VĂN HÓA LA MÃ CỔ ĐẠI
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (281.77 KB, 4 trang )
VĂN HÓA LA MÃ
•
Điều kiện tự nhiên
Nơi phát sinh ra quốc gia LM cổ đại là bán đảo Ý – 1 bán đảo lớn và dài hình chiêc ủng chắn
ngang Địa Trung Hải và có diện tích lớn x5 bán đảo Hy Lạp. Trước đó có 1 truyền thuyết cho
rằng có 1 người tị nạn là Aeneas đã đào thoát sang Ý và lập ra dòng dõi LM thông qua con
trai của ông là Hilus.
Khác với Hy Lạp, LM có điều kiện tự nhiên tương đối thuận lợi hơn, có nhiều đồng bằng
rộng lớn, màu mỡ và phì nhiêu. Ở miền Nam còn có các đồng cỏ rộng lớn thuận tiện cho
phát triển nghề nông và gia súc. Ngoài ra ở phía Tây và Nam, bờ biển có nhiều cảng, tàu bè
thuận lợi phát triển buôn bán hàng hải.
Tiếp theo chúng ta sẽ cùng nhau đi tìm hiểu các thời kì phát triển ở LM:
•
Các thời kì phát triển :
Thời kì Vương chính (753 – 510 TCN) là giai đoạn mạt kỳ của chế độ thị tộc, thời kỳ tồn tại
của tổ chức dân chủ quân sự. Quản lý xã hội thị tộc của người LM trong thời kì này là 3 cơ
quan: Viện nguyên lão, Đại hội nhân dân và Vua.
-
Viện nguyên lão: bao gồm những thủ lĩnh của 300 thị tộc, là cơ quan quyền lực tối cao,
có quyết định hầu hết các công việc quan trọng của ngườ LM.
Vua: do đại hội Curi bầu ra, k đc cha truyền con nối.Trong thời kì vương chính người
Etrusca có ưu thế ở La Mã nên các vị vua đều là người Etrusca. Tới thời trị vị của vua
cuối cùng trong 7 vị vua thời VC mâu thuẫn giữa dân chủ Roma và người Etrusca đã hết
sức căng thẳng. Vào khoảng 510 TCN, ng dân LM đã nổi dậy khởi nghĩa chấm dứt thời kì
VC mở rat ki Cộng Hòa
Thời kì Cộng hòa (TK VI – I TCN): nhờ việc thiết lập thể chế cộng hòa và quy chế công dân,
LM đã có them sức mạnh, nền kinh tế phát triển, ANXH ổn định, lực lượng quân sự hùng
hậu. Đây cũng là giai đoạn LM sử dụng sức mạnh QS của mình để mở rộng lãnh thổ.
Thời kì Đế quốc LM (từ năm 30TCN đến năm 476 SCN): Do hàng thế kỉ sử dụng chiến tranh
mở rộng bòe cõi nên vai trò các tướng lĩnh ở LM ngày càng tang cùng với đó là xu hướng
độc tài đã xuất hiện. Thừa hưởng thành tựu những người đi trước, nhất là giá trị văn hóa
của người Hy Lạp, người La Mã đã sáng tạo ra nền văn hóa của riêng mình. Kể về các vị thần,
người La Mã đã tiếp thu các vị thần của Hy Lạp và cải biên thành các vị thần của mình.
Ví dụ như là thần Mors (thần chết) sẽ tương đương với thần Thanatos của Hy Lạp, hay thần
Cupid (thần tình iu) tương đương trong Hy Lạp là thần Eros.
1. Chữ viết
Theo nhiều ng̀n tài liệu, người La Mã chính thức có chữ viết vào thế kỉ VI TCN có
ng̀n gớc từ văn tự Hi Lạp. Trên cơ sở chữ viết Hy Lạp cở, người La Mã đã bở sung và
hồn thiện, đặt ra mợt loại chữ riêng của mình mà ngày nay ta quen gọi là chữ Latinh
bao gồm 26 chữ cái, là nền tảng cho hơn 200 ngôn ngữ và chữ viết hiện nay. Bên cạnh
đó thì Người La Mã còn để lại hệ thống chữ số mà ngày nay người ta vẫn thường dùng
và quen gọi là chữ số La Mã
Chúng ta có thể thấy chữ số LM hiện hữu rất nhiều xung quanh chúng ta như là trên
mặt đồng hồ hay là các đại hội quan trọng ngta cũng thường hay dùng số LM
2. Văn học
La Mã chịu sự ảnh hưởng nặng nề của các tác giả Hy Lạp cổ đại. Hai tập sử thi nổi tiếng của
Hy Lạp là Iliat và Ơđixê đã trowr thành ng̀n cảm hứng cho các nhà thơ, nhà soạn kịch La
Mã. 1 số tác phẩm thời kì Đế quốc LM thể hiện bằng các thiên anh hùng ca về chiến thắng vĩ
đại của đế chế.
3. Sử học
Từ thế kỉ III TCN, người La Mã viết sử bằng tiếng Hy Lạp. Người đầu tiên viết sử LM bằng tiếng Hy
Lạp là Phabiut, người viết sử LM bằng tiến Latinh đầu tiên là Cato.
4. Tôn giáo
Nói đến tôn giáo ở đế quốc La Mã cổ đại phải nói đến đạo Kitô, mặc dù đạo Kitô không phải
ra đời tại Roma. Du nhập từ đầu Công nguyên nhưng đến năm 337 đạo Kitô mới được phát
triển mạnh mẽ.
Khi mới ra đời, đạo Kitô bị các hoàng đế La Mã và tầng lớp quan lại địa phương trấn áp rất
tàn bạo. Vụ đàn áp đẫm máu nhất là vụ bách hại vào năm 64, dưới thời hoàng đế Nero,
cướp đi sinh mạng của rất nhiều Ki-tô hữu. Nhưng số người theo đạo Kitô không những
không giảm mà ngày càng tăng lên. Về sau, Giáo hội đề ra ngun tắc "vương q́c thì trả
cho vua, thiên q́c thì trả cho Chúa trời" tức là tôn giáo không dính dáng đến chính trị.
Đạo Kitơ được trùn bá rợng khắp trong vùng đất quanh Địa Trung Hải. Sau này, khi đế
q́c La Mã tan vỡ thì đạo Kitơ đã hầu như ăn sâu và lan rộng khắp châu Âu.
5. Triết học
Các nhà triết học La Mã kế thừa truyền thống của triết học Hy Lạp, kế thừa những tư tưởng
duy vật của Đêmôcrit. Những nhà triết học tiêu biểu thời kì đó như: Lucretius,Ciceron.
6. Kiến trúc và điêu khắc
La Mã có niềm tự hào về các công trình kiến trúc của họ. Những kiến trúc của họ đều thể
hiện tinh thần dân tộc trên phương diện nghệ thuật. Nghệ thuật kiến trúc La Mã có đặc
điểm: chú trọng giá trị thực dụng; chú trọng vào quy hoạch chỉnh thể, đa dạng về hình
thức,…
Công trình kiến trúc LM nổi tiếng hay được nhắc đến là đền Parthenon, đấu trường
Côlidê, Khải hoàn môn và đặc biệt không thể nào kh nhắc đến đó chính là đầu trường
LM
7. Pháp luật
Luật La Mã là hệ thống luật cổ, được xây dựng năm 449 TCN, áp dụng cho thành Roma và
sau đó là cả Đế quốc La Mã. Người LM nổi tiếng là dân tộc coi trọng pháp chế, luật pháp và
tư tưởng luật học là những di sản văn hóa tinh thần quý báu mà họ để lại cho nhân loại
trong đó có luật 12 bảng đc ra đời khoảng năm 450 TCN là vb pháp luật thành văn đầu tiên
của LM. Phạm vi sd của luật này tương đổi hẹp, do đó đã hình thành luật vạn dân nghĩa là PL
hung của các dân tộc.
8. Khoa học kỹ thuật
Thành tựu về khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp của La Mã là những thành tựu nổi bật
nhất
Tính đến thời điểm hiện tại, các nhà khảo cổ đã tìm thấy hàng trăm vật thể dạng cầu được đặt
tên là: “Khối 12 mặt La Mã” ở nhiều nước trên thế giới như: Anh, Italia, Pháp, Đức, Hungary...
Đúng như tên gọi, nó có cấu tạo hình học gờm 12 mặt phẳng, rỗng ṛt, có các phần chân nhơ
ra và thường được làm bằng đồng. Kể từ khi khối 12 mặt La Mã đầu tiên được phát hiện cho
đến nay đã hơn 200 năm. Tuy nhiên, cơng dụng chính xác của vật thể này vẫn gây ra nhiều
tranh cãi giữa các nhà khoa học. Trong đó, các giả thiết được tin cậy nhất bao gồm: chân nến,
thiết bị đo lường chính xác và cơng cụ gieo hạt
