Chương I
TỔNG QUAN
1. Cơ sở lý luận
Đối với trẻ em, hoạt động vui chơi giữ vai trị cực kì quan trọng.
“Thiếu trị chơi và chuyện cổ tích thì đời sống tâm lí của trẻ trở nên khơ
cằn, khó mà phát triển bình thường được”. Trong cuốn Giáo dục Mầm non –
Những vấn đề lý luận và thực tiễn của Nguyễn Ánh Tuyết cũng đã khẳng
định: “Không chơi trẻ không thể phát triển”
Theo quan điểm của Freud, chơi là nền tảng của thuyết “Trò chơi trị
liệu”. Trong tác phẩm Niềm hạnh phúc của con bạn bà đã xem trò chơi là
phương tiện để làm bình thường hóa các quan hệ của đứa trẻ với thực tế
xung quanh, xua tan đi những nỗi bực tức, bướng bỉnh. Trị chơi có thể giúp
đứa trẻ loại bỏ khỏi nhân cách một loạt những yếu điểm như tính nhõng
nhẽo, ích kỉ…”
Theo quan điểm của các nhà tâm lý học Macxit coi trò chơi là một
hoạt động đặc trưng của xã hội loài người, phản ánh cuộc sống lao động,
sinh hoạt của con người. Từ những phân tích trên, dưới góc độ lý thuyết hoạt
động thì: “Chơi là một hoạt động mà động cơ của nó nằm trong kết quả của
hoạt động, khi chơi, trẻ không chú tâm vào một lợi ích thiết thực nào cả,
trong trò chơi, các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên và xã hội được
mô phỏng lại, chơi mang lại cho trẻ trạng thái tinh thần vui vẻ, phấn chấn,
dễ chịu”.
Bước vào lứa tuổi Mẫu giáo đặc biệt là đối với trẻ 5-6 tuổi, trẻ em có
thể tham gia rất nhiều loại trò chơi như: trò chơi xây dựng, trị chơi học tập,
trị chơi vận động, trị chơi đóng vai theo chủ đề… trong đó, trị chơi
ĐVTCĐ đề giữ vị trí trung tâm. Bởi lẽ, trị chơi “Trị chơi đóng vai theo chủ
đề là loại trị chơi mà trẻ mơ phỏng lại một mảng nào đó của cuộc sống
người lớn trong xã hội bằng việc nhập vào (hay còn gọi là đóng vai) một
nhân vật nào đó để thực hiện một chức năng xã hội của họ”, nhờ đó tạo ra
1

cái mới trong tâm lý của trẻ, nhân cách bắt đầu được hình thành, có nghĩa là
hành vi của trẻ (trong đó có hành vi chơi) đã bắt đầu mang tính nhân cách.
Có thể nói, trị chơi ĐVTCĐ chiếm một vị trí rất đặc biệt, đó là vị trí
trung tâm trong hoạt động vui chơi của trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo. Đây là trò
chơi thường được trẻ Mẫu giáo u thích, vì nó thỏa mãn một nhu cầu bức
thiết của trẻ ở giai đoạn phát triển này là được sống và làm việc như người
lớn. Khi tham gia vào trị chơi, đứa trẻ dường như thấy mình đang được
nhập vào những mối quan hệ xã hội, nhập vào cuộc sống của người lớn,
sống và làm việc giống như người lớn. Quan trọng hơn, khi tham gia vào trò
chơi trẻ biết tự uốn nắn và điều chỉnh những hành vi đạo đức của mình sao cho
phù hợp với vai diễn, phù hợp với chuẩn giá về hành vi đạo đức xã hội quy định
mà không cần bất cứ một tác động, một lời nhắc nhở nào từ người lớn. Trò chơi
đã tạo ra những nét tâm lý đặc trưng cho tuổi Mẫu giáo, mà nổi bật hơn hết là
tính hình tượng và tính cảm xúc, khiến cho nhân cách của trẻ Mẫu giáo mang
tính độc đáo khó tìm thấy ở các lứa tuổi khác. Vì vậy, giáo viên và những người
làm công tác giáo dục phải lồng ghép, đan cài để giáo dục trẻ phát triển một
cách toàn diện.
Trên thực tế hiện nay, đa số các giáo viên trong nhà trường đã biết cách
tổ chức các trị chơi đóng vai theo chủ đề cho trẻ, tuy nhiên, môi trường cho
trẻ hoạt động vẫn còn chưa phong phú, khi chơi còn mang tính hình thức, áp
đặt trong việc chú trọng đến kết quả của trò chơi.
2. Thực trạng
Lên 5-6 tuổi, nhu cầu vui chơi của trẻ phát triển mạnh mẽ. Trong q
trình tổ chức trị chơi ĐVTCĐ cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi Hợp Thung, tại
trường mầm non Long Sơn bản thân tơi có những thuận lợi và khó khăn sau:
* Thuận lợi
- Luôn nhận được sự quan tâm sâu sắc của Ban giám hiệu nhà trường,
các bậc phụ huynh, các cấp chính quyền địa phương. Ln tạo điều kiện để
giáo viên có cơ hội học tập, bồi dưỡng chun mơn, nghiệp vụ.

2


- Năm học 2019-2020 Trường được công nhận Danh hiệu Trường mầm
non đạt chuẩn Quốc gia Mức độ 1, được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, phòng
học sạch sẽ, thống mát, khang trang.
- Lớp có 2 cơ giáo đạt trình độ trên chuẩn, ln u nghề, mến trẻ. Các
cháu đi học đầy đủ.
* Khó khăn
+ Đối với giáo viên:
- Bản thân là một giáo viên chưa thật sự chưa sáng tạo trong q trình
tổ chức trị chơi ĐVTCĐ và trong việc tự tạo các loại đồ dùng đồ chơi để
phục vụ cho hoạt động trò chơi ĐVTVĐ.
+ Đối với trẻ:
- Trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn, chưa tích cực, chủ động khi tham
gia trị chơi đóng vai theo chủ đề.
Và để khảo sát thực trạng việc tổ chức trò chơi ĐVTCĐ cho trẻ mẫu
giáo lớp 5-6 tuổi trung tâm – tại trường mầm non Long Sơn. Tôi đã đã đưa ra
6 nội dung để tiến hành khảo sát thực trạng như sau:
* Bảng 1: Trước khi áp dụng biện pháp (Tổng số 26 trẻ, lớp 5-6
tuổi).

Stt

Tổng
số trẻ

Nội dung khảo sát

Trước khi áp dụng BP

(Tháng 10/2020)
Đạt
SL
Tỉ lệ %

1

Trẻ biết mở rộng chủ đề chơi

6

24 %

2

Trẻ biết sử dụng vật thay thế khi chơi

9

36 %

8

32 %

8

32 %

12


48 %

3
4
5

Trẻ biết liên kết giao lưu giữa các nhóm
chơi
Trẻ biết phân vai, nhận vai và đóng vai
khi chơi
Trẻ hứng thú khi tham gia trò chơi
ĐVTCĐ

25
Trẻ

Qua bảng khảo sát thực trạng trên ta nhận thấy tỉ lệ các cháu đạt được
những tiêu chí trên là rất thấp, chỉ đạt từ 24% đến 48%. Phần lớn các cháu
3


chưa biết mở rộng chủ đề chơi, việc giao lưu giữa các nhóm chơi cịn nhiều
hạn chế, trẻ chơi bộc phát, chưa biết thể hiện hành động phù hợp với vai
chơi.
Xuất phát từ những thực trạng trên, căn cứ vào điều kiện thực tiễn của
địa phương, nhà trường và của lớp, tôi đã lựa chọn nghiên cứu sáng kiến
“Một số biện pháp tổ chức trị chơi đóng vai theo chủ đề cho trẻ mẫu
giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non Long Sơn” nhằm giúp trẻ thoả mãn nhu
cầu vui chơi phát triển nhận thức, ngơn ngữ, phát triển tình cảm - kỹ năng

xã hội, quan trọng hơn trò chơi ĐVTCĐ góp phần giáo dục tồn diện, là
nền tảng cho sự hình thành những con người có trí tuệ và phẩm chất đạo
đức tốt đẹp về sau.

4


Chương II
MÔ TẢ SÁNG KIẾN
1. Các biện pháp
1.1. Biện pháp 1: Thường xuyên bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ,
kiến thức, kỹ năng tổ chức trò chơi ĐVTCĐ cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi
Việc bồi dưỡng chuyên môn cho bản thân mỗi giáo viên là một việc
làm vô cùng cần thiết, giúp giáo viên có thêm những kiến thức, kỹ năng về
chuyên nghiệp vụ để tổ chức các hoạt động trò chơi ĐVTCĐ cho trẻ. Nhận
thức được tầm quan trọng đó, bản thân tôi luôn chủ động tự học tập thông qua
việc nghiên cứu sách báo, truy cập các trang thông tin điện tử để có vốn kiến
thức đầy đủ và phong phú....về phương pháp và kỹ năng tổ chức trò chơi
ĐVTCĐ cho trẻ mầm non.
- Sắp xếp thời gian để thăm lớp dự giờ đồng nghiệp về hoạt động tổ
chức trò chơi ĐVTCĐ để học hỏi về kinh nghiệm cho bản thân.

5


Ảnh: Giáo viên nghiên cứu tài liệu về phương pháp tổ chức trò chơi ĐVTCĐ
1.2. Biện pháp 2: Nắm vững đặc điểm tâm lý lứa tuổi
Đặc điểm tâm lý lứa tuổi có tầm ảnh hưởng quan trọng tới q trình
nhận thức của trẻ, khi trẻ phát triển về lượng dẫn đến sự biến đổi về chất.
Lên 5-6 tuổi, hoạt động vui chơi được trẻ chơi một cách hoàn thiện và triệt

để, tính tình của trẻ tương đối ổn định, dễ hướng dẫn, chỉ bảo. Trẻ rất thích
bắt chước người lớn, cũng như những nhân vật trong trị chơi đóng vai, lúc
này, đời sống tình cảm của trẻ phong phú và sâu sắc hơn rất nhiều so với lứa
tuổi trước. Tư duy của trẻ chuyển từ tư duy trực quan hành động sang tư duy
trực quan hình tượng, trẻ biết yêu cái thiện, ghét cái ác. Ý thức về cái tôi của
trẻ phát triển mạnh. Do vậy, để tổ chức hiệu quả trị chơi ĐVTCĐ thì giáo
viên cần nắm được đặc điểm tâm lý của trẻ theo từng giai đoạn (độ tuổi), để
chọn lọc được những trò chơi hoặc vai chơi phù hợp với trẻ, vừa đảm bảo
tính vừa sức vừa phát huy được tính tích cực của trẻ khi tham gia. Từ đó,
giáo viên có những biện pháp tổ chức trò chơi phù hợp để đạt kết quả cao.
1.3. Biện pháp 3: Sử dụng những hình thức giới thiệu hấp dẫn để
thu hút trẻ tham gia vào trò chơi ĐVTCĐ
Chơi là hoạt động khơng mang tính bắt buộc, trẻ thích chơi thì chơi
chứ khơng ai có thể áp đặt được. Muốn cho trẻ tự nguyện đến với trò chơi
cần phải có những biện pháp lơi cuốn trẻ như: Thơng qua lời giới thiệu hấp
dẫn, làm cho trẻ hứng thú, mong muốn được chơi, được nhập vai người lớn
mà mình thích thú.
Ngồi ra, cơ cần thay đổi hình thức chơi, vai chơi để khỏi gây nhàm
chán, cùng một chủ đề chơi nhưng mỗi lúc lại tạo ra tình huống chơi mới.
Đặc biệt là vai chơi cần phải luân lưu, không nên cứ để cho một trẻ ln
ln đóng một vai nhất định. Tránh khơng được áp đặt, gị bó, bắt buộc trẻ
phải chơi trò chơi này hay trò chơi kia hoặc chỉ định trẻ phải đóng vai này
hay vai nọ. Khi chơi cần phải để trẻ tự do lựa chọn chủ đề chơi và bầu thủ
lĩnh để điều khiển cuộc chơi.
6


Ảnh: Trẻ tham gia trò chơi ĐVTCĐ
1.4. Biện pháp 4: Cô cần mở rộng chủ đề và làm phong phú nội dung chơi
- Cho trẻ tiếp xúc nhiều với cuộc sống của người lớn qua các hoạt

động ngoại khóa, các cuộc tham quan, trò chuyện với người lớn ở các ngành
nghề trong xã hội.
- Cho trẻ xem nhiều tranh ảnh, ti vi, phim video về các hoạt động của
người lớn.

7


- Nghe kể các câu chuyện cổ tích hay chuyện thật, việc thật, trẻ càng
có nhiều vốn biểu tượng càng phong phú, vốn kinh nghiệm càng dồi dào để
mở rộng chủ đề chơi.

Ảnh: Trẻ 5 tuổi nghe cô kể chuyện để mở rộng nội dung chơi
1.5. Biện pháp 5: Giúp trẻ thiết lập các mối quan hệ giữa các vai chơi và
xây dựng các tình huống phù hợp để trẻ trải nghiệm
Đặc điểm riêng biệt của trị chơi đóng vai theo chủ đề so với những
trò chơi khác là trong khi chơi trẻ phải thiết lập được những mối quan hệ
giữa vai mình đóng với các vai khác. Khơng thiết lập được những mối quan
hệ ấy thì trị chơi coi như cũng không thành.
Trong khi chơi không phải lúc nào những mối quan hệ giữa trẻ em
cũng diễn ra tốt đẹp, khiến cho trị chơi có thể tiếp tục, tan rã hoặc gây ra
những xung đột đáng tiếc do việc tranh giành đồ chơi. Đặc biệt là tham gia
đóng một vai nào đó, thường là vai chính. Mặt khác, ở trị chơi đóng vai theo
chủ đề, vai chơi là linh hồn của trị chơi, đặc biệt là vai chính, trẻ em thường
thích vai chính vì được làm nhiều việc hơn, có quyền nhiều hơn, được nhiều
người chú ý hơn những vai khác. Vì vậy, đã có rất nhiều cuộc ẩu đả để tranh
8


giành vai chính. Vấn đề ở đây là luân phiên các vai cho trẻ đóng, người lớn

đặc biệt là cơ giáo cần có thái độ u thương và cơng bằng với tất cả các
thành viên trong trò chơi khi trẻ giải quyết xung đột hoặc tham gia ý kiến
vào vai chơi.
Bên cạnh đó, giáo viên phải tạo các tình huống để trẻ bộc lộ cảm xúc,
đặc biệt là để trẻ thể hiện cách cư xử và các hành vi đạo đức đẹp. Khi chơi,
tình huống nảy sinh, bắt buộc trẻ phải tư duy, tưởng tượng, để tìm ra cách
giải quyết.
Chẳng hạn trong trò chơi "Xây dựng"; “Bác sĩ”; “Bán hàng”..., Những
xúc cảm và hành của vai cơi được trẻ thể hiện, mặc dù chỉ là chơi nhưng lại
rất chân thực. Như vậy, thông qua chơi trẻ sẽ học được những hành vi đẹp và
rèn luyện trí nhớ, tưởng tượng, tư duy…

9


Ảnh: Trẻ tham gia chơi trị chơi đóng vai “Xây dựng”,“Gia đình”,“Bác sĩ”
1.6. Biện pháp 6: Sử dụng đồ dùng đồ chơi tự tạo đẹp mắt để kích thích
tính tích cực, chủ động, hứng thú khi tham gia trò chơi ĐVTCĐ.
Đồ dùng, đồ chơi tự tạo có vai trị rất lớn trong q trình tổ chức hoạt
động trị chơi ĐVTCĐ cho trẻ. Đồ dùng đồ chơi tự tạo giúp trẻ thoả mãn nhu
10


cầu giải trí, vui chơi; nhu cầu nhận thức; nhu cầu giao tiếp; và đặc biệt là nhu
cầu tưởng tượng của trẻ. Có thể nói rằng: “Đồ chơi chính là phương tiện hữu
hiệu nhất để giáo dục toàn diện cho trẻ”. Thông qua đồ dùng đồ chơi tự tạo,
khơi dậy ở trẻ cảm giác thích thú, ham muốn được khám phá, tham ga vào trị
chơi. Do vậy, trong q trình tổ chức trị chơi ĐVTCĐ tơi ln chú trọng,
dành nhiều thời gian cho việc chuẩn bị các loại đồ dùng, đồ chơi, đặc biệt là
đồ chơi tự tạo có màu sắc tươi sáng, bắt mắt, an toàn và phù hợp với từng nội

dung chơi, chủ để chơi để kích thích tính tích cực, chủ động, hứng thú khi
tham gia trị chơi ĐVTCĐ.

Ảnh: Sử dụng đồ dùng đồ chơi tự tạo chơi “Bán hàng” ở khu Chợ Quê
1.7. Biện pháp 7: Tôn trọng, yêu thương và đối xử công bằng với trẻ
Đã là trị chơi thì trẻ em phải được làm chủ trị chơi của mình, trẻ phải
thực sự tự nhiên, vui đùa thoải mái. Nếu có một sự điều khiển mang tính
11


chất quy định nào đó thì trẻ sẽ cảm thấy mình mất tự do, trị chơi này khơng
cịn là của mình nữa. Do đó, trong q trình tham gia trị chơi ĐVTCĐ cơ và
trẻ có một mối quan hệ thân tình, bình đẳng, tơn trọng lẫn nhau, khiến cho
trẻ cảm thấy tự nhiên như chính mình chơi chứ khơng phải mình bị điều
khiển.
Khi tổ chức trị chơi ĐVTCĐ, giáo viên nên giao tiếp với trẻ một cách
nhẹ nhàng, thân thiện, gần gũi. Lấy tình cảm để giáo dục tình cảm, chỉ khi
trẻ cảm nhận mình được yêu thương, trẻ mới vô tư, hồn nhiên để thể hiện hết
khả năng của mình. Đồng thời, cơ giáo cần động viên khuyến khích kịp thời,
khen ngợi những điểm mạnh của trẻ, giúp trẻ tự tin để khẳng định bản thân.

Ảnh: Cô và trẻ cùng vui chơi trước khi tham gia hoạt động ĐVTCĐ
2. Kết quả của việc áp dụng sáng kiến
Sau thời gian thực hiện, áp dụng các biện pháp của sáng kiến vào việc tổ
chức các trị chơi đóng vai theo chủ đề cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. Đối chiếu số
liệu đánh giá từ tháng 10/2020 và đến tháng 5/2021 thu được kết quả như sau:
12


* Bảng 2: Kết quả áp dụng sáng kiến (Lớp 5-6 tuổi. Tổng số 25 trẻ)


St
t

1
2
3
4
5

Nội dung khảo sát

Tổn
g số
trẻ

Trẻ biết mở rộng chủ đề
chơi
Trẻ biết sử dụng vật
thay thế khi chơi
Trẻ biết liên kết giao 25
lưu giữa các nhóm chơi Trẻ
Trẻ biết phân vai, nhận
vai và đóng vai khi chơi
Trẻ hứng thú khi tham
gia trò chơi ĐVTCĐ

Trước khi áp Sau khi áp dụng
dụng sáng kiến
sáng kiến

(Tháng
(Tháng
So sánh
10/2020)
05/2021)
tăng (+)
Đạt
Đạt
giảm (-)

SL

Tỉ lệ
%

SL

Tỉ lệ
%

6

24 %

24

96 %

9


36 %

25

100 %

8

32 %

23

92 %

8

32 %

24

96 %

12

48 %

25

100 %


Tăng
72%
Tăng
64%
Tăng
60%
Tăng
64%
Tăng
52%

Qua bảng kết quả áp dụng sáng kiến trên ta thấy, đến cuối năm học
phần lớn các tiêu chí đưa ra để khảo sát thực trạng sau khi áp dụng biện
pháp đã đạt được hiệu quả cao, đều đạt từ 92% trở lên. Trẻ biết mở rộng chủ
đề, liên kết các nhóm chơi, biết sử dụng vật thay thế khi chơi. Biết phân vai,
nhận vai và thể hiện hành động phù hợp với vai chơi. Đặc biệt, 100% số trẻ
đều rất hứng thú khi tham gia trò chơi. Như vậy, có nghĩa là so với kết quả
thực trạng đầu năm học, kỹ năng chơi và tham gia trò chơi ĐVTCĐ của trẻ
đã có sự phát triển tiến bộ hơn rất nhiều so với đầu năm.
* Tính mới của biện pháp
“Một số biện pháp tổ chức trị chơi đóng vai theo chủ đề cho trẻ
mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non Long Sơn”. Là biện pháp giáo dục
mang tính tích hợp cao và kết hợp việc giáo dục thơng qua tổ chức hoạt động
vui chơi, mà trung tâm là trị chơi ĐVTCĐ. Thơng qua trị chơi, chính trẻ là
người được trải nghiệm thực tế với những đồ vật thay thế, được thoả mãn ước
muốn làm người lớn của mình. Qua chơi, trẻ tích cực, chủ động, sáng tạo và
13


tự chiếm lĩnh tri thức, kinh nghiệm cho bản thân mình. Trị chơi đã tạo ra sự

thay đổi tích cực trong đời sống tâm lý của trẻ mẫu giáo.
* Hiệu quả kinh tế
Trị chơi đóng vai theo chủ đề là phương tiện chứa đựng nội dung giáo
dục sâu sắc, tác động trực tiếp vào đời sống, tình cảm và được trẻ tiếp nhận
một cách sáng tạo, nhẹ nhàng.
Trị chơi đóng vai theo chủ đề mô phỏng lại các công việc, các mối quan
hệ xã hội mang tính chất biểu trưng cao, các đồ dùng đồ chơi của trẻ có thể sử
dụng các vật thay thế trong khi chơi là vô cùng phong phú, đa dạng. Từ những
chiếc vòng nhưng các bé có thể thay thế tưởng tượng là mình đang lái ơ tơ, cái
gối các bé có thể thay thế và tưởng tượng làm em bé...Những đồ dùng thay thế
được tận dụng một cách triệt để mà không phải tốn kém về mặt kinh tế. Bên
cạnh đó phần lớn các đồ dùng đồ chơi của trẻ được làm bằng các đồ dùng tự
tạo, vừa bền, đẹp, có tính thầm mỹ cao, an toàn với trẻ. Các đồ dùng đồ chơi
được tái sử dụng nhiều lần, với nhiều mục đích khác nhau vừa tiết kiệm
được thời gian, chi phí mua sắm vừa còn bổ sung được thêm nhiều loại đồ
dùng đồ chơi mới cho quá trình tổ chức các hoạt động trị chơi ĐVTCĐ nói
riêng và các hoạt động giáo dục, vui chơi cho trẻ nói chung.
* Hiệu quả về văn hố – xã hội
Có thể nói, trị chơi đóng vai theo chủ đề chiếm một vị trí rất đặc biệt,
đó là vị trí trung tâm trong hoạt động vui chơi của trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo.
Đây là trò chơi thường được trẻ Mẫu giáo u thích, vì nó thỏa mãn một nhu
cầu bức thiết của trẻ ở giai đoạn phát triển này là được sống và làm việc như
người lớn. Khi tham gia vào trò chơi, đứa trẻ dường như thấy mình đang
được nhập vào những mối quan hệ xã hội, nhập vào cuộc sống của người
lớn, sống và làm việc giống như người lớn.
+ Việc hoàn thành nghiên cứu này cho thấy, trước tiên sáng kiến đã trở
thành nguồn tài liệu tham khảo bổ ích cho các giáo viên trong nhà trường,
giúp cho bản thân tôi cũng như mỗi người giáo viên hiểu rõ hơn và có sự
14



nhìn nhận đúng đắn hơn về tầm quan trọng, vai trị, ý nghĩa của trị chơi
đóng vai theo chủ đề đối với việc phát triển ngơn ngữ, trí tuệ và thể chất,
tình cảm, cũng như các hành vi tốt của trẻ. Từ đó, chú trọng và quan tâm
hơn đối với việc tổ chức các trị chơi đóng vai cho trẻ tại trường mầm non.
+ Tiếp theo, nhìn về mặt giá trị lâu dài, việc áp dụng sáng kiến, vận
dụng các biện pháp tổ chức trò chơi vào hoạt động chơi ĐVTCĐ giúp trẻ em
phát triển toàn diện, cân bằng và nhịp nhàng, đó là phương tiện hiệu quả nhất
để phát triển các chức năng tâm lý, sinh lý và hình thành nhân cách cho trẻ.
- Trị chơi đóng vai theo chủ đề là phương tiện giáo dục trí tuệ cho trẻ:
Ví dụ: Khi bé Phương Như chơi trị chơi “Mẹ con”, Phương Như đã
dùng thìa để xúc cơm cho em bé ăn, sau khi ăn xong Phương Như lấy cốc
cho em bé uống nước… Như vậy, thơng qua trị chơi đóng vai, Phương Như
đã tự mình lĩnh hội được những tri thức mới một cách rất tự nhiên, trẻ có
biểu tượng chính xác hơn về chức năng sử dụng một số đồ dùng sinh hoạt
quen thuộc: cái thìa là để xúc cơm, còn cái cốc là để uống nước… Qua đó
chúng ta thấy, chơi chính là phương tiện để trẻ lĩnh hội tri thức mới, làm
giàu vốn biểu tượng tạo tiền đề cho những hoạt động sáng tạo về sau.
- Bên cạnh đó, trị chơi cịn là phương tiện để phát triển các quá trình
tâm lý nhận thức cho trẻ như: cảm giác, tri giác, trí nhớ, tư duy, tưởng tượng
và ngơn ngữ. Bởi lẽ, khi tham gia vào trị chơi trẻ phải đặc biệt chú ý để
đóng tốt vai diễn của mình, khi chơi trẻ phải sử dụng ngơn ngữ để giao tiếp
với bạn bè, để trao đổi suy nghĩ của mình với các bạn để đi đến thỏa thuận
trong khi chơi… trẻ sử dụng ngôn ngữ để suy nghĩ, thao tác về các hành
động chơi, thực hiện hành động chơi và để đánh giá lẫn nhau…Tóm lại, trị
chơi đóng vai theo chủ đề chính là một trong những phương tiện giáo dục trí
tuệ một cách có hiệu quả nhất.
- Trị chơi đóng vai theo chủ đề là phương tiện giáo dục thể chất cho
trẻ: Trò chơi mang lại niềm vui cho trẻ, làm cho tinh thần của trẻ được sảng
khối – đây chính là một yếu tố quan trọng để phát triển thể chất cho trẻ, vì

15


tinh thần sảng khoái, trẻ cảm thấy thỏa mãn sẽ làm cho thể lực phát triển tốt
hơn. Khi tham gia vào trò chơi các cơ quan trong cơ thể được vận động một
cách tích cực, thúc đẩy sự trao đổi chất tăng cường hơ hấp và tuần hồn
máu… góp phần tăng cường sức khỏe cho trẻ.
- Trị chơi đóng vai theo chủ đề là phương tiện giáo dục thẩm mĩ cho trẻ:
Chơi là hoạt động phản ánh cuộc sống xã hội. Khi tham gia vào trò
chơi trẻ cảm nhận được cái đẹp ở sự phong phú, đa dạng về màu sắc, hình
dạng, kích thước, âm thanh của đồ vật đồ chơi. Đặc biệt là trong khi chơi trị
chơi đóng vai theo chủ đề trẻ không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp trong hành
vi, trong giao tiếp, trong ứng xử của các mối quan hệ giữa người với người,
giữa người với thế giới hiện thực mà cịn hình thành ở trẻ nhu cầu sống theo
cái đẹp, bảo vệ cái đẹp và làm ra cái đẹp. Ví dụ: Khi cho trẻ tham gia trị
chơi trị chơi đóng kịch “Cơ bé qng khăn đỏ” sau khi phân vai và nhận vai,
có rất nhiều trẻ muốn tham gia đóng vai cơ bé, vai mẹ, vai bà, vai bác thợ
săn… nhưng khi phân vai sói thì hầu như các trẻ đều khơng muốn đóng làm
sói. Chứng tỏ, trẻ đã phân biệt được rõ ràng cái thiện và cái ác, giữa cái đẹp và
xấu… Phần lớn trẻ rất thích làm cơ bé qng khăn đỏ và bác thợ săn vì trẻ nhận
thấy cơ bé qng khăn đỏ rất xinh xắn, còn bác thợ săn là người dũng cảm, tốt
bụng, đã giết được sói cứu sống bà và cơ bé. Cịn sói thì gian ác và xấu xí nên
khơng bạn nào muốn nhận vai. Như vậy, nhu cầu được sống theo cái đẹp và
bảo vệ cái đẹp được hiện lên ở trẻ. Đó chính là ý nghĩa giáo dục to lớn nhất mà
trị chơi đóng vai theo chủ đề mang lại.
- Trị chơi đóng vai theo chủ đề là phương tiện giáo dục lao động cho trẻ:
Khi tham gia vào trò chơi, trẻ tái tạo lại những hành động lao động của
những mối quan hệ giữa những người lớn với nhau, qua đó trẻ thu nhận
được những biểu tượng về lao động, về ý nghĩa xã hội. Đồng thời, qua tái
tạo lại những hành động lao động của người lớn trong trò chơi, một số kĩ

năng lao động giản đơn được hình thành ở trẻ. Ví dụ: Khi tham gia vào vở
kịch “Bé làm chú công nhân” trẻ biết sử dụng các dụng cụ để xây như bay,
16


xô, xẻng… sử dụng các nguyên vật liệu như gạch, xi măng, cát để xây thành
những ngơi nhà… Qua trị chơi trẻ biết được những kĩ năng lao động của
chú cơng nhân xây dựng, trẻ có được những phẩm chất đạo đức cần thiết cho
người lao động tương lai như: tính mục đích, tính sáng tạo, lịng u lao
động và thích được lao động.
- Trị chơi đóng vai theo chủ đề là phương tiện giáo dục đạo đức cho
trẻ: Trong khi chơi, trẻ được thử sức hành động như người lớn, qua đó dần
dần hình thành hành vi, thái độ cho bản thân; thực hiện hành động chơi phù
hợp với nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức xã hội của vai chơi. Ví dụ: khi tham
gia trị chơi “Cửa hàng” Gia Linh đóng làm người bán hành cịn Nam làm
người mua. Khi ấy, người bán hàng phải vui vẻ lịch thiệp với khác hàng. Sau
khi đổi vai cho nhau, Gia Linh là người đi mua hàng, vừa đến cửa hàng thì
Gia Linh liền phản ứng: “ Không chơi với cậu nữa; Cậu chẳng tươi cười với
khách gì cả”. Khi nghe bé Gia Linh nói vậy Nam liền thay đổi thái độ của
mình tươi cười và hỏi “Bác mua gì vậy?”… Như vậy, trong q trình chơi
sau nhiều lần đóng vai, khi đóng vai này, khi đóng vai khác, trẻ dần dần nắm
được quy tắc giao tiếp, ứng xử giữa người với người. Những tri thức về biểu
tượng hành vi đạo đức được lĩnh hội trong các mối quan hệ chơi ấy dần dần
được trẻ vận dụng vào trong các mối quan hệ thực của đời sống: trẻ biết ân
cần yêu thương giúp đỡ người khác, biết lịch sự với người lớn, biết quan tâm
chăm sóc người thân, biết vâng lời cơ giáo…
Như vậy, thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề, những thái độ, hành
vi, đạo đức của trẻ được hình thành. Quan trọng hơn, khi tham gia vào trị
chơi trẻ biết tự uốn nắn và điều chỉnh những hành vi của mình sao cho phù
hợp với vai diễn, phù hợp với chuẩn giá về hành vi đạo đức xã hội quy định

mà không cần bất cứ một tác động, một lời nhắc nhở nào từ người lớn. Trẻ ý
thức và tự ý thức về việc làm, những hành vi của mình. Trị chơi đã tạo ra
những nét tâm lý đặc trưng cho tuổi Mẫu giáo, mà nổi bật hơn hết là tính
hình tượng và tính cảm xúc, khiến cho nhân cách của trẻ Mẫu giáo mang
17


tính độc đáo khó tìm thấy ở các lứa tuổi khác.Chơi như là một mắt xích nối
liền giữa trẻ với các quy tắc, chuẩn mực đạo đức xã hội, nó giúp cho quá
trình hình thành các hành vi, phẩm chất đạo đức diễn ra tự nhiên, hiệu quả.
Mặc dù chơi chỉ là giả vờ nhưng hiệu quả giáo dục lại rất thật, rất lớn lao.
“Chơi là con đường dẫn trẻ em đến chỗ nhận thức được cái thế giới mà các
em sống, cái thế giới mà các em có sứ mệnh cải tạo” (Maxim Goócki). Đứa
trẻ thể hiện như thế nào trong trị chơi thì sau này phần lớn trường hợp nó
cũng thể hiện như thế trong cuộc sống. Trị chơi chính là trường học của
cuộc sống của trẻ.
* Tính khoa học của sáng kiến
Sáng kiến đã đưa ra một số biện pháp tổ chức trị chơi đóng vai theo
chủ đề, góp phần làm giàu thêm vốn kiến thức, kinh nghiệm cho giáo viên
khi tổ chức trò chơi ĐVTCĐ. Bên cạnh đó, khi tổ chức tốt trị chơi đóng vai
theo chủ đề, trẻ vừa được thoả mãn nhu cầu vui chơi nhưng vẫn khơng vì thế
mà làm mất đi tính giáo dục của nó, trẻ khơng chỉ tham gia chơi một cách
thuần tuý mà thông qua các phương pháp, cách tổ chức hướng dẫn trò chơi,
giáo viên cho trẻ được làm quen và lĩnh hội những kiến thức ban đầu ở nhiều
phương diện và khía cạnh khác nhau. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng
chăm sóc giáo dục trẻ tại trường mầm non.
3. Phạm vi lĩnh vực và khu vực có khả năng áp dụng nhân rộng sáng
kiến
Sáng kiến “Một số biện pháp tổ chức trị chơi đóng vai theo chủ đề
cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi” đã được áp dụng và thử nghiệm tại lớp 5 tuổi

Trung tâm – Trường mầm non Long Sơn, Lương Sơn, Hồ Bình, và được
nhân rộng ra các độ tuổi tại đơn vị tơi cơng tác.
Ngồi ra, sáng kiến cịn có khả năng áp dụng tại các đơn vị bạn có
điều kiện và cơ sở vật chất tương tự như ở trường Mầm non Long Sơn.

18


Chương III
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT/KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Trò chơi đóng vai theo chủ đề có vai trị quan trọng trong hình thành
và phát triển nhân cách tồn diện cho trẻ Mẫu giáo. Trường mầm non cũng
chính là mơi trường thuận lợi nhất để trẻ phát triển. Ở đây trẻ khơng những
được chăm sóc, giáo dục mà cịn được vui chơi để thoả mãn ước muốn làm
người lớn với khả năng thực tế của mình. Trong khi chơi đứa trẻ học cách sử
19


dụng đồ vật, đồ chơi do con người sáng tạo ra, học những quy tắc ứng xử
giữa người với người trong xã hội tức là học cách làm người.
Để trò chơi đóng vai theo chủ đề thực sự trở thành phương tiện giáo
dục có hiệu quả nhất thì trị chơi đóng vai theo chủ đề phải được hướng dẫn
tổ chức một cách đúng đắn và khoa học. Giáo viên cần phải hiểu rõ bản chất
của hoạt động vui chơi cũng như quy trình tổ chức trị chơi đóng vai theo
chủ đề. Đồng thời, cũng cần phải lựa chọn những phương pháp và biện pháp
hướng dẫn phù hợp nhất để để hướng dẫn trẻ tham gia chơi, khơi gợi ở trẻ
hứng thú và duy trì hứng thú, phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của
trẻ.
2. Kiến nghị đề xuất

Phòng giáo dục, nhà trường cần tổ chức nhiều hơn nữa các chun về
tổ chức các trị chơi đóng vai theo chủ đề để các giáo viên được tham gia
học tập Qua đó, giáo viên rút ra được bài học kinh nghiệm cho bản thân, học
hỏi được những kinh nghiệm của đồng nghiệp về việc tổ chức trò chơi
ĐVTCĐ.
Bổ xung thêm nhiều các đồ dùng đồ chơi để làm phong phú thêm q
trình chơi cho trẻ.
Trên đây là nh÷ng kinh nghiệm của tơi về “Một số biện pháp tổ
chức trị chơi đóng vai theo chủ đề cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường
mầm non Long Sơn”, rất mong nhận được sự đóng góp xây dựng của các
cấp lãnh đạo, các bạn đồng nghiệp để sang kiến của tơi được hồn thiện hơn.
Xin trân thành cảm ơn!
Long Sơn, ngày 10 tháng 05 năm 2021
Xác nhận của nhà trường

Người viết

Nguyễn Ngọc Ánh

Nguyễn Thị Kiều Vân
20


HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
Xếp loại:………………………..
CHỦ TỊCH HĐKH

HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN HUYỆN LƯƠNG SƠN
Xếp loại:………………………..
CHỦ TỊCH HĐKH


21