Tän Tháút Cháút - Bi ging k thût ni cạ Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002

1
MÅÍ ÂÁƯU
Ngy nay, ni thy âàûc sn â v âang tråí thnh mäüt nghãư sn xút mang lải hiãûu qu
kinh tãú cao. Âàûc biãût, cạ Chçnh l mäüt trong nhỉỵng âäúi tỉåüng háúp dáùn âäúi våïi thë trỉåìng
v ngỉåìi sn xút. Cạ Chçnh l loi thy âàûc sn qụy vỉìa cọ giạ trë dinh dỉåỵng cao vỉìa
cọ nghéa kinh tãú. Trong giai âoản hiãûn nay våïi sỉû phạt triãøn ca mä hçnh kinh tãú VAC,
nghãư ni thy âàûc sn nọi chung v ni cạ Chçnh nọi riãng â gọp pháưn tàng thu nháûp,
náng cao âåìi säúng v ci thiãûn âiãưu kiãûn kinh tãú - x häüi åí näng thän. Nhiãưu häü tỉì chäù
ngho tụng â giu lãn nhanh v tråí thnh nhỉỵng näng dán triãûu phụ.
Âãø giụp b con cọ thãm väún hiãøu biãút vãư k thût v kinh nghiãûm ni cạ Chçnh,
âỉåüc sỉû âäưng ca Trung tám phạt triãøn näng thän trỉåìng Âải hc Näng Lám Hú,
chụng täi xin giåïi thiãûu táûp bi ging vãư k thût ni cạ Chçnh âãø b con tiãûn theo di.
I. ÂÀÛC ÂIÃØM SINH HC
1. Hçnh thại
Thán cạ Chçnh di, pháưn trỉåïc hçnh äúng, pháưn sau håi dẻp. Âáưu di v nhn, màõt
bẹ, miãûng räüng ra åí phêa trỉåïc. Hm dỉåïi v hm trãn cọ ràng nh xãúp thnh hçnh di.
Läù mang nh åí phêa dỉåïi gäúc váy ngỉûc, vy ráút bẹ xãúp nhỉ hçnh chiãúc chiãúu v dáúu dỉåïi
da. Cạ Chçnh säúng ngoi tỉû nhiãn lỉng mu âen tro, bủng tràõng nhảt, cạ Chçnh ni lỉng
âen xanh, bủng tràõng bảch.
Do âåìi säúng åí hang häúc v dỉåïi âạy säng häư nãn màõt nh. Da cọ tạc dủng bi tiãút
tàng täúc âäü båi läüi, dëch åí da cạ tiãút ra cọ tạc dủng bo vãû thán cạ khi gàûp mäi trỉåìng
khäng thêch håüp.
2. Tênh àn
Cạ Chçnh l loải cạ àn thët. ÅÍ giai âoản cạ giäúng ch úu àn ln trng, to, giun êt
tå, äúc, hãún Khi cạ nàûng khong 5 gam bàõt âáưu âøi bàõt mäưi, àn cạ con, täm con, xạc
âäüng váût chãút, lục thiãúu thỉïc àn chụng àn láùn nhau. Khi nhiãût âäü nỉåïc trãn 12
0
C cạ bàõt
âáưu bàõt mäưi, nhiãût âäü tỉì 24 - 30

0
C cạ àn khe, nhiãưu. Lỉåüng thỉïc àn chiãúm 10 - 20%
trng lỉåüng cå thãø.
Âäúi våïi ni nhán tảo, ngỉåìi ni sỉí dủng thỉïc àn täøng håüp gäưm cạc thnh pháưn:
bäüt ngä, cạm khä dáưu, bäüt cạ, cạc cháút vä cå, vitamin
3. Sinh trỉåíng
Ngoi tỉû nhiãn, do ngưn thỉïc àn khäng âáưy â, thiãúu äøn âënh nãn cạ Chçnh låïn
cháûm. Nàm thỉï nháút di 6 cm, nàûng 0,1 gam âãún nàm thỉï hai di 15 cm, nàûng 5 gam,
nàm thỉï ba di 25 cm, nàûng 15 gam, nàm thỉï tỉ måïi âảt kêch thỉåïc thỉång pháøm nàûng
150 g. Ni trong ao, nàm thỉï nháút tỉì 0,1 gam âãún 20 gam.
Tän Tháút Cháút - Bi ging k thût ni cạ Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002

2
Âàûc biãût ni trong ao nỉåïc áúm cọ dng chy, cạ låïn nhanh, cạ th ni 0,1 gam
sau 10 - 12 thạng âảt 150 gam.
4. Sinh sn
Cạ Chçnh säúng åí nỉåïc ngt, di cỉ ra biãøn âãø sinh sn. Säúng åí nỉåïc ngt, tuún
sinh dủc khäng thãø thnh thủc, nãn hng nàm vo ma thu cạ bäú mẻ kãút ân tỉì säng ra
biãøn. Trong hnh trçnh di chuøn, tuún sinh dủc chên dáưn, cúi cng âãún bi â åí ngoi
biãøn sáu âãø â trỉïng. Trỉïng nåí thnh cạ bäüt cọ hçnh dẻp, qua biãún thại thnh cạ Chçnh
con. Hng nàm cúi âäng âáưu xn cạ con táûp trung åí vng cỉía säng di cỉ vo vng
nỉåïc ngt v sinh trỉåíng åí âáy.
Cạ âỉûc thnh thủc vo 3 - 4 tøi, cạ cại 4 - 5 tøi. Cạ Chçnh säúng åí nỉåïc ngt 6 -
7 nàm, cọ nåi ni âỉåüc 37 nàm. Cạ bäú mẻ thnh thủc khi váy lỉng, váy bủng cọ mu
âen ạnh bảc, cọ con bủng cọ mu â, mu häưng nhảt, gäúc váy ngỉûc cọ mu vng. Con
cại låïn âãún 2 - 3 kg, con âỉûc 1 kg. Tuún sinh dủc phạt triãøn nháút vo thạng 10 - 11.
Trong thåìi gian di chuøn âãø sinh sn cạ bàõt mäưi ráút êt, cạ sỉí dủng cạc cháút dinh
dỉåỵng têch ly trong gan, máût âãø cung cáúp cho sỉû thnh thủc tuún sinh dủc. Mäüt con cạ
mẻ cọ thãø â tỉì 700 vản âãún 1300 vản trỉïng, cạ con måïi nåí di 7 - 13 mm båi dáưn lãn
màût nỉåïc

5. Táûp tênh säúng
Cạ Chçnh khäng thêch ạnh sạng mảnh, ban ngy nụp åí nhỉỵng nåi täúi, ban âãm måïi
ra kiãúm àn. Ni trong ao cạ cng thêch säúng åí nhỉỵng nåi täúi, vç váûy khi ni cạ Chçnh
phi che ạnh sạng åí nhỉỵng nåi cho cạ àn.
Cạ Chçnh thüc loải cạ än nhiãût. Nhiãût âäü thán cạ bàòng nhiãût âäü mäi trỉåìng. Khi
nhiãût âäü dỉåïi 5
0
C nàng lỉûc båi läüi gim. Nhiãût âäü thêch ỉïng låïn nháút l 38
0
C, nh nháút tỉì
1 - 2
0
C. ÅÍ nhiãût âäü 10
0
C cạ bàõt âáưu bàõt mäưi. Quạ 30
0
C, cạ cọ khuynh hỉåïng bàõt mäưi
khäng äøn âënh, lỉåüng thỉïc àn gim.
Quạ trçnh sinh trỉåíng v phạt triãøn ca cạ liãn quan máût thiãút våïi dng chy ca
nỉåïc. ÅÍ giai âoản cạ con, cạ thêch ngỉåüc dng nỉåïc, åí cạc vng cọ dng nỉåïc ngt chy,
cạ thỉåìng táûp trung nhiãưu, thûn låüi cho âạnh bàõt. Khi cạ låïn dáưn táûp tênh ny gim âi.
Cạ Chçnh thỉåìng kiãúm mäưi vo ban âãm. Ngoi mang, cạ cn sỉí dủng da âãø hä
háúp phủ, âàûc biãût khi mäi trỉåìng thay âäøi thç hä háúp bàòng da ráút cáưn thiãút. Khi nhiãût âäü
dỉåïi 15
0
C, cạ dng da hä háúp âãø täưn tải.





Tän Tháút Cháút - Bi ging k thût ni cạ Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002

3
II. MÄÜT SÄÚ LOI CẠ CHÇNH HIÃÛN CỌ ÅÍ NỈÅÏC TA
1. Cạ Chçnh Mun (cạ Chçnh Nhäút)
Cạ cọ mu xạm åí phêa lỉng, tràõng ng vng åí phêa bủng, di khong 1 m. Váy
lỉng mu xạm. ÅÍ nỉåïc ta cạ Chçnh Mun cọ åí Thỉìa Thiãn - Hú âãún Bçnh Âënh. Cạ
Chçnh Mun thët ngon, cọ khà nàng chëu nhäút v nhën âọi c thạng váùn säúng.










Hçnh 1. Cạ Chçnh Mun
2. Cạ Chçnh Hoa (Chçnh Bäng)
Cạ cọ mu xạm tro åí màût lỉng, vng nhảt åí màût bủng, váy lỉng mu sáùm. Cạ
Chçnh Hoa phán bäú åí säng Bäư, säng Hỉång, âáưm Cáưu Hai (Thỉìa Thiãn - Hú), säng Tr
Khục (Qung Ngi), säng Con, säng Ba (Phụ n), säng Ngn Phäú (H Ténh), âáưm
Cháu Trục (Bçnh Âënh). Bçnh thỉåìng cạ cọ chiãưu di 50 - 70 cm, nàûng 0,6 - 1,5 kg, cọ
con di 1m, nàûng 7 - 12 kg.









Hçnh 2. Cạ Chçnh Hoa (Cạ Chçnh Bäng)
Tọn Thỏỳt Chỏỳt - Baỡi giaớng kyợ thuỏỷt nuọi caù Chỗnh - Trung tỏm PTNT. ICCO - 1/3/2002

4
3. Caù Chỗnh Nhoỹn
Caù coù maỡu xaùm tro ồớ mỷt lổng, vaỡng nhaỷt ồớ mỷt buỷng. Vỏy lổng maỡu sỏựm. nổồùc
ta, loaỷi naỡy coù ồớ Bỗnh ởnh.










Hỗnh 3. Caù Chỗnh Nhoỹn
4. Caù Chỗnh Nhỏỷt Baớn
Caù coù maỡu nỏu aùnh xanh,. ớ Vióỷt Nam, loaỷi naỡy rỏỳt hióỳm, nm 1935 bừt õổồỹc ồớ
Thanh Hoùa, tổỡ õoù õóỳn nay chổa gỷp laỷi. Caù coù thỏn daỡi 40 - 50 cm, nỷng 200 - 300 gam,
coù con daỡi 0,9 - 1m, nỷng 4 - 5 kg.












Hỗnh 4. Caù Chỗnh Nhỏỷt Baớn
Tän Tháút Cháút - Bi ging k thût ni cạ Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002

5
III. K THÛT NI CẠ CHÇNH
Nhçn chung cọ ba hçnh thỉïc ni cạ Chçnh:
§ Ni trong ao nỉåïc ténh
§ Ni trong ao nỉåïc áúm cọ dng chy
§ Ni trong nh cọ nỉåïc tưn hon
Trong ba hçnh thỉïc trãn thç ni trong ao nỉåïc ténh kãút håüp våïi ỉång cạ con trong
nh l phäø biãún nháút.
1. Ni trong ao nỉåïc ténh
1.1 Chn âëa âiãøm ni
Vng âäưng bàòng láúy nỉåïc tỉì säng häư, vng nụi láúy nỉåïc tỉì cạc khe, súi hay tỉì
ngưn nỉåïc ngáưm cng täút. Ngưn nỉåïc phi däưi do. Mún ni thnh 1 kg cạ thët cáưn
25m
3
nỉåïc, nỉåïc åí trong ao chiãúm 70% c nàm. Ni trong ao tưn hon, mäùi ngy cáưn
bäø sung 10% lỉåüng nỉåïc måïi. Nhiãût âäü thêch håüp cho ni cạ Chçnh tỉì 20 - 28
0
C, pH tỉì
7 - 9.
Mäùi khu vỉûc ao ni cáưn âáưu tỉ mäüt mạy sủc khê, mạy båm nỉåïc. Nhỉỵng nåi ni
våïi qui mä låïn cáưn trang bë mạy chãú biãún thỉïc àn. Khi ni cạ Chçnh, phi âm bo cọ

âiãûn liãn tủc. Ngoi ra, cáưn chn âëa âiãøm ni cọ cháút âáút täút, âëa hçnh bàòng phàóng, giao
thäng thûn låüi.
1.2 Cäng trçnh ao ni
Hçnh dạng ao cọ thãø l hçnh trn, hçnh vng, hçnh chỉỵ nháût cọ bäún gọc trn. Ty
vo kêch thỉåïc ao ni m bäú trê máût âäü ni v cåỵ cạ cho ph håüp. Cạ Chçnh thêch säúng
nåi bọng täúi âãø bàõt mäưi, vç váûy nãn chn ao nåi khút giọ v lm cạc lãưu nh che chàõn.
Bng kêch thỉåïc ao ni, cåỵ cạ v máût âäü ni
Ao cạ

Diãûn têch

( m
2
)

Âäü sáu (m)

Cåỵ ni
(g/con)
Máût âäü th
(kg /m
2
)
Ao Nỉåïc
Ao ỉång cạ bäüt 50 - 60 0,8 -1,0

0,5 - 0,6 0,2 0,2 - 0,3
Ao ni cạ giäúng 200 - 400
400 -800
1,2 -1,5


1,4 - 1,5

0,8 - 1,0
1,0 - 1,2
0,2 - 2
2 - 20
0,3 - 0,5
0,5 - 1,0
Ao ni cạ thët 800 - 1200

1,5 -1,6

1,2 -1,4 20 - 200
Cáúu tảo mäüt ao ni cạ Chçnh gäưm cạ bäü pháûn sau:
Tọn Thỏỳt Chỏỳt - Baỡi giaớng kyợ thuỏỷt nuọi caù Chỗnh - Trung tỏm PTNT. ICCO - 1/3/2002

6
* Thaỡnh bồỡ ao: Thaỡnh bồỡ ao thổồỡng õổồỹc keỡ õaù, tổồỡng laỡ caùc tỏỳm xi mng õuùc
sụn, moùng tổồỡng 50 x 50 x 50 cm. ọỹ cao cuớa tổồỡng 1,5 m, õốnh tổồỡng coù gồỡ nhọ vaỡo
phờa trong 5 cm. Tỏỳm xi mng õuùc sụn cồợ 150 x 50 x 5 cm, giổợa hai tỏỳm coù noùc sừt nọỳi
nhau. Tổồỡng ao xỏy õaù daỡy 40 cm, giổợa tổồỡng vaỡ õỏỳt cheỡn õaù daỡy 20 cm õóứ baớo vóỷ tổồỡng.
* aùy ao: aùy ao thổồỡng coù hai kióứu: hỗnh loỡng chaớo vaỡ hỗnh phúng. aùy ao cỏửn
thaớo maợn caùc yóu cỏửu sau:
Đ Khọng thỏỳm nổồùc
Đ aùy coù lồùp mọỹt lồùp õaù 20 cm, õổồỹc nóỷn chỷt, loùt mọỹt lồùp caùt vaỡng daỡy 5 cm
Đ Nóửn õaùy hỗnh phúng coù õọỹ dọỳc nghióng vóử cọỳng thoaùt nổồùc
* Cọỳng cỏỳp thoaùt nổồùc: Cọỳng lỏỳy nổồùc vaỡo xỏy phờa trón tổồỡng, cao hồn mổùc nổồùc
cao nhỏỳt cuớa ao 20 - 30 cm, daỡi vaỡo phờa trong ao 30 cm õóứ khi õổa nổồùc vaỡo caù khọng
thoaùt ra õổồỹc. Cọỳng thaùo nổồùc ra coù ba lồùp chừn: lổồùi, vaùn chừn, trong cuỡng õóứ trọỳng õóứ

tọỳng buỡn ra ngoaỡi. Cỏửn õóử phoỡng sổỷ nhióựm bỏứn cuớa nổồùc trổồùc khi lỏỳy nổồùc vaỡo ao. Hóỷ
thọỳng cọỳng cỏỳp vaỡ thoaùt nổồùc thổồỡng nũm õọỳi xổùng nhau.
* Nhaỡ cho caù n: Thổồỡng chióỳm 1% dióỷn tờch ao











Hỗnh 5. Mỷt cừt ngang õaùy ao loỡng chaớo
1. Cọỳng nổồùc vaỡo 6. Gióỳng nổồùc
2. Gồỡ 7. Cọỳng nổồùc ra
3. Tổồỡng 8. aù loùt
4. aùy 9. Cổớa cọỳng nổồùc ra
5. Mỷt nổồùc 10. ng nổồùc ra
Tọn Thỏỳt Chỏỳt - Baỡi giaớng kyợ thuỏỷt nuọi caù Chỗnh - Trung tỏm PTNT. ICCO - 1/3/2002

7













Hỗnh 6. Mỷt cừt ngang õaùy ao hỗnh phúng
1. Ao 3. ng ngỏửm
2. Lổồùi chừn 4. Tỏỳm chừn













Hỗnh 7. Cổớa cọỳng thaùo nổồùc
1. Lổồùi chừn 2. Vaùn chừn 3. Cọỳng giổợ nổồùc
Tọn Thỏỳt Chỏỳt - Baỡi giaớng kyợ thuỏỷt nuọi caù Chỗnh - Trung tỏm PTNT. ICCO - 1/3/2002

8













Hỗnh 8. Nhaỡ cho caù n
















Hỗnh 9. Sồ õọử cỏỳu taỷo mọỹt traỷm bồm nổồùc phuỷc vuỷ vióỷc nuọi caù Chỗnh
Tọn Thỏỳt Chỏỳt - Baỡi giaớng kyợ thuỏỷt nuọi caù Chỗnh - Trung tỏm PTNT. ICCO - 1/3/2002

9
Ngổồỡi ta, coỡn tióỳn haỡnh nuọi caù Chỗnh theo kióứu nuọi nổồùc loỹc tuỏửn hoaỡn. Thọng

thổồỡng ngổồỡi nuọi nón bọỳ trờ theo kióứu mỷt bũng bóứ loỹc lión kóỳt giổợa 4 ao.














Hỗnh 10. Mỷt bũng bóứ loỹc theo kióứu lión kóỳt 4 ao
Ngoaỡi ra chuùng ta coù thóứ tióỳn haỡnh nuọi caù Chỗnh trong caùc ao nổồùc ỏỳm coù doỡng
chaớy. Nồi naỡo coù nhióỷt õọỹ nổồùc khoaớng 27
0
C, coù doỡng chaớy õóửu thờch hồỹp cho vióỷc nuọi
caù Chỗnh. Nuọi theo hỗnh thổùc naỡy, caù thổồỡng ờt bở bóỷnh, lồùn nhanh, cho nng suỏỳt cao.
Tuy nhión phaới chi phờ õỏửu tổ lồùn, phổùc taỷp.
1.3 Quaớn lyù chm soùc
a. Thổùc n: Thổùc n phaới õaớm baớo nguọửn dinh dổồợng cao, õỏửy õuớ, giaù thaỡnh haỷ.
Thổùc n thổồỡng duỡng õóứ nuọi caù Chỗnh gọửm:
Đ Thổùc n tổồi sọỳng: Giun ờt tồ, ỏỳu truỡng muọựi, ọỳc, hóỳn, caù con, teùp, nọỹi taỷng
õọỹng vỏỷt Coù thóứ duỡng thởt nhuyóỳn thóứ, thởt ọỳc, caù rọ phi õóứ nuọi caù Chỗnh cồợ
100g/con. Loaỷi thổùc n naỡy caù rỏỳt thờch n nhổng dóự gỏy bỏứn nổồùc.
Đ Thổùc n chóỳ bióỳn: Loaỷi thổùc n naỡy coù ổu õióứm laỡ thaỡnh phỏửn dinh dổồợng õỏửy
õuớ, dóự vỏỷn chuyóứn, dóự baớo quaớn vaỡ giaù thaỡnh thỏỳp.

Giai õoaỷn caù con cho n giun ờt tồ bm nhoớ, ngaỡy cho n 4 - 5 lỏửn. Nón luyóỷn cho
caù tỏỷp trung n mọỹt chọự. Thọng thổồỡng sau 4 - 5 ngaỡy luyóỷn coù khoaớng 90% lổồỹng caù õóỳn
chọự n tỏỷp trung. Muỡa heỡ nón cho n luùc maùt trồỡi, muỡa õọng cho n luùc trổa. nhióỷt õọỹ
Tän Tháút Cháút - Bi ging k thût ni cạ Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002

10
nỉåïc trãn 20
0
C ngy cho cạ àn hai láưn. ÅÍ nhiãût âäü nỉåïc tỉì 15 - 20
0
C ngy cho cạ àn mäüt
láưn. Chụ khi cho àn nãn cho lỉåüng thỉïc àn vỉìa â, trạnh dỉ thỉìa gáy lng phê thỉïc àn
v ä nhiãùm mäi trỉåìng nỉåïc.
Mäùi loải thỉïc àn cáưn cọ cạch chøn bë thỉïc àn ph håüp. Vê dủ våïi loải giun êt tå
thỉåìng kãút thnh củc, khi àn phi nh vi git thúc têm sạt trng, loi nhuùn thãø hai
mnh v nhỉ äúc, hãún, phi cảy láúy v âun chên, nghiãưn nạt.
Ni våïi thỉïc àn tỉåi säúng, khäúi lỉåüng cho àn bàòng 10% trng lỉåüng cạ, thỉïc àn
chãú biãún l 2 - 3 %
Bng phán phäúi lỉåüng thỉïc àn cho cạ Chçnh
Cåỵ cạ Säú láưn cho àn trong
mäüt ngy
Säú lỉåüng cho àn 1 ngy (% so våïi trng
lỉåüng cạ)
Thỉïc àn tỉåi säúng Thỉïc àn chãú biãún
Cạ bäüt 4 - 5 20 - 25 8 - 10
Cạ giäúng 2 - 3 15 - 20 5 - 7
Cạ thët 1 - 2 - 2 - 7
Cỉåìng âäü bàõt mäưi ca cạ liãn quan âãún nhiãût âäü nỉåïc. Nhiãût âäü dỉåïi 15
0
C cạ kẹm

àn, nhiãût âäü dỉåïi 10
0
C cạ khäng àn. Khi nhiãût âäü lãn cao cạ àn khe, nhỉng quạ 28
0
C cạ
lải kẹm àn.
b. Qun l ngưn nỉåïc ni: Mu nỉåïc ni trong ao täút nháút l mu xanh nn
chúi. Nãúu sau 1 - 2 ngy chuøn san mu náu vng, náu âen, hay mu tràõng sỉỵa l phi
këp thåìi thay nỉåïc. Hng ngy thay 1/10 hay 1/7 thãø têch nỉåïc ao, ma h cáưn thay nỉåïc
nhiãưu hån.
2. K thût ni cạ Chçnh giäúng (Cåỵ 0,1 âãún 10 - 20g/con)
2.1 Chn cạ bäüt
Cạ täút l loải cọ âáưu to, miãûng ngàõn, thán khäng bë xáy xạt, da sạng, khäng cọ k
sinh, cåỵ âäưng nháút khong 6000 con/kg.
2.2 Th ni
Trỉåïc khi th cạ, dn táøy k ao, våït hãút cạ chãút. Ni trong nh th vo thạng 1 -
2, ni ao ngoi tråìi th vo thạng 3 - 4. Nhiãût âäü 20
0
C l âiãưu kiãûn thêch håüp cho viãûc
th ni. Trỉåïc khi th ni, phi tàõm cho cạ bàòng nỉåïc múi våïi näưng âäü 2 - 3g/m
3

trong 5 - 15 phụt, phun khàõp ao 0,2 - 1g/m
3
trong 24 giåì.
Máût âäü ni trong ao nỉåïc ténh l 0,2 - 0,3 kg/m
2
. Máût âäü ni åí ao nỉåïc áúm cọ
dng chy l 0,5 - 1,0 kg/m
2


Tän Tháút Cháút - Bi ging k thût ni cạ Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002

11
2.3 Cho cạ àn
Khi cạ âảt 3g/con trong thỉïc àn nãn cho thãm cạc loải dáưu måỵ âäüng thỉûc váût bàòng
2 - 5 % trong lỉåüng thỉïc àn. Säú láưn cho àn gim khi trng lỉåüng thán tàng.
§ Cåỵ cạ 1 g/con cho àn 3 - 5% trng lỉåüng thán
§ Cåỵ cạ 3 - 5 g/con cho àn 6 - 8% trng lỉåüng thán
§ Cåỵ cạ 5 - 10 g/con cho àn 5 - 6% trng lỉåüng thán
§ Cåỵ cạ 10 - 20 g/con cho àn 4 - 5% trng lỉåüng thán
Khi àn phi nãn luûn cho cạ àn. Âáy l cäng viãûc quan trng nh hỉåíng âãún sỉû
thnh cäng ca viãûc ni. Kháu ny thỉåìng kẹo di trong mäüt thạng. Tưn lãù âáưu cho cạ
àn giun êt tå, lục âáưu cho àn lục hong hän. Âem giun b vo sn àn, màõc mäüt ngn ân
15W trãn sn àn, dng ạnh sạng úu âãø thu hụt cạ. Sau mäüt tưn khong 90% cạ bäüt âãún
táûp trung åí chäù àn.
Tỉì lục th ni âãún 10 ngy âáưu cho àn giun êt tå, tỉì ngy thỉï 11 âãún ngy thỉï 40
cho àn thỉïc àn chãú biãún. Ngy thỉï 12 âãún ngy thỉï 20 cho àn gan låün, tiãúp âãún cho àn
thët trai, tỉì ngy 20 âãún ngy 40 cho àn bäüt cạ nhuùn. Säú láưn cho àn v säú lỉåüng thỉïc àn
trong quạ trçnh luûn táûp nhỉ sau:
§ Giun êt tå 20 - 40% cho àn 4 - 5 láưn/ngy
§ Cạc loải thët nghiãưn nhuùn 10 - 15% cho àn 4 láưn/ngy
§ Thỉïc àn chãú biãún 5 - 8% cho àn 3 - 4 láưn/ngy
2.4 Phán loải cạ ni
Cạ Chçnh thỉåìng hay tranh cỉåïp mäưi láùn nhau nãn phi këp thåìi tạch chụng ra
theo cạc kêch cåỵ cạ khạc nhau. Cỉï 20 - 30 ngy tạch mäüt láưn, dng våüt våït ngay chäù cho
àn, san cạ to, nh ra ao riãng.
3. K thût ni cạ thët
Chụng ta cọ thãø ni âån cạ Chçnh våïi máût âäü dy åí ao nỉåïc ténh âảt 1 táún/máùu,
ni trong âiãưu kiãûn nỉåïc áúm cọ dng chy âảt 7 -10 táún/máùu.

Ngoi ra chụng ta cọ thãø ni ghẹp cạ Chçnh våïi cạc loải cạ khạc, nàng sút cạ
Chçnh 1 - 20 kg. Cọ nhiãưu cạch ni ghẹp khạc nhau, cọ thãø ni ghẹp khäng cho àn
hồûc ni ghẹp cọ cho àn. Ngưn thỉïc àn cho ni ghẹp cọ thãø l thỉïc àn chãú biãún hay
thỉïc àn tỉåi säúng.
Máût âäüv nàng sút ni cạ Chçnh xen ghẹp ty thüc vo cåỵ cạ v hçnh thỉïc ni
nhỉ sau:
§ Ni ghẹp khäng cho àn, cåỵ cạ 15 - 20g/con th 50 - 100 con/máùu, sau 1
nàm thu âỉåüc 10 - 15 kg cåỵ cạ 150 - 200g/con
Tän Tháút Cháút - Bi ging k thût ni cạ Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002

12
§ Ni ghẹp cọ cho àn, cåỵ cạ 15 - 20g/con th 1000 - 2000 con/máùu, sau 1
nàm kêch thỉåïc cạ âảt 150 - 300g/con
3.1 Dn táøy ao
Sau khi thu hoảch cạ, thạo cản ao, tu sỉỵa båì, vẹt båït bn, phåi ao qua ma âäng.
Âãún âáưu ma xn khong giỉỵa thạng 3 táøy lải väi våïi liãưu lỉåüng 75 -100 kg/máùu, räưi
cho nỉåïc vo ao.
3.2 Chn giäúng cạ
Giäúng cạ nãn chn cåỵ 20g/con, âäưng âãưu, båi nhanh, kh nàng båi ngỉåüc dng
mảnh.
Trỉåïc khi âỉa cạ vo ao ni thët, phi tàõm cạ bàòng nỉåïc múi àn 5 - 7%o trng 1 -
2 ngy, 15 - 30%o trong 15 - 30 phụt. Tàõm bàòng sunphạt âäưng 0,3 - 0,5 g/m
3
trong 1 -2
ngy.
3.3 Th cạ
Thåìi gian th cạ thỉåìng vo cúi thạng 3 âáưu thạng 4. Máût âäü th cạ thay âäøi thy
theo kêch thỉåïc cạ th v âiãưu kiãûn ao ni. Thäng thỉåìng, máût âäü ni nhỉ sau:
§ Cåỵ cạ 20g/con th 150 - 200 kg/máùu
§ Cåỵ cạ 50g/con th 300 - 400 kg/máùu

§ Khi ni trong ao nỉåïc chy th 5 - 10 kg/m
2

3.4 Cho àn
Ni cạ Chçnh thët cho àn thỉïc àn tỉåi säúng. Thỉïc àn phi tỉåi, âỉåüc rỉía sảch.
Nãúu sỉí dủng thỉïc àn chãú biãún, phi chn loải thỉïc àn bäüt mën, nh, cọ mi thåm, êt tảp
cháút, hm lỉåüng protit trãn 60%, hm lỉåüng måỵ dỉåïi 80%.
Khi nhiãût âäü nỉåïc l 25
0
C, lỉåüng bàõt mäưi ca cạ Chçnh tỉì 2 - 3 % trng lỉåüng
thán, thỉïc àn chãú biãún l 2 - 3 % v thỉïc àn tỉåi säúng 10 - 15% trng lỉåüng thán. Khi cho
àn nãn âàût sn cho àn åí gåì cao, trạnh råi vi, lng phê thỉïc àn, hản chãú ä nhiãùm ngưn
nỉåïc. Hng ngy tỉì 9 - 10 giåì cho àn 1 láưn.
3.5 Thu hoảch
Cọ nhiãưu hçnh thỉïc thu hoảch, thỉåìng thỉåìng ngỉåìi ta chn hçnh thỉïc âạnh tèa th
b âãø thu hoảch cạ Chçnh. Khi cạ âảt tiãu chøn thỉång pháøm, ta phi këp thåìi âạnh tèa,
sau âọ phán loải cạ theo kêch cåỵ låïn nh, tiãún hnh tạch ni tỉìng ao theo cạc kêch thỉåïc
khạc nhau. Trong sút quạ trçnh ni, trung bçnh chụng ta âạnh tèa tỉì 6 - 7 láưn.
3.6 Váûn chuøn cạ
Váûn chuøn cạ gäưm váûn chuøn cạ con cng nhỉ váûn chuøn cạ thnh pháøm. Âáy
l mäüt trong nhỉỵng kháu quan trng gọp pháưn âm bo vãư säú lỉåüng v cháút lỉåüng cạ.
Tọn Thỏỳt Chỏỳt - Baỡi giaớng kyợ thuỏỷt nuọi caù Chỗnh - Trung tỏm PTNT. ICCO - 1/3/2002

13
Vỏỷn chuyóứn caù phaới õaớm baớo caùc nguyón từc sau:
Đ Trổồùc khi vỏỷn chuyóứn phaới chuỏứn bở õỏửy õuớ vồỹt vồùt caù chóỳt, raùc
Đ Thuỡng chổùa caù khọng õổồỹc õỷt ồớ nhổợng nồi coù aùnh saùng trổỷc tióỳp chióỳu vaỡo
hay nồi gioù luỡa
Đ Trổồùc khi thaớ tuùi caù xuọỳng ao,ngỏm tuùi khoaớng nổớa giồỡ õóứ nhióỷt õọỹ trong vaỡ
ngoaỡi tuùi khọng chónh lóỷch nhau quaù 5

0
C
= > Nhỗn chung coù ba caùch vỏỷn chuyóứn chuớ yóỳu sau:
a. Vỏỷn chuyóứn trong thuỡng coù phun nổồùc:
Thuỡng vỏỷn chuyóứn thổồỡng coù ba ngn: ngn trón õóứ nổồùc õaù, ngn giổợa õóứ caù vaỡ
ngn õaùy. Ngn õóứ caù laỡm bũng gọự cồợ 50 x 35 x 8 cm, mỷt õaùy thuỡng vaỡ xung quanh
chũng lổồùi ni lọng. Nóỳu nhióỷt õọỹ trón 20
0
C, phaới cho nổồùc õaù vaỡo õỏửy ngn trón, õaù tan
chaớy xuọỳng ngn chổùa caù, coù taùc duỷng laỡm giaớm nhióỷt õọỹ, giổợ õọỹ ỏứm.
Thuỡng õổỷng caù nón chổùa vồùi khọỳi lổồỹng vổỡa phaới tổỡ 1 -2 kg caù /tỏửng. Khi vỏỷn
chuyóứn, chuùng ta buọỹt chỷt ba tỏửng vaỡo nhau vaỡ thổồỡng xuyón phun nổồùc vaỡo thuỡng.
Hỗnh thổùc naỡy coù thóứ vỏỷn chuyóứn trong 30 giồỡ vaỡ tyớ lóỷ sọỳng õaỷt 90%












Hỗnh 11. Thuỡng vỏỷn chuyóứn caù
b. Vỏỷn chuyóứn trong tuùi bồm ọxy:
Duỡng tuùi hai lồùp daỡi 70 cm, rọỹng 70 cm, mọựi tuùi chổùa 1 - 2 kg nổồùc laỷnh vaỡ 1- 2
kg caù con, bồm õỏửy ọxy vaỡ õỷt vaỡo thuỡng giỏỳy cồợ 66 x 33 x 35 cm. Mọựi thuỡng giỏỳy õỷt
Tän Tháút Cháút - Bi ging k thût ni cạ Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002


14
hai tụi, giỉỵa hai tụi âàût mäüt tụi âạ 1 - 2 kg âãø lm gim nhiãût âäü. Hçnh thỉïc váûn chuøn
ny cọ thãø váûn chuøn trong 30 giåì, t lãû säúng âảt 95%
c. Ni tảm v váûn chuøn
Cạ vỉìa âạnh bàõt thỉåìng láùn nhiãưu rạc, vç váûy chụng ta nãn lỉåïi sng lc, sau âọ
âỉa vo ni tảm âãø cạ thi hãút phán trong rüt ra. Thäng thỉåìng cọ ba cạch ni tảm:
§
ï ï ï : Cạ âỉåüc chỉïa trong thng, cỉï 1 - 2 giåì phun nỉåïc
mäüt láưn âãø âäü áøm cho cạ, giụp cạ thûn låüi khi hä háúp bàòng da. Våïi hçnh thỉïc
ny cọ thãø ni 2 - 3 ngy, t lãû säúng âảt 80 - 90% sau âọ váûn chuøn cạ.
§ r : Cåỵ giai 200 x 100 x 150 cm, màõt lỉåïi giai loải 10 läù/cm
2
.
Chụng ta nãn âàût giai åí nhỉỵng nåi nỉåïc täút, sảch v thoạng. Cáưn thỉåìng xun
rỉía giai v våït cạ chãút
§ ø : Ni våïi hçnh thỉïc ny phi âáưu tỉ hãû thäúng cáúp
thoạt nỉåïc, mạy sủc khê. Bãø thỉåìng cọ thãø têch 25 m
3
, kêch thỉåïc 800 x 400 x
80 cm. Phi ln giỉỵ hm lỉåüng äxy trãn 4mg/lit, pH 7 - 8. Cạch ni ny âảt
t lãû säúng 95%.
IV. PHNG V TRË BÃÛNH CẠ
Cạc bãûnh thỉåìng xút hiãûn khi ni cạ Chçnh l bãûnh thy mi, trng qu dỉa,
trng bạnh xe, trng m neo, thäúi mang, giun åí bong bọng, bãûnh â xáy. Phỉång phạp
phng v trë giäúng nhỉ cạc loải cạ.
1. Bãûnh giun bong bọng
Ch úu k sinh åí bong bọng cạ dỉåïi 100 g. Khi nhiãùm bãûnh nàûng, cạ cọ thãø chãút,
bãûnh nhẻ lm cạ kẹm àn, cháûm låïn. Khi cạ bë bãûnh cọ thãø dng Dipterex tiãu diãût k ch
trung gian l loi Copepoda

2. Bãûnh â váy
Bãûnh ny do vi khøn gáy ra, khi cạ bë bãûnh åí bủng v gäúc váy háûu män cọ mu
häưng. Bãûnh ch úu xút hiãûn âäúi våïi cåỵ cạ 100g, bãûnh thỉåìng gáy täøn hải låïn

o0o
Ngỉåìi biãn soản: Ths Tän Tháút Cháút
Bäü män Ni träưng thy sn
Trỉåìng Âải hc Näng Lám Hú