Lời mở đầu
Trong những năm qua, thực hiện các nghị quyết của Đảng, nhất là Nghị
quyết 08 NQ –TW ngày 2/1/2002 của Bộ chính trị về Một số nhiệm vụ trọng tâm
công tác tư pháp thời gian tới, đặc biệt là Nghị quyết 49 – NQ/TW ngày 2/6/2005
của Bộ tư pháp về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Trong đó, Cơ quan
điều tra là một trong những nhóm cơ quan có vai trị quan trọng trong q trình
điều tra, giải quyết vụ án hình sự. Để có thể có sự đánh giá hồn thiện nhất chất
lượng hoạt động của Cơ quan điều tra và đưa ra những hạn chế, nguyên nhân của
những tồn tại hạn chế việc đánh giá tình hình hoạt động có vai trị vơ cùng quan
trọng. Từ khi thực hiện chủ trương của Đảng về cải cách tư pháp đến nay, Cơ quan
điều tra trong Cơng an nhân dân đã có những bước chuyển biến tích cực cả về tổ
chức và hoạt động, hiệu quả điều tra ngày càng được nâng cao đó nhờ một phần
vào xác định đúng ngyên nhân và đưa ra giải pháp trong việc tổ chức hoạt động của
Cơ quan điều tra.
Nhận thấy tầm quan trọng của các phương pháp đánh giá tình hình hoạt động
của Cơ quan điều tra, bài viết sẽ phân tích đề tài “Phân tích phương pháp đánh
giá tình hình hoạt động của Cơ quan điều tra.” để làm rõ hơn vấn đề này.

1


Phần nội dung.
I.

Tình hình hoạt động của Cơ quan điều tra.
Thống kê tư pháp hình sự là một lĩnh vực chuyên sâu của thống kê tư pháp.

Thống kê tư pháp hình sự bao gồm nhiều thống kê chuyên sâu phục vụ cho từng
lãnh vực hoạt động của cơ quan tư pháp hình sự như: thống kê tội phạm, thống kê
xét xử hình sự, thống kê kiểm sát xét xử.... Đối tượng nghiên cứu của thống kê tư
pháp hình sự bao gồm tình hình hoạt động trong lĩnh vực tư pháp của các cơ quan

tiến hành tố tụng, cơ quan thi hành án và tình hình tội phạm. Như vậy có thể thấy
tình hình hoạt động của Cơ quan điều tra là một trong những đối tượng nghiên cứu
của công tác thống kê tư pháp hình sự.
Cơ quan điều tra là cơ quan thực hiện giai đoạn đầu tiên của quá trình tố
tụng: giai đoạn khởi tố, điều tra vụ án hình sự. Nhiệm vụ chính của Cơ quan điều
tra là điều tra những vụ án hình sự đã khởi tố, kể cả những vụ án đã được Viện
kiểm sát khởi tố. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Điều tra trong hoạt động điều
tra vu án hình sự được quy định tại Điều 8 Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự
2015 có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2018. Cụ thể là:
“1. Tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố.
2. Tiếp nhận hồ sơ vụ án do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số
hoạt động Điều tra chuyển giao.
3. Tiến hành Điều tra các tội phạm, áp dụng mọi biện pháp do luật định để
phát hiện, xác định tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội; lập hồ sơ, đề
nghị truy tố.
4. Tìm ra nguyên nhân, Điều kiện phạm tội và yêu cầu các cơ quan, tổ chức
hữu quan áp dụng các biện pháp khắc phục và ngăn ngừa.”

2


Đây là một giai đoạn vô cùng quan trọng trong quá trình giải quyết vụ án
hình sự. Với trách nhiệm chứng minh tội phạm, Cơ quan điều tra là cơ quan đầu
tiên “phải áp dụng mọi biện pháp hợp pháp” để xác định sự thật của vụ án một
cách toàn diện, khách quan, làm rõ những chứng cứ xác định có tội, những tình tiết
tăng nặng hay giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.... Tuy nhiên hoạt động của Cơ quan
điều tra vụ án hình sự vẫn chưa đáp ứng nhu cầu, địi hỏi của xã hội.
Tình hình hoạt động của Cơ quan điều tra là sự đánh giá tổng quan việc hoạt
động của Cơ quan điều tra trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình.
Tình hình hoạt động không những được thể hiện qua số lượng vụ án, bị can đã khỏi

tố, đã bị đề nghị truy tố... mà còn thể hiện qua chất lượng của việc điều tra như sự
chấp nhận kết luận điều tra của Viện kiểm sát.
II.

Phương pháp đánh giá tình hình hoạt động của Cơ quan điều tra.
Để đánh giá tình hình hoạt động của Cơ quan điều tra chúng ta cần đánh giá

chất lượng và hiệu quả hiệu quả hoạt động của cơ quan này. Chất lượng, hiệu quả
hoạt động của Cơ quan điều tra phụ thuộc rất lớn vào chất lượng, hiệu quả giải
quyết các nhiệm vụ thuộc thẩm quyền Cơ quan điều tra đã được quy định trong Bộ
luật tố tụng hình sự. Tuy nhiên, hai tiêu chí quan trọng nhất đó là những số liệu
phản ánh khơng những về “số lượng” mà còn “chất lượng” của Cơ quan điều tra.
Phương pháp đánh giá tình hình hoạt động của Cơ quan điều tra chủ yếu được tiến
hành dựa trên việc phân tích, đánh giá số liệu của những tiêu chí nhất định trong
tổng số vụ án. Vì vậy để đánh giá được tình hình hoạt động của Cơ quan điều tra
cần thực hiện những phương pháp phân tích số liệu sau:
- Phân tích các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả hoạt động của Cơ quan điều tra.
- Phân tích các chỉ tiêu phản ánh chất lượng hoạt động của Cơ quan điều
tra.
1. Phân tích các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả hoạt động của Cơ quan điều
tra.
3


Hiệu quả hoạt động của Cơ quan điều tra chủ yếu được thể hiện thông qua
hoạt động điều tra các vụ án hình sự, được thể hiện qua các chỉ tiêu sau:
- Tỷ lệ tổng số vụ việc đã xác minh trên tổng số tin tố giác, tin báo về tội
phạm đã nhận được.
Tỷ lệ này càng cao thì sẽ thể hiện được Cơ quan điều tra đã rất nỗ lực, tích
cực trong cơng tác tiến hành điều tra, xử lí các thơng tin ban đầu của hành vi phạm

tội. Tuy nhiên nếu tỷ lệ này lớn, thì cần xác định nguyên nhân nào dẫn đến tỷ lệ này
cao, có thể do việc đội ngũ Điều tra viên không đủ về nhân sự để hồn thành cơng
việc hay chất lượng làm việc của Điều tra viên không đạt được hiệu quả...
- Tỷ lệ số vụ án hoàn thành kết luận điều tra trên tổng số vụ án phải điều
tra.
- Số lượng vụ án phải điều tra bình quân trên một điều tra viên.
Điều tra vụ án là hoạt động nghiệp vụ phức tạp, thời hạn điều tra đối với
những vụ án phức tạp đôi khi cần phải gia hạn nhiều lần. Vì vậy, chỉ tiêu số vụ án
điều tra bình quân một điều tra viên phải tính đến những vụ án phức tạp. Chỉ tiêu
này sẽ phần nào thể hiện được hiệu quả hoạt động của điều tra viên. Nếu như các
vụ án hình sự bình quân một điều tra viên thấp, có thể thấy có sự dư thừa về mặc
nhân sự, cần có sự điều chỉnh về nhân sự. Tuy nhiên nếu như số lượng vụ án bình
quân một điều tra viên quá cao, điều này có thể là một nguyên nhân ảnh hưởng đến
chất lượng làm việc của điều tra viên.
- Mức độ gia tăng các vụ án đã điều tra khám phá.
Đây là chỉ tiêu phản ánh hiệu quả hoạt động của Cơ quan điều tra thông qua
mức độ gia tăng số vụ án được Cơ quan điều tra giải quyết so với năm trước. Tỷ lệ
này càng cao chứng tỏ hiệu quả hoạt động của Cơ quan điều tra càng cao.
- Tỷ lệ những vụ án đã tồn đọng trong tổng số vụ án đã tiến hành điều tra,
khám phá.
4


- Tỷ lệ số vụ án chưa bắt được người thực hiện hành vi phạm tội.
Ngoài các chỉ tiêu đã nêu ở trên, chúng ta cịn có nhiều chỉ tiêu khác để đánh
giá sự hiệu quả trong hoạt động của Cơ quan điều tra như: Tỷ lệ số vụ án chưa thu
hồi được tài sản bị thu hội, tỷ lệ số vụ án đề nghị truy tố, tỷ lệ số vụ án đình chỉ
hoặc tạm đình chỉ điều tra....
2. Phân tích các chỉ tiêu phản ánh chất lượng hoạt động của Cơ quan điều
tra.

Chất lượng hoạt động của Cơ quan điều tra được thể hiện qua tính chính xác
trong việc xác định sự thật vụ án. Để điều tra được một vụ án hình sự chính xác địi
hỏi năng lực, trình độ chun mơn, chiến thuật và kinh nghiệm của điều tra viên.
Ngoài ra chất lượng của hoạt động điều tra còn phụ thuộc vào sự tiến bộ của khoa
học kỹ thuật, việc đầu tư vào máy móc, trang thiết bị hiện đại hỗ trợ quá trình điều
tra. Để đánh gia được chất lượng hoạt động của Cơ quan điều tra cần phân tích,
đánh giá những số liệu, chỉ tiêu cụ thể như:
- Tỷ lệ số vụ án giải quyết không đúng thẩm quyền trên tổng số các vụ án
đã giải quyết.
- Tỷ lệ số vụ án giải quyết quá hạn trên tổng số các vụ án đã giải quyết.
- Tỷ lệ số quyết định lệnh của Cơ quan điều tra vi phạm các tiêu chuẩn như
về thời hạn ban hành, trình tự, thủ tục ban hành... trên tổng số lệnh, quyết
định trong tố tụng của Cơ quan điều tra đã được ban hành.
- Số lần vi phạm trong quá trình điều tra bình quân của một cán bộ cơ quan
điều tra có thẩm quyền tiến hành việc điều tra.
Trong q trình điều tra có rất nhiều hoạt động như đối chất, nhận dạng,
trưng cầu giám định, hỏi cung bị can, lấy lời khai bị hại, người làm chứng, khám
nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, việc xử lí vật chứng, vi phạm về thời hạn
điều tra... Đây đều là những hoạt động quyết định tính chất lượng hoạt động của Cơ
quan điều tra, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền của công dân.
5


- Tỷ lệ số vụ án Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự,
khởi tố bị can khơng có căn cứ pháp luật, hủy bỏ quyết định bổ sung, thay
đổi quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can khơng có căn cứ, hủy bỏ
quyết định nhập tách vụ án hình sự trên tổng số vụ án đã khởi tố, quyết
định khởi tố bị can.
- Tỷ lệ số vụ bị Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án của
cơ quan điều tra trên tổng số quyết định không khởi tố vụ án của Cơ quan

điều tra.
- Tỷ lệ số vụ án bị Viện kiểm sát ra quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố
vụ án của các cơ quan điều tra trên tổng số quyết định khởi tố vụ án của
Cơ quan điều tra.
- Tỷ lệ số bị can bị Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định đình chỉ điều tra đối
với bị can khơng có căn cứ trên tổng số quyết định đình chỉ điều tra của
Cơ quan điều tra.
- Tỷ lệ số vụ án bị Viện kiểm sát ra quyết định hủy bỏ quyết định đình chỉ,
tạm đình chỉ điều tra vụ án của các cơ quan điều tra khơng có căn cứ.
- Tỷ lệ số vụ án không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm trên
tổng số vụ án đã khởi tố.
- Tỷ lệ số vụ án đã bị Viện kiểm sát trả hồ sơ điều tra bổ sung trên tổng số
vụ án đã có kết luận điều tra.
- Tỷ lệ những vi phạm khác trong hoạt động tố tụng của Cơ quan điều tra
bình quân của một điều tra viên.
Các số liệu này tỉ lệ thuận với chất lượng hoạt động của Cơ quan điều tra.
Thông qua việc thu thập và đánh giá các chỉ số như trên thì sẽ đánh giá được
chất lượng hoạt động của Cơ quan điều tra qua đó phản ánh được tình hình hoạt
động của các Cơ quan điều tra. Việc phân tích sẽ giúp cho các cơ quan đặc biệt
là Cơ quan điều tra xác định được nguyên nhân gây ra những hạn chế về mặt
chất lượng từ đó có những biện pháp khắc phục, để cơng tác điều tra ngày càng
được hoàn thiện.
6


Kết luận.
Các cơ quan tư pháp nói chung và Cơ quan điều tra nói riêng chính là chỗ
dựa của nhân dân trong việc bảo vệ công lý, quyền con người, đồng thời là những
công cụ hữu hiệu để bảo vệ pháp luật và pháp chế xã hội chủ nghĩa, đấu tranh có
hiệu quả các loại tội phạm và vi phạm. Để làm được điều đó cơng tác đánh giá tình

hình hoạt động của Cơ quan điều tra ngày càng có vai trò quan trọng và phải được
thực hiện thường xuyên liên tục. Việc cải cách và tổ chức hoạt động điều tra phải
đáp ứng nhu cầu của xã hội và thực tiễn nội tại, có như thế hiệu quả hoạt động của
các Cơ quan điều tra mới thực sự hiệu quả.

7


Tài liệu tham khảo
1. Luật thống kê năm 2015.
2. Trường Đại học Kiểm sát Hà Nội: Giáo trình Thống kê tư pháp hình sự, Nxb.
Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2015.
3. Trường Đại học Luật Hà Nội: Giáo trình Thống kê tư pháp, Nxb. Giáo dục,
Hà Nội, 1997.

8


MỤC LỤC
Lời mở đầu.................................................................................................................1
Phần nội dung.............................................................................................................2
I. Tình hình hoạt động của Cơ quan điều tra...........................................................2
II.

Phương pháp đánh giá tình hình hoạt động của Cơ quan điều tra....................3

1. Phân tích các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả hoạt động của Cơ quan điều tra..........3
2. Phân tích các chỉ tiêu phản ánh chất lượng hoạt động của Cơ quan điều tra.......5
Kết luận......................................................................................................................7
Tài liệu tham khảo......................................................................................................8


9