lOMoARcPSD|17160101

TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐẠI NAM
KHOA TRUYỀN THÔNG

TIỂU LUẬN HẾT MÔN
MÔN: KINH TẾ CHÍNH TRỊ
ĐỀ TÀI: CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CỦA CÁCH MẠNG
CÔNG NGHIỆP 4.0 ĐỐI VỚI CÁC QUỐC GIA ĐANG
PHÁT TRIỂN. LIÊN HỆ VỚI VIỆT NAM HIỆN NAY
Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu
Họ và tên: Phạm Hải Nguyên
Mã sinh viên: 1456010030
Lớp: PR 14-01

Năm học 2020-2021
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

MỤC LỤ
LỜI CẢM ƠN...................................................................................................................2
LỜI MỞ ĐẦU...................................................................................................................3
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT LÝ LUẬN..........................................................................5
1.1 Khái quát Cách mạng cơng nghiệp và cơng nghiệp hóa......................................5
1.1.1 Khái qt về Cách mạng cơng nghiệp.............................................................5
1.1.2 Cơng nghiệp hóa................................................................................................7
1.2 Cách mạng cơng nghiệp 4.0....................................................................................7

CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH ĐỀ TÀI...............................................................................9
2.1 Cơ hội và thách thức của cách mạng công nghệ 4.0 đối với các nước đang phát
triển.................................................................................................................................9
2.1.1 Cơ hội.................................................................................................................9
2.1.1 Thách thức.......................................................................................................10
2.2 Liên hệ Việt Nam...................................................................................................11
2.2.1 Cơ hội...............................................................................................................11
2.2.2 Thách thức.......................................................................................................12
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP.............................................................................................14
3.1 Đối với các cơ quan tổ chức..................................................................................14
3.2 Đối với trường học................................................................................................15
KẾT LUẬN CHUNG.....................................................................................................18
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................19

1
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới cô Nguyễn Thị Đăng Thu
- giảng viên hướng dẫn mơn Kinh tế chính trị khoa Truyền thơng, đại học Đại Nam.
Trong quá trình học tập và tìm hiểu bộ mơn Kinh tế chính trị, em đã nhận được sự quan
tâm, giúp đỡ và hướng dẫn nhiệt tình từ cơ. Cơ đã giúp em hiểu hơn và có cái nhìn rõ
ràng hơn về ngành học của mình, về mối quan hệ cá nhân với chính phủ và chính sách
cơng. Từ những kiến thức cô truyền tải em đã dần trả lời được những câu hỏi xoay
quanh cách các lý thuyết kinh tế như chủ nghĩa tư bản hay chủ nghĩa cộng sản diễn ra

trong thế giới thực mà em được tiếp xúc hàng ngày, từ đó đưa ra đánh giá và học hỏi
được nhiều điều để chuẩn bị cho công việc trong tương lai. Thông qua bài tiểu luận này,
em xin trình bày những gì mà em đã tìm hiểu được về cơ hội và thách thức của Cách
mạng công nghiệp 4.0 đối với các quốc gia đang phát triển. Liên hệ thực tiễn Việt Nam
hiện nay.
Kiến thức về mối quan hệ cá nhân với chính phủ và chính sách công và cách các
lý thuyết kinh tế như chủ nghĩa tư bản hay chủ nghĩa cộng sản diễn ra trong thế giới thực
là vơ cùng rộng lớn, địi hỏi em phải dành ra một khoảng thời gian rất dài để nghiên cứu
và tìm hiểu. Do đó, trong q trình hồn thành bài tiểu luận chắc chắn sẽ khơng thể tránh
khỏi những thiếu sót. Bản thân em rất muốn nhận được những ý kiến phản hồi và sự
hướng dẫn đến từ cơ để bài tiểu luận của em được hồn thiện hơn.
Kính chúc cơ sức khỏe, hạnh phúc và thành công trên con đường giảng dạy.

2
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

LỜI MỞ ĐẦU
Hiện nay là thời đại của Cách mạng công nghiệp 4.0, đó là sự kết hợp cao độ giữa
hệ thống siêu kết nối vật lý và kỹ thuật số với tâm điểm là Internet, vạn vật kết nối và trí
tuệ nhân tạo. Cuộc Cách mạng cơng nghiệp 4.0 tối ưu hóa quy trình, phương thức sản
xuất; đặc biệt là những cơng nghệ đang và sẽ có tác động lớn như cơng nghê in 3D trong
chế tạo sản phẩm, công nghệ sinh học, robot… tất cả đang làm thay đổi căn bản nền sản
xuất của thế giới. Việc nắm bắt kịp thời các thành quả của cuộc CMCN 4.0 có thể coi là
chìa khóa, cơ hội để tạo bước phát triển mang tính đột phá cho nền kinh tế của các nước
trên thế giới, nhất là các nước đang phát triển như nước ta. Tuy nhiên cũng tồn tại nhiều

thách thức trong việc về lao động, đặc biệt là lao động chi phí thấp, lợi thế về tài nguyên
sẽ giảm đáng kể; các ngành sản xuất thâm dụng lao động, thâm dụng tài nguyên sẽ mất
lợi thế và dần bị thu hẹp. Vì vậy, các nước cần nắm bắt được thời cơ và nhìn ra được các
thách thức để có thể giúp đất nước ngày càng phát triển hơn, không bị các nước khác bỏ
lại quá xa. Cơ hội và thách thức của CMCN 4.0 là gì và vì sao nó có vai trò to lớn như
vậy trong sự phát triển đất nước sẽ được nghiên cứu kỹ hơn trong phần nội dung của đề
tài.
Tuy nhiên, với phạm vi nhỏ hẹp của một bài tiểu luận, tôi xin phép chỉ tập trung
nghiên cứu và đề cập tới cơ hội và thách thức của Cách mạng công nghiệp 4.0 đối với
các quốc gia đang phát triển. Vấn đề chúng tôi đặt trọng tâm nghiên cứu là: Cơ hội và
thách thức của Cách mạng công nghiệp 4.0 đối với các quốc gia đang phát triển và liên
hệ thực tiễn Việt Nam hiện nay. Mục tiêu đề tài gồm các nội dung:
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT LÝ LUẬN
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP

3
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

1. Tên đề tài: Cơ hội và thách thức của Cách mạng công nghiệp 4.0 đối với các quốc
gia đang phát triển. Liên hệ thực tiễn Việt Nam hiện nay

2. Lí do chọn đề tài:
Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang đến. Đây là cuộc cách mạng
chưa từng có trong lịch sử nhân loại, nó sẽ diễn biến rất nhanh, là sự kết hợp của công

nghệ trong các lĩnh vực vật lý, số hóa và sinh học, tạo ra những khả năng hồn tồn mới
và có tác động sâu sắc đối với các hệ thống chính trị, xã hội, kinh tế của thế giới . Cuộc
Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ phát triển mạnh mẽ do nhu cầu tìm kiếm phương thức
sản xuất mới hiệu quả, bền vững hơn trước những thách thức như biến đổi khí hậu, già
hóa dân số hay các vấn đề an ninh khác ngày càng tăng lên. Cuộc cách mạng này sẽ
mang đến nhiều cơ hội phát triển và hội nhập, nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều thách
thức đối với các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam . Để có thể nhìn nhận rõ
ràng cơ hội, thách thức và những tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng 4.0 đến mọi
mặt của cuộc sống đối với thế giới cũng như Việt Nam, tôi đã quyết định làm đề tài này.

3. Mục đích nghiên cứu:
Qua việc nghiên cứu các cơ hội và thách thức của Cách mạng công nghiệp 4.0,
thấy được đặc điểm, cách thức làm việc, xu hướng phát triển, điểm mạnh và hạn chế của
nó, đồng thời làm rõ ảnh hưởng của nó đến các nước đang phát triển. Từ đó rút ra kết
luận về mức độ ảnh hưởng của Cách mạng công nghiệp 4.0 đã ảnh hưởng như thế nào
đối với Việt Nam.

4. Phương pháp nghiên cứu:
Chúng em được thực hiện bài nghiên cứu dựa trên việc tìm hiểu với tham khảo
thông tin cũng như số liệu được cập nhật qua google, sách tài liệu. Liệt kê thông tin cũng
như ưu, nhược điểm. Từ đó đưa ra phân tích đánh giá khách quan về các cơ hội, thách
thức và mức độ ảnh hưởng của Cách mạng công nghiệp 4.0.

4
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu


CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT LÝ LUẬN
1.1 Khái quát Cách mạng công nghiệp và cơng nghiệp hóa
1.1.1 Khái qt về Cách mạng cơng nghiệp
*Khái niệm Cách mạng công nghiệp
Cách mạng công nghiệp là các bước phát triển nhảy vọt về chất trình độ của tư
liệu lao động trên cơ sở những phát minh đột phá về kỹ thuật và cơng nghệ trong q
trình phát triển của nhân loại kéo theo sự thay đổi cơ bản về phân công lao động xã hội
cũng như tạo bước phát triển năng suất lao động cao hơn hẳn nhờ áp dụng một cách phổ
biến những tính năng mới trong kỹ thuật - cơng nghệ đó vào đời sống xã hội.
*Vai trị của Cách mạng cơng nghiệp đối với phát triển
Một là, thúc đẩy sự phát triển lực lượng sản xuất
Các cuộc Cách mạng cơng nghiệp có tác động vô cùng to lớn đến sự phát
triển lực lượng sản xuất của các quốc gia, đồng thời, tác động mạnh mẽ đến q
trình điều chỉnh cấu trúc và vai trị của các nhân tố trong lực lượng sản xuất xã
hội. Về tư liệu lao động, từ chỗ máy móc ra đời thay thế cho lực lượng sản xuất
thủ công cho đến sự ra đời của máy tính điện tử, chuyển nền sản xuất sang giai
đoạn tự động hóa, tài sản cố định thường xuyên được đổi mới, quá trình tập trung
hóa sản xuất được đẩy nhanh.
Cách mạng cơng nghiệp có vai trị to lớn trong phát triển nguồn nhân lực,
nó vừa đặt ra những đòi hỏi về chất lượng nguồn nhân lực ngày càng cao nhưng
mặt khác lại tạo điều kiện để phát triển nguồn nhân lực. Cuộc Cách mạng công
nghiệp lần thứ nhất đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng suất lao động,
gia tăng của cải vật chất, dẫn đến những thay đổi to lớn về kinh tế - xã hội, văn
hóa và kỹ thuật.
Về đối tượng lao động, Cách mạng công nghiệp đã đưa đối tượng sản xuất
của con người vượt quá những giới hạn về tài nguyên thiên nhiên cũng như sự
phụ thuộc của sản xuất vào các nguồn năng lượng truyền thống. Hiện nay, các
5
Downloaded by Free Games Android ()



lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

yếu tố đầu vào của sản xuất sẽ thay đổi căn bản. Những đột phá của cuộc Cách
mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0) sẽ làm mất đi những lợi thế sản xuất truyền
thống, đặc biệt là từ các nước đang phát triển như nhân công rẻ, dồi dào hay sở
hữu nhiều tài nguyên.
Thành tựu của các cuộc Cách mạng công nghiệp tạo điều kiện để các nước
tiên tiến tiếp tục đi xa hơn trong phát triển khoa học công nghệ và ứng dụng các
thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến vào sản xuất và đời sống. Đồng thời, tạo
cơ hội cho các nước đang và kém phát triển tiếp cận với những thành tựu mới của
khoa học công nghệ, tận dụng lợi thế của những nước đi sau, thực hiện công
nghiệp hóa, hiện đại hóa để bứt phá, rút ngắn khoảng cách về trình độ phát triển
đối với các nước đi trước.
Cách mạng công nghiệp tạo cơ hội cho các nước phát triển nhiều ngành
kinh tế và những ngành mới thông qua mở rộng ứng dụng những thành tựu về
công nghệ thông tin, công nghệ số, công nghệ điều khiển, công nghệ sinh học.
Cách mạng công nghiệp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, hình thành cơ cấu
kinh tế mới theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế và hiệu quả cao. Các thành tựu
mới của khoa học công nghệ được ứng dụng để tối ưu hóa q trình sản xuất,
phân phối, trao đổi, tiêu dùng và quản lý, quản trị, …
Từ góc độ tiêu dùng, người dân được hưởng lợi nhờ tiếp cận được với
nhiều sản phẩm và dịch vụ mới có chất lượng cao với chi phí thấp hơn.
Hai là, thúc đẩy hoàn thiện quan hệ sản xuất
Trước hết là sự biến đổi về sở hữu tư liệu sản xuất. Ngay từ cuộc cách
mạng công nghiệp lần thứ nhất, nền sản xuất lớn ra đời thay thế dần cho sản xuất
nhỏ, khép kín, phân tán. Q trình tích tụ và tập trung tư bản dưới tác động của

quy luật giá trị thặng dư và cạnh tranh gay gắt đã đẻ ra những xí nghiệp có quy
mơ lớn. Dưới tác động của cách mạng khoa học công nghệ, sở hữu tư nhân khơng
cịn đủ khả năng đáp ứng nhu cầu của sản xuất và yêu cầu cải tiến kỹ thuật. Tư
bản buộc phải liên kết lại dưới hình thức công ty cổ phần và sự phát triển của loại
6
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

hình cơng ty này cho phép mở rộng chủ thể sở hữu tư bản ra thành các phần khác
của xã hội.
Cách mạng công nghiệp tạo điều kiện để tiếp thu, trao đổi kinh nghiệm tổ
chức, quản lý kinh tế - xã hội giữa các nước. Thơng qua đó, các nước lạc hậu có
thể rút ra những bài học kinh nghiệm của các nước đi trước để hạn chế những sai
lầm, thất bại trong q trình phát triển. Cách mạng cơng nghiệp cũng tạo điều kiện
cho các nước mở rộng quan hệ đối ngoại, hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, huy
động cao nhất các nguồn lực bên ngoài cho phát triển, từng bước tham gia vào
chuỗi giá trị toàn cầu, tạo khả năng biến đổi các hệ thống sản xuất, quản lý, quản
trị kinh tế và doanh nghiệp; phát triển những mô hình kinh doanh mới, nâng cao
sức cạnh tranh của nền kinh tế và các doanh nghiệp.
Ba là, thúc đẩy đổi mới phương thức quản trị phát triển
Phương thức quản trị, điều hành của chính phủ cũng có sự thay đổi nhanh
chóng để thích ứng với sự phát triển của cơng nghệ mới, hình thành hệ thống tin
học hóa trong quản lý và “chính phủ điện tử”. Thể chế quản lý kinh doanh trong
các doanh nghiệp cũng có những biến đổi lớn với việc sử dụng công nghệ cao để
cải tiến quản lý sản xuất, thay đổi hình thức tổ chức doanh nghiệp.


1.1.2 Cơng nghiệp hóa
Cơng nghiệp hóa là q trình chuyển đổi nền sản xuất xã hội từ dựa trên lao động
thủ cơng là chính, sang nền sản xuất xã hội dựa chủ yếu trên lao động bằng máy móc
nhằm tạo ra năng suất lao động xã hội cao.

1.2 Cách mạng công nghiệp 4.0
*Khái niệm cách mạng công nghiệp 4.0
Thuật ngữ "Cách mạng công nghiệp lần thứ tư" đã được áp dụng cho sự phát triển
công nghệ quan trọng một vài lần trong 75 năm qua. Khái niệm Công nghiệp 4.0 hay
nhà máy thông minh lần đầu tiên được đưa ra tại Hội chợ cơng nghiệp Hannover tại
Cộng hịa Liên bang Đức vào năm 2011. Công nghiệp 4.0 nhằm thông minh hóa quá
7
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

trình sản xuất và quản lý trong ngành công nghiệp chế tạo. Sự ra đời của Công nghiệp
4.0 tại Đức đã thúc đẩy các nước tiên tiến khác như Mỹ, Nhật, Trung Quốc, Ấn Độ thúc
đẩy phát triển các chương trình tương tự nhằm duy trì lợi thế cạnh tranh của mình.
Năm 2013, một từ khóa mới là "Cơng nghiệp 4.0" (Industrie 4.0) bắt đầu nổi lên
xuất phát từ một báo cáo của chính phủ Đức đề cập đến cụm từ này nhằm nói tới chiến
lược cơng nghệ cao, điện tốn hóa ngành sản xuất mà không cần sự tham gia của con
người. Cụ thể, đây là “một cụm thuật ngữ cho các công nghệ và khái niệm của tổ chức
trong chuỗi giá trị” đi cùng với các hệ thống vật lý trong không gian ảo, Internet kết nối
vạn vật (IoT) và Internet của các dịch vụ (IoS). Hiện nay, Công nghiệp 4.0 đã vượt ra
khỏi khuôn khổ dự án của Đức với sự tham gia của nhiều nước và trở thành một phần
quan trọng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

*Cách mạng công nghiệp 4.0 mang đến những công nghệ nào?
Bản chất của CMCN lần thứ 4 là dựa trên nền tảng cơng nghệ số và tích hợp tất cả
các cơng nghệ thơng minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức sản xuất; nhấn mạnh
những công nghệ đang và sẽ có tác động lớn nhất là cơng nghệ in 3D, công nghệ sinh
học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ tự động hóa, người máy, ...
Cuộc CMCN thứ 4 hay Công nghiệp 4.0, là xu hướng hiện tại của tự động hóa và
trao đổi dữ liệu trong cơng nghệ sản xuất. Nó bao gồm các hệ thống mạng vật lý, mạng
Internet kết nối vạn vật và điện toán đám mây. Cuộc CMCN lần thứ 4 không chỉ là về
các máy móc, hệ thống thơng minh và được kết nối, mà cịn có phạm vi rộng lớn hơn
nhiều. Cơng nghiệp 4.0 tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra các “nhà máy thông
minh” hay “nhà máy số”. Trong các nhà máy thông minh này, các hệ thống vật lý khơng
gian ảo sẽ giám sát các q trình vật lý, tạo ra một bản sao ảo của thế giới vật lý

8
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH ĐỀ TÀI
2.1 Cơ hội và thách thức của cách mạng công nghệ 4.0 đối với
các nước đang phát triển
2.1.1 Cơ hội
Trong lĩnh vực phân phối, Cách mạng công nghiệp 4.0 đã thúc đẩy nâng cao năng
suất lao động, làm giảm chi phí sản xuất, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống của
người dân. Cách mạng công nghiệp giúp cho việc phân phối và tiêu dùng trở nên dễ
dàng và nhanh chóng, làm thay đổi đời sống xã hội của con người.
Cách mạng 4.0 tác động mạnh mẽ đến phương thức quản trị và điều hành của nhà

nước. Việc quản trị và điều hành của nhà nước phải được thực hiện thông qua hạ tầng số
và Internet. Kỷ nguyên số với các công nghệ mới, nền tảng điều hành mới liên tục thay
đổi cho phép người dân được tham gia rộng rãi hơn vào việc hoạch định chính sách.
Đồng thời, các cơ quan cơng quyền có thể dựa trên hạ tần cơng nghệ số để tối ưu hóa hệ
thống giám sát và điều hành xã hội theo mô hình “chính phủ điện tử”, “đơ thị thơng
minh”, …
Phương thức quản trị doanh nghiệp dựa trên áp dụng các phần mềm và quy trình
trong quản lý, tiến hành số hóa các quá trình quản trị, quá trình kinh doanh, bán hàng sẽ
tiết giảm được chi phí quản lý, điều hành. Làn sóng cơng nghệ mới giúp các doanh
nghiệp nâng cao năng lực sản xuất, đáp ứng chính xác hơn nhu cầu của khách hàng, tạo
giá trị gia tăng bằng chất lượng chứ khơng phải bằng tài chính, đồng thời có thể sử dụng
công nghệ để tối ưu việc sử dụng các nguồn lực bên ngồi. Các xu thế cơng nghệ cũng
đang mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ có
thể khởi nghiệp sáng tạo, có cơ hội thâm nhập thị trường với nhiều sản phẩm, dịch vụ
cơng nghệ mang tính đột phá.
Cách mạng công nghiệp 4.0 không chỉ là sự phát triển của cơng nghệ cao có khả
năng kết nối và tạo ra một mạng lưới trao đổi thông tin giữa tất cả mọi vật, mà nó cịn
tạo điều kiện cho sự phát triển của nhiều lĩnh vực như: gen, công nghệ nano, năng lượng
9
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

tái tạo, máy tính lượng tử, đưa kinh tế thế giới bước vào giai đoạn tăng trưởng. Với sự
xuất hiện của robot có trí tuệ nhân tạo làm biến đổi tất cả các ngành công nghiệp, từ sản
xuất đến cơ sở hạ tầng, mang lại nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực giao thơng, y tế,
giáo dục. Cách mạng cơng nghiệp 4.0 có thể thay đổi hoàn toàn cách con người sinh

sống, làm việc và quan hệ với nhau. Cuộc cách mạng này đã tạo ra các sản phẩm và dịch
vụ mới với chi phí khơng đáng kể. Internet, điện thoại thơng minh và hàng ngàn các ứng
dụng khác đang làm cho cuộc sống của con người trở nên thuận tiện và năng suất hơn,
đồng thời tạo điều kiện để mọi người khỏi lao động tay chân nặng nhọc.

2.1.1 Thách thức
Về đối tượng lao động, cuộc cách mạng 4.0 sẽ làm mất đi lợi thế sản xuất truyền
thống, đặc biệt là từ các nước đang phát triển như nhân công rẻ, dồi dào hay sở hữu
nhiều tài nguyên. Việc cách mạng 4.0 phát triển cũng có tác động tiêu cực đến việc làm
và thu nhập. Nạn thất nghiệp và phân hóa thu nhập gay gắt hơn là nguyên nhân chính
dẫn đến gia tăng sự bất bình đẳng, buộc các nước phải điều chỉnh chính sách phân phối
thu nhập và an sinh xã hội, nhằm giải quyết những mâu thuẫn cố hữu trong phân phối
của nền kinh tế thị trường.
Cách mạng công nghiệp 4.0 mới chỉ bắt đầu ở một vài nước, nhưng cách mạng
công nghiệp 3.0 lại đang tác động mạnh hơn ở đại đa số các quốc gia trên thế giới. Một
số nước lạc hậu hiện chưa thực hiện xong các nội dung của Cách mạng công nghiệp lần
thứ nhất và lần thứ hai. “Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai vẫn chưa đến được
với 17% dân số của thế giới - tức ước tính khoảng gần 1,3 tỉ người chưa tiếp cận được
với điện. Điều này cũng chính xác với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, với hơn
một nửa dân số thế giới, 4 tỉ người mà phần lớn đang sống ở những nước đang phát
triển, chưa tiếp cận Internet”.
Cách mạng công nghiệp 4.0 yêu cầu các quốc gia phải có hệ thống thúc đẩy đổi
mới sáng tạo, chuyển đổi hoạt động sản xuất lên một trình độ cao hơn, tri thức hơn, tạo
ra năng suất và giá trị cao hơn, nâng cao sức cạnh tranh, đồng thời đáp ứng được u cầu
của q trình tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế.
10
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101


Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

Làn sóng đổi mới công nghệ tốc độ cao song hành với hội nhập và tự do hóa
thương mại tồn cầu sẽ tạo sức ép cạnh tranh rất lớn, buộc các doanh nghiệp phải thích
ứng với vai trị của Cách mạng cơng nghiệp lần thứ tư (4.0).

2.2 Liên hệ Việt Nam
2.2.1 Cơ hội
1. Các chủ thể trong nền kinh tế có điều kiện tiếp thu và ứng dụng những tiến bộ.
thành tựu công nghệ của nhân loại, trước hết là công nghệ thông tin, công nghệ số công
nghệ điều khiển và tự động hóa để nâng cao năng suất, hiệu quả trong tất cả các khâu
của nền sản xuất xã hội.
2. Cơ hội phát triển nhanh hơn nhiều ngành kinh tế và phát triển những ngành mới
thông qua mở rộng ứng dụng những tiến bộ thành tựu về công nghệ thông tin, công nghệ
số công nghe điều khiển, công nghệ sinh học (thuộc các lĩnh vực như công nghiệp không
gian, công nghiệp sáng ra, cơng nghiệp giải trí, cơng nghiệp sinh học, cơng nghiệp quốc
phịng, nơng nghiệp ứng dụng cơng nghệ cao.
3. Cơ hội địn đầu, hình thành và phát triển nhanh nền kinh tế tri thức thu hẹp
khoảng cách và đuổi kịp những nước đi trước trong khu vực và thế giới thông qua tiếp
thu, làm chủ và ứng dụng thual vào sản xuất kinh doanh, quản lý những tiến bộ, thành
tru công nghe (kể cả phương thức sản xuất, quản lý từ cuộc CMCN lần 3. Đặc biệt là
tăng lượng mặt trời, năng lượng sinh học, Việt Nam có lợi thế đối với hai loại hình tăng
lương này bởi chi phí của nó khơng q cao. Việc chuyển dịch cơ cấu năng lượng sẽ
giúp Việt Nam giảm tải được áp lực và mơi trường và sư phụ thuộc vào bên ngồi đối
với thủy điện nhiệt điện, dầu khí và điện hạt nhân.
4. Lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghệ mạng xã hội, di động, phân tích và
điện tốn đám mây (SMAC) đang là xu hướng mới mẻ của cả thế giới và Việt Nam có
cơ hội phát triển lĩnh vực này. Với lợi thế hiện có như hạ tầng Internet tương đối tốt, giá
rẻ trong khi thiết bị di động cấu hình cao, giá thấp đang trở nên phổ biến cũng như sự

khuyến khích phát triển của chính phủ, Việt Nam có tiềm năng phát triển cơng nghệ
SMAC rất lớn. Việt Nam có các đối tác quan trọng là các tập đồn cơng nghệ lớn và có
11
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

nhiều kinh nghiệm như Microsoft trong quá trình tư vấn, xây dựng, và phát triển SMAC
nói chung và điện tốn đám mây tại Việt Nam. Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 này là
một cơ hội để Việt Nam đuổi kịp các nước phát triển trong kỷ nguyên số. Việc ứng dụng
kỷ nguyên số còn cho phép chúng ta đẩy nhanh được việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo
trong nhiều ngành nghề, góp phần khắc phục những khó khăn hiện có. Những ngành cần
ứng dụng này nhất hiện nay là thương mại điện tử, giao thông vận tải, đo lường địa chất,
hay đo lường chất lượng môi trường.
5. Công nghệ sinh học, CMCN 4.0 có tác động mạnh mẽ đến năng suất cũng như
chất lượng cây trồng vật ni, từ đó, tăng giá trị gia tăng trong mỗi sản phẩm nông
nghiệp. Việt Nam được đánh giá vẫn có lợi thế đối với ngành Nơng nghiệp. Nếu có
những sự cải cách về giống cùng cách thức nuôi, trồng sẽ tạo ra một nền nông nghiệp
sạch với các sản phẩm có chất lượng cao, đủ sức cạnh tranh trên thị trường thế giới. Đối
với lĩnh vực y tế, nhiều bệnh nan y, nhất là ung thư đang trở thành vấn đề sức khỏe mang
tính chất toàn cầu, gây ra những mất mát về người, sự tốn kém về kinh tế trong điều trị
và ngăn chặn. Những cơng trình nghiên cứu của cơng nghệ sinh học ứng dụng thành
công trong y dược, đặc biệt là trong sản xuất thuốc và trong chuẩn đoán bệnh là đặc biệt
quan trọng đối với Việt Nam trong giai đoạn tới đây.

2.2.2 Thách thức
1. Thách thức trong lĩnh vực giải quyết việc làm: với sự mở rộng ứng dụng các

thành tựu của cơng nghệ thơng tin, điều khiển, tự động hóa. Các hệ thống robot có trí
thơng minh nhân tạo sẽ thay thế con người trong nhiều công đoạn hoặc trong toàn bộ
dây chuyền sản xuất nhất là trong những ngành sử dụng nhiều lao động. Đây là một
trong những thách thức lớn nhất, bởi chuyển dịch cơ cấu lao động trong gần 20 năm qua
của Việt Nam rất chậm và chậm hơn nhiều nếu so với chuyển dịch cơ cấu GDP. Nền
kinh tế Việt Nam hiện nay vẫn dựa nhiều vào các ngành thâm dụng lao động giá rẻ. Tuy
nhiên, trong xu thế phát triển của kinh tế tri thức, nguồn nhân lực có trình độ chun
mơn giỏi, có năng lực sáng tạo mới là lợi thế.

12
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

2. Các công nghệ hiện đại châm ngòi cho cuộc cách mạng mới trong nhiều ngành
trong nền kinh tế thế giới như công nghệ in 3D, robot và tự động hóa lại sử dụng rất ít
nhân cơng. Các loại hình cơng nghệ này sẽ thách thức mơ hình “sản xuất hàng loạt”
bằng mơ hình “tùy chỉnh hàng loạt” và tự động hóa với chi phí thấp hơn. Trong tương
lai, nhiều lao động trong các ngành nghề của Việt Nam có thể thất nghiệp ví dụ như lao
động dệt may, lắp ráp, số lao động này hiện đang chiếm một tỷ trọng không nhỏ trong
lực lượng lao động của nước ta hiện nay. Ngoài ra, chất lượng nguồn nhân lực thấp cũng
làm cản trở về nâng cao năng lực tiếp thu, làm chủ và ứng dụng hiệu quả các công nghệ
mới ở các quy mô doanh nghiệp, ngành lĩnh vực và cả nền kinh tế trong điều kiện xuất
phát điểm phát triển của Việt Nam còn thấp so với nhiều nước.
3. Thách thức về quản trị nhà nước cũng là một trong những thách thức lớn nhất
đối với nước ta. Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước sẽ gặp nhiều khó
khăn nếu công cuộc cải cách cơ cấu kinh tế, đổi mới mơ hình tăng trưởng được Nhà

nước đề ra trong thời gian qua thực hiện không thành công. Bên cạnh đó, những thách
thức về an ninh phi truyền thống sẽ tạo ra áp lực lớn nếu Nhà nước không đủ trình độ về
cơng nghệ và kỹ năng quản lý để ứng phó.
4. Các nước cơng nghiệp mới nổi và nhiều nước đang phát triển đều cạnh tranh
quyết liệt, tìm cách thu hút, hợp tác để có đầu tư, chuyển giao cơng nghệ, nhanh chóng
ứng dụng những thành tựu cơng nghệ từ cuộc Cách mạng công nghiệp thứ 4 đem lại để
giành lợi thế phát triển. Áp lực lớn cho Việt Nam về sự tỉnh táo trong hội nhập, hợp tác
quốc tế, phát triển nền kinh tế thị trường nhất là thị trường khoa học công nghệ, cải thiện
đổi mới môi trường đầu tư kinh doanh, tích lũy đầu tư để thu hút chuyển giao, ứng dụng
nhanh những thành tựu khoa học công nghệ vào phát triển nền kinh tế.

13
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP
3.1 Đối với các cơ quan tổ chức
1. Nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho công nhân lao động, đặc biệt là người
lao động ở các khu công nghiệp, khu chế xuất. Từng bước thực hiện chính sách tiền
lượng bảo đảm đời sống cho người lao động và có tích lũy từ tiền lương; đồng thời, nhân
rộng cơ hội cho công nhân mua cổ phần trong doanh nghiệp, nhằm góp phần xây dụng
quan hệ lao động hài hịa, ổn định và tiến bộ, giảm thiểu tranh chấp lao động và định
công trong doanh nghiệp. Các cơ quan chức năng và tổ chức cơng đồn cần tăng cường
cơng tác kiểm tra, thanh tra để bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người
lao động xử lý nghiêm các doanh nghiệp vi phạm quyền lợi của người lao động. Xây
dựng và thực hiện tốt các chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất

nghiệp, chính sách cụ thể giải quyết nhà ở cho người lao động. Khi phê duyệt các khu
công nghiệp, khu chế xuất, cần yêu cầu quỹ đất tương xứng để xây dựng nhà ở và các
cơng trình dịch vụ thiết yếu cho công nhận. Chú trọng chăm lo xây dựng đời sống văn
hóa - tỉnh thàn, nhất là quan tâm tới các dịch vụ văn hóa, thể thao, chăm sóc sức khỏe
cho người lao động.
2. Nâng cao chất lượng đào tạo nghề, phát triển đội ngũ cơng nhận có trình độ
cao, ngày càng làm chủ được khoa học - công nghệ có kỹ năng lao động, tác phong cơng
nghiệp, ý thức kỷ luật. Cần kịp thời bổ sung, sửa đổi, xây dựng chính sách đào tạo và
đào tạo lại cơng nhân, tạo điều kiện cho họ tự học tập nâng cao trình độ điều chỉnh, bổ
sung quy hoạch mạng lưới các cơ sở dạy nghề gắn với các ngành, các vùng kinh tế trong
điểm. Khuyến khích các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế dành kinh phí và
thời gian thích đáng cho đào tạo lại công nhân.
3. Xây dựng và thực hiện nghiêm hệ thống chính sách pháp luật liên quan đến
việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của cơng nhân. Xây dựng, hồn thiện
các chính sách, pháp luật về lao động, việc làm, đời sống, nâng cao thể chất cho công
nhân. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Nhà nước, tổ chức cơng đồn và các
14
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

tổ chức chính trị - xã hội khác trong doanh nghiệp có chế tài xử lý nghiêm các tổ chức
và cá nhân vi phạm chính sách pháp luật. Khuyến khích, tạo điều kiện cho người lạo
động chủ động học tập nâng cao kiến thức pháp luật, nắm bắt những quy định cơ bản về
quyền và nghĩa vụ của mình trong quan hệ lao động, giúp họ tự hào về quyền và lợi ích
chính đáng trong lao động.
4. Nhà nước hỗ trợ kinh phí cho người lao động trong các doanh nghiệp có nhu

cầu đào tạo kỹ năng mới để chuyển đổi công việc trong q trình chuyển đổi số, ứng
dụng khoa học cơng nghệ để đổi mới sản xuất kinh doanh, hỗ trợ để đào tạo nghề cho
người lao động thất nghiệp trong q trình chuyển đổi số.
5. Xây dựng chính phủ điện tử hướng tới chính phủ số. Ứng dụng mạnh mẽ công
nghệ số vào quản lý nhà nước trong tất cả các lĩnh vực, cắt bỏ, đơn giản hóa và số hóa
các loại thủ tục, giấy tờ, giảm thiếu yêu cầu tiếp xúc trực tiếp giữa cơ quan nhà nước và
tổ chức, cá nhân, cung cấp dịch vụ công trực tuyến cấp độ 4, xây dựng và ban hành tiêu
chuẩn dịch vụ cơng điện tử để áp dụng trong q trình xây dựng chính phủ điện tử.
6. Phát triển và nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia. Cơ cấu lại toàn diện
hệ thống các cơ sở nghiên cứu khoa học công nghệ công lập; xây dựng và phát triển các
trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia, tập trung vào các công nghệ chủ chốt của cuộc
CMCN 4.0, phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia theo hướng lấy doanh nghiệp
làm trung tâm, trường đại học và viên nghiên cứu là chủ thể nghiên cứu mạnh.
7. Đầu tư phát triển một số công nghệ cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ
tư. Nhà nước chủ động tạo môi trường thử nghiệm cho các sản phẩm, dịch vụ, công
nghệ của CMCN 4.0; xây dựng các cơ sở dữ liệu để đáp ứng nhu cầu nghiên cứu các
cơng nghệ của CMCN 4.0 xây dựng các chính sách ưu đãi thuế mới nhằm khuyến khích
doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu phát triển và cung cấp các sản phẩm, dịch vụ sử
dụng các công nghệ ưu tiên.

3.2 Đối với trường học
1. Trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, nguồn lực con người chất lượng cao
mới là nguồn lực chủ yếu cho sự phát triển kinh tế xã hội thay vì nguồn lực tài chính hay
15
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu


nhân công rẻ, kém chất lượng. Chính vì vậy cần phải mở thêm nhiều lớp bồi dưỡng sử
dủng các thiết bị thông minh…mở các khóa học trên mạng Internet là những xu hướng
cần được hướng tới trong tương lai.
2. Cần phải bổ sung các kỹ năng mới cho người tốt nghiệp ra trường cũng phải
thay đổi tư duy, tư duy sáng tạo, phối hợp, định hướng dịch vụ cũng như đưa ra quyết
định trong những tình huống phức tạp cũng là kỹ năng cần thiết trong kỷ nguyên 4.0 để
đáp ứng yêu cầu của một thị trường lao động mới.
3. Giảng viên phải giúp sinh viên điều chỉnh định hướng về chất lượng và ý nghĩa
của nguồn thông tin, phải là nhà giáo dục chuyên nghiệp có đầu óc sáng tạo, biết phê
phán, tư duy độc lập, năng lực hợp tác tích hợp hỗ trợ có hiệu quả giữa người học với
những gì họ muốn biết, là người cung cấp cách hiểu mới cho người học. Nâng cao năng
lực sử dụng các phương tiện công nghệ, sử dụng thành thạo các phương tiện cơng nghệ
phục vụ q trình dạy học, chuyển đổi từ các hình thức giảng dạy truyền thống sang các
hình thức giảng dạy áp dụng cơng nghệ số hóa.
4. Bồi dưỡng năng lực chuyên môn bằng các phương pháp hiện đại, tiên tiến:
Hiện nay, nhiều giảng viên chưa tiếp cận được với các mơn hình dạy học mới sẽ làm hạn
chế việc rèn kỹ năng nghề cho sinh viên sư phạm. Vì thế cơng tác bồi dưỡng chun
mơn, nghiệp vụ cho giảng viên nên kết hợp các mơ hình đảo tạo tiên tiến 4.0, đào tạo
trực tuyến, từ xa để giảng viên sư phạm vừa nâng cao trình độ chun mơn, vừa tiếp cận
các mơ hình dạy học mới. Các hình thức dạy học này sẽ giúp giảng viên bổ sung vào
kiến thức nghiệp vụ, làm phong phú hơn các hình thức dạy học của mình.
5. Sinh viên có nhiều cơ hội học tập trong những khoảng thời gian khác nhau và ở
những nơi khác nhau. Việc học tập sẽ trở nên dễ dàng và thuận tiện khi có các cơng cụ
học tập trực tuyến hỗ trợ cho việc học tập từ xã và tự học Các lớp học dường như sẽ bị
đảo ngược so với các lớp học truyền thống hiện nay, phần lý thuyết sẽ là tự học, học trực
tuyến bên ngối lớp học, cịn phần thực hành sẽ được giảng dạy và hướng dẫn trực tiếp
trên lớp.

16

Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

6. Cá nhân hóa việc học tập: Sinh viên sẽ học cách thích nghi với các công cụ hỗ
trợ học tập phù hợp với khả năng của mỗi cá nhân. Mỗi nhóm sinh viên có trình độ khác
nhau sẽ được thử thách bởi các nhiệm vụ có mức độ khó khăn khác nhau. Sinh viên có
cơ hội thực hành nhiều hơn đối với các học phần khó cho đến khi đạt yêu cầu Sinh viên
sẽ được cũng có kiến thức cũng như có được kinh nghiệm tích cực trong q trình học
tập đọc lớp của mình, họ sẽ có động lực hơn cũng như tự tin hơn về khả năng học tập
của mình. Hơn nữa, giảng viên sẽ dễ dàng thấy được trình độ của từng sinh viên để can
thiệp và giúp đỡ kịp thời.
7. Trải nghiệm thực tế: Mỗi một chương trình học đều được gắn liền với một lĩnh
vực ngành nghề nhất định trong xã hội, do vậy, kinh nghiệm trong từng lĩnh vực sẽ được
chứng minh trong từng chương trình, từng môn học. Các trường đại học sẽ tạo nhiều cơ
hội để sinh viên có được các kỹ năng thực tế ở mỗi lĩnh vực đại diện cho chương trình
học của mình. Điều này có nghĩa là chương trình sẽ tạo ra nhiều khoảng trống cho sinh
viên hồn thiện thơng qua thực hành thực tế, tư vấn và tham gia vào các dự án hợp tác.
8. Tư vấn sẽ trở nên ngày càng quan trọng hơn; Sinh viên sẽ ngày càng độc lập
hơn trong việc học tập của mình, lấy tự học là chính, giáo viên như một người hướng
dẫn và là một tâm điểm trong nguồn dữ liệu thông tin khổng lồ mà sinh viên sẽ phải đi
qua.

17
Downloaded by Free Games Android ()



lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

KẾT LUẬN CHUNG
Trước tác động của Cách mạng công nghiệp 4.0, mọi thứ đều được thay đổi theo
hướng hiện đại. Mỗi tổ chức, các nhân hay đất nước đều phải có nhận thức rõ ràng về sự
thay đổi này và tự chuẩn bị cho bản thân những kiến thức và kỹ năng phù hợp để đón
nhận sự thay đổi hiện đại của thế giới. Các đất nước đang phát triển phải nhanh chóng
tranh thủ nắm bắt cơ hội của Cách mạng công nghiệp 4.0 này để có thể phát triển kinh
tế, xã hội khơng để đất nước mình bị thụt lùi lại q sâu so với các nước khác. Nhưng
khơng phải vì thế mà cứ nhắm mắt chạy theo các nước lớn, không biết lường trước
những thách thức, khó khăn, hạn chế của đất nước mình. Các đất nước đang phát triển
nói chung và Việt Nam nói riêng phải chủ động và tận dụng các cơ hội mà Cách mạng
công nghiệp 4.0 đem tới nhằm thúc đẩy q trình đổi mới mơ hình tăng trưởng, cơ cấu
lại nền kinh tế gắn với thực hiện đột phá chiến lược và hiện đại hóa đất nước; sáng tạo
nhân lực chất lượng cao; nâng cao chất lượng cuộc sống, phúc lợi của người dân; đảm
bảo vững chắc quốc phịng, an ninh, mơi trường sinh thái.

18
Downloaded by Free Games Android ()


lOMoARcPSD|17160101

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Đăng Thu

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Kinh tế chính trị Mac Lê-nin
2.


/>
3.

/>
4.

/>
5.

/>
6.

/>
19
Downloaded by Free Games Android ()