8

HỆ SINH THÁI GIÁo DỤC
THỜI CÁCH MẠNG
CƠNG NGHIỆP 4.0
[GóC nhìn]

anh Vũ Tuấn anh

báo siNH ViêN ViệT Nam số 38, PHáT
HàNH Ngày 7/10/2019 có đăNg bài
ViếT “đừNg để THấT NgHiệP Ngay
TRêN giảNg đƯờNg đại Học!” cỦa
cHuyêN gia đổi mới sáNg Tạo Và kHởi
NgHiệP Vũ TuấN aNH (đồNg Tác giả
sácH “bEsT sELLER” HƯớNg NgHiệP
4.0). sau kHi bài ViếT đƯợc đăNg Tải,
Tòa soạN đã NHậN đƯợc NHiều câu
Hỏi cỦa bạN đọc muốN Tác giả Làm
Rõ HơN mộT số VấN đề. siNH ViêN ViệT
Nam có cuộc TRao đổi Với Tác giả Vũ
TuấN aNH Về mộT số VấN đề Này.
SoNG ANH (Thực hiện)

Thưa anh Vũ Tuấn Anh, sau
khi đọc bài viết “Đừng để thất
nghiệp ngay trên giảng đường
đại học!” của anh trên báo
Sinh Viên Việt Nam số 38,
phát hành ngày 7/10/2019,

nhiều bạn đọc có vẻ hoang
mang về tương lai thay đổi của
nghề nghiệp, anh có thể nói rõ
hơn về vấn đề này?
Khi tơi trao đổi vấn đề này, một
số bạn đọc hoang mang rằng,
đại học sẽ không tồn tại. Thực
ra, đại học vẫn phải tồn tại và nên
tồn tại và đại học cũng như hệ
thống giáo dục hiện tại cần phải
trở thành động lực chính yếu và
mạnh mẽ nhất cho công cuộc
chuyển đổi.
Bất kỳ chuyển đổi nào cũng
phải có nền tảng sẵn có. Theo
cách nhìn ấy, hệ thống giáo dục
đại học đang sở hữu những
nguồn lực tinh hoa nhất về con
người, trang thiết bị, quan hệ và
đầu tư từ Chính phủ cũng như tư
nhân. Chúng ta chỉ có thể
chuyển đổi tốt nhất từ những gì
tinh túy nhất trong hiện tại. Tôi
phát biểu như vậy để các thầy cô
và các trường đại học cần thay
đổi. Và tơi mong muốn các
trường đại học sẽ chuyển mình
trở thành lực lượng dẫn dắt toàn
bộ thế hệ trẻ cho nghề nghiệp
tương lai.

Đại học có nguồn lực lớn nhất
nhưng cần phải vượt lên chính
mình – cần thay đổi, thậm chí, bỏ

lại những điểm mạnh nếu như nó
khơng phù hợp với tương lai. Ví
dụ, ngành ơ tơ sẽ chuyển mình
như thế nào khi thế giới chuyển
sang dùng xe điện. Kỹ sư ô tơ
trong tương lai sẽ là sự kết hợp
của cơ khí, tự động, điện tử, phần
mềm, vật liệu mới… Như vậy, các
trường đại học, các khoa đang
dạy về ô tô cần phải ngồi lại để
định nghĩa, thiết kế và giảng dạy
những chương trình mới cho kỹ
sư ơ tơ tương lai.
Theo anh, các trường đại học
và hệ thống giáo dục cần phải
làm gì để thay đổi đáp ứng
những yêu cầu mới trong
tương lai?
Quá trình thay đổi rất đau đớn
vì chúng ta thường thích sống
trong vùng an tồn, thoải mái. Rõ
ràng, việc đào tạo những gì đang
có sẽ dễ dàng và đem lại nhiều
lợi nhuận hơn việc thay đổi và
thiết kế lại chương trình mới cho
tương lai. Có lẽ, tơi cần nhắc lại

câu nói của ơng Phạm Nhật
Vượng – ơng chủ của Vingroup:
Một tổ chức cần có tinh thần khởi
nghiệp mãi mãi. Các trường đại
học và hệ thống cơ sở giáo dục
truyền thống cần thay đổi tâm
thế sang tâm thế khởi nghiệp đổi
mới sáng tạo nhằm kiến tạo ra
những giá trị mới cho khách
hàng. Sự thay đổi này cần tiến
hành đồng bộ tại cấp độ lãnh đạo
ban giám hiệu, khoa và tới từng


9

giảng viên của nhà trường. Theo tôi,
nếu không thay đổi tâm thế thì mọi sự
thay đổi sẽ khó khăn. Thứ hai, sau khi
thay đổi tâm thế, trường đại học cần
tư duy “hệ sinh thái giáo dục” thay vì
duy nhất trường đại học trong quá khứ.
Theo giáo dục truyền thống, trường
đại học đóng vai trị quan trọng có thể
nói là duy nhất. Trong tương lai, khi tri
thức thay đổi nhanh chóng thì hệ sinh
thái giáo dục cần được áp dụng. Tuy
nhiên, trong hệ sinh thái giáo dục của
chúng ta hiện nay đại học vẫn đóng
vai trị dẫn dắt cho tồn hệ sinh thái

giáo dục. Thứ ba, sau khi thay đổi tâm
thế và tư duy hệ sinh thái, các trường
đại học cần mạnh mẽ mở cửa liên kết
với các trường đại học nước ngoài, liên
kết với nhau và tạo ra một hệ thống
giáo dục đại học mở tại Việt Nam và
thế giới. Trong thế giới biến động
nhanh và khó lường, hệ thống mở là
hệ thống cho phép các tổ chức doanh
nghiệp tiếp nhận tri thức mới nhanh
nhất.
Anh vừa nói tới hệ sinh thái giáo
dục, anh có thể nói rõ hơn vai trị
của nó trong việc giúp sinh viên có
việc làm trong tương lai?
Hệ sinh thái giáo dục có thể hiểu là
tồn bộ các thành phần của giáo dục
và việc làm trong một xã hội. Nó bao
gồm các nguồn cung nhân lực - đại
học và cơ sở giáo dục, nguồn cầu
nhân lực - các tổ chức sử dụng nhân
lực và hệ thống quản lý của Nhà nước
và Chính phủ. Trong thế giới nghề
nghiệp tương lai bất định thì mỗi cá
nhân tổ chức tại phần cung và cầu đều
phải tư duy hệ sinh thái để xem những
thay đổi và tự mình điều chỉnh cho phù
hợp. Để cho đại học chuyển mình thì
khách hàng – sinh viên và phụ huynh
- phải chủ động đòi hỏi chương trình

đào tạo, kiến tạo giá trị cho mình. Các
bạn sinh viên muốn có việc làm nhưng
các bạn có chủ động đứng lên đòi hỏi
nhà trường dạy tốt, dạy nghiêm túc vì
các bạn là khách hàng người trả tiền
hay chưa? Chính áp lực từ khách hàng
sẽ là động lực mạnh mẽ nhất cho đại
học chuyển đổi. Theo tơi, chính các
em sinh viên đã từ chối quyền lợi cao
nhất- khách hàng với đơn vị cung cấp
– đại học. Muốn tư duy như vậy, các
em sinh viên còn phải học từ trường

Đời thay vì chỉ Đại học. Trường Đời
chính là khái niệm bình dân của hệ
sinh thái giáo dục nơi mà các bạn sinh
viên sẽ tìm hiểu về nghề nghiệp tương
lai khơng chỉ từ đại học mà còn từ
doanh nghiệp, cộng đồng và xã hội.
Dựa trên sự tự nhận thức và tự thay đổi
đó, mỗi sinh viên phải chủ động học
tập và phát triển trong Trường Đời, bao
gồm trường đại học đang học. Như
vậy, động lực chính trong giáo dục
chuyển mình khơng ai khác mà phải
là sinh viên – khách hàng.
Điều cuối anh muốn chia sẻ với các
bạn sinh viên là gì?
Trường đại học của tương lai chính
là trường Đời - nơi cung và cầu lao


động xảy ra. Các bạn sinh viên cần
phải bám sát, theo dõi và thấu hiểu
những gì đang thay đổi trong trường
Đời – hệ sinh thái giáo dục. Từ đó, thiết
kế riêng cho mình một kế hoạch nghề
nghiệp tương lai. Tôi xin nhắc lại là,
Đại học vẫn rất quan trọng, vì nó là
thành phần chủ yếu trong hệ sinh thái
giáo dục trường Đời. Điểm khác biệt
duy nhất trong tương lai là nếu trong
quá khứ chỉ cần học đại học là có việc
thì bây giờ muốn có việc phải học đại
học và phải học thêm nhiều thứ khác
từ trường Đời. Tương lai khó khăn và
thách thức hơn cho các bạn trẻ.
Cảm ơn anh!■


7

HỌC TẬP VÀ PHÁT TRIỂN
TRONG HỆ SINH THÁI 4.0

sAU CáC Bài viếT và PHỏNG vấN CHUyêN GiA kHởi NGHiệP và Đổi Mới sáNG Tạo
THs vũ TUấN ANH về Hệ siNH THái Giáo DụC TroNG CUộC CáCH MạNG 4.0 TrêN
Báo siNH viêN việT NAM số 38, 40, siNH viêN việT NAM TiếP TụC Trò CHUyệN
CùNG ANH về CHủ Đề HọC TậP và PHáT TriểN TroNG TƯơNG Lại.
SONG ANH (Thực hiện)


Theo anh, trong hệ sinh thái giáo dục
4.0 (còn được anh gọi một tên khác là
Trường Học và Trường Đời), các bạn
trẻ cần phải học tập như thế nào để
thành công?
Đã từ lâu, chúng ta có những cuộc
tranh luận và những ý kiến trái chiều về
câu chuyện chỉ cần đi học Trường Học
hoặc Trường Đời là đủ. Câu trả lời của
tôi với các bạn trẻ là trong thế kỷ 21 các
bạn cần phải học cả Trường Học lẫn
Trường Đời một cách thông minh và
chọn lọc nhằm hướng tới thành công.
Công thức thành cơng có thể viết khái
qt như sau: Thành cơng bằng tích số
của kiến thức, kỹ năng, thái độ và tâm
thế. Mối quan hệ là tích số nên kết quả
là zero, nếu như chúng ta có một thừa
số là zero. Rõ ràng, nếu như các bạn chỉ
học trong Trường Học thì thái độ và kỹ
năng sẽ khó có thể tốt và ngược lại, nếu
chỉ học trong Trường Đời thì kiến thức
nền tảng sẽ không thể tốt. Cả hai cách
tiếp cận đều cho ra kết quả hiệu năng
cá nhân là không. Một điểm quan trọng
trong nghề nghiệp tương lai đó là kiến
thức hay cịn được gọi là “kỹ năng cứng”.
Có người nói rằng, 80% thành công của
mỗi cá nhân là do kỹ năng mềm. Điều
đó đúng nhưng chỉ khi các bạn tích lũy

đủ kỹ năng cứng - tri thức, đặc biệt quan
trọng trong những ngành công nghệ cao
của tương lai.
Cụ thể, theo anh, các bạn trẻ cần học
ở đâu và học như thế nào?
Theo tôi, các bạn cần phải tư duy
giống như “startup” về nghề nghiệp, các
bạn cần phải suy nghĩ rằng, vị trí mình
ra trường sẽ làm ở đâu và những cơng

việc nào cụ thể. Ví dụ, một bạn sinh viên
ngành ô tô - ngành trong ví dụ bài viết
của tôi đăng trên báo Sinh Viên Việt
Nam số 38 - muốn vào ngành ô tô điện.
Như vậy, bạn sinh viên này cần tìm hiểu
ngành ơ tơ điện sẽ cần những tri thức và
kiến thức kỹ thuật nào bổ trợ ngành mình
đang học. Sau đó, bạn cần tự học bổ
sung hay đăng ký học dự thính. Triết lý
nghề nghiệp tương lai tương tự như khởi
nghiệp, chúng ta cần phải tư duy làm gì
để từ đó kiến tạo năng lực bản thân. Tiếp
đến, trong hệ sinh thái nghề nghiệp, sẽ
có những thành phần quan trọng đòi hỏi
thời gian lâu dài như tri thức. Các bạn
cần phải nhận thức để có thể bắt đầu
càng sớm càng tốt. Ngược lại, kỹ năng
các bạn có thể để sau. Các bạn trẻ cần
quan tâm tới ngoại ngữ vì ngoại ngữ sẽ
mang tới cho các bạn các cơ hội tri thức,

việc làm và phát triển bản thân. Trong
hệ sinh thái nghề nghiệp 4.0, theo tơi,
sẽ có các thành phần quan trọng như
sau: 1- Đại học là nơi cung cấp nền tảng
và quan trọng nhất về kỹ năng cứng - tri
thức về công nghệ; 2- Doanh nghiệp là
nơi cung cấp về kỹ năng và thái độ; 3“Startup” là nơi trau dồi đổi mới sáng tạo,
tâm thế kiến tạo giá trị và các phương
pháp vượt qua thách thức nguồn lực; 4Các thành phần sinh thái giáo dục cộng
đồng và mở như các chương trình Ted
Talks, một số cuốn sách đang có trên thị
trường: Trường Học hay Trường Đời,
Hướng nghiệp 4.0…
Thưa anh, tư duy học tập và phát
triển trong hệ sinh thái giáo dục 4.0
đòi hỏi thay đổi như thế nào?
Để đối phó với tương lai bất định có lẽ

các bạn trẻ cần chủ động thiết kế và
chuẩn bị cho tương lai của chính mình
thay vì thụ động chấp nhận. Tư duy thiết
kế (Design) sẽ là tư duy chủ đạo cho
nghề nghiệp tương lai. Khóa học “Desing
Your Life” là khóa đào tạo rất “ăn khách”
tại ĐH Stanford (Mỹ). Các bạn trẻ cũng
nên áp dụng “Desing Your Career” cho
nghề nghiệp bản thân. Tâm thế thứ hai
là dấn thân - “Lean In”. Có rất nhiều điều
cần phải trải nghiệm mới chiêm nghiệm
đúc kết được bài học và giá trị. Thiếu đi

dấn thân, các bạn trẻ sẽ khơng vượt qua
được vùng an tồn để hoàn thiện bản
thân. Cuối cùng là tâm thế tư duy phát
triển - “Growth Mindset”. Trong cuộc
sống, chúng ta có thể làm gì cũng thành
cơng với tư duy liên tục học hỏi và phát
triển bản thân.
Hệ sinh thái giáo dục mở 4.0, với vai
trò quan trọng của đại học đã mở ra
muôn vàn cơ hội và thách thức cho các
bạn trẻ. Không giống như quá khứ, tri
thức là của riêng và rất khó tiếp cận với
cộng đồng. Ngày nay, tri thức ở mn
nơi. Trong hệ thống mở đó sẽ tạo ra
những thách thức lớn cho những ai có tư
duy cũ vì hai lý do. Một là thế giới thay
đổi nhanh nên bạn lạc hậu. Hai là do mở
nên người giỏi dễ dàng gặp và phối hợp
cho kết quả tốt hơn đã khiến các cá nhân
không hiệu quả tụt dốc nhanh hơn. Đối
diện với tương lai với những luật chơi mới,
những cá nhân vẫn sử dụng tư duy cũ,
công cụ cũ, kỹ năng cũ, cách thức phối
hợp cũ và tâm, thế cũ… chắc chắn sẽ về
sau trong cuộc sống và nghề nghiệp.
Cảm ơn anh!■


10


TRƯỜNG ĐạI HỌC
NÊN TRIểN KHAI ĐÀO TạO VỀ
KHỞI NGHIỆP NHƯ THẾ NÀO?

Anh Vũ Tuấn Anh

BắT Đầu Từ Số Báo Này,
SiNH ViêN ViệT NAm Sẽ Tập
TruNg TrAo Đổi Với ThS
Vũ TuấN ANH, CHuyêN giA
kHởi NgHiệp Và Đổi mới
SáNg Tạo, Về NHữNg CộT
Trụ QuAN TrọNg giúp
SiNH ViêN Và CáC BạN Trẻ
CHủ ĐộNg ĐịNH HƯớNg Và
THiếT kế NgHề NgHiệp
TroNg TƯơNg lAi.
SONG ANH (thực hiện)

Được biết, anh vừa có chương trình
đào tạo về khởi nghiệp cho sinh viên
trường ĐH Bách khoa (ĐH Đà Nẵng)
vào các ngày 26 - 27/10/2019. Nội
dung chính anh đã truyền đạt cho các
bạn sinh viên là gì?
Chương trình nhằm cung cấp các kiến
thức khởi nghiệp cho sinh viên khối
ngành Công nghệ, nhằm giúp các bạn
nắm được các kiến thức chung về khởi
nghiệp để áp dụng cho “startup” công

nghệ, cũng như áp dụng cho nghề
nghiệp tương lai. Chương trình được thiết
kế có thời lượng hai ngày, gồm 4 phần:
Phần 1 - Hiểu đúng về khởi nghiệp;
Phần 2 - Tìm kiếm và đánh giá ý tưởng;
Phần 3 - Khởi nghiệp tinh gọn; Phần 4 Mơ hình kinh doanh. Chương trình được
tích hợp chặt chẽ với một số tài liệu sách
giáo khoa nhằm giúp sinh viên phát triển
khả năng tự học, tự phát triển sau khóa
học. Chương trình cũng hướng tới việc
chuyển giao tài liệu và bài giảng cho các
thầy cô và chuyên viên trường ĐH Bách
khoa (ĐH Đà Nẵng).
Anh là một trong những chuyên gia
hỗ trợ khởi nghiệp thường xuyên cảnh
báo về các hệ lụy khi sinh viên khởi
nghiệp rồi phá sản. Theo anh, khởi
nghiệp có phải chỉ đơn giản là mở
doanh nghiệp?
Trên thế giới, chỉ có rất ít sinh viên
hướng tới kiến tạo doanh nghiệp và cũng
chỉ rất ít trong số mở doanh nghiệp thành
công. Như vậy, mục tiêu của việc đào
tạo khởi nghiệp cho sinh viên trong hệ
thống đại học, nếu chỉ hướng tới mở
doanh nghiệp, sẽ không phục vụ số
đông sinh viên. Bản chất của công tác
đào tạo khởi nghiệp trong các trường đại
học và hệ thống giáo dục là làm thế nào
để sinh viên áp dụng các nguyên lý và

tâm thế khởi nghiệp để kiến tạo nghề
nghiệp của bản thân. Khởi nghiệp và
nghề nghiệp có chung mục tiêu cốt lõi

là kiến tạo giá trị cho khách hàng. Trong
doanh nghiệp, khách hàng chính là
doanh nghiệp, đồng nghiệp và khách
hàng của doanh nghiệp tương tự như
khách hàng của khởi nghiệp. Quá trình
kiến tạo giá trị trong khởi nghiệp và đi
làm đều địi hỏi áp dụng đổi mới sáng
tạo và cơng nghệ nhằm tạo ra đột phá.
Điểm chung cuối cùng là trong thế kỷ
21, nhu cầu của khách hàng thay đổi rất
nhiều, địi hỏi doanh nghiệp phải ln
ln tự tìm ra những câu trả lời cho
những vấn đề chưa rõ ràng hay chưa xác
định. Chính vì vậy, nghề nghiệp của
tương lai ln ln địi hỏi năng lực xác
định vấn đề/ ra quyết định trong môi
trường hoặc bối cảnh không rõ ràng, đây
là nhu cầu quan trọng cho nhân lực. Do
vậy, các trường đại học cần tổ chức các
chương trình đào tạo căn bản, giúp sinh
viên nắm và vận dụng nguyên tắc này.
Hơn thế nữa, rất nhiều công cụ trong
khởi nghiệp, như tư duy thiết kế, khởi
nghiệp tinh gọn, mơ hình kinh doanh...
đều có thể chuyển đổi, giúp cho các bạn
trẻ tự thiết kế nghề nghiệp tương lai,

trong điều kiện bất định, bất trắc và bất
ổn. Chương trình Design Your Career
dựa trên những công cụ này giúp cho
các bạn trẻ tự thiết kế nghề nghiệp cho
bản thân.
Theo anh, giá trị lớn nhất của các
chương trình đào tạo khởi nghiệp
mang lại cho việc phát triển nghề
nghiệp của sinh viên là như thế nào?
Theo tôi, giá trị lớn nhất mà khởi
nghiệp mang lại cho phát triển nghề
nghiệp của sinh viên, chính là tâm thế.
Tâm thế, hiểu ngắn gọn là hệ điều hành
các hoạt động và suy nghĩ của các bạn
sinh viên. Tâm thế quyết định các bạn
sẽ làm gì, thái độ ra sao và cần có những
kỹ năng gì. Tất cả các vấn đề của thế hệ
trẻ hiện tại là các bạn thiếu đi những tâm
thế đúng và tốt. Học và thực hành khởi


11

T

rên thế giới, chỉ có rất ít sinh viên hướng tới kiến tạo doanh nghiệp và
cũng chỉ rất ít trong số mở doanh nghiệp thành công. Như vậy, mục
tiêu của việc đào tạo khởi nghiệp cho sinh viên trong hệ thống đại học,
nếu chỉ hướng tới mở doanh nghiệp, sẽ không phục vụ số đông sinh viên.


nghiệp sẽ mang lại những tâm thế sau
cho sinh viên: 1) Cải tiến liên tục:
“Startup” luôn luôn phải làm tốt hơn ngày
hôm qua để tồn tại. 2) Hướng tới khách
hàng: “Startup” tồn tại chính là phụng sự
cho khách hàng. 3) Vượt nhanh hơn
cạnh tranh: “Startup” luôn luôn phải
chiến đấu với thời gian nhằm vượt trội so
với cạnh tranh. 4) Học hỏi từ thất bại:
Thất bại thật sự với “startup” là khơng
thu nhận gì từ những thất bại của chính
mình. 5) Học hỏi và phát triển bản thân:
Động lực của “startup” chính là tích lũy
phát triển bản thân hằng ngày. Nếu như
các bạn sinh viên chuẩn bị cho nghề
nghiệp qua 5 khía cạnh tâm thế nói trên,
chắc chắn sẽ thành cơng.
Theo anh, các trường đại học nên
triển khai đào tạo về khởi nghiệp như
thế nào cho hiệu quả?
Để trả lời câu hỏi này, chúng ta một
lần nữa nhìn vào bản chất của khởi
nghiệp, đó chính là kiến tạo giá trị thông
qua công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nhìn
theo góc độ này, trong trường đại học,
chính là hoạt động nghiên cứu khoa học,
vì nghiên cứu khoa học nhằm tìm ra cách

giải quyết một vấn đề nào đó có thể từ
xã hội hoặc doanh nghiệp. Như vậy, một

đại học muốn thúc đẩy khởi nghiệp tích
hợp với nghề nghiệp thì nhà trường phải
thúc đẩy nghiên cứu khoa học để sinh
viên và giảng viên quen với sứ mệnh giải
quyết vấn đề và kiến tạo giá trị. Rất tiếc,
các trường đại học hiện tại chạy theo số
lượng nên đã bỏ qua công tác nghiên
cứu khoa học - nâng cao chất lượng. Một
vấn đề quan trọng nữa là thông qua
nghiên cứu khoa học, sẽ thúc đẩy sự
tham gia của giảng viên trong quá trình
kiến tạo, nhằm tạo ra giá trị gia tăng cao
hơn.
Tiếp đến, theo tôi, các trường đại học
nên tập trung xây dựng đội ngũ giảng
viên về khởi nghiệp từ chính các thầy cơ
giáo có chun mơn chun ngành. Các
giảng viên chuyên ngành sẽ hỗ trợ khởi
nghiệp cho sinh viên rất tốt, vì họ có cả
kiến thức khởi nghiệp và kiến thức
chuyên ngành. Nhà trường nên tập trung
đào tạo đội ngũ giảng viên này thơng
qua chương trình “Train the Trainer TOT” (giảng viên khởi nghiệp). Thứ hai,
nhà trường nên đầu tư cơ sở hạ tầng vừa

đủ, ví dụ như không gian sáng tạo, các
trang thiết bị để kết hợp việc giảng dạy
và thực hành khởi nghiệp tại nhà trường.
Thứ ba, trường đại học nên tập trung gắn
kết doanh nghiệp thông qua các hoạt

động cựu sinh viên. Thứ tư, nhà trường
nên gắn bó chặt chẽ với hệ sinh thái khởi
nghiệp về chuyên môn cũng như các
hoạt động cộng đồng tại địa phương và
quốc gia. Trường đại học nên xây dựng
lực lượng chuyên gia độc lập thực hiện
các hoạt động coaching/ mentoring cho
đội ngũ giảng viên khởi nghiệp nói trên.
Cuối cùng, trường đại học nên định vị
chương trình đào tạo khởi nghiệp này
cho sinh viên như một môn chọn lựa
trong những năm cuối, với số lượng thời
gian từ 24 - 36 giờ giảng dạy thực hành
và hội thảo. Tôi tin rằng, với chứng chỉ
khởi nghiệp căn bản được đào tạo khoa
học và hệ thống sẽ giúp ích rất nhiều cho
các bạn sinh viên trong tương lai, cho cả
khởi nghiệp lẫn đi làm.
Cảm ơn anh! ■