11/19/13 

Lý thuyết là gì?

LÝ THUYẾT CƠNG TÁC XÃ HỘI

•  Là hệ thống các quan điểm trợ giúp lý giải các
vấn đề xảy ra, hoặc đã xảy ra theo một hình
thức gì đó; và để dự đốn kết quả kéo theo. Lý
thuyết được dựa trên các bằng cứ và quá trình
lập luận chứ khơng phải được chứng minh qua
kết luận;
•  Là nỗ lực đi vào lý giải một mơ hình hiểu, hệ
thống các quan điểm giúp chúng ta hiểu tốt
hơn về một tình huống cụ thể;

CÁC LOẠI HÌNH LÝ THUYẾT

Lý thuyết Cơng tác xã hội?
•  Là hệ thống các quan điểm được sử dụng nhằm
định hướng thực hành có gắn kết chặt chẽ với
nhau, và có thể tạo các mơ hình đi vào lý giải các
vấn đề, mơ hình nghiên cứu, thực hành trong cơng
tác xã hội;
•  Ý nghĩa: NVXH sử dụng LT CTXH…
–  Nhiệm vụ, mục đích của cơng tác xã hội-vai trị của
cơng tác xã hội
–  Các lý thuyết thực hành (các cách tiếp cận, phương
pháp) – làm thế nào để thực hành công tác xã hội
–  Các lĩnh vực của người sử dụng dịch vụ công tác xã
hội (bên trong và bên ngoài)

Các lý thuyết lý giải
CTXH là gì?

Những đánh giá thành văn
về bản chất và mục đích của
phúc lợi

Các giá trị đạo đức, chính
trị, văn hóa, qua đó NVXH
xác định chức năng của
CTXH

Các lý thuyết lý giải
CTXH vận hành như thế
nào?

Các lý thuyết về thực hành,
thường là các lý thuyết được
áp dụng trong các tình
huống cụ thể

Các lý thuyết có nguồn gốc
từ các tình huống; có thể
kiểm nghiệm thơng qua các
tình huống cụ thể; được tạo
dựng từ sự trải nghiệm

Các lý thuyết lý giải về
cuộc sống của thân chủ


Các lý thuyết về khoa học
xã hội và dữ liệu thực
nghiệm về nhân cách, hơn
nhân, gia đình, giai cấp,
chủng tộc

Sử dụng những điều trải
nghiệm của NVXH và
những ý nghĩa văn hóa cụ
thể (gia đình như một thiết
chế, vai trị làm cha mẹ..)

1 


11/19/13 

KHUNG LÝ LUẬN

LÝ THUYẾT CỦA CTXH

LÝ THUYẾT DÀNH CHO CTXH

Các lý thuyết định
hướng

Luận điểm thực
hành


Các mơ hình thực hành

Lý thuyết thực
hành

Nhấn mạnh đến các hoạt động
chuyên môn và lý giải về các
mục đích, lĩnh vực, đặc trưng
trong xã hội; mơ tả về hoạt động
chuyên môn và các chức năng
thể hiện ra

Mơ hình thực
hành

Nhấn mạnh đến thân chủ và các
hoạt động trợ giúp. Lý giải các
hành vi con người, môi trường,
sự biến đổi xảy ra như thế nào
và vai trò điều phối của NVXH
được biểu hiện ra sao

Mơ hình lý luận về thực hành CTXH
Luận điểm sinh thái học

Luận điểm về năng lực văn hóa

Luận điểm này nhấn mạnh đến tương tác
giữa cá nhân và môi trường. Để hiểu về
chức năng của cá nhân, chúng ta phải hiểu

bối cảnh sống của cá nhân:
•  Cá nhân tồn tại trong gia đình;
•  Gia đình tồn tại trong cộng đồng;
•  Cá nhân, gia đìnhvà cộng đồng tồn tại
trong mơi trường văn hóa, chính trị, kinh
tế;
•  Mơi trường có tác động đến hành động,
niềm tin và những sự chọn lựa của cá nhân.

Luận điểm này nhấn mạnh đến cách hiểu và
sự chấp nhận khác biệt văn hóa, có đánh giá
về niềm tin, giá trị, và phong tục của các
nhóm người khác nhau.
Các nền văn hóa có đề ra các cách thức trao
đổi về sức khỏe, về con người, và những
yếu tố có tác động đến phản ứng cá nhân và
sự chấp nhận các dịch vụ xã hội.
Luận điểm này có mối quan hệ chặt chẽ đến
cách tiếp cận lấy gia đình, thân chủ làm
trọng tâm

Luận điểm về sức mạnh
Luận điểm này được xây dựng dựa trên giả định cho rằng mọi cá nhân, nhóm, cộng
đồng đều có sức mạnh; và nhấn mạnh đến việc những sức mạnh này định hướng
được sự thay đổi và vượt qua những khó khăn;
Theo luận điểm này, thân chủ được xem là người chuyên gia về các hình thức xây
dựng chiến lược trợ giúp của chính bản thân

Các lý thuyết định hướng
•  Mơ tả và lý giải hành vi,

các vấn đề hình thành và phát
triển ra sao?
•  cung cấp được nền tảng
chun mơn và có vay mượn
nền tảng lý luận từ sinh học,
xã hội học, kinh tế, văn hóa,
nhân học:
•  Ví dụ: Các lý thuyết về
nhân cách, phát triển con
người, hệ thống gia đình, xã
hội hóa, thực hiện chức năng
tổ chức, quyền lực chính
trị… cũng như các lý thuyết
về nghèo đói, bạo lực gia
đình, bệnh tâm thần, mang
thai vị thành niên, tội phạm,
phân biệt chủng tộc…

Các mơ hình lý luận về thực hành
Luận điểm về thực hành
•  Là một cách thức cụ thể
khi nhìn nhận về vấn đề
thực hành. Là một cách
nhìn nhận mang tính nhận
thức về q trình thực hiện
chức năng xã hội và nó
thường tạo được một sự
định hướng rộng hơn về
những mối quan tâm về
thực hành.

•  Hai luận điểm thường
được sử dụng trong đánh
giá mối quan hệ giữa cá
nhân và môi trường:
-  Hệ thống tổng quát
-  Hệ sinh thái

Lý thuyết thực hành
•  Cung cấp cách lý giải về
hành vi cụ thể hoặc tình huống
và những hướng dẫn về việc
các hành vi hay tình huống
được thay đổi ra sao.
•  Lý thuyết thực hành giống
như bản đồ kết nối, chỉ dẫn sự
thay đơi;
•  Hầu hết các lý thuyết thực
hành có nguồn gốc từ một
hoặc nhiều lý thuyết định
hướng
•  VD, Trị liệu tâm lý được dựa
trên Tâm động học và tâm lý
học cái Tơi; trị liệu hành vi có
nguồn gốc từ TLH học hỏi

Mơ hình thực hành: Mơ hình thực hành bao gồm hàng loạt các quan niệm và nguyên tắc được sử
dụng định hướng hoạt động can thiệp. Thuật ngữ MƠ HÌNH được sử dụng khi đề cập đến mơ hình quan
niệm được mượn từ một lĩnh vực này và áp dụng trong một lĩnh vực khác (ví dụ, nghiên cứu, trị liệu,
điều trị… trong Y học / tiếp cận về hành động, biện hộ, xung đột… từ luật học)


(5) Lý thuyết vịng đời gia
đình

(6) Lý thuyết tâm động học
S.Freud, Eric Erikson
(9) Lý thuyết nhân văn

(4) Lý thuyết hệ thống sinh
thái
Urie Bronfenbrenner

(3) Lý khủng hoảng
Kathleen Ell; B.Gilliland
&R.James;
L.G&H.J.Parad

(2) Các lý thuyết
nhận thức
Alfred Adler; Jean
Piaget
(1) Lý thuyết hành vi
B.F.Skinner; Ivan
Pavlov

CÁC LÝ
THUYẾT
CTXH

(11) Lý thuyết văn hóa-xã hội
Lev Vygutsky; Thomas Scheff


(12) Mơ hình trị liệu tập
trung vào giải pháp

(7) Mơ hình trị
liệu chiến lược
hệ thống gia
đình

(8) Lý thuyết trao quyền
E.Cox; L.Gutierrez; J.Lee;
E.Canada;
P.Chatterjee&S.P.Robbins

(10) Lý thuyết quan hệ
khách thể
Margaret Mahlen; Otto
Kernberg

(13) Trị liệu gia đình cấu
trúc
Murray Bowen, Virgina
Satir

2 


11/19/13 

Những lý thuyết cơ bản được sử dụng trong thực hành CTXH

Lý thuyết
hệ thống

Lý thuyết tâm
động học

Lý thuyết
học hỏi xã hội

Lý thuyết
xung đột

•  Các lý thuyết lý giải về cơng tác xã hội là gì:

Các luận điểm cơ bản
Sức mạnh

Nữ quyền

Hệ thống sinh
thái

Các mơ hình thực hành CTXH hiện tại
Giải quyết
vấn đề

Tập trung
nhiệm vụ

Tập trung

giải pháp

Trần thuật

Các loại hình lý thuyết

Nhận thức
hành vi

Khủng
hoảng

Các loại hình lý thuyết
•  Các lý thuyết lý giải về công tác xã hội vận
hành như thế nào:
–  Những đánh giá về thực hành (trị liệu gia đình,
cơng tác xã hội trường hợp, cơng tác xã hội
nhóm…).; những quan điểm chung được áo dụng
ở các tình huống cụ thể;
–  Các lý thuyết có nguồn gốc từ các tình huống cụ
thể, có thể được kiểm nghiệm qua các tình huống,
được tạo dựng từ các tình huống

–  Những đánh giá về bản chất và mục đích của hoạt
động an sinh (các quan điểm xác định về bệnh học
cá nhân, chủ nghĩa cải cách tự do, mác xít, nữ
quyền…)
–  Các giá trị đạo đức, chính trị, văn hố để qua đó
xác định chức năng của cơng tác xã hội.


Các loại hình lý thuyết
•  Các lý thuyết lý giải về cuộc sống của thân
chủ:
–  Những đánh giá của khoa học xã hội và những dữ
liệu thực nghiệm (về nhân cách, hôn nhân, gia
đình, tơn giáo…)
–  Nhân viên xã hội sử dụng những trải nghiệm,
những ý nghĩa văn hoá (thiết chấ gia đình, hành vi
chuẩn mực, về quyền làm cha mẹ…)

3