CHUYÊN ĐỀ RÈN KỸ NĂNG NÓI CHO HỌC SINH QUA HOẠT ĐỘNG NHÓM
TRONG TIẾT ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN VÀ TIẾT LUYỆN NÓI -NGỮ VĂN 9
I . ĐẶT VẤN ĐỀ :                                                     
Mục tiêu của dạy học mơn Ngữ văn là hình thành những con người có ý thức,
có tư tưởng tình cảm cao đẹp, có năng lực cảm thụ các giá trị chân, thiện, mỹ
và đặc biệt là có khả năng thích ứng với cuộc sống năng động trong xã hội
hiện đại.
Dạy-học Ngữ văn khơng chỉ chú trọng dạy cái gì mà dạy như thế nào. Quan
điểm tích hợp và tích cực ln chi phối các hoạt động dạy học Ngữ văn, nhất
là ở phần dạy-học Đọc- hiểu văn bản cũng như dạy các kĩ năng làm Tập làm
văn. Một tiết dạy-học Ngữ văn đạt hiệu quả trước hết phải tạo nên không khí
hứng thú cho mỗi giờ học. Khơng khí đó chỉ có được khi người dạy biết da
dạng hóa các hình thức, biện pháp dạy học.
Mặt khác, với tinh thần quan điểm dạy học mới, SGK Ngữ văn không chỉ chú
trọng nội dung mà cịn chú trọng hình thức nhằm phục vụ cho việc đổi mới
phương pháp dạy-học.
Để đạt được những mục tiêu trên và thực hiện theo yêu cầu của phương pháp
dạy học mới, người dạy cần tổ chức cho học sinh học tập bằng các biện pháp
nhằm rèn cho học sinh các kỹ năng nghe, nói ,đọc ,viết . Trong đó kĩ năng nói
là vơ cùng quan trọng .Nói sao cho người nghe hiểu là điều không phải ai
cũng thực hiện tốt. Người nói khi đã chuẩn bị đầy đủ nội dung trong đầu sẽ
tìm cách bộc lộ, truyền đạt thơng tin đó chính là “nói”. Muốn hoạt
động nói có hiệu quả trong giờ học Ngữ văn, người dạy phải hướng dẫn rèn
luyện cho các em, tập cho các em mạnh dạn trước tập thể. Nhiều khi các em
có dự kiến trong đầu nhưng lại khơng nói ra được. Và như vậy người thầy sẽ

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


không nhận xét đánh giá đúng về sự tiếp thu ,cảm thụ của các em trong giờ
học Ngữ văn .

Cho nên việc rèn luyện nói cho học sinh là việc làm thiết thực vừa góp phần
nâng cao chất lượng dạy học mơn Ngữ văn vừa hình thành phong cách cho
học sinh giúp các em mạnh dạn trước tập thể, có kỹ năng giao tiếp trong cuộc
sống.
     II. NỘI DUNG :  CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
          1. THỰC TRẠNG :
Qua nhiều năm thực hiện chương trình thay sách giáo khoa, ở bộ mơn Ngữ
văn, hoạt động nói qua thảo luận nhóm đặc biệt là tiết dạy “luyện nói” mặc
dầu nhiều giáo viên cũng đã cố gắng hết sức nhưng không phải ai cũng đều
thành cơng qua tiết dạy. Bởi vì kinh nghiệm rèn luyện kỹ năng nói cho học
sinh chưa nhiều so với rèn luyện kỹ năng viết. Học sinh không tự tin khi nói
trước đám đơng. Thời gian luyện nói lại có hạn (45 phút) không tạo được
điều kiện cho tất cả học sinh được nói. Và sách giáo viên cũng chưa có hướng
dẫn cụ thể cho việc dạy rèn luyện kỹ năng nói. Do vậy mà trong một tiết luyện
nói chỉ tập trung vào những em khá, giỏi, chăm còn những học sinh lười sẽ
thụ động, khơng phát huy được. Dù có hoạt động thảo luận nhóm thì những
em yếu cũng ngồi im. Kết quả yếu vẫn yếu, lười vẫn lười. Tâm lý chung, giáo
viên rất ngại dạy tiết Luyện nói, nhất là trình độ học sinh ở vùng nơng thơn.
So với yêu cầu của phương pháp dạy mới và những định hướng của sách giáo
viên thì tiết dạy “luyện nói” và hoạt động nói qua phần thảo luận
nhóm cịn

nhiều

lúng

túng

chưa


đạt

u

cầu.

Việc rèn kĩ năng nói cho học sinh qua hoạt động thảo luận nhóm trong
tiết Đọc hiểu văn bản và tiết luyện nói ở mơn Ngữ văn 9 là biện pháp
góp phần nâng cao chất lượng giờ dạy-học Ngữ văn. Trong q trình giảng
dạy bản thân tơi đã có sự tìm tịi, học hỏi và vận dụng và đã thấy được hiệu

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


quả. Từ đó , tơi rút ra được những vấn đề mang tính kinh nghiệm và cũng là
gợi ý để đồng nghiệp trao đổibàn bạc.
      2. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
    2.1.YÊU CẦU ĐỐI VỚI HỌC SINH
Ngay từ đầu năm học,  tôi phổ biến những qui định đối với môn Ngữ văn đối
với việc học Ngữ văn nói chung và kĩ năng luyện nói, nói riêng để học sinh lớp
tơi phụ trách có tâm thế chuẩn bị :
a.Dụng cụ :
- Đầy đủ sách giáo khoa
- Vở : Vở học, vở soạn, vở bài tập
- Bảng phụ (4 em có một bảng phụ). Bảng phụ các em có thể dùng giấy rơ  ki
dán băng keo ở ngồi. Một cây bút lơng.
b.Chia nhóm :
   Để tiện việc hoạt động, thảo luận nhóm, tơi chia lớp làm 8 nhóm, mỗi nhóm
4-6 em liền kề nhau (bàn trên và bàn dưới) cho câu hỏi thảo luận ngắn trong
một tiết học văn bản hoặc tiếng việt.

Đối với tiết luyện nói, chia lớp làm sáu nhóm, mỗi nhóm từ 6-7 em. Trong mỗi
nhóm cử ra một em viết chữ rõ ràng chịu trách nhiệm ghi vào bảng phụ sau
khi đã thống nhất ý kiến trong nhóm. Các em cịn lại trong nhóm đều ghi vào
vở soạn của mình ý kiến thống nhất của tổ.
c. Cách học :
              - Chuẩn bị bài mới ở nhà: Tự tay em soạn bài mới, không phải dùng
vở soạn cũ của anh, chị để lại, học phân mơn nào soạn theo phân mơn đó. Đặc
biệt tiết Luyện nói phải soạn một dàn ý chi tiết và phải dự kiến lời nói dựa
vào dàn ý đó.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Hoạt động trong giờ học: thảo luận nhóm, phát biểu xây dựng bài.
d. Kiểm tra bài 15 phút đầu giờ :
- Trong sinh hoạt 15 phút, ngoài việc làm bài tập, câu hỏi khó ở bài soạn, lớp
trưởng phải kiểm tra tình hình soạn bài của lớp qua tổ trưởng.
- Trước khi vào tiết học, lớp trưởng báo cáo tình hình chuẩn bị bài cho giáo
viên. Nếu giáo viên kiểm tra phát hiện một trường hợp không chuẩn bị bài
mà lớp trưởng khơng báo cáo thì lớp trưởng và tổ trưởng của em đó chịu
trách nhiệm (trừ điểm thi đua )
đ. Phiếu đánh giá nhận xét ( dành cho phần luyện nói)
Mỗi em phải có phiếu nhận xét trong sổ tay. Sổ này dùng cho suốt năm học.
    Ngày :……………
Môn :……………
Họ và tên :…………
Phần nhận xét, đánh giá :
           - Tác phong nói :………..
           - Giọng nói :……………
           - Nội dung nói :………….

     2.2/ Yêu cầu đối với giáo viên :
- Chuẩn bị bài thật chu đáo trước khi lên lớp nói chung và nhất là cho những
tiết rèn cho học sinh kĩ năng nói
- Hướng dẫn cho học sinh cụ thể các nội dung chuẩn bị cho bài học mới
- Chú ý ,theo dõi và ghi chép những vấn đề cần nhận xét đối với học sinh trong
q trình luyện nói

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Ln tìm ra những ưu điểm trong phần trình bày của từng học sinh và khen
các em kịp thời trước lớp để động viên tạo hứng thú nói cho cả lớp
- Đối với những em còn rụt rè, nhút nhát hoặc nói nhỏ ,giáo viên cho nói
những phần có nội dung đơn giản dễ trình bày và nên cố phát hiện ra nhũng
ưu điểm của các em trong tác phong, lời nói để khen .Nếu có nhũng điểm
chưa hài lịng thì nhắc nhở thật khéo léo, tế nhị để các em tự tin hơn ở lần nói
sau.
- Sau mỗi lần trình bày nói trước lớp giáo viên khuyến khích bằng những
tràng vỗ tay để tạo khơng khí sơi nổi cho giờ học
- Chọn những em nói tốt trình bày cả bài luyện nói để tạo ấn tượng cho cả lớp
khi sắp kết thúc tiết học. Đó sẽ là điều kích thích niềm mong muốn được nói
hay như bạn ở nhiều đối tượng để các em chuẩn bị thật kĩ cho bài luyện nói ở
những bài sau.
- Cho điểm khuyến khích đối với những em nói tốt ,những em có sự cố gắng
trong q trình luyện nói.
2.3/ RÈN KĨ NĂNG NĨI QUA HOẠT ĐỘNG THẢO LUẬN NHÓM TRONG
TIẾT ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Thường thì trong một tiết học Ngữ văn sẽ có từ 1-2 câu hỏi thảo luận nhóm,
thời gian thảo luận từ 2-3 phút, thường là dạng câu hỏi mở. Đây là những
câu hỏi ngắn, học sinh tư duy trả lời :

- Trước hết cá nhân trình bày quan điểm của mình trước nhóm : Các
em cần đọc kỹ câu hỏi, xác định nội dung yêu cầu của câu hỏi, suy nghĩ và viết
ra trong vở của mình, sau đó trình bày ra nhóm, nêu ý kiến của mình giống
bạn thì nhất trí khỏi phải nói lại mất thời gian .Từ các ý kiến, nhóm trưởng
khái qt lại nội dung mà nhóm đã nhất trí, mỗi em trong nhóm phải nắm
vững nội dung đó. Em được cử ghi chép sẽ ghi vào bảng phụ.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Trình bày ý kiến của nhóm trước lớp : Hết thời gian thảo luận giáo viên
có thể gọi bất kỳ một em trong nhóm trả lời. Các nhóm cịn lại sẽ nhận xét ý
kiến về phần trình bày của tổ bạn
                - Giáo viên nhận xét:
Cần chú ý hai mặt :
+ Nội dung nói : phải đáp ứng yêu cầu của câu hỏi thảo luận nhóm khơng
thiếu ,khơng thừa tránh dàn trải, lan man thiếu tập trung.
+ Kĩ năng nói : trình bày lưu loát ,mạch lạc làm nỗi rõ vấn đề bằng giọng nói
tự nhiên to rõ dễ nghe dễ theo dõi, tránh đọc ê a, hoặc nói quá nhỏ...
Thảo luận nhóm là một hình thức hoạt động dạy học tạo môi trường thuận
lợi cho học sinh trao đổi, bàn bạc một cách tự nhiên trước những thành viên
đồng trang lứa có quan hệ bè bạn gần gũi về những vấn đề nội dung, ý
nghĩa ,giá trị nghệ thuật của văn bản văn học. Các em có sự đồn kết hợp tác
để từ đó phát triển khả năng nhận thức cảm thụ về văn học, mạnh dạn giải
quyết các vấn đề đặt ra trong q trình khai thác phân tích văn bản. Đặc biệt
là qua thảo luận nhóm, kĩ năng nói của học sinh của học sinh được học sinh
rèn luyện dần dần một cách chắc chắn, hiệu quả
* Một số câu hỏi thảo luận nhóm để luyện nói cho học sinh trong tiết
Đọc -hiểu văn bản( đây là những câu hỏi mang tính định hướng)
Thời gian thảo luận là 2-3 phút.

Ở bài “ Phong cách Hồ Chí Minh”, sau khi học sinh tìm hiểu được cách tiếp
xúc văn hóa của Bác,GV cho học sinh thảo luận câu hỏi : “ Cách tiếp xúc văn
hóa của Bác cho ta thấy vẻ đẹp nào trong phong cách của Bác ?” Hoặc câu “Vì
sao có thể nói lối sống của Bác là sự kết hợp giữa giản dị và thanh cao “ ?

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Ở bài : “ Đấu tranh cho một thế giới hòa bình”, Trong q trình phân tích ở
ý 3 ( Chiến tranh hạt nhân là cực kỳ phi lý ) sẽ cho HS thảo luận câu hỏi:
“Theo tác giả, trái đất chỉ là cái làng nhỏ trong vũ trụ nhưng lại là nơi độc
nhất có phép mầu của sự sống trong hệ mặt trời. Em hiểu như thế nào về ý
nghĩ ấy ?” ( HS có thể trả lời : Trong vũ trụ, trái đất chỉ là một hành tinh nhỏ
nhưng là hành tinh duy nhất có sự sống. Khoa học chưa khám phá được sự
sống ở nơi nào khác ngoài trái đất. Đó là sự thiêng liêng kỳ diệu của trái đất
nhỏ bé của chúng ta ).
Ở bài : “ Tuyên bố thế giới về sự sống còn quyền được bảo vệ và phát
triển của trẻ em”. Trong phần tìm hiểu nội dung ở phần 2,có thể cho HS thảo
luận câu :“ Theo em, những nỗi bất hạnh mà trẻ em thế giới phải chịu có thể
giải quyết bằng cách nào ?”( Loại bỏ chiến tranh, bạo lực, xóa bỏ đói
nghèo…..)
Chuyện người con gái Ở bài : “ Nam Xương”, Ở cuối bài ta có thể cho HS
thảo luận câu : “Một con người có phẩm chất tốt đẹp, khát khao hạnh phúc
gia đình như Vũ Nương đã từ chối nhân gian. Điều đó giúp em hiểu gì về hiện
thực cuộc sống và hạnh phúc của người phụ nữ dưới chế độ phong
kiến ?”( Hiện thực cuộc sống áp bức bất công. Trong cuộc sống ấy những con
người bé nhỏ, đức hạnh không thể tự bảo vệ được hạnh phúc chính đáng của
mình ).
Ở bài : “Kiều ở lầu Ngưng Bích”, sau khi cho HS phát hiện những cảnh được
gợi tả ở 8 câu cuối, cho HS thảo luận câu : “Mỗi cảnh được diễn tả bằng một

cặp câu thơ lục bát gợi liên tưởng đến thân phận và nỗi buồn riêng của Kiều.
Hãy diễn giải điều này trên từng nét cảnh ?( HS phân tích từng cặp câu )
Ở bài “Đồng chí”, cho HS đọc đoạn thơ thứ 2 và cho HS thảo luận câu hỏi : “
Em cảm nhận được vẻ đẹp nào của tình đồng chí ?”( Vẻ đẹp của tình u

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


thương mộc mạc, chân thành, thắm thiết, đồng cam cộng khổ chia nhau cái
chết nơi chiến hào ...)
Ở bài : Đoàn thuyền đánh cá”, cuối bài có thể cho HS thảo luận câu: “Theo
em, nhờ đâu nhà thơ sáng tác nên bài thơ Đoàn thuyền đánh cá với những
câu thơ hấp dẫn như vậy ?”(Trực tiếp quan sát; Dồi dào trí tưởng tượng;
Tấm lịng tha thiết với vẻ đẹp và sự giàu có của đất nước……)
Ở bài “Bếp lửa”, cho HS thảo luận Câu: “Khi viết lời thơ: Nhưng vẫn chẳng
lúc nào quên nhắc nhở-Sáng mai này bà nhóm bếp lên chưa?” Người cháu
muốn nhắc bà nhóm lửa? Hay nhắc ai? Nhắc điều gì?” (Tự nhắc mình khơng
được qn những lận đận đời bà, khơng được qn tấm lịng ấm áp của bà,
khơng được qn sự tận tụy hy sinh và tình nghĩa của bà……)
Ở bài “Ánh trăng”, có thể cho thảo luận câu: Từ sự xa cách giữa người và
trăng, nhà thơ muốn nhắc nhở điều gì? Vì sao có sự xa lạ, cách biệt giữa
người và trăng? (Vì khơng gian khác biệt ; thời gian khác biệt; mơi trường
sống cũng trở nên có sự cách biệt. Từ đó nhà thơ muốn nhắc nhở khơng nên
quên quá khứ, phải thủy chung…). Hoặc câu : “Nếu ánh trăng tượng trưng
cho vẻ đẹp và những giá trị truyền thống, thì lời thơ nói về sự vơ tình và giật
mình của con người trước trăng có ý nhắc nhở ta điều gì trong cuộc sống ?”
(Phải trân trọng, giữ gìn vẻ đẹp và những giá trị truyền thống, lãng quên quá
khứ tốt đẹp là phản bội lại chính bản thân mình….).
“ Lặng lẽ Ở bài Sa Pa”, ở cuối bài cho HS thảo luận câu: “Vì sao tác giả khơng
đặt tên cụ thể cho từng nhân vật của mình mà chỉ gọi theo giới tính, tuổi tác,

nghề nghiệp ?” (Để ca ngợi những con người có phẩm chất tốt đẹp ở mọi lứa
tuổi, mọi ngành nghề, những con người âm thầm lặng lẽ cống hiến cho tổ
quốc, làm tăng thêm sức khái quát của truyện…..).
Ở bài “ Chiếc lược ngà” khi phân tích nhân vật bé Thu, có thể cho HS thảo
luận câu: “Bé Thu đã khơng nhận Ba vì vết sẹo trên mặt ông Sáu, nhưng cũng

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


từ vết sẹo ấy, Thu đã nhận ra người cha u q của mình. Theo em, có thể
hiểu như thế được khơng? Vì sao? (Được, vì Thu sợ vết sẹo do chưa biết ơng
Sáu là cha mình. Khi biết ba mình là Ơng Sáu, Thu đã hơn lên vết sẹo trên má
ba nó. Đó là tình cảm ruột thịt….). Hay câu : “Đọc Chiếc lược ngà, em cảm
nhận được vẻ đẹp nào trong tình cảm cha con Bé Thu? (Tình cha con sâu
nặng, bền chặt dù trong hoàn cảnh éo le…….).
Ở bài “ Bàn về đọc sách” sau khi tìm hiểu văn bản, cho HS thảo luận câu:
“Những lời bàn trong văn bản “Bàn về đọc sách” cho ta những lời khuyên bổ
ích nào về sách và việc đọc sách ?” (Sách là tài sản tinh thần q giá của nhân
loại. Muốn có học vấn phải đọc sách. Biết cách đọc sách thì mới tích lũy và
nâng cao học vấn….). Hay là câu: “Cách viết văn nghị luận trong bài “Tiếng
nói của văn nghệ có gì giống và khác so với bài “Bàn về đọc sách”? (đều là lập
luận từ các luận cứ giàu lý lẽ, dẫn chứng xác thực. Khác: Tiếng nói văn
nghệ là bài nghị luận văn học nên có sự tinh tế trong phân tích, sắc sảo trong
tổng hợp, lời văn giàu hình ảnh và gợi cảm….).
thảo luận câu: “Qua truyện Những ngơi sao xa xơi em hiểu gì về phẩm chất
của thế hệ trẻ Việt “ Những ngôi sao xa xôi”,Bài Nam trong thời kỳ chống
Mỹ cứu nước? ” (Sống trong sáng- không quản gian khổ, hy sinh…)
Với những câu hỏi có tính chất tình huống hoặc khái quát ,tổng hợp vấn đề
cảm thụ văn học như trên địi hỏi các em có tinh thần hợp tác .Và chính sự
hợp tác đó sẽ giúp các em nói một cách tự tin hơn.

2.4/ RÈN KĨ NĂNG NĨI QUA TIẾT LUYỆN NĨI Ở PHÂN MƠN TẬP LÀM
VĂN :
      a.Xác định mục đích yêu cầu của việc luyện nói :
Để cho học sinh có thể thực hiện tốt tiết luyện nói, tơi cho trước đề tài cho các
em về nhà soạn, hướng dẫn các em:

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Xác định đề tài (Nói cái gì ?)
- Xác định đối tượng giao tiếp (Nói trong hồn cảnh nào ?)
- Xác định mục đích giao tiếp (Nói để làm gì ?)
- Cách thức giao tiếp (Nói cho thuyết phục người nghe)
- Nói cho có hiệu quả (Phải thu thập, lựa chọn điều cần nói)
- Tạo tâm thế vững vàng khi nói : Tự tin, mạnh dạn
- Tác phong tự nhiên, giọng rõ rang, truyền cảm đến người nghe.
- Yêu cầu tập thể lớp chú ý lắng nghe, theo dõi ghi chép ,nhận xét
b. Hướng dẫn học sinh soạn bài trước ở nhà :
Mỗi em đều phải soạn bài vào vở bài tập của mình ở nhà. Tới lớp, trước khi
tiến hành luyện nói, lớp trưởng kiểm tra việc soạn bài của lớp thơng qua tổ
trưởng, nhóm trưởng, sau đó báo cáo cho giáo viên. Để kiểm tra lại giáo viên
kiểm tra lại khoảng từ 5-10 em
c. Tiến hành luyện nói :
Trước hết giáo viên cho học sinh nêu lại đề bài và ghi lên bảng. Tiếp theo cho
các em phân tích đề và nêu nội dung yêu cầu cần đạt theo các bước tiến hành
mà các em đã học. Sau đó, giáo viên treo bảng phụ có ghi dàn ý để các em
theo dõi và cho các em thảo luận và nói theo nhóm lớn (6-7 em). Phần mở bài
cho một nhóm thảo luận; phần thân bài có thể cho 2-3 nhóm thảo luận, tùy
theo số luận điểm của đề tài; phần kết luận, một nhóm thảo luận.Thời gian
thảo luận và nói trước nhóm là 2-3 phút. Trong quá trình thảo luận, mỗi em

trong nhóm phải nói lên được nội dung mà mình đã soạn ở nhà để cả nhóm
bàn bạc góp ý đi đến thống nhất và hình thành một đoạn văn tương đối hồn
chỉnh. Em được phân cơng ghi sẽ ghi ý chính vào bảng phụ. Cả nhóm đều phải
nắm vững ý kiến chung của tổ. Hết thời gian thảo luận, tôi gọi một em đại

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


diện trong nhóm trả lời. Khi có một em nói, cả lớp sẽ theo dõi, ghi nhận xét
vào phiếu. Mỗi một em trình bày xong, tơi sẽ chỉ định một em nhận xét đánh
giá (có thể 2-3 em nhận xét). Sau khi các nhóm trình bày xong, tơi cho một em
khá hoặc giỏi nói lại tồn bài cho cả lớp nghe. Cuối cùng giáo viên góp ý bổ
sung để lớp rút kinh nghiệm.
Các bước thực hiện trong tiết luyện nói tơi tiến hành theo trình tự sau đây:
- Bước 1: Kiểm tra việc chuẩn bị bài luyện nói của học sinh (2phút)
- Bước 2: Giáo viên cùng học sinh tìm hiểu đề và xây dựng dàn bài đại cương
(3-5 phút)
- Bước 3: Giáo viên nêu yêu cầu về hình thức nói và nội dung nói (2phút)
- Bước 4: HS luyện nói trong nhóm ( 2-3 phút)
- Bước 5: HS luyện nói trước lớp ( 20-25 phút)
- Bước 5: Giáo viên tổng kết tiết luyện nói (3phút).
Đối với lớp 9, có 2 tiết luyện nói. Đó là: Luyện nói về tự sự kết hợp với nghị
luận và miêu tả nội tâm; Luyện nói về văn nghị luận: Nghị luận về một đoạn
thơ-bài thơ.
Trong giờ luyện nói,  tơi chú ý nhắc nhở HS mấy điểm sau:
- Phải soạn bài ở nhà trước, soạn một dàn ý chi tiết và tự tập nói trước ở nhà
cho sn sẻ, mạch lạc.
- Khi nói trước tổ, trước nhóm phải nói rõ ràng, mắt tập trung hướng vào
người nghe.
Để tiết học có kết quả, tơi cho HS đề về nhà soạn trước (Chỉ soạn đề cương).

d . Định hướng dàn ý cho tiết luyện nói

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


* Ở tiết luyện nói thứ nhất (Phần văn tự sự kết hợp với nghị luận). Có thể
chọn 1 trong 3 đề có ở sách giáo khoa phần luyện tập. Tơi chọn đề 3: “Dựa
vào nội dung phần đầu tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương”
đến chỗ trót đã qua. Hãy đóng vai Trương Sinh kể lại câu chuyện và bày
tỏ niềm ân hận.”
Trước khi tiến hành luyện nói, Giáo viên kiểm tra vở soạn của HS và các em
trình bày dàn ý vào bảng phụ, sau đó GV chốt lại và đưa ra bảng phụ mà GV
đã chuẩn bị sẵn lên bảng đen cho HS theo dõi để luyện nói và hướng dẫn HS :
- Phải xác định ngơi kể cho phù hợp (Tơi)
- Phải hóa thân vào Trương Sinh kể lại câu chuyện theo trình tự
- Các nhân vật và các sự việc cịn lại chỉ có vai trị như một cái cớ để nhân vật
Tơi giải bày tâm trạng của mình.
Dàn ý:
           1. Mở bài : Tự giới thiệu về mình, nêu mối quan hệ với Vũ Nương trong
câu chuyện.
           2. Thân bài: Kể lại nội dung đoạn truyện (ngôi kể là ngơi thứ nhất: tơi
– Trương Sinh). Trong q trình kể có thể hiện sự hối hận của người kể.
           3. Kết luận: Trương Sinh suy nghĩ về cái chết của Vũ Nương và ân hận
về việc làm của mình
        *Ở tiết luyện nói thứ 2 trong chương trình (Nghị luận về một đoạn
thơ, bài thơ).    Có thể linh động chọn đề bài sau:
* Đề: Phân tích khổ thơ đầu trong bài “Sang thu “của Hữu Thỉnh.
a. Yêu cầu :
- Nghị luận về một khổ thơ trong bài thơ


LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Vấn đề nghị luận: Phân tích, cảm nhận về cái hay cái đẹp về nội dung và
hình thức của khổ thơ đầu trong bài thơ “Sang thu” của nhà thơ Hữu Thỉnh
b. Dàn ý :
1.Mở bài : - Giới thiệu tác giả-Tác phẩm
-Giới thiệu khổ thơ đầu.Nêu khái quát về giá trị nội dung của khổ thơ.
2. Thân bài :
* Cảm nhận về tiết trời lúc sang thu của tác giả (Phân tích vai trị của
các giác quan)
        - Bức tranh vơ hình của thời gian: Khúc giao mùa: hạ-thu
- Bức tranh được vẽ lên bởi giác quan đa dạng của người họa sĩ. (Bắt đầu là
khứu giác"xúc giác -> Thị giác -> đến cảm nhận của nhà thơ)
- “Mùi hương ổi phả vào trong gió se”- Câu thơ có cái ấm nồng của mùa hạ lại
có cái lạnh se của mùa thu -> Sự giao mùa kỳ diệu. Dòng cảm xúc bất ngờ.
        - Hai câu thơ đầu thoáng đãng cùng với chút bâng khuâng xao xuyến.
- Mạch cảm xúc tiếp tục ở 2 câu cuối: “Sương chùng chình qua ngõ-Hình như
thu đã về”: Sương chùng chình đi qua như cố ý chậm lại. Một cảm giác mơ hồ,
hư hư thực thực ấy đã gợi nên một thời điểm nhạy cảm rất khó xác định
“ hình như thu đã về”
* Phân tích vẻ đẹp, hay của các từ ngữ “hương ổi, phả, gió se, chùng chình,
hình như”
* Suy nghĩ về mùa thu thiên nhiên thời khắc giao mùa :
- Từ cái bất ngờ nhận ra tín hiệu mùa thu, xen lẫn vào những cảm xúc có
phần nào bâng khuâng luyến tiếc.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add



- Cảm nhận bằng các giác quan một cách tinh tế nhạy cảm Qua đó thể hiện
tình u thiên nhiên, yêu làng quê , yêu mùa thu.
3. Kết luận : Qua hình ảnh, hương vị quen thuộc, gần gũi đặc trưng của mùa
thu và những cảm nhận tinh tế, tác giả đã thể hiện thành công vẻ đẹp thiên
nhiên thời điểm giao mùa.
e .Những điểm cần chú ý trong tiết luyện nói :
- Ở tiết luyện nói nào cũng chú ý khâu chuẩn bị của học sinh, các em chuẩn bị
càng kĩ tiết luyện nói càng hiệu quả
- Ở tiết dạy trên lớp, giáo viên cần :
+ Tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm và luyện nói trước nhóm, nói trước
lớp
+ Chú ý hướng dẫn kĩ về hình thức và nội dung nói
+ Theo dõi và cho học sinh ghi chép những điều cần nhận xét
2.5/ RÈN KĨ NĂNG NÓI QUA MỘT GIÁO ÁN CỤ THỂ
Với những lớp mà đối tượng học sinh đa số học tốt mơn văn thì giáo viên có
thể cho luyện nói theo yêu cầu của đề bài trong sách giáo khoa (tiết 140 Luyện nói -Nghị luận về một đoạn thơ bài thơ).Việc rèn kĩ năng nói cho học
sinh đã được bản thân tôi chú ý thể hiện qua các hoạt động dạy- học ở giáo
án sau đây.
Tiết 140 LUYỆN NÓI :
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
I) Mục tiêu  :
-Giúp học sinh củng cố kiến thức về cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ,
bài thơ

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


-Luyện tập kĩ năng nói và đặc biệt là nói trước tập thể đông người một cách
tự tin rõ ràng, mạch lạc.
II. Chuẩn bị

-Học sinh :
- Hs :Chuẩn bị soạn trước bài “Bếp lửa”
- Lập dàn ý theo đề bài : Bếp lửa sưởi ấm một đời – Bàn về bài thơ bếp lửa
của Bằng Việt
- Chuẩn bị dàn ý đại cương, dàn ý chi tiết, bảng phụ
- Đem sgk lớp 9/1.
III/ Tiến trình tổ chức các họat động dạy học :
1) Ổn định lớp :
2) Kiểm tra bài cũ : (2 phút) GV kiểm tra việc chuẩn bị bài của học sinh
3) Giới thiệu bài mới : (1 phút )
Việc rèn kỹ năng rất cần thiết đối với các em .Nói như thế nào cho rõ ràng
mạch lạc, tự tin nhất là trình bày nói cho bài nghị luận về một đoạn thơ, bài
thơ như hôm nay. Thầy tin rằng với sự chuẩn bị có nhiều cố gắng của các em,
tiết luyện nói hơm nay sẽ đạt được những hiệu quả tốt.
4) Các hoạt động dạy - học :
Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh, Đề bài:
phân tích đề, lập dàn ý

Bếp lửa sưởi ấm một đời –Bàn về

GV: Nhắc lại qui trình của một bài tập bài thơ bếp lửa của Bằng Việt
làm văn? (hs trả lời, gv nhắc lại cho

LUAN VAN CHAT LUONG download : add



học sinh khắc sâu)
GV cho học sinh nhắc lại đề bài, gv ghi
bảng.
GV:
+ Đề bài thuộc kiểu bài gì?
+ Dạng bài nghị luận cụ thể là gì ?
+ Đề yêu cầu nghị luận về vấn đề nào
trong bài thơ ?
GV chốt :Về kiểu bài, dạng bài nghi
luận về Bài thơ, (ghi bảng Phần phân
tích đề)

I/ Phân tích đề:
1. Kiểu bài: Nghị luận về bài thơ
2. Nội dung: Bếp lửa sưởi ấm một
đời. (Bếp lửa từ trong kỉ niệm
của tuổi thơ luôn sưởi ấm tâm
hồn, nâng đỡ con người trên
chặng hành trình dài của cuộc
đời )

Hướng dẫn hs lập ý:
+ Theo yêu cầu đề tài, phần mở bài ta
phải làm gì?
+ Phần thân bài, để nghị luận về vấn đề
đó trong bài thơ, em cần xây dựng hệ
thống luận điểm như thế nào?
+Dùng những luận cứ, luận chứng
nào?
+Kết bài ra sao?

(cho hs trao đổi nhóm, thảo luận) sau
đó ghi bảng phụ và trình bày ở bảng,
các nhóm khác nhận xét, gv nhận xét
về dàn ý và đưa ra dàn ý đại cương ở

II/ Dàn ý đại cương
1. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả Bằng Việt và bài
thơ Bếp lửa
- Khái quát giá trị của bài thơ và
hình ảnh Bếp lửa
2. Thân bài: Nghị luận về vấn
đề trong bài thơ
a. Hình ảnh Bếp lửa khơi nguồn cho

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


bảng phụ cho hs tham khảo và so sánh. những cảm xúc về bà :
Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tiến hành -Sự liên tưởng từ hình ảnh thân
nói.

thương,ấm áp : Bếp lửa

GV cho học sinh nói trong nhóm - Bếp lửa của tuổi thơ nhọc nhằn
(10ph), nói trước lớp 20 ph.

gian khổ sống bên bà

GV hướng dẫn yêu cầu nói.


b.Bếp lửa sưởi ấm tâm hồn tuổi

+ Nói trước nhóm: Đứng lên, mỗi em

thơ thơ

nói một phần theo qui định của tổ, cả -Bếp lửa hiện diện như tình bà ấm
tổ chú ý lắng nghe và chọn bạn nói tốt áp
nhất đề xuất nói trước lớp.
+ Nói trước lớp cần chú ý:

-Bếp lửa gợi những liên tưởng
trong kỉ niệm về bà

- Về hình thức: Có lời mở đầu (lời chào, c.Bếp lửa với những suy ngẫm về bà
giới thiệu) lời kết thúc (lời cảm ơn);
lời nói rõ ràng, gọn, có ngữ điệu; chú ý
quán xuyến đối tượng nghe.
- Về nội dung: Đảm bảo nội dung trong
dàn ý, ý mạch lạc.
+ Đối tượng nghe: Tập trung theo dõi
bạn nói, nhận xét bạn nói theo yêu cầu
trên.

- Bà là người nhóm lửa ,người giữ
lửa .
- Ngọn lửa trở thành kỉ niệm thân
thương ,thành niềm tin thiêng liêng
kì diệu .

- Ngọn

lửa của

tình

yêu

thương ,niềm tin nâng bước cháu
trong suốt chặng đường dài của

Tiến hành nói: Sau 10 phút nói trong cuộc đời
nhóm, gv cho hs nói trước lớp:
+ 2 em nói MB
+ 2 em nói TB

d.Bếp lửa-hình tượng thơ đặc sắc :
->Vừa mang ý nghĩa thực vừa mang
ý nghĩa biểu tượng

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


+ 2 em nói KB
+ 2 em nói cả bài
+ 2-3 em nhận xét, so sánh, rút ra ưu
điểm, hạn chế
+gv nhận xét, chỉ ra ưu điểm, khuyết

3. Kết bài:

- Khẳng định giá trị của hình
tượng bếp lửa
- Suy nghĩcủa bản thân về hình
ảnh Bếp lửa

điểm hạn chế, tuyên dương cho điểm.
Hoạt động 3: GV tổng kết tiết học.
+ Nhận xét về sự chuẩn bị của hs.
+ Về tiết luyện nói của hs: ưu điểm, tồn
tại, cần khắc phục ở tiết sau...
Hoạt động 4: Hướng dẫn chuẩn bị tiết
sau.
Chuẩn bị bài: Văn bản Những ngôi sao
xa xôi

IV. KẾT QUẢ:
Qua nhiều năm được phân công dạy Ngữ văn 9, Năm học 2017-2018, với
những cố gắng trong việc Rèn kĩ năng nói qua hoạt động thảo luận nhóm cho
học sinh đã có những hiệu quả nhất định. Học sinh tham gia phát biểu sơi nổi,
có chiều hướng ham thích học mơn văn hơn. Học sinh có tinh thần tập thể
cao, có tinh thần tự giác, ý thức được việc học tập. Với biện pháp thực hiện
trên giúp học sinh mạnh dạn hơn khi nói trước đám đơng, có thói quen tốt
trong việc học. Và cũng giúp cho những em học yếu, lười khơng cịn ỷ lại

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


trông chờ vào những em học khá. Từ em khá đến em yếu đều có thể nói được
trước lớp.
Qua quá trình rèn luyện, trong năm học 2017-2018, kết quả về chất lượng

của việc luyện nói cũng như chất lượng mơn Ngữ văn cao hơn kết quả của
năm học 2016-2017.
Cả năm : Điểm TB môn Ngữ văn đạt 96% TB trở lên (cao hơn so với năm
trước và chuyển biến vượt bậc so với khảo sát chất lượng đầu năm)
VI. KẾT LUẬN : Bài học kinh nghiệm mà bản thân tôi rút ra được từ quá
trình  vận dụng là :
1. Về giáo viên : Muốn thực hiện đạt yêu cầu việc luyện nói cho học sinh giáo
viên cần:
- Đầu tư vào bài soạn, nghiên cứu kỹ để có câu hỏi thảo luận cho học sinh.
            - Câu hỏi phải khuyến khích được tất cả HS trong lớp suy nghĩ. Câu hỏi
phải ngắn gọn, rõ ràng, vừa sức để học sinh có thể trả lời
        - Ngay từ đầu, xây dựng cho học sinh phương pháp học tập, những qui
định đối với học sinh về việc học nói chung, mơn văn nói riêng.
      - Hướng dẫn cho học sinh cách học cũng như cách soạn bài (Nhất là đối
với tiết luyện nói) .Có kế hoạch kiểm tra phần chuẩn bị bài của HS
        - Rèn cho học sinh biết tự tổ chức thảo luận nhóm. Cần tơn trọng ý kiến
HS, tạo điều kiện, dẫn dắt HS thể hiện quan điểm cá nhân của mình.
        - Ln ln theo sát diễn biến của cuộc thảo luận và có thể tham gia như
một thành viên. Nắm vững qui trình tiết luyện nói và tiến hành các bước một
cách linh hoạt, thuần thục.
2. Về học sinh :

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


  - Đầy đủ dụng cụ học tập, nhất là bảng phụ, chuẩn bị cả về ngơn ngữ để có
được hành văn lưu loát, ý tứ phong phú.
- Mỗi cá nhân cần phải chuẩn bị bài kĩ trước ở nhà.
- Trước khi thảo luận, cần phải xác định vấn đề cần thảo luận.
- Mỗi cá nhân cần phải tự tin, thoải mái khi tham gia thảo luận, nói trước

nhóm, nói trước lớp.
- Mỗi cá nhân đều phải tích cực và ý thức hoạt động trong nhóm.
- Mỗi cá nhân đều phải ghi chép cụ thể và đầy đủ ý kiến sau khi tổ đã bàn bạc
thống nhất
Tóm lại ,dạy văn là một cơng việc địi hỏi tính khoa học, nghệ thuật và sáng
tạo. Do vậy người dạy văn phải có sự nghiên cứu, tìm tịi, vận dụng một cách
linh hoạt các phương pháp dạy - học mới để việc tổ chức các hoạt động dạy học văn bản trở nên phong phú, đa dạng và có chiều sâu. Rèn kĩ năng nói cho
học sinh qua hoạt động nhóm trong tiết Đọc-hiểu văn bản và luyện nói ở mơn
ngữ văn 9 là một hoạt động mang tính chun mơn của người giáo viên dạy
văn trong quá trình thực thi giảng dạy chương trình thay sách. Điều đó sẽ
góp phần nâng cao chất lượng dạy - học Văn bản nói riêng và cho bộ mơn
Ngữ văn nói chung. Trên đây chỉ là kinh nghiệm chủ quan của cá nhân trong
quá trình giảng dạy mà bản thân đã đúc kết kinh nghiệm, cho nên sẽ cịn rất
nhiều hạn chế rất mong q đồng nghiệp góp ý để chun đề của tơi cũng như
cơng tác giảng dạy môn ngữ Văn của cụm 2 sẽ đạt được nhiều hiệu quả hơn.
                       
                                                Người viết
                                            Trịnh Đình Tuấn

LUAN VAN CHAT LUONG download : add