0
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022
PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO .......
TRƯỜNG TH&THCS ...........

******************

BÀI DỰ THI
TÌM HIỂU LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ TỈNH VÀ TRUYỀN THỐNG
CÁCH MẠNG CỦA NHÂN DÂN THANH HÓA NĂM 2022

Họ và tên: .................................
Lớp: ........................
Trường .....................................
Dân tộc : .........................

.................., tháng 10 năm 2022

HS: ..................................

-

Trường ..................................


1
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

LỜI NĨI ĐẦU
Kính thưa Ban Giám Khảo cuộc thi!
Em tên là: ...........................................- Học sinh lớp........

Trường ..............................................
Bản thân em là một học sinh lớp 8 cấp THCS, ngay từ khi cuộc thi “Tìm hiểu
Lịch sử và truyền thống cách mạng của nhân dân Thanh Hóa” được phát động,
em đã tham gia với tinh thần, trách nhiệm cao nhất, có những câu hỏi và đáp án
ln in đậm trong trí nhớ của em.
Cũng từ những câu hỏi mà Ban tổ chức đưa ra, em như bị “thôi miên” vào ma
trận kiến thức lịch sử. Nhiều lần, sau khi trả lời đáp án em cịn tìm hiểu thêm
những câu chuyện xung quanh đó để bồi đắp thêm kiến thức cho bản thân.
Tham gia cuộc thi này, bản thân em với suy nghĩ thử tài kiến thức Lịch sử của
mình, em thực sự vừa học vừa làm bài thi Lịch sử, em thấy cuộc thi rất ý nghĩa,
qua các câu hỏi được Ban tổ chức đưa ra em thấy địi hỏi người thi phải thực sự
tâm huyết tìm tòi, nghiên cứu kiến thức lịch sử của quê hương mình. Và hơn
nữa em được hiểu biết sâu rộng về những trang lịch sử hào hùng của quê hương
khiến em càng tự hào, và được bồi đắp thêm niềm yêu quý truyền thống lịch sử
Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa, lịch sử trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc
và xây dựng quê hương yêu dấu nơi em đã sinh ra.
Những kiến thức lịch sử tưởng như khơ khan, khó nhớ, nhưng càng tham gia
làm các câu hỏi của bài thi em càng thích thú và tự hào về lịch sử và truyền
thống cách mạng vẻ vang của Đảng bộ và nhân dân Thanh Hóa . Khi em đem
câu chuyện em tham gia cuộc thi này kể với bố mẹ em, bố mẹ cũng rất hào hứng
và động viên, cổ vũ cho em tham gia cuộc thi.
Em nhận thấy đây thực sự là cuộc thi bổ ích và rất cần thiết cho các thế hệ học
sinh chúng em, đặc biệt là thế hệ trẻ trong tình hình hiện nay, thời đại con cháu
Bác Hồ như lời Người đã từng căn dặn:
“ Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”
Tham gia cộc thi lần này, em coi đó là một trong những việc “Học tập và làm
theo tấm gương, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Người từng căn dặn: “Học
hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời… Khơng ai có thể tự cho mình đã biết đủ
rồi, biết hết rồi. Thế giới ngày ngày đổi mới, nhân dân ta ngày càng tiến bộ, cho

nên chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp nhân dân”.
Em xin chân thành cảm ơn ạ!
HS: ..................................

-

Trường ..................................


2
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

BÀI DỰ THI TÌM HIỂU LỊCH SỬ VÀ TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG
CỦA NHÂN DÂN THANH HÓA NĂM HỌC 2022-2023
Câu 1. Hội nghị thành lập Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa cử Ban Chấp hành
Đảng bộ tỉnh gồm 03 đồng chí là những ai? Em hãy nêu những hiểu biết
của mình về đồng chí Bí thư đầu tiên của Đảng bộ tỉnh Thanh Hố.
Bài làm:
Thanh Hóa là một tỉnh giàu truyền thống văn hóa, yêu nước và cách mạng.
Truyền thống ấy ngày càng được nhân lên ngay sau khi Đảng bộ Cộng sản tỉnh
được thành lập.
1. Sự thành lập Đảng bộ Cộng sản tỉnh Thanh Hóa.

Tranh sơn dầu: Thành lập Chi bộ Hàm Hạ
Đầu tháng 1 năm 1930 Nguyễn Ái Quốc từ Xiêm (Thái Lan) đến Hương Cảng
(Trung Quốc). Với tư cách là “Phái viên của quốc tế cộng sản”, Người triệu tập
đại biểu của các tổ chức cộng sản và chủ trì hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng
sản (Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng và Đông Dương
Cộng sản liên đoàn) thành một Đảng duy nhất tại Cửu Long - Hương Cảng
(Trung Quốc).

Hội nghị nhất trí tán thành việc hợp nhất các tổ chức cộng sản thành một Đảng
duy nhất nhằm đủ sức đảm đương sứ mệnh lãnh đạo cách mạng Việt Nam, lấy
tên là Đảng Cộng sản Việt Nam. Hội nghị thơng qua chính cương vắn tắt, sách
lược vắn tắt, chương trình tóm tắt, điều lệ vắn tắt của Đảng.
Ngay từ sau Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, xứ Bắc kỳ đặc biệt quan tâm đến
việc thành lập tổ chức cộng sản ở Thanh Hóa. Đồng chí Lê Công Thanh được
HS: ..................................

-

Trường ..................................


3
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Xứ ủy cử về bắt mối, liên lạc với các hội viên Hội Việt Nam cách mạng thanh
niên ở Thanh Hóa để truyền đạt chủ trương của Xứ ủy. Đồng chí Nguyễn Dỗn
Chấp cũng được Xứ ủy, ủy nhiệm về Thanh Hóa vận động thành lập Đảng bộ.
Dưới sự chỉ đạo của Xứ ủy Bắc Kỳ, ngày 29/7/1930, Hội nghị thành lập Đảng
bộ tỉnh Thanh Hóa đã được tổ chức tại Làng Yên Trường, Xã Thọ Lập, huyện
Thọ Xuân trên cơ sở hợp nhất 3 chi bộ Cộng sản gồm Chi bộ Hàm Hạ, Chi bộ
Thiệu Hóa và Chi bộ Thọ Xuân.
Hội nghị thành lập Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa cử Ban Chấp hành Đảng bộ Tỉnh
gồm 03 đồng chí là Lê Thế Long, Vương Xuân Cát và Lê Văn Sỹ.Đ/c Lê Thế
Long được bầu giữ chức Bí thư Tỉnh ủy và là Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của Đảng
bộ Thanh Hóa.
Ngày 25-6-1930, dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Dỗn Chấp, Hội nghị
thành lập chi bộ cộng sản đầu tiên ở Thanh Hóa đã được tiến hành tại làng Hàm
Hạ (Đơng Sơn) gồm 7 đồng chí. Sự ra đời của chi bộ Hàm Hạ là mốc son chói

lọi trong phong trào cách mạng ở Thanh Hóa trước Cách mạng Tháng Tám,
đồng thời là nền móng, là mạch nguồn sự ra đời của Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa.
Đến tháng 7-1930, hai chi bộ cộng sản khác cũng lần lượt được thành lập ở
làng Phúc Lộc (Thiệu Hóa) và làng Yên Trường (Thọ Xuân). Như vậy đến cuối
tháng 7-1930, tại Thanh Hóa đã có 3 chi bộ cộng sản đủ điều kiện về tổ chức và
tư tưởng để tiến tới thành lập Đảng bộ tỉnh.
Ngày 29-7-1930, hội nghị đại biểu của 3 chi bộ trên được tổ chức tại làng Yên
Trường (Thọ Xuân) dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Dỗn Chấp. Ngơi nhà
lịch sử chính là của gia đình đ/c Lê Văn Sỹ - Bí thư Chi bộ Yên Trường, huyện
Thọ Xuân lúc bấy giờ, được chọn làm địa điểm để tổ chức hội nghị thành lập
Đảng bộ tỉnh. Điều đặc biệt là cũng tại ngơi nhà này trước đó một tuần đã diễn
ra sự kiện thành lập chi bộ cộng sản Yên Trường, tiền thân của Đảng bộ huyện
Thọ Xuân. Hội nghị đã bàn công tác phát triển Đảng, gây dựng các tổ chức quần
chúng như: Nông hội đỏ, Công hội đỏ, Phụ nữ giải phóng... và quyết định xuất
bản tờ báo “Tiến lên” để làm cơ quan ngôn luận của Đảng bộ.
Hội nghị đã tuyên bố thành lập Đảng bộ tỉnh và bầu ban chấp hành gồm 3
đồng chí: Lê Thế Long, Vương Xuân Các, Lê Văn Sĩ do đồng chí Lê Thế
Long làm bí thư.
Đảng bộ Tỉnh Thanh Hóa thành lập là một sự kiện trọng đại, đánh dấu bước
ngoặt của phong trào cộng sản ở tỉnh nhà. Từ đây giai cấp công nhân, giai cấp
nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động ở Thanh Hóa đã có một chính Đảng
vơ sản lãnh đạo, vững bước tiến lên lập nhiều chiến công viết tiếp những trang
sử vẻ vang trong suốt những chặng đường cách mạng của mình, góp phần to lớn
vào sự nghiệp cách mạng chung của dân tộc.

HS: ..................................

-

Trường ..................................



4
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

1. Lê Thế Long- Bí thư đầu tiên của Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa
Đồng chí Lê Thế Long sinh năm 1893, tại làng Hàm Hạ, tổng Kim Khê (nay
thuộc xã ĐôngTiến, huyện Đông Sơn) trong một gia đình nho học với nhiều đời
làm nghề dạy học. Lê Thế Long từ nhỏ vốn sáng dạ nên được ông và cha dạy
dỗ, rèn cặp đã học hành tấn tới. Suốt 10 năm đèn sách (1908 - 1918), Lê Thế
Long sau khi tham gia kỳ thi sát hạch ở địa phương đạt kết quả đã được dự thi
Hương ở Nghệ An vào mùa thu năm Mậu Ngọ (1918). Đây là kỳ thi cuối cùng
của khoa cử phong kiến. Vốn hiếu học, từ năm 1919 – 1921, Lê Thế Long theo
học trườngPháp - Việt tại Ý Yên, Nam Hà và đã thi đậu Tiểu học(primaire).
Những năm xa quê bơn ba theo nghiệp đèn sách, ơng đã có điều kiện tìm hiểu
sách báo bímậtvà những thơng tin về các nhà yêu nước Phan Bội Châu, Phan
Châu Trinh… Đặc biệt là luồng gió mới của Cách mạng Tháng 10 Nga đã được
giới trí thức trẻ Việt Nam và ở Thanh Hố tiếp nhận, ngưỡng mộ… Ơng quyết
định trở về q cùng gia đình, bà con làng xóm lao động kiếm sống từ nghề
nơng và tìm sách báo tài liệu tự học để nâng cao trình độ, thực hiện hồibão trở
thành nhà giáo giỏi và tìm con đường cứu nước.
Đầu tháng 3 năm 1922, Lê Thế Long bắt đầu đi dạy học chữ Nho ở một gia
đình tư nhântại làng Bái Châu, tổng Bái Châu. Đến cuối năm 1923, thầy Long
đã được bố trí dạy trường cơng Trịnh Xá (tổng Trịnh Xá, nay thuộc xã Yên
Ninh, huyện Yên Định). Sau đó, đến cuối năm1926, thầy Long chuyển về dạy
ở thị xã Thanh Hoá.
Trong thời gian từ năm 1925 – 1929, tuy dạy học ở xa, nhưng Lê Thế Long
vẫn nhớ về quêhương. Lúc này ở Hàm Hạ, phong trào yêu nước đã dội tới và
được nhiều chiến sĩ cộng sản chú trọng gây dựng. Tháng 4/1930, đồng chí
Nguyễn Dỗn Chấp được xứ uỷ Bắc Kỳ cử về Thanh Hoá, chuẩn bị cho việc

thành lập tổ chức Đảng. Ngày 18/61930, đồng chí Nguyễn Doãn Chấp trở về
làng Hàm Hạ bắt liên lạc với đồng chí Lê Bá Tùng, một hội viên của Hội Việt
Nam Cách mạng Thanh niên cơ sở Hàm Hạ. Trong thời gian ở đây, đồng chí
Nguyễn Dỗn Chấp đã tuyên truyền, kết nạp được 3 đồng chí vào Đảng Cộng
sản Việt Nam là Lê Bá Tùng, Lê Oanh Kiều, Lê Thế Long. Tiếp đó, cơng tác
tun truyền phát triển đảng viên đượcđẩy mạnh
Ngày 25/6/1930, dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Dỗn Chấp, Hội nghị
thành lập chi bộHàm Hạ, chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của Thanh Hóa đã
được tiến hành, Hội nghị nhất trí bầu đồng chí Lê Thế Long làm Bí thư chi bộ.
Giữa lúc các tổ chức Đảng, các tổ chức quần chúng và phong trào đấu tranh của
nhântoàn tỉnh đang trên đà phát triển thì Xứ uỷ Bắc kỳ bị địch khủng bố. Ngày
21-22/12/1930, binh lính kéo về lùng sục, truy bắt đảng viên trong tỉnh. Ban
chấp hành Đảng bộ tỉnh và đồngchí Lê Thế Long đã bị sa vào tay địch.
Cuối năm 1935, đồng chí Lê Thế Long cùng các đồng chí Lê Chủ, Trịnh Huy
Quang, BùiĐạt… được trả tự do và đã bắt liên lạc với Đảng tiếp tục hoạt động.
Tháng 3/1936, nhận nhiệm vụ phân công của Đảng bộ, đồng chí Lê Thế Long
đã tổ chức dạy học chữ Quốc Ngữ để truyên truyền cách mạng cho nhân dân địa
phương. Mục đích của lớp học khơng chỉ dạy Quốc Ngữ mà qua đó tuyên
truyền tinh thần yêu nước, giác ngộ cách mạng cho thế hệ trẻ.
HS: ..................................

-

Trường ..................................


5
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Đang say sưa với công tác giảng dạy và dẫn dắt học viên đến với cách mạng

thì đồng chí LêThế Long ngã bệnh hiểm nghèo. Những năm tháng hoạt động
cách mạng gian khó, lại bị địch bắt tù đày tra khảo khiến sức lực đồng chí dần
suy kiệt. Ngày 17 tháng 11 năm Bính Tý (tức 30/12/1936), Lê Thế Long - một
Đảng viên cộng sản kiên trinh, Bí thư đầu tiên của Đảng bộ Thanh Hoá đã vĩnh
viễn ra đi giữa tuổi 43 đầy hồi bão, để lại niềm tiếc thương vơ hạn cho bạn bè,
đồng chí và nhân dân Thanh Hố.

Tồn cảnh Cụm di tích cách mạng Hàm Hạ
PHỤ LỤC 1
HS: ..................................

-

Trường ..................................


6
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Một số hình ảnh về các đồng chí trong BCH Đảng bộ Thanh Hóa

Đồng chí Lê Văn Sỹ - Bí thư Chi bộ
Cộng sản Đảng đầu tiên của huyện
Thọ Xuân

Đồng chí Lê Thế Long - Bí thư
đầu tiên của Đảng bộ tỉnh
Thanh Hóa

Đồng chí Lê Oanh Kiều - phụ trách báo "Tiến lên" của Đảng năm 1930


HS: ..................................

-

Trường ..................................


7
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Nhà thờ họ Vương, nơi thành lập chi bộ đảng đầu tiên của huyện Thiệu Hóa,
được cơng nhận là Di tích lịch sử cách mạng cấp tỉnh.

HS: ..................................

-

Trường ..................................


8
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Câu 2. Những địa danh sau: Hang Treo, Chiến khu Ngọc Trạo (thuộc huyện
Thạch Thành, tỉnh Thanh Hố) có liên quan đến sự kiện lịch sử quan trọng
nào trong phong trào phản đế cứu quốc của tỉnh Thanh Hố? Nêu tóm tắt
nội dung và ý nghĩa của sự kiện đó?
Bài làm:
Hang Treo, Chiến khu Ngọc Trạo - một trong những chiến khu du kích

đầu tiên của cả nước, nơi thành lập đội du kích Ngọc Trạo- tiền thân của
lực lượng vũ trang Thanh Hóa.
Những địa danh: Hang Treo, Chiến khu Ngọc Trạo (thuộc huyện Thạch
Thành, tỉnh Thanh Hóa) có liên quan tới 1 sự kiện quan trọng trong phong trào
phản đế cứu quốc của tỉnh Thanh Hóa. Đó là sự kiện thành lập Đội du kích
Ngọc Trạo (19/9/1941)
Vào đêm ngày 19/9/1941 tại Hang Treo, trước ánh lửa hồng của ngọn đuốc
cách mạng, đội du kích Ngọc Trạo đứng chỉnh tề dưới cờ Đảng quang vinh đã
chính thức tuyên bố thành lập với tổng số 24 đội viên, phiên chế thành 3 tiểu
đội, do đồng chí Đặng Châu Tuê làm chỉ huy trưởng. Tất cả mọi chiến sĩ đều
tuyên thệ sẵn sàng hy sinh phấn đấu đến cùng cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Bài hát “Đời ta bấy lâu khổ rồi” được chọn làm bài “Đội ca”.

Hang Treo ( nay một phần thuộc huyện Hà Trung, Thanh Hóa) nơi đội du
kích chiến khu Ngọc Trạo hô vang lời thề: Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh

HS: ..................................

-

Trường ..................................


9
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Sự ra đời của đội du kích Ngọc Trạo đánh dấu bước trưởng thành to lớn của
tỉnh Thanh Hố nói chung và ở huyện Thạch Thành nói riêng. Từ nay, Đảng bộ
và nhân dân đã có một lực lượng vũ trang thốt ly đầu tiên, làm nịng cốt cho
phong trào đấu tranh chính trị kết hợp với đấu tranh vũ trang sau này. Đây là

một lực lượng có tổ chức chặt chẽ. Tất cả đều mặc quần áo nơng dân, có thêm
túi dết, xà cạp xanh. Mỗi chiến sĩ đều được trang bị một con dao nhọn, cán bộ
được thêm một khẩu súng kíp. Việc học tập chính trị, văn hố và huấn luyện
qn sự đều được tiến hành khẩn trương và rất kỉ luật.
Mặc dù gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn nhưng đội du kích Ngọc Trạo vẫn lớn
lên nhanh chóng. Các cơ sở cách mạng trong tỉnh và các tỉnh khác như Hà Nam
Ninh, Nghệ Tĩnh, Thái Bình... đã tập hợp các thanh niên giác ngộ cách mạng để
gửi tới tăng cường cho chiến khu. Chỉ trong vòng một tuần lễ, đội du kích đã có
tới 40 đội viên.
Ngọc Trạo thuộc tổng Trạc Nhật, huyện Thạch Thành, nằm về phía Tây Bắc
tỉnh Thanh Hóa, cách huyện lỵ Kim Tân (Thạch Thành) 15km, cách đồn lính
khố xanh ở Bỉm Sơn khoảng hơn 10km về phía Đơng Bắc.
Vào những năm 1940 – 1941, Ngọc Trạo là một bản của đồng bào dân tộc
Mường, chỉ có 43 hộ dân với 215 người được phân bố khắp thung lũng. Ngọc
Trạo nằm trong vùng đồi núi tương đối hiểm trở, cây cối um tùm rậm rạp, các
đường mịn qua rừng, qua suối chỉ có dân bản địa mới thơng hiểu đường đi lối
lại.
Nơi đây có vị trí đặc biệt quan trọng và khá thuận lợi, có núi rừng bao bọc
xung quanh, có đường giao thơng liên huyện nối liền với các khu căn cứ cách
mạng: Hà Trung, Yên Định, Vĩnh Lộc; vừa có đường đi Phố Cát, Kim Tân để từ
đó liên hệ với vùng rừng núi phía Tây rộng lớn của tỉnh Thanh Hóa; lại có
đường thẳng xuống Bỉm Sơn, Tam Điệp một phòng tuyến đặc biệt hiểm yếu và
lợi hại mà hơn hai trăm năm trước đại binh của Vua Quang Trung – Nguyễn
Huệ đã từng chọn làm nơi phục binh, đồng thời lại có đường về hang Treo xã
Hà Long huyện Hà Trung nơi đã từng là đồn trú của các nghĩa sỹ Cần Vương.
Rồi từ Ngọc Trạo có thể đi tắt sang tỉnh Ninh Bình để liên hệ với đồng bằng Bắc
Bộ và xứ ủy Bắc Kỳ, rất thuận lợi cho việc huấn luyện cán bộ, huấn luyện du
kích, dễ dàng liên lạc với các khu căn cứ cách mạng.
Mặt khác, nhân dân Ngọc Trạo vốn giàu lòng yêu nước và tinh thần chiến đấu,
thiết tha với độc lập tự do. Từ năm 1886 hưởng ứng chiếu “Cần Vương” của vua

Hàm Nghi, trong làng đã có nhiều người đi lính sơn phịng cho cụ Tống Duy
Tân và bản thân cụ Tống Duy Tân cũng đã từng qua lại vùng này nhiều lần.

HS: ..................................

-

Trường ..................................


10
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Đến thời kỳ 1930 - 1931; 1936 - 1939, nơi đây từng là cơ sở hoạt động cách
mạng của các đồng chí Đảng viên; Nhiều tổ chức quần chúng được thành lập
như: “Hội tương tế ái hữu”; “Hội truyền bá Quốc ngữ”; “Hội đọc sách báo”
v.v…Tác phẩm “Vấn đề dân cày” của Qua Ninh và Vân Đình (tức đồng chí
Trường Chinh và Võ Ngun Giáp) được giới thiệu, tuyên truyền rộng rãi tại
đây. Những quần chúng giác ngộ cách mạng như: Tôn Viết Nghiệm, Tơn Viết
Minh, Bùi Oanh … đã tích cực vận động nhân dân trong vùng tham gia các hoạt
động cứu nước.
Năm 1940, tiếp thu tinh thần Nghị quyết TW6 (tháng 11/1939), Tỉnh ủy Thanh
Hóa đã kịp thời chỉ đạo việc xây dựng các đoàn thể phản đế cứu quốc ở Ngọc
Trạo. Tháng 3/1941, Mặt trận phản đế cứu quốc huyện Thạch Thành chính thức
thành lập. Nhiều cuộc mít tinh, biểu tình được tổ chức ở các làng Phúc Lộc,
Cẩm Bào, Xuân Áng nhằm tuyên truyền vận động quần chúng nhân dân xây
dựng lực lượng vũ trang chống Pháp, đuổi Nhật.
Giữa năm 1941, trong lúc phong trào ở các huyện Thiệu Hóa, Thọ Xuân đang
bị kẻ thù uy hiếp thì Thạch Thành, Vĩnh Lộc lúc này vẫn cịn là nơi an tồn. Cơ
sở cách mạng Thạch Thành được mở rộng ra đến vùng Phố Cát, Bỉm Sơn giáp

Ninh Bình. Do đó điều kiện để thành lập một khu căn cứ huấn luyện cán bộ,
huấn luyện du kích, chuẩn bị cho phong trào khởi nghĩa vũ trang đã chín muồi.
Theo tinh thần chỉ đạo của Trung ương, tháng 6 năm 1941, Tỉnh ủy Thanh Hóa
triệu tập Hội nghị Tỉnh ủy mở rộng tại làng Phúc Tỉnh (huyện Thiệu Hóa). Hội
nghị đánh giá đầy đủ tình hình ta và địch trong tỉnh, đồng thời đề ra chủ trương
xây dựng lực lượng vũ trang, tiến tới“ thành lập căn cứ địa cách mạng từ
Tây Bắc đến Đơng Nam Thanh Hóa”
Sau một thời gian nghiên cứu, khảo sát, nhận thấy Ngọc Trạo là vùng đất “địa
lợi, nhân hòa” cuối tháng 7/1941, Tỉnh ủy quyết định thành lập Chiến khu Ngọc
Trạo (nay là xã Ngọc Trạo, huyện Thạch Thành). Ban Lãnh đạo chiến khu gồm
ba đồng chí:
- Đồng chí Đặng Châu Tuệ - Thường trực Tỉnh ủy phụ trách chung
- Đồng chí Trần Tiến Quân- Tỉnh ủy viên phụ trách cơng tác an tồn khu.
- Đồng chí Đặng Văn Hỷ - Tỉnh ủy viên phụ trách công tác an tồn khu.
Chiến khu đã hình thành, mọi hoạt động đều dặt dưới sự chỉ huy chặt chẽ và
thống nhất của ban lãnh đạo chiến khu. Nhân dân Ngọc Trạo phấn khởi, đặt tất
cả niềm tin vào Đảng và cách mạng.
Cùng với việc thành lập chiến khu, cơ quan ấn loát của Tỉnh ủy cũng được
chuyển về Ngọc Trạo. “Báo Tự Do” và các tài liệu tuyên truyền của Đảng trở
thành một vũ khí tuyên truyền sắc bén, hiệu quả góp phần cổ vũ, động viên nhân
dân khắp mọi miền hướng về chiến khu cách mạng.
Ảnh hưởng của chiến khu ngày càng mở rộng. Tên tri huyện Thạch Thành Sầm
Văn Kim và tên đồn trưởng Bỉm Sơn đưa lính đến tuần tra, dò xét. Song nhờ sợ
đùm bọc che chở, giúp đỡ của đồng bào, chiến khu Ngọc Trạo vẫn được an toàn.

HS: ..................................

-

Trường ..................................



11
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Lực lượng ban đầu gồm 21 chiến sỹ cách mạng được chọn lựa từ nhiều huyện
trong Tỉnh, vượt vòng vây của mật thám đã về Ngọc Trạo tụ họp.
Sau một thời gian tập kết lực lượng và chuẩn bị địa bàn, ngày 18/9/1941, Ban
Lãnh đạo chiến khu quyết định chuyển toàn bộ lực lượng về Hang Treo (xã Hà
Long, huyện Hà Trung), cách Ngọc Trạo 15km. Tại đây, đêm 19/9/1941, đội du
kích Ngọc Trạo dưới sự chỉ huy của đồng chí Đặng Châu Tuệ chính thức làm
lễ thành lập. Bên ánh lửa hồng, dưới lá cờ Đảng quang vinh, 21 chiến sĩ du kích
với gương mặt sáng quắc, kiên nghị xếp hàng làm lễ tuyên thề nguyện hy sinh
phấn đấu đến giọt máu cuối cùng cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Bài
hát “Đời ta bấy lâu khổ rồi” - bài Đội ca của đội du kích Ngọc Trạo vang lên
với âm hưởng hào hùng trong niềm hân hoan phấn khởi của tất cả mọi người.
Và bài hát đã trở thành bài "Đội ca"
"Đời ta khổ bấy lâu rồi
Mà sao vẫn cam chịu hoài
Đời mình tự mình phải cứu
Chớ trơng cậy vào ai
Cơng nơng binh đoàn kết
Trên con đường giai cấp đấu tranh
Búa liềm kia dắt chúng ta lên đường Đại đồng".
Việc thành lập đội du kích chiến khu Ngọc Trạo đã gây tiếng vang lớn cho
nhân dân, cổ vũ nhiều thanh niên yêu nước trong tỉnh tình nguyện lên chiến khu
hoạt động. Đội du kích gồm 21 chiến sỹ ưu tú tiền thân của lực lượng vũ trang
Thanh Hoá sau này, mang số thứ tự từ 1 đến 21 do đồng chí Đặng Châu Tuệ trực
tiếp làm chỉ huy trưởng.
Sự ra đời của đội du kích Ngọc Trạo đánh dấu bước trưởng thành to lớn của

LLVT cách mạng Thanh Hóa nói chung và ở huyện Thạch Thành nói riêng. Từ
nay, Đảng bộ và nhân dân tỉnh nhà đã có một lực lượng vũ trang thốt ly đầu
tiên, làm nịng cốt cho phong trào đấu tranh chính trị kết hợp với đấu tranh vũ
trang sau này. Đây là một lực lượng có tổ chức chặt chẽ. Tất cả đều mặc quần áo
nơng dân, có thêm túi dết, xà cạp xanh. Mỗi chiến sĩ đều được trang bị một con
dao nhọn, cán bộ được thêm một khẩu súng kíp, việc học tập chính trị, văn hóa
và huấn luyện quân sự đều được tiến hành
khẩn trương và rất kỉ luật.
Qúa trình hoạt động và chuyển hóa của đội du kích Ngọc Trạo.
Đêm 19/9/1941, đội du kích Ngọc Trạo dưới sự chỉ huy của đồng chí Đặng
Châu Tuệ chính thức làm lễ thành lập -Đây là một trong những lực lượng vũ
trang tập trung tiền thân của lực lượng vũ tranh Tỉnh Thanh Hoá.
Sau khi thành lập, để tăng cường lực lượng, khắp nơi trong tỉnh du kích được
tuyển lựa về ngày một đơng. Đến cuối tháng 9/1941 số du kích lên tới 80 người,
trong đó có 8 chiến sĩ từ Ninh Bình vào và một số thanh niên của các tỉnh Nghệ
HS: ..................................

-

Trường ..................................


12
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

An, Hà Tĩnh, Thái Bình đang làm ăn và theo học ở Thanh Hóa cũng được giác
ngộ và tự nguyện gia nhập đội du kích Ngọc Trạo.Đội được biên chế thành hai
trung đội; mỗi trung đội gồm một tiểu đội súng, một tiểu đội dao-kiếm, tổ trinh
sát, tổ y tế, tổ hậu cần. Trang bị của đội viên gồm có: Quần áo nơng dân, túi dết,
xà cạp xanh, một con dao nhọn. Cán bộ được phát thêm khẩu súng kíp Thời gian

làm việc của đội là: Buổi sáng tập quân sự, chiều học chính trị, và buổi tối học
tập văn hoá, sinh hoạt văn nghệ.
Quân số tăng, khó khăn về hậu cần xuất hiện, “có những ngày anh em phải ăn
lá cây, quả rừng, thay cơm”. Trong khi đó kẻ thù đã phát hiện ra địa điểm đóng
quân của ta.
Ngày 25/9/1941, nhận thấy Hang Treo nằm sâu trong rừng vắng giữa hai huyện
Thạch Thành và Hà Trung không được thuận tiện cho việc giao thông, liên lạc,
tiếp tế, mở rộng địa bàn hoạt động của đội du kích đã trưởng thành, đồng thời
xét thấy kẻ thù đã lạc hướng do thám, Ban lãnh đạo đã quyết định chuyển tồn
bộ lực lượng về đóng tại đồi Ma Mầu- cách làng Ngọc Trạo 7.800m về phía Tây
Bắc.
Khu vực đồi Ma Mầu có rừng cây rậm rạp, ở độ cao khoảng 500m, các đồi
Yên ngựa liền nhau tạo thành thể liên hồn. Từ đây có thể quan sát được đối
phương từ Hà Trung lên và từ Thạch Thành tới.
Tại đây, các chiến sĩ du kích dựng lán trại, san lấp bãi tập, lập 3 bốt gác, chốt ở
ba đỉnh đồi(Trạc Lòi, Ba Cao và đồi Riềng) theo hình tam giác. Mọi hoạt động
của chiến khu nhanh chóng được ổn định. Từ việc luyện tập đến việc sinh hoạt
đều được sắp xếp theo một thời gian biểu chặt chẽ. Các chiến sĩ không chỉ hăng
say luyện tập quân sự như: Tập võ, bắn súng, tập đâm mác, đâm dao găm, đánh
giáp lá cà, học chính trị, học văn hóa, văn nghệ mà cịn học thêm tiếng dân tộc
Mường để làm tốt cơng tác dân vận. Mối tình qn với dân vùng Ngọc Trạo và
phụ cận ngày càng gắn bó keo sơn.
Đội du kích đã lớn lên. Nhưng tồn bộ việc ăn ướng của du kích đều do nhân
dân Ngọc Trạo đảm nhận. Hàng ngày đội tự vệ nữ lo việc cơm nước từ nhà
mang lên đồi Ma Mầu. Cịn các cụ già thì lo việc luyện cám rang để làm lương
khơ dự trữ cho du kích. Các tự vệ nam ở Ngọc Trạo ngà đêm tuần tra canh gác
trong làng, dẫn đường chuyển tài liệu, thuốc men và vũ khí cho cán bộ chiến sĩ
lên chiến khu. Cịn ở gia đình, nhiều người làm tên, làm nỏ, mở lị rèn làm vũ
khí cho du kích, người thì đi chợ Kim Tân mua muối, thuốc men, vải, đá in lơ
mang lên cho du kích.

Từ Ngọc Trạo, nhân dân khắp mọi nơi trong tỉnh đã mở thêm các lò rèn cung
cấp dao, kiếm, quyên góp nỏ, súng săn, lương thực thực phẩm, chở đá in, mực,
giấy cho xưởng ấn loát, mua sắm quần áo, thuốc men, đạn dược… tiếp tế cho
chiến khu.
Với ý định hoàn chỉnh chiến khu để chuẩn bị cho cuộc chiến đấu lâu dài, tăng
thêm quân số với quy mô rộng lớn, Tỉnh ủy quyết định tuyển chọn thêm 500
chiến sĩ tự vệ ở các phủ, huyện về Ngọc Trạo. Huyện uỷ phản đế các huyện
Thiệu Hóa, Thọ Xuân, Yên Định đã lựa chọn những đội viên du kích tiêu biểu
HS: ..................................

-

Trường ..................................


13
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

nhất trong vùng và lấy: “Đa Ngọc làm địa điểm tập kết chuyển quân lên chiến
khu”.
Ngày 8-10-1941, sau nhiều lần trinh sát, bọn mật thám phát hiện được lực
lượng của ta tập trung tại Đa Ngọc (xã Yên Giang, huyện Yên Định). Đêm hôm
ấy chúng đưa lính bất ngờ đột nhập vào Đa Ngọc - nơi tập kết hơn 100 chiến sĩ
tự vệ trước khi hành quân lên chiến khu. Tại đây đã nổ ra cuộc chiến đấu ác liệt
đầu tiên giữa tự vệ Đa Ngọc với kẻ thù. Trong trận chiến đấu này, đồng chí
Nguyễn Đức Tẻo bị thương nặng, anh dũng hy sinh tại Đa Ngọc.
Được nhân dân hết lòng ủng hộ giúp đỡ, ngay trong đêm, các chiến sĩ du kích
quyết định rời khỏi làng Đa Ngọc, chia thành nhiều tổ băng rừng hành quân lên
Ngọc Trạo. Nhưng kế hoạch không thành.
Rạng sáng ngày 19/10/1941, thực dân Pháp bí mật cho quân tấn công vào

chiến khu Ngọc Trạo. Cuộc chiến đấu đầu tiên giữ đội duc kích Ngọc Trạo và
bọn lính khố xanh diễn ra hết sức quyết liệt. Một đội lính hơn 100 tên dưới sự
chỉ huy của các sỹ quan Pháp, trong đó có tên quan Một, trưởng đồn Bỉm Sơn
Dumorat và một lũ mật thám bí mật tiến về rừng núi Ngọc Trạo giữa đêm
khuya. Một toán khác khoảng 50 tên bố trí tập kích quân ta bên đình Ngọc
Trạo.Các chiến sĩ vừa đánh giáp lá cà, dùng dao, kiếm, mã tấu quần nhau với
địch, vừa xung phong, dùng loa kêu gọi binh lính quay súng trở về với nhân
dân.Cuộc chiến đấu dằng co kéo dài, bọn địch tập trung về phía trước đình Ngọc
Trạo để cố thủ lực lượng, cịn qn du kích thì rút về phía sau nương sắn làng
Ngọc trạo tiếp tục chiến đấu. Đồng chí Phạm Văn Hinh, trưởng ban quân báo bị
thương nặng, biết mình khơng thể sống được đã đề nghị đồng đội cho nằm lại để
khỏi ảnh hưởng tới cuộc chiến đấu.
Trước tinh thần chiến đấu dũng cảm, ngoan cường của các chiến sĩ du kích,
quân địch hoang mang lo sợ khơng dám liều mạng tấn cơng. Một số nhanh
chóng rút khỏi trận địa, tập trung lực lượng bắn xối xả về phía quân du kích. Ba
chiến sĩ du kích Phạm Văn Hinh, Hồng Văn Mơn, Đỗ Văn Tước đã hy sinh anh
dũng trong trận chiến đấu này.
Sau khi cùng bà con làm lễ truy điệu cho các đồng chí, cất dấu tài liệu và vạch
kế hoạch đấu tranh chống khủng bố cho đồng bào Ngọc Trạo. Để bảo toàn lực
lượng, ngay tối 19/10/1941, ban chỉ huy chiến khu đã quyết định cho tồn đội
du kích vượt vịng vây chuyển về phía Bắc huyện Vĩnh Lộc. Tối 25/10/1941
tồn đội đã tập kết tại đình làng Cẩm Bào ( xã Vĩnh Long huyện Vĩnh Lộc),
thông qua kế hoạch phân tán lực lượng về các địa phương để tránh sự truy lùng
khủng bố của địch, cùng nhân dân tiếp tục đấu tranh chống khủng bố, bảo vệ cơ
sở cách mạng, duy trì phong trào đánh Pháp đuổi Nhật cứu nước.
Chiến khu Ngọc Trạo bị tan vỡ, chiến sỹ Ngọc Trạo bị khủng bố ác liệt, phần
lớn bị bắt, tù đày. Số ít thốt được vẫn tiếp tục hoạt động bí mật. Nhưng dù ở
trong tù hay cịn hoạt động bí mật gian khổ, các chiến sỹ Ngọc Trạo vẫn giữ
vững khí tiết cách mạng, chí khí tiến cơng và tinh thần anh dũng, quật khởi.
Chiến khu Ngọc Trạo chỉ tồn tại 3 tháng, nhưng tinh thần cách mạng bất khuất,

dũng cảm của đồng bào và chiến sỹ Ngọc Trạo là tấm gương sáng cho nhân dân
HS: ..................................

-

Trường ..................................


14
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

trong Tỉnh noi theo đứng lên chống thực dân xâm lược. Ngọc Trạo còn để lại
một bài học xương máu về tổ chức, xây dựng căn cứ địa, bảo vệ và phát triển
lực lượng cách mạng khi lực lượng quân thù đang còn mạnh.
“Chiến khu du kích Ngọc Trạo tuy khơng cịn, nhưng ngọn lửa đỏ từ hang TreoNgọc Trạo đã lan tỏa về mọi miền quê tỉnh Thanh Hóa, bền bỉ cháy, để từ đó
góp phần thổi bùng lên ngọn lửa tổng khởi nghĩa giành chính quyền tháng
8/1945, mở ra một kỷ nguyên mới- kỷ nguyên độc lập tự do cho nước nhà”.
Chiến khu du kích Ngọc Trạo - một trong những chiến khu du kích đầu tiên của
cả nước, đỉnh cao của phong trào phản đế cứu quốc ở Thanh Hóa, giai đoạn
1940 - 1941.
Đội du kích và Chiến khu Ngọc Trạo đã hoàn thành nhiệm vụ mà Trung
ương và Tỉnh ủy giao. Đó là sự tiếp nối của tiếng súng Bắc Sơn và Nam Kỳ
khởi nghĩa, là nguồn sức mạnh cổ vũ to lớn đối với Đảng bộ và nhân dân tỉnh
Thanh Hóa. Đồng thời cũng để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu trong
công tác xây dựng lực lượng vũ trang và chiến tranh du kích; kết hợp sức mạnh
chính trị với sức mạnh vũ trang, khởi nghĩa từng phần, chớp thời cơ tiến tới tổng
khởi nghĩa góp phần làm nên thành công của cuộc Cách mạng tháng Tám năm
1945.
Với tầm vóc và ý nghĩa lịch sử to lớn ấy, năm 1991 nhân dịp kỷ niệm 50 năm
ngày thành lập Đội du kích Ngọc Trạo, UBND huyện Thạch Thành đã xây

dựng Tượng đài chiến sĩ du kích Ngọc Trạo. Tượng đài được đặt ở vị trí chính
giữa khu trung tâm, là biểu tượng cao đẹp về khí phách anh hùng của các chiến
sĩ du kích Ngọc Trạo. Để mùa thu hàng năm vào ngày 19/9 con cháu ở khắp mọi
miền Tổ quốc lại tụ hội về đây tri ân, tưởng nhớ những người con cảm tử của
quê hương Thanh Hóa./.

HS: ..................................

-

Trường ..................................


15
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

PHỤ LỤC 2
Một số hình ảnh về các đ/c lãnh đạo và chiến khu Ngọc Trạo

Ban Lãnh đạo chiến khu Ngọc Trạo ( từ trái qua phải: Đ/c Đặng Châu Tuệ,
Đ/c Trần Tiến Quân, Đ/c Đặng Văn Hỷ)

Sườn đồi Ma Mầu, xã Ngọc Trạo, huyện Thạch Thành, địa điểm du kích
Ngọc Trạo xây dựng lán trại và tập luyện năm 1941

HS: ..................................

-

Trường ..................................



16
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Chân dung những người có cơngđóng góp cho chiến khu Ngọc Trạo

Hiện vật tái hiện q trình hình thành, phát triển của
du kích chiến khu Ngọc Trạo
HS: ..................................

-

Trường ..................................


17
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Một số tranh, ảnh, hiện vật tái hiện quá trình hình thành, phát triển của
du kích chiến khu Ngọc Trạo

HS: ..................................

-

Trường ..................................


18

Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Dâng hương tưởng nhớ các chiến sĩ du kích Ngọc Trạo
HS: ..................................

-

Trường ..................................


19
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Câu 3. Người anh hùng huyền thoại quên thân mình cứu pháo trong chiến
dịch Điện Biên Phủ năm 1954 là ai? Trình bày sơ lược vài nét về người anh
hùng đó.
Bài làm:
Để góp phần vào sự thành công của chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954)
đã có biết bao tấm gương anh dũng hy sinh khi tuổi đời còn xuân xanh. Họ,
những người chiến sĩ mang trên mình một tình yêu Tổ Quốc, sẵn sàng hy
sinh cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.Trong đó, anh hùng Tơ Vĩnh Diện đã
dũng cảm lấy thân mình cứu pháo.

Anh hùng Tô Vĩnh Diện
Tô Vĩnh Diện sinh năm 1924 ở thôn Dược Khê, xã Nông Trường, huyện Nông
Cống (nay thuộc huyện Triệu Sơn), tỉnh Thanh Hóa, trong một gia đình làm
nơng. Cha ơng là Tơ Uy – một bần nông 5 đời trong làng Dược Khê. Anh là con
trai đầu của gia đình. Do gia đình nghèo, cuộc sống khó khăn, nên từ năm 8
tuổi, Tơ Vĩnh Diện đã phải đi ở, lớn lên làm tá điền cho nhà địa chủ ở làng bên.
Khi Pháp nổ súng tái chiếm Đông Dương năm 1946, Vĩnh Diện tham gia cách

mạng và dần trở thành Chỉ huy dân quân ở địa phương. Năm 1950, tại Thanh
Hóa nổ ra một vụ bạo loạn, anh bị những người nổi loạn bắt giữ. Sau đó, anh
HS: ..................................

-

Trường ..................................


20
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

được giải cứu và chính thức nhập ngũ trong lực lượng Quân đội nhân dân Việt
Nam.
Trước khi hy sinh, anh được cấp trên tin tưởng cho sang Nam Ninh, tỉnh
Quảng Tây (Trung Quốc) để huấn luyện loại súng lựu cỡ nòng 37mm. Trong
thời gian huấn luyện, anh được chỉ định là Trung đội phó thuộc Đại đội 829,
Tiểu đoàn 394, Trung đoàn 367 và được kết nạp vào Đảng Lao động Việt Nam.
Ngày 7/5/1955, Tô Vĩnh Diện được Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hồ
trao tặng Hn chương Qn cơng hạng Nhì, Huân chương Chiến công hạng
Nhất và được truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân năm
1956. Hiện nay, mộ anh Tô Vĩnh Diện nằm ở khu đặc biệt của nghĩa trang Điện
Biên cùng với mộ của 3 anh hùng nổi bật khác trong trận Điện Biên Phủ là Phan
Đình Giót, Bế Văn Đàn, Trần Can. Một bia tưởng niệm cũng được dựng lên gần
vị trị đường kéo pháo nơi anh hy sinh.

Hình ảnh anh Tơ Vĩnh Diện lấy thân mình chèn pháo
HS: ..................................

-


Trường ..................................


21
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Khẩu pháo cao xạ 37mm số hiệu 510681 sau đó tiếp tục được đưa vào tham
chiến trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, bắn rơi 3 máy bay, bắn bị thương 13
chiếc khác. Năm 1958, khẩu pháo được đưa về trưng bày tại Phòng truyền thống
của Bộ Tư lệnh Phịng khơng, nay là Bảo tàng qn chủng Phịng khơng –
Khơng qn. Ngày 01/10/2012, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số
1426/QĐ-TTg cơng nhận pháo cao xạ 37mm số hiệu 510681 là Bảo vật quốc
gia đợt 1.
Tháng 5/1953, quân đội ta thành lập các đơn vị pháo cao xạ để chuẩn bị đánh
lớn. Tô Vĩnh Diện được điều về làm tiểu đội trưởng một đơn vị pháo cao xạ.
Trong quá trình hành quân cơ động trên chặng đường hơn 1.000km tới vị trí tập
kết để tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ, anh luôn nhận những nhiệm vụ khó
khăn, nặng nhọc, động viên giúp đỡ đồng đội kéo pháo đến nơi an toàn.
Ngày ấy, để chi viện cho chiến trường Điện Biên phủ, cùng với các loại vũ khí
như DKZ-82B10, P40, P41, và các loại súng bộ binh như đại liên, tiểu liên AK,
thì hai khẩu pháo lựu loại 105mm và cao xạ 37mm được quyết định đưa đến
chiến trường. Nhưng đưa pháo vào trận địa bằng cách nào vừa bảo đảm an tồn
bí mật, vừa kịp thời gian khẩn trương triển khai đội hình chiến đấu là cả một kế
hoạch hành quân gian khổ. Trong khi đó lực lượng ta mỏng, địa hình hiểm trở,
nhiều dốc cao, vực sâu, rừng rậm chằng chịt và liên tục bị qn địch trinh thám
dị la kiểm sốt bằng khơng qn. Trước tình hình ấy, Bộ Chỉ huy Chiến dịch
quyết định: “Huy động lực lượng tại chỗ, kéo pháo vào trận địa bằng sức
người, hành quân ban đêm, bảo đảm tuyệt mật”. Hai khẩu pháo hạng nặng loại
105mm và cao xạ 37mm do Liên Xơ sản xuất lúc đó được coi là “gia bảo quốc

gia” khẩn trương được chằng dây, ngụy trang cho cuộc hành quân bí mật. Sau 3
ngày vận chuyển từ Tuần Giáo, Lai Châu, trưa ngày 16/1/1954, hai khẩu pháo
được tập kết tại ki-lô-mét 63, đường 42.
Cuộc hành quân bắt đầu từ đêm 16/01/1954. Với tinh thần quyết tâm “bằng sức
người, pháo vào trận địa”, các chiến sĩ Điện Biên và công binh sử dụng dây
thừng, dây dù, dây rừng tại chỗ để kéo pháo. Có chỗ phải vượt qua núi cao
1.450m, kéo pháo lội qua dòng suối chảy xiết do nước mưa rừng đổ về. Mặc cho
trời rét căm căm, mặc cho núi cao, đèo dốc, vực thẳm, rừng chằng chịt, các
chiến sĩ Điện Biên vẫn kiên cường kéo pháo. Tất cả không ai chùn bước.
Trước tình hình phịng ngự kiên cố của địch, để thay đổi chiến thuật cách đánh,
ngày 26/01/1954, Tổng tư lệnh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp quyết định đổi
phương án tác chiến từ “Đánh nhanh thắng nhanh” sang “Đánh chắc tiến chắc”.
Các đơn vị pháo nhận được mệnh lệnh phối hợp với các đơn vị bộ binh kéo
pháo trở ra. Đơn vị của anh Tô Vĩnh Diện được lệnh kéo pháo ra điểm tập kết
tại bản Bắng Hôm để ăn tết Giáp Ngọ và chờ lệnh mới.
HS: ..................................

-

Trường ..................................


22
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Ngày 01/2/1954, đơn vị anh trên đường kéo pháo ra, đến một con dốc cao và
hẹp ở gần Bản Chuối. Anh cùng một pháo thủ phụ trách điều khiển càng pháo
để chỉnh hướng cho một đơn vị bộ đội kéo dây tời giữ pháo, thì bất ngờ quân
Pháp bắn pháo từ Mường Thanh lên. Đơn vị kéo giữ pháo nằm rạp xuống, đồng
thời dây tời bị đứt. Pháo mất đà lăn qua chèn. Chiến sĩ pháo thủ Lê Văn Chi bị

càng pháo hất xuống vực. Pháo tiếp tục mất đà trơi dần về phía sau. Trong hồn
cảnh vơ cùng khó khăn đó, Tơ Vĩnh Diện hô anh em “Thà hy sinh quyết bảo vệ
pháo”, và anh bng tay lái xơng lên phía trước, lấy thân mình chèn vào bánh
pháo, nhờ đó các anh em đồng đội kịp ghìm giữ pháo. Tuy cản được pháo lăn
xuống vực, nhưng Tô Vĩnh Diện bị bánh xe của khẩu pháo nặng hơn 2 tấn đè
lên người trọng thương. Giây cuối cùng khi được đồng đội đưa ra để đi cấp cứu,
nhưng không kịp. Trước khi hy sinh, câu cuối anh hỏi đồng đội: “Pháo có việc
gì khơng?”. Tấm gương hy sinh vô cùng anh dũng của anh đã cổ vũ mạnh mẽ
toàn đơn vị vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ, chuẩn bị chiến đấu và chiến đấu
thắng lợi. Khi hy sinh anh là Tiểu đội trưởng pháo cao xạ 37 ly, thuộc Đại đội
827, Tiểu đoàn 394, Trung đồn 367.
Ngày 7/5/1955, Tơ Vĩnh Diện được Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng
hoà trao tặng Huân chương Qn cơng hạng Nhì, Hn chương Chiến cơng
hạng Nhất và được truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân
năm 1956. Hiện nay, mộ anh Tô Vĩnh Diện nằm ở khu đặc biệt của nghĩa trang
Điện Biên cùng với mộ của 3 anh hùng nổi bật khác trong trận Điện Biên Phủ là
Phan Đình Giót, Bế Văn Đàn, Trần Can. Một bia tưởng niệm cũng được dựng
lên gần vị trị đường kéo pháo nơi anh hy sinh.
68 năm đã trôi qua, hành động chèn lưng cứu pháo của anh Tô Vĩnh Diện mãi
mãi khắc sâu vào tim những người lính Cụ Hồ và những người đang sống. Đối
với thế hệ trẻ ngày nay, hành động dũng cảm của anh như một “cú hích” về sự
xả thân hy sinh. Nó sống mãi với thời gian, tươi mới về tinh thần cống hiến và
vẹn nguyên giá trị quên mình vì Tổ quốc.

HS: ..................................

-

Trường ..................................



23
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

PHỤ LỤC 3
Một số hình ảnh về khẩu pháo và địa hình kéo pháo của anh
Tô Vĩnh Diện

Khẩu pháo 37mm gắn với câu chuyện anh hùng Tơ Vĩnh Diện lấy thân mình
chèn pháo hiện trưng bày tại bảo tàng Phịng khơng - Khơng qn.

Địa hình kéo pháo bằng tay của anh hùng Tơ Vĩnh Diện được mô phỏng lại
HS: ..................................

-

Trường ..................................


24
Tìm hiểu Lịch sử Đảng bộ Tỉnh & truyền thống CM của ND Thanh Hóa năm 2022

Câu 4. Những đóng góp to lớn của qn, dân Thanh Hố trong cuộc kháng
chiến chống Mĩ cứu nước (1954- 1975)?
Bài làm:
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954-1975), dưới sự lãnh đạo
của Đảng bộ Thanh Hóa, qn và dân Thanh Hố ln chắc tay súng bảo vệ
vững chắc quê hương, khôi phục sản xuất, hàn gắn vết thương chiến tranh, giữ
vững mạch máu giáo thơng và làm trịn nghĩa vụ hậu phương với cách mạng
miền Nam ruột thịt.

Trong suốt những năm chiến đấu chống đế quốc Mỹ xâm lược, trên khắp các
chiến trường, ở nơi đâu cũng có sự đóng góp cơng sức, máu xương, sự hy sinh
quả cảm, ngoan cường của những người con Thanh Hóa. Tồn tỉnh có khoảng
250 ngàn thanh niên ưu tú và hàng vạn cán bộ, đảng viên lên đường nhập ngũ và
gia nhập thanh niên xung phong. Thanh Hóa cũng xây dựng và huấn luyện 78
tiểu đoàn bộ đội bổ sung cho các chiến trường. Gần 57 nghìn người con Thanh
Hóa hy sinh, hơn 32 nghìn người đã mất đi một phần thân thể…
Cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi, hịa bình được lập lại ở miền Bắc.
Nhưng nhân dân miền Nam vẫn phải sống trong ách thống trị bạo tàn của bè lũ
Mỹ ngụy. Thực hiện chủ trương, đường lối của Trung ương Đảng nhân dân cả
nước cùng lúc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược cách mạng là xây dựng CNXH
ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Cùng với
nhân dân miền Bắc, Thanh Hóa nhanh chóng thực hiện công cuộc hàn gắn hậu
quả tàn phá của chiến tranh, khôi phục và phát triển sản xuất, ổn định đời sống
nhân dân.
Trong gần 10 năm cải tạo và xây dựng cơ sở vật chất ban đầu cho CNXH, nhờ
sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ, chính quyền, sự nỗ lực phấn đấu của mọi tầng
lớp nhân dân trên địa bàn nên KT-XH phát triển, tiềm lực QP-AN của tỉnh được
tăng cường đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chống Mỹ, cứu nước. Tỉnh đã dồn sức
xây dựng nhiều cơ sở cơng trình thiết yếu phục vụ đời sống, đồng thời chú trọng
áp dụng tiến bộ của công nghiệp vào sản xuất nông nghiệp nên năng suất lao
động được nâng cao, đời sống nhân dân được cải thiện. Phong trào thi đua xây
dựng các mơ hình, điển hình tiên tiến ở tất cả các ngành, các cấp được đẩy
mạnh. Các điển hình tiên tiến trong nơng nghiệp như Đơng Phương Hồng, Yên
HS: ..................................

-

Trường ..................................