NHÓM PHENICOL
NHÓM PHENICOL

Kháng sinh kìm khuẩn (1947)

Từ các nấm Streptomyces & sau đó tổng hợp.

Gồm : Chloramphenicol & Thiamphenicol.

Chỉ định chính :
Sốt thương hàn và viêm màng não

Do độc tính, việc sử dụng ngày nay bị giới hạn.

NHÓM PHENICOL
NHÓM PHENICOL
H
3
C-SO
2
Thiamphenicol
Nhóm Phenicol
Phổ tác dụng



Rộng, bao gồm nhiều:
- vk Gram âm : vk họ khuẩn đường ruột,
H. Influenza,Neisseria
- và Gram dương: tụ cầu, liên cầu , phế cầu
- vk nội bào và vk kỵ khí.


Hiệu lực rất tốt trên H.Influenza ( diệt khuẩn)
Nhóm Phenicol
Cơ chế tác dụng & đề kháng/ vk

Ngăn sự tổng hợp protein do gắn vào tiểu đơn vị 50S của
ribosom, ức chế enzym peptidyltransferase, ngăn sự gắn kết của
a.amin vào chuổi polypeptid đã có.

Điểm gắn / các Phenicol rất gần với các Macrolid và
Lincomycin có thể có sự tương tranh .

Vk đề kháng có thể do tiết enzym acetyltransferase (quan
trọng) hay giảm tính thấm / màng vk.

Có sự ĐK chéo giữa 2 chất / nhóm Phenicol.
Nhóm Phenicol
Dược động học



Dùng PO hấp thu rất tốt (Chlo. 75-90%; Thiam.#ø 100%)

Phân bố tốt vào mô, dịch cơ thể và bên trong tế
bào. Qua nhau thai và vào sữa.

Qua hàng rào máu não tốt, cho C trong LCR # 30 –
50% nồng độ trong huyết thanh.

Chloramphenicol chuyển hóa ở gan vô hoạt.

thải qua đường tiểu và chỉ 2-3% vào mật.

Thiamphenicol không bị biến đổi ở gan và thải
qua thận dưới dạng hoạt tính( 70%), vào mật 5%
Nhóm Phenicol
Tác dụng phụ –Độc tính



Thiếu máu vơ tạo do suy tủy
Dạng nhẹ Dạng nặng

Do dùng liều cao hay bò suy
thận.

xảy ra sớm

phụ thuộc liều

có thể phục hồi khi ngưng
trò liệu

Không phụ thuộc liều.

xảy ra chậm, không dự
đoán được.

Không phục hồi:

Tỉ lệ mắc phải: # 1/25000


Tỉ lệ tử vong : 80 %.
Nhóm Phenicol
Tác dụng phụ –Độc tính

Gray Baby syndrome (Hội chứng xám)

Có thể gây tử vong ở trẻ sơ sinh / sinh non.

TC: ói mữa, đau bụng tiêu chảy, sốt , nhược cơ,
tím tái, trụy tim mạch

Có thể xảy ra cho trẻ khi bà mẹ dùng thuốc ở gđ
cuối /kỳ mang thai.

Được giải thích do chức năng gan của trẻ chưa
hòan chỉnh.

Chưa có báo cáo về hội chứng này đv
Thiamphenicol.


Nhóm Phenicol
Tác dụng phụ –Độc tính
Phản ứng Jarisch- Herxheimer :

Xảy ra khi dùng liều cao thuốc trong điều trò
giang mai, thương hàn, Brucellose.

Liều cao chloramphenicol để trò thương hàn có

thể gây rối lọan tiêu hóa ( 10%), phù Quincke ,
trụy tim mạch ( hiếm).
Nhóm Phenicol
Chỉ định trị liệu


Chỉ dùng trong ca nhiễm trùng nặng mà các thuốc ít độc hơn
bị chống chỉ định hay đã mất tác dụng. .

Thương hàn và phó thương hàn.

Viêm màng não, áp xe não.

Nhiễm trùng phế quản, phổi.

Nhiễm trùng gan mật.

Nhiễm trùng vk kỵ khí.

Nhiễm trùng nội bào .
Nhóm Phenicol
Sử dụng trị liệu



Cần theo dõi công thức máu trước và trong khi
trị liệu ( 1-2 lần / tuần).

Không sử dụng quá 3 tuần .


Theo dõi chức năng gan ( Chloramphenicol) và
øthận (Thiamphenicol) và hiệu chỉnh liều khi cần.

Dạng SD: PO, IM, IV, tại chỗ ( nhỏ mắt… )
Nhóm Phenicol
Tương tác thuốc



Chloramphenicol là chất ức chế men gan,
có thể làm tăng C / của mộ số thuốc dùng
chung như :

thuốc kháng vitamin K như warfarin

thuốc sulfamid hạ đường huyết ( tolbutamid )

thuốc động kinh ( phenytoin…)

Barbiturat, phenytoin, rifampicin làm giảm C/
serum của chloramphenicol.
NHÓM AMINOGLYCOSID
NHÓM AMINOGLYCOSID (AMINOSID)

Là kháng sinh diệt khuẩn, ly trích từ môi
trường cấy Streptomyces, Bacillus hay bán Thợp
Aminoglycosid thiên nhiên:

Streptomycin


Gentamycin

Tobramycin

Kanamycin

Sisomycin

Neomycin

Paromomycin
NHÓM AMINOGLYCOSID

Aminoglycosid bán tổng hợp:

Amikacin

Dibekacin

Netilmicin

Framycetin

Chất có cấu trúc tương cận:

Spectinomycin
AMINOGLYCOSID
AMINOGLYCOSID
NHĨM AMINOGLYCOSID
Phổ tác dụng


Là kháng sinh diệt khuẩn, ly trích từ môi
trường cấy Streptomyces, Bacillus hay bán TH

Cho hiệu lực diệt khuẩn nhanh trên:

TK Gram âm hiếu khí: vk họ khuẩn đường
ruột, Pseudomonas, H.influenza

TK Gram dương : Mycobacterium,
Corynebacterium, Listeria

Cầu khuẩn Gram dương: Staphylo. meti-S

NHĨM AMINOGLYCOSID
Phổ tác dụng
ĐẶC BIỆT:

Spectinomycin : Td rõ trên Gonococcus

Amikacin: td trên nhiều chủng đa đề kháng

Đề kháng tự nhiên
Streptococcus, Pneumococcus và vk kỵ khí

Có thể xếp theo thứ tự họat tính:

Streptomycin < Kanamycin < Gentamycin, Sisomycin
< Dibekacin, Tobramycin,Netilmycin < Amikacin


NHĨM AMINOGLYCOSID
Dược động học

Không hấp thu qua PO, thường IM/IV chậm

Phân tán kém vào các mô, dòch đường hô
hấp, LCR

Tập trung cao độ ở thận và tai trong.

Thải trừ chủ yếu qua thận ở dạng họat tính.
T
1/2
= 1.5 – 3h.

Có hiệu ứng hậu kháng sinh:
1-4 h với Stap. aureus
2-7h với họ khuẩn ĐR và Pseu. aeruginosa
NHÓM AMINOGLYCOSID
Độc tính trên thận

Thường xảy ra khi dùng thuốc > 10 ngày.

Có hồi phục khi ngừng sử dụng.ĐT thận do:
gentamicin & tobramycin > amikacin và netilmicin

Có sự tích lũy thuốc trên tế bào bàn chải / ống thận làm
thay đổi cấu trúc & chức năng màng tb họai tử từng phần
ống thận.


Yếu tố làm tăng ĐT thận : tuổi cao, mất nước , dúng
chung với thuốc lợi tiểu, thuốc độc với thận # vancomycin,
amphotericin B, cefaloridin…
NHÓM AMINOGLYCOSID
Độc tính trên tai - tiền đình

Thường xảy ra khi dùng thuốc > 10 ngày.

Tổn thương dây TK sọ số 8 (không hồi phục)

TC: chóng mặt, mất thăng bằng, rung giật nhãn cầu,
giảm thính lực,và có thể gây điếc.

Yếu tố làm tăng độc tính trên tai:

Dùng liều cao kéo dài.

Thiểu năng thận.

Có bệnh lý về thính giác.

Phối hợp với thuốc có đt với tai.
NHÓM AMINOGLYCOSID
Độc tính – Tác dụng phụ khác

Tác động lọai curare ( curare-like effect)
-
Ức chế dẫn truyền thần kinh cơ nhược cơ.
-
Chống chỉ định trong gây mê có dùng curare, và ở

người bị chứng nhược cơ.

Các tác dụng phụ khác: dị ứng da, rối lọan về máu,
sốc phản vệ hiếm xảy ra.
Aminosid là nhóm thuốc có giới hạn trị liệu hẹp,
cần theo dõi C trong máu
NHÓM AMINOGLYCOSID
Sử dụng trị liệu


Chỉ định trong các trường hợp nhiễm trùng nặng,
đặc biệt NT Gram âm.

Nhiễm trùng huyết, nội tâm mạc.

Nhiễm trùng tại chỗ trầm trọng.

Nhiễm trùng do Listeria

Nhiễm trùng tại chỗ (neomycin, paromomycin.)

Nhiễm trùng lao ( streptomycin, kanamycin)

Lậu cầu : spectinomycin
Phối hợp với
Betalactamin/
Fluoroquinolon