2 of 98.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Sách, báo có vị trí đặc biệt quan trọng đối với đời sống xã hội như Neil
Gaiman đã nói: “Mỗi cuốn sách là một giấc mơ mà bạn cầm trên tay”. G.V.Leibniz
cũng nói rằng: “Thư viện là kho tàng chứa tất cả của cải tinh thần của lồi người”.
Thư viện trường học có vị trí vai trị, nhiệm vụ và chức năng vô cùng quan
trọng . Mà hoạt động chủ yếu của giáo viên và học sinh trong nhà trường phổ
thông là giảng dạy và học tập. Cả hai hoạt động này đều sử dụng công cụ là sách
báo. Sách báo chỉ có thể được quản lý tốt và phát huy được tác dụng tích cực của
nó.
Với nhà trường sách, báo lại có ý nghĩa quan trọng vì nó là người bạn gần
gũi nhất, là học liệu cần thiết nhất của thầy và trò. Học sinh cần có sách giáo
khoa, sách bài tập, sách tham khảo để học tập và luyện tập. Giáo viên cần có sách
giáo khoa, sách nghiệp vụ, sách tham khảo để giảng dạy và bồi dưỡng chuyên
môn, không ngừng nâng cao kiến thức. Ngồi ra các loại báo, tạp chí...ở Thư viện
cũng là nguồn tài liệu tham khảo hết sức quan trọng đối với giáo viên và học sinh
trong nhà trường.
Thư viện là nơi lưu giữ các di sản thành văn của nhân loại ra đời cách đây
mấy ngàn năm. Các tài liệu đã được nhiều thế hệ thu thập và tổ chức thành kho
tài liệu. Vì thế tài liệu cần được bảo quản để tránh hư hỏng, mất mát và có thể sử
dụng được lâu dài. Công tác bảo quản vốn tài liệu mang một ý nghĩa rất quan
trọng đối với xã hội nói chung và hoạt động thư viện nói riêng. Cơng tác bảo quản
gìn giữ di sản thành văn của dân tộc, gìn giữ vốn tài liệu thư viện, góp phần vào
việc tăng cường nguồn lực thông tin và khả năng đáp ứng các yêu cầu của bạn
đọc, góp phần tiết kiệm ngân sách cho thư viện.
Bảo quản vốn tài liệu là một trong những khâu quan trọng trong quy trình
xử lý nghiệp vụ của cán bộ thư viện. Số lượng tài liệu ngày càng tăng mà kho để
sách thì có hạn. Mặc dù cán bộ thư viện đã áp dụng các biện pháp bảo quản và sử
dụng các trang thiết bị bảo quản tài liệu nhưng cùng với thời gian, điều kiện khí

hậu, thời tiết, mơi trường đã tác động mạnh mẽ đến quá trình hủy hoại và tự hủy
hoại của bản thân vốn tài liệu đặc biệt là những tài liệu q hiếm. Trước thực
trạng đó nên tơi luôn băn khoăn, trăn trở làm thế nào để bảo quản, lưu giữ và sử
dụng vốn tài liệu được lâu dài cho thế hệ hơm nay và mai sau. Đó chính là lí do
mà tơi chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm“Một số biện pháp trong việc bảo quản
vốn tài liệu tại thư viện trường THCS Nguyễn Lân”.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
2
document, khoa luan2 of 98.


tai lieu, luan van3 of 98.

- Mục tiêu: Bảo quản vốn tài liệu tại thư viện trường THCS Nguyễn Lân.
Lưu giữ những di sản văn hóa của nhân loại, kéo dài tuổi thọ của sách.
- Nhiệm vụ: Đưa ra một số biện pháp nhằm bảo quản vốn tài liệu tốt
hơn, hiệu quả hơn, khoa học hơn.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Việc bảo quản vốn tài liệu tại trường THCS Nguyễn Lân.
4. Giới hạn nghiên cứu
Tôi tiến hành nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp trong
việc bảo quản vốn tài liệu tại thư viện Trường THCS Nguyễn Lân” qua các năm
học 2020-2021, 2021-2022.
5. Phương pháp nghiên cứu
Khi thực hiện đề tài này tôi đã sử dụng một số nhóm phương pháp như:
a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, các văn bản pháp quy về thư viện.
- Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu.
b. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra

- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
- Phương pháp khảo sát
c. Phương pháp thống kê toán học
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận
Vốn tài liệu thư viện là những tài liệu được sưu tầm, tập hợp theo nhiều
chủ đề, nội dung nhất định được xử lý theo nguyên tắc, quy trình khoa học của
nghiệp vụ thư viện để tổ chức phục vụ người đọc đạt hiệu quả cao và được bảo
quản.
Bảo quản vốn tài liệu là quá trình áp dụng các biện pháp khoa học kỹ
thuật nhằm đảm bảo sự toàn vẹn hiện trạng vật lý bình thường của tài liệu có
trong kho và kéo dài tuổi thọ cho tài liệu. Mục đích là để phục vụ các yêu cầu
học tập và nghiên cứu, sử dụng tài liệu trước mắt và lâu dài.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
Do các yếu tố khách quan và chủ quan đã làm cho một vài cuốn sách bị hư
hỏng (bị cong, rách, ẩm mốc, côn trùng gặm nhấm…) đặc biệt là những cuốn
sách có giá trị, là một cán bộ thư viện tôi thiết nghĩ làm thế nào để bảo quản được
số vốn tài liệu này được lâu dài, sắp xếp vốn tài liệu khoa học để công tác phục
vụ bạn đọc đạt hiệu quả cao. Do đó tơi đã nghiên cứu đề tài sáng kiến kinh
3
document, khoa luan3 of 98.


tai lieu, luan van4 of 98.

nghiệm: “Một số biện pháp trong việc bảo quản vốn tài liệu tại thư viện trường
THCS Nguyễn Lân” nhằm tìm ra những giải pháp, biện pháp tối ưu nhất để bảo
quản vốn tài liệu của thư viện trường THCS Nguyễn Lân được lâu dài. Hàng
ngày, có khoảng 50-100 lượt bạn đọc. Đa số các em học sinh ham đọc sách, u
sách, thích tìm tịi khám phá. Số vòng quay của sách tăng lên đáng kể, sách được

luân chuyển nhiều. Bên cạnh đó một số bạn đọc chưa có ý thức khi tham gia đọc
sách, chưa biết bảo quản và gìn giữ sách. Vì vậy đã làm cho một số cuốn sách bị
hư hỏng và thất thoát. Sau khi được giáo dục ý thức bảo quản sách, vai trị của
sách và việc gìn giữ sách thì các em đã có ý thức khi thamgia đọc sách. Tình trạng
sách bị rách, bị hư hỏng, bị mất hạn chế đi rất nhiều.
Nước ta là một nước có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, theo thời gian giấy
có thể bị giịn, bị ố vàng, đổi màu, mực có thể phai, bụi bẩn bám trên tài liệu, các
loại côn trùng, nấm mốc phá hỏng tài liệu… Do đó cần phải nghiên cứu tìm ra
những biện pháp nhằm bảo quản vốn tài liệu chống và hạn chế ảnh hưởng của
các tác nhân đối với sự hủy hoại và tự hủy hoại các tài liệu của thư viện.
Chính vì vậy cơng tác bảo quản vốn tài liệu là một công việc hết sức quan
trọng trong hoạt động của thư viện, có ý nghĩa lớn giúp cho thư viện tồn tại và
phát triển.
3. Nội dung và hình thức giải pháp
3.1. Mục tiêu giải pháp
Tìm ra những giải pháp bảo quản vốn tài liệu tốt hơn tại thư viện trường
THCS Nguyễn Lân. Sử dụng tài liệu được lâu dài, ít mất mát, hư hỏng, lưu giữ
được vốn tài liệu của thư viện nhờ đó tiết kiệm được kinh phí bổ sung, gìn giữ
di sản thành văn của dân tộc.
3.2. Nội dung, cách thức thực hiện giải pháp
Trường THCS Nguyễn Lân là một ngôi trường mới được thành lập năm
2019. Được sự quan tâm đầu tư, chỉ đạo sát sao của Phòng GD&ĐT, các cấp
chính quyền địa phương, ban lãnh đạo nhà trường, Thư viện trường THCS
Nguyễn Lân được đầu tư cơ sở vật chất khang trang, bổ sung thêm nhiều vốn tài
liệu hàng năm, xây dựng và phát triển đạt danh hiệu Thư viện Tiên tiến Thành
phố. Trong quá trình sử dụng sách báo, vốn tài liệu có rất nhiều yếu tố tác động
đến vốn tài liệu làm cho vốn tài liệu nhanh bị hư hỏng. Trước hết cán bộ thư viện
cần phải xác định được nguyên nhân làm cho vốn tài liệu bị hư hỏng đó là do
điều kiện tự nhiên, mơi trường (khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, các loại nấm mốc,
côn trùng…). Tác động do người đọc sử dụng nhiều lần, sử dụng chưa đúng

cách, chưa khoa học và chưa biết cách bảo quản vốn tài liệu. Vì vậy cần hạn chế
4
document, khoa luan4 of 98.


tai lieu, luan van5 of 98.

những yếu tố làm hư hỏng sách. Do đó bảo quản vốn tài liệu phải được xem xét
ngay từ khâu chọn vị trí giá sách trong kho sách bởi vì nó gắn liền với thư viện
trong suốt quá trình hoạt động và tồn tại.
3.2.1. Lập kế hoạch bảo quản vốn tài liệu
Kế hoạch bảo quản là một q trình địi hỏi phải xác định các yêu cầu cụ thể
đối với việc quản lý các tài liệu thu thập được, xác định các trường hợp cần ưu
tiên và cũng cần phải xác định rõ các nguồn vốn để thực thi.
Mục đích của việc lập kế hoạch bảo quản tài liệu là xác định được một quy trình
hoạt động cho phép thư viện lập được một chương trình bảo quản cho cả hiện tại và
tương lai. Hơn nữa q trình này cịn giúp cho các cơ quan xác định rõ những
việc phải làm và những việc không bao giờ nên làm nhờ đó vốn tài liệu được
phân bổ một cách hợp lý. Kế hoạch bảo quản dựa trên các nhu cầu của thư viện
và các hoạt động đặt ra để đáp ứng các yêu cầu đó. Kế hoạch bảo quản bao gồm
hai bước:
- Khảo sát đánh giá các nhu cầu có tính then chốt đối với việc lập kế hoạch
bảo quản và phải được tiến hành trước khi soạn thảo kế hoạch. Khảo sát phải
đánh giá được các chủ trương việc thực hiện và các điều kiện của cơ quan có ảnh
hưởng đến cơng tác bảo quản, phải nêu được tình trạng chung của tồn bộ vốn tài
liệu, chỉ ra được những gì cần làm để cải thiện tình trạng đó cũng như bằng cách
nào để bảo quản vốn tài liệu đó lâu dài. Khảo sát phải xác định được các yêu cầu
bảo quản cụ thể (điều kiện bảo quản, môi trường bảo quản, hệ thống bảo vệ và
sử dụng…), phải đề xuất được các hoạt động đáp ứng được các yêu cầu đó và
ưu tiên thực hiện các hoạt động được đề xuất.

- Việc thiết lập một kế hoạch bảo quản dài hạn phải được thực hiện
bằng văn bản và phải được đưa ra ngay từ đầu năm học. Kế hoạch bảo quản
phải phác thảo được những yêu cầu bảo quản của cơ quan và phải vạch ra
được quy trình hoạt động cụ thể theo từng tháng, quý để đáp ứng được những
yêu cầu của việc bảo quản tài liệu; phải thể hiện được vai trò và tầm quan
trọng của việc bảo quản, ghi lại những hoạt động bảo quản trong hiện tại và quá
khứ cũng như những nỗ lực trong tương lai. Kế hoạch đó đưa ra một khuôn mẫu
để thực hiện những mục tiêu đề ra, duy trì sự liên tục, tính nhất qn qua thời gian
của một chương trình bảo quản. Kế hoạch bảo quản phải dễ hiểu và phải bao quát
được toàn bộ các nguồn tài liệu của nhà trường. Tùy từng nhà trường có những
kế hoạch khác nhau dài hạn, phức tạp và chi tiết, có những kế hoạch ngắn gọn,
đơn giản. Tuy nhiên tất cả mọi kế hoạch đều phải dựa trên kết quả khảo sát đánh
giá nhu cầu của từng cơ quan cụ thể.
5
document, khoa luan5 of 98.


tai lieu, luan van6 of 98.

3.2.2. Giáo dục ý thức bảo quản tài liệu cho bạn đọc
Để phòng thư viện và phịng đọc hoạt động có hiệu quả, đi vào nề nếp
thì đầu tiên người cán bộ thư viện phải xây dựng nội quy phòng thư viện, phòng
đọc. Tất cả bạn đọc đến thư viện phải thực hiện đầy đủ, tuân thủ theo đúng nội
quy đã đề ra.
Bạn đọc sử dụng sách nhiều lần làm sách nhanh cũ, nhanh hỏng, một số
bạn đọc ý thức kém khi tham gia đọc sách, hay gấp sách, xé sách, viết bẩn, tẩy
xóa lên tài liệu, không giữ vệ sinh chung cho kho sách… Do đó cán bộ thư viện
cẩn phải kiểm tra thường xuyên tài liệu khi bạn đọc trả sách và mượn sách.
Tổ chức chuyên đề trước cờ với nội dung hướng dẫn bạn đọc sử dụng sách
báo, tài liệu đúng cách và tầm quan trọng của việc bảo quản vốn tài liệu.

+ Phải rửa tay thật sạch trước khi tiếp xúc với tài liệu
+ Không mang đồ ăn, thức uống vào trong phịng thư viện và khơng để đồ
ăn dính vào sách.
+ Không gấp trang, đánh dấu vào tài liệu, không viết, vẽ bậy vào tài liệu,
khơng cắt xé, tẩy xóa…
+ Tài liệu phải được cất giữ trên giá, xếp sách vào kho đúng cách, không
đặt tài liệu dưới đất tránh ẩm ướt, khơng đặt sách ở những chỗ có ánh nắng
trực tiếp bởi nó sẽ làm sách bị cong, vênh, giấy bị phai màu, ố vàng, trang sách
bị giòn…
Thường xuyên giáo dục nâng cao ý thức giữ gìn, bảo quản tài liệu cho
bạn đọc thông qua các tiết sinh hoạt chủ điểm, ngoại khóa, lồng ghép trong các
tiết học, các buổi phát thanh măng non…
Đối với bạn đọc thiếu ý thức, vi phạm nội quy phòng đọc, phòng thư viện,
quy chế bảo quản tài liệu thì cán bộ thư viện sẽ áp dụng các biện pháp hành chính
(tùy theo mức độ, giá trị của tài liệu) để giảm thiểu tối đa tình trạng tài liệu bị mất
mát, hư hỏng, thất thốt trong q trình sử dụng và giữ cho sách được lâu bền.
Ngồi ra cán bộ thư viện phải có tinh thần trách nhiệm cao trong việc bảo
quản vốn tài liệu.
3.2.3. Vệ sinh trong phòng thư viện, kho sách
Nước ta là một nước có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, theo thời gian bụi
bẩn sẽ bám lên sách, tủ(kệ) để sách, bàn ghế…Do đó, chúng ta cần phải thường
xuyên vệ sinh kho sách, phòng thư viện sạch sẽ, sắp xếp khoa học, tạo môi trường
trong lành cho các em học sinh đến đọc sách, học tập và cho giáo viên đến để
nghiên cứu, giúp kích thích nhu cầu hứng thú đọc, số vòng quay của sách tăng
lên, sách được luân chuyển nhiều. Do phòng thư viện và phòng đọc chung vì vậy
6
document, khoa luan6 of 98.


tai lieu, luan van7 of 98.


cán bộ thư viện cần phải mở cửa thường xuyên tạo sự lưu thông không khí trong
phịng với bên ngồi tránh ẩm thấp.
3.2.4. Phịng thư viện, kho bảo quản tài liệu
Có mơi trường khơng khí trong sạch, ở nơi khơ ráo, thống mát, sạch sẽ
(phịng thư viện phải cách xa khu nhà vệ sinh, nơi đổ rác…).
Thư viện được xây dựng ở vị trí trung tâm thuận lợi cho việc khai thác và
sử dụng tài liệu của bạn đọc cũng như công tác phục vụ của cán bộ thư viện.
* Thiết bị bảo quản tài liệu
Thiết bị bảo quản vốn tài liệu bao gồm tủ, giá, kệ… Việc lựa chọn thiết
bị để bảo quản tài liệu trong các thư viện là vấn đề quan trọng trong công tác bảo
quản vốn tài liệu. Nhiều vật dụng sẵn có và đang thịnh hành có chứa những chất
liệu làm sản sinh những tác dụng phụ đã góp phần làm hư hỏng tài liệu. Ngoài ra
một số những điểm đặc trưng của vật liệu xây dựng cũng phá hủy và góp phần
làm hư hỏng tài liệu. Vì thế cần lựa chọn những thiết bị bảo quản vốn tài liệu sao
cho phù hợp, đảm bảo, có độ bền cao nhằm giúp cho tài liệu sửdụng được lâu
dài.
Giá, tủ sách làm bằng gỗ thì nên lựa chọn những loại gỗ tốt ít gây hư hại
nhất vàcó biện pháp phịng ngừa chống mối, mọt.
Tủ làm bằng kính cũng được hầu hết các thư viện sử dụng để đựng tài liệu
bởi nó có tính thẩm mỹ cao. Tuy nhiên so với gỗ thì tủ làm bằng kính dễ bịnứt,
chỉ đựng được những tài liệu mỏng nhẹ, tài liệu mang tính trưng bày (Tủ sách
trưng bày).
Tủ, giá, kệ sách làm bằng sắt, thép, kim loại là một sự lựa chọn cho kho
chứa bởi nó có độ bền, đựng được nhiều loại tài liệu và tạo sự lưu thơng khơng
khí tốt. Tuy nhiên giá được làm bằng sắt, thép cần được phủ sơn, bao bọc bên
ngồi bằng các tấm kính, có cửa đóng tránh bụi bẩn, rỉ sét, chuột gián…
Ngoài việc lựa chọn vật liệu, thiết bị bảo quản cần được làm thật nhẵn,
khơng có cạnh sắc và những chỗ lồi, không gây sự trầy xước, khơng có các đai
ốc và chốt lộ ra. Thiết bị bảo quản phải đủ chắc, đảm bảo yêu cầu bền vững, tiết

kiệm diện tích bảo quản để tài liệu không bị uốn cong hoặc vênh khi chứa đầy
tài liệu. Các giá cần được chốt với nhau, chốt với sàn để không bị lung lay khi
xếp tài liệu lên. Các giá cần được thiết kế 2 mặt (giá đôi), điều chỉnh được để có
thể đựng nhiều tài liệu thuộc nhiều kích cỡ khác nhau đặc biệt là những tài liệu
có khổ lớn. Thiết bị bảo quản cần được thiết kế cách sàn từ 4 – 6 cm và cách
tường 3 – 5 cm để tránh sự xâm nhập của mối mọt, côn trùng, ẩm thấp…
* Phương pháp sắp xếp, lưu giữ tài liệu
7
document, khoa luan7 of 98.


tai lieu, luan van8 of 98.

Phương pháp lưu giữ tài liệu khơng phù hợp có ảnh hưởng trực tiếp đến
tuổi thọ của tài liệu. Tài liệu trước khi nhập vào kho phải làm vệ sinh và kiểm tra
lại sự chính xác (như số trang, tình trạng tài liệu…) của tài liệu. Sau đó tiến hành
xử lý nghiệp vụ thư viện như vào sổ đăng kí, mơ tả, phân loại, xếp giá, đưa ra
phục vụ bạn đọc…Thông thường tại các thư viện trường học phân loại và sắp xếp
tài liệu theo số đăng kí cá biệt và theo mơn loại. Tài liệu được xếp lên giá theo
từng môn loại và theo từng ngăn sách riêng như sách giáo khoa, sách thiếu nhi,
sách tham khảo, sách nghiệp vụ… thuận tiện cho công tác phục vụ bạn đọc và bạn
đọc có thể dễ dành lấy sách mà mình cần (thư viện mở). Tài liệu được xếp lên giá
theo nguyên tắc từ trái qua phải, từ trên xuống dưới, từ ngoài vào trong, hết giá
này đến giá khác. Tình trạng để sách lộn xộn không quy củ cũng như tập trung
quá nhiều sách vào một nơi sẽ nhanh chóng gây hư hại cho sách. Việc xử lý sách
thông thường đã gây ra hư hại không thể tránh khỏi nhưng nếu xử lý sách ẩu, xử
lý khơng tốt cịn dẫn đến những hư hỏng nhanh chóng khơng khắc phục được.
Trong các khu vực để tài liệu khơng khí nên được lưu thơng tốt. Khơng
nên đặt tài liệu dựa sát vào tường mà phải đặt cách tường ít nhất 3 – 5 cm để cho
khơng khí lưu thông một cách dễ dàng xung quanh tài liệu và tránh ngưng đọng

hơi ẩm. Nếu bắt buộc phải xếp sách sát tường thì ngăn cách bằng những tấm bìa
các tơng hoặc bìa nhựa để ẩm mốc khơng thấm vào sách.
Sách phải được dựng đứng trên giá sách, không nên dựng sách tựa nghiêng
về phía này hay phía kia vì sẽ làm căng bìa sách, sách sẽ bị cong, nên xếp sách
đầy giá để các quyển sách không bị nghiêng. Tuy nhiên không nên xếp sách quá
chặt đến mức làm sách dễ nhàu nát, hư hỏng sách khi rút sách ra khỏi giá. Nếu
giá sách khơng đầy thì nên sử dụng ke để giữ sách đứng thẳng. Ke giữ sách phải
có bề mặt phẳng, mép rộng để giữ cho bìa sách khơng bị mịn hoặc trang sách
khơng bị nhàu, rách. Cần tạo cho những cuốn sách một khoảng cách nhất định để
tạo sự thơng thống, ngăn độ ẩm phát sinh từ những cuốn sách.
Khơng xếp sách vượt qua ngồi mép của giá mà phải dùng những giá sách
có kích cỡ phù hợp. Không nên xếp sách theo chiều nằm. Nếu sách quá cao, khổ
lớn không thể xếp sách dựng đứng được thì nên điều chỉnh ngăn giá sao cho có
thể dựng đứng được hoặc rút sách ra khỏi giá hoặc đặt sách theo chiều nằm. Sách
khổ lớn không nên đặt cạnh sách khổ nhỏ bởi vì những cuốn sách khổ nhỏkhơng
thể hỗ trợ cho chúng.
Sách bìa giấy và sách bìa vải khơng nên xếp sát trực tiếp với sách bìa da
bởi vì axít và dầu trong da khiến cho sách nhanh hỏng.
Khi đưa tài liệu ra phục vụ bạn đọc cán bộ thư viện cần phải kiểm tra lại
8
document, khoa luan8 of 98.


tai lieu, luan van9 of 98.

tình trạng của tài liệu. Nếu tài liệu bị hư hỏng thì tiến hành sửa chữa kịp thời. Tài
liệu q hiếm thì khơng cho bạn đọc sử dụng bản gốc mang về nhà mà khai thác,
sử dụng trực tiếp tại phòng thư viện.
Cán bộ thư viện phải tiến hành kiểm kê 1 năm một lần để kiểm tra lại số
lượng và chất lượng vốn tài liệu trong kho. Từ đó lên kế hoạch bổ sung tài liệu

mới để đáp ứng nhu cầu bạn đọc.
3.2.5 Xử lý một số nguyên nhân phá hủy tài liệu
* Hỏa hoạn
Trong các nguyên nhân phá hủy tài liệu hỏa hoạn được coi là mối đe dọa
nguy hiểm hơn cả do tốc độ và tính tàn phá khủng khiếp của nó. Trong thư
viện có vơ số những thứ là nhiên liệu dễ cháy nổ như: sách, tủ, hệ thống điện…
Vì thế không xếp sách, tài liệu gần nguồn điện. Thư viện cần trang bị đầy đủ
các phương tiện, thiết bị phòng chống cháy như bình khí CO2 hoặc loại bình bột
tetreclorua cacbon, các dụng cụ và biện pháp chữa cháy thông thường như cát…
Học sinh không được mang các vật liệu dễ cháy nổ vào thư viện, giáo viên
không hút thuốc lá trong phòng thư viện. Hệ thống điện phải đảm bảo, luôn luôn
được kiểm tra, các thiết bị điện phải có đầu tiếp đất. Trong các ngày nghỉ lễ, tết
cán bộ thư viện sẽ ngắt cầu giao điện hoặc khi ra về tắt các thiết bị không cần
thiết.
Khi xảy ra cháy cán bộ thư viện phải báo động, gọi xe cứu hỏa, huy động
nhân lực chữa cháy. Không nên chữa cháy cho kho sách bằng nước vì nếu có dập
tắt được lửa thì sách cũng khó có thể giữ được, cứu chữa được.
* Xử lý tài liệu bị ẩm ướt
Tài liệu có thể bị ẩm, ướt thời tiết, mơi trường bảo quản không tốt. Các
quyển sách phồng lên và biến dạng, các trang sách bị nhăn lại, mực bị nhòe, giấy
dính bết lại với nhau. Nếu sau khi tài liệu bị ẩm ướt mà điều kiện khí hậu khơng
đảm bảo thì sau 2, 3 ngày nấm mốc sẽ xuất hiện. Khi nấm mốc xuất hiện thì
việc kiểm sốt và loại bỏ chúng là vơ cùng khó khăn để lại hậu quả lâu dài cho tài
liệu. Cán bộ thư viện phải đưa ngay tài liệu bị ướt ra khỏi khu vực này rồi tiến
hành làm khơ tài liệu. Chúng ta có thể bật quạt để thúc đẩy nhanh q trình làm
khơ tài liệu, hong khô sách. Khi quyển sách đã khô nhưng chạm tay vào thấy mát tay
thì cần gấp sách lại đặt chúng nằm trên một mặt phẳng và nhẹnhàng nắm chúng về
dạng ban đầu. Định dạng bằng một vật chặn giấy nhẹ, không đặt chồng các quyển
sách lên nhau, khơng đưa sách trở lại giá trước khi chúng hồn tồn khơ ráo nếu
khơng nấm mốc sẽ phát triển nhất là từ các khe của cuốn sách.

* Xử lý tài liệu bị vi sinh vật phá hoại
9
document, khoa luan9 of 98.


tai lieu, luan van10 of 98.

Các loại sinh vật phá hoại tài liệu như mối, mọt, gián, chuột…
+ Nấm mốc
Để phòng nấm mốc phát sinh trước khi đưa tài liệu vào kho tài liệu phải
khô và sạch. Thường xuyên vệ sinh kho sách và thiết bị bảo quản, quét, chải, lau
chùi làm vệ sinh tài liệu. Có thể sử dụng vải xô màn, vải mềm, chổi lông gà, bàn
chải lông mềm… để lau sạch bụi. Không để bụi và các bào tử nấm mốc bám lên
giá, tủ. Việc làm này phải tiến hành thường xuyên và định kì do cán bộ thư viện
và các bạn trong tổ cộng tác viên thư viện làm.
Khi phát hiện thấy nấm mốc phải cách ly ngay khối tài liệu này và áp dụng
các biện pháp chống nấm mốc. Có thể sử dụng hóa chất chống nấm mốc như
Penta Clorua Phenol (PCP), Penta Nitro Phenol (PNP), … nhưng phải theo sự
hướng dẫn của các nhà chuyên môn tránh sự hư hỏng tài liệu và gây hại cho con
người.
+ Côn trùng
Các loại côn trùng phá hoại tài liệu thường gặp như gián, mối, mọt, nhậy
cánh bạc “bọ ba đi”… Để phịng chống cơn trùng phá hoại tài liệu cần phải
luôn luôn kiểm tra, phát hiện, làm vệ sinh tài liệu, phương tiện bảo quản và kho tài
liệu. Khi phát hiện có mối trong kho thì cán bộ thư viện phải di chuyển ra chỗ
khác, tìm tổ để phá hoặc dùng các loại hóa chất để diệt mối. Có thể dùng vơi và
muối rắc vào đường đi của mối, dưới chân tủ, kệ, giá sách. Treo túi long não
nhỏ ở phía dưới gầm tủ, mùi long não sẽ khiến gián và côn trùng bay xa.
+ Chuột
Chuột là loại gặm nhấm rất nguy hiểm, sản sinh nhanh nên sức phá hoại

lớn. Chuột cắn tài liệu, làm tổ gây hư hỏng và làm bẩn tài liệu. Để phòng chống
chuột chúng ta cần phải:
Không mang đồ ăn, thức uống vào trong phịng thư viện, khơng để đồ ăn
dính vào tài liệu.
Có các biện pháp che chắn chu đáo, làm lưới sắt bịt kín các lỗ thơng hơi,
khe cửa, tủ sách phải có cánh cửa. Sau mỗi buổi làm việc cán bộ thư viện phải
đóng các cánh tủ lại để chống bụi, gián, chuột…
3.2.6 Tu bổ sách và tài liệu
Đây là công việc thường xuyên nhằm khôi phục trạng thái ban đầu của tài
liệu về mặt vật chất và thẩm mỹ, kéo dài tuổi thọ cho tài liệu. Đây cũng là cơng
việc khó khăn và tốn nhiều cơng sức của cán bộ thư viện, địi hỏi cán bộ thư viện
phải có trách nhiệm cao đối với tài sản quý giá của thư viện.
Cán bộ thư viện phải kiểm tra thường xuyên tình trạng của sách khi học
10
document, khoa luan10 of 98.


tai lieu, luan van11 of 98.

sinh mượn và trả tài liệu để kịp thời sửa chữa, đóng lại những cuốn sách tài liệu
bị rách, hư hỏng.
Cán bộ thư viện kết hợp với các bạn trong tổ cộng tác viên thư viện tiến
hành đóng và tu bổ sách đặc biệt là sách giáo khoa vào đầu năm học đảm bảo
100% học sinh có sách để học.
3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Các giải pháp, biện pháp này có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhau, hỗ
trợ cho nhau nhằm một mục đích chung là bảo quản vốn tài liệu được lâu dài, lưu
giữ những di sản văn hóa của dân tộc và của nhân loại, đáp ứng nhu cầu của bạn
đọc. Nếu thiếu một trong những biện pháp này thì kết quả mang lại sẽkhơng như
mong muốn và khó thực hiện được mục tiêu đã đề ra. Các giải pháp, biện pháp

này phải tiến hành đồng thời, thực hiện thường xuyên, định kì 1 tháng/lần do cán
bộ thư viện kết hợp với đoàn thanh niên và các bạn trong tổ cộng tác viên thư
viện thực hiện.
Để công tác bảo quản vốn tài liệu mang lại hiệu quả cao thì trước tiên cán
bộ thư viện phải đưa ra kế hoạch bảo quản ngay từ đầu năm học. Sau đó là
phương pháp lưu giữ, cách sắp xếp tài liệu của cán bộ thư viện phải đúng chuyên
môn nghiệp vụ, vệ sinh kho sách thường xuyên, xử lý một số nguyên nhân phá
hủy tài liệu, giáo dục ý thức bảo quản vốn tài liệu cho bạn đọc.
3.4. Kết quả
Sau một thời gian áp dụng sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp
trong việc bảo quản vốn tài liệu tại thư viện trường THCS Nguyễn Lân” thư viện
trường THCS Nguyễn Lân đã có một vốn tài liệu phong phú, đa dạng đáp
ứng được nhu cầu của bạn đọc ở thế hệ hiện tại và cả thế hệ mai sau. Sách được
bảo quản tốt, lưu giữ cẩn thận và sử dụng được lâu dài. Tình trạng sách bị mất
mát, hư hỏng, thất thốt trong q trình sử dụng hạn chế đi rất nhiều. Đối với
sách giáo khoa (sách trường học mới) thư viện đã đảm bảo 100% học sinh có sách
giáo khoa để học ngay từ đầu năm học.
Sau khi phát phiếu thăm dò ý kiến học sinh các em đã hiểu được vị trí, vai
trị của sách đối với việc học tập, tầm quan trọng của việc bảo quản và giữ gìn
sách. Kết quả đạt được như sau:
Nội dung câu trả lời

Tỷ lệ %

Câu 1. d. Cả b và c đều đúng

78,3%
11

document, khoa luan11 of 98.



tai lieu, luan van12 of 98.

Câu 2. a. Có

79,2%

Câu 3. C. Cả a và b

87,1%

Câu 4. D. Cả a, b và c

77,5%

Câu 5. D. Cả a và b

88,3%

12
document, khoa luan12 of 98.


tai lieu, luan van13 of 98.

THƯ VIỆN
PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN
Các em học sinh thân mến!
Nhằm góp phần nâng cao chất lượng công tác bảo quản vốn tài liệu trong thư

viện nhà trường, thư viện tiến hành thu thập số liệu cho đề tài sáng kiến kinh nghiệm
“Một số biện pháp trong việc bảo quản vốn tài liệu tại thư viện trường THCS Nguyễn
Lân”. Thư viện rất mong các em trả lời một cách trung thực để sáng kiến kinh
nghiệm có giá trị vể mặt khoa học cũng như bảo quản vốn tài liệu được tốt hơn, đáp
ứng nhu cầu ngày càng cao của bạn đọc.
Thông tin về học sinh
1. Học sinh lớp:……………
2. Giới tính: Nam

Nữ

Hệ thống câu hỏi:
Các em hãy khoanh tròn vào đáp án mà các em cho là đúng nhất cho từng câu hỏi
Câu 1: Theo các bạn học sinh đọc sách như thế nào là đúng?
a. Vừa đọc sách vừa ăn cơm, ăn vặt
b. Sau khi đọc sách xong đóng sách lại và để lên kệ sách
c. Đọc sách không gấp trang sách, vẽ bậy lên sách, cắt, dán, xé, đánh dấu vào
sách, làm rách sách…
d. Cả b và c đều đúng
Câu 2: Căn cứ vào tình hình thực tế, cơ sở vật chất, vốn tài liệu tại thư viện
trường THCS Nguyễn Lân thì cơng tác bảo quản vốn tài liệu có quan trọng
khơng?
a. Có
document, khoa luan13 of 98.

b. Không

13



tai lieu, luan van14 of 98.

a. Có
b. Khơng
Câu 3: Theo các em những ai tham gia vào công tác bảo quản vốn tài liệu?
a. Học sinh
b. Giáo viên và nhân viên nhà trường.
Câu 4: Nguyên nhân nào làm cho tài liệu bị hư hỏng, mất mát?
a. Bạn đọc khơng có ý thức khi tham gia đọc sách
b. Bản thân tài liệu tự sinh ra làm cho tài liệu bị hư hỏng
c. Do điều kiện mơi trường, khí hậu khơng đảm bảo, cơ sở vật chất không đúng
d. Cả a, b và c đều đúng
Câu 5: Bạn đọc phải làm gì để bảo quản sách?
a. Chấp hành đúng nội quy, quy định của phòng thư viện, phòng đọc
b. Đọc kỹ hướng dẫn tra tìm, sử dụng sách báo tại thư viện
c. Cả a và b đều đúng
Thư viện chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của các em.

document, khoa luan14 of 98.


tai lieu, luan van15 of 98.

III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Nhận thấy được tầm quan trọng của công tác bảo quản vốn tài liệu nên cán bộ
thư viện đãđưa ra kế hoạch bảo quản hợp lý ngay từ đầu năm học phù hợp với điều
kiện cơ sở vật chất và kế hoạch của nhà trường, kế hoạch của thư viện. Do đó cơng
tác bảo quản vốn tài liệu đã được thực hiện khá tốt, tài liệu ít bị hư hỏng, mất mát
nên đã đáp ứng được nhu cầu của bạn đọc. Phát hiện kịp thời và sửa chữa những

tài liệu hư hỏng, rách nát. Tuyên truyền, giáo dục ý thức bảo quản sách báo cho học
sinh, hướng dẫn các em đọc sách đúng cách.
Trong quá trình tiến hành và áp dụng sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện
pháp trong việc bảo quản vốn tài liệu tại thư viện trường THCS Nguyễn Lân”
đã khơng tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Rất mong nhận được sự đóng góp ý
kiến của ban giám khảo, các đồng nghiệp để sáng kiến kinh nghiệm này có thể áp
dụng vào các năm tiếp theo.
2. Kiến nghị
Giáo dục ý thức bảo quản tài liệu cho các em học sinh, lồng ghép vào
trong các tiết học, tiết sinh hoạt chủ điểm.
Có hình thức kỷ luật nghiêm khắc đối với những hành vi cố ý làm hư hỏng,
phá hoại tài liệu.
Kính mong q thầy cơ tham gia ý kiến đóng góp để sáng kiến của tơi được
hồn thiện hơn.
Thanh Xn, ngày 22 tháng 3 năm 2022
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
bản thân tôi, được đúc kết trong q
trình cơng tác, khơng sao chép nội
dung của người khác
Người viết

Nguyễn Hương Lan

15
document, khoa luan15 of 98.


tai lieu, luan van16 of 98.

Ý KIẾN NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG.

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………
Nhất trí xếp loại……………………………………………………..
Thanh Xuân, ngày..….tháng……năm 20
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

Ý KIẾN NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP QUẬN
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
Nhất trí xếp loại……………………………………………………..
Thanh Xuân, ngày..….tháng……năm 20
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

16
document, khoa luan16 of 98.