Chịu trách nhiệm xuất bản
GIÁM ĐỐC - TỔNG BIÊN TẬP
PGS.TS. PHẠM MINH TUẤN
Chịu trách nhiệm nội dung
PHÓ GIÁM ĐỐC - PHĨ TỔNG BIÊN TẬP
ThS. PHẠM THỊ THINH
Biên tập nội dung:

Trình bày bìa:
Chế bản vi tính:
Đọc sách mẫu:

ThS. PHẠM THỊ NGỌC BÍCH
ThS. NGUYỄN THỊ HẢI BÌNH
TS. VŨ THỊ HƯƠNG
TS. NGUYỄN DIỆU LINH
NGUYỄN MAI ANH
ThS. NGUYỄN THANH HƯƠNG
ThS. NGUYỄN VIỆT HÀ
ĐƯỜNG HỒNG MAI
NGUYỄN THỊ HẰNG
MAI ANH - THANH HƯƠNG
BÍCH LIỄU

Số đăng ký kế hoạch xuất bản: …2022/CXBIPH/..-../CTQG.
Số quyết định xuất bản: ..-QĐ/NXBCTQG, ngày ../../2022.
Nộp lưu chiểu: tháng .. năm 2022.
Mã ISBN: 978-604-57-….-…

BAN TUYỂN CHỌN
GS.TS. NGUYỄN CHÍ BỀN
PGS.TS. LÂM NHÂN
PGS.TS. PHẠM LAN OANH
TS. NGUYỄN HO NG




5


6


7


8


9


10



11

41 C

Phiên họp thứ 41, Paris, năm 2021

41 C / 15
26 tháng 10 năm 2021
Bản gốc: tiếng Pháp
Mục 5.1 của chương trình làm việc tạm thời

ĐỀ XUẤT CỦA CÁC QUỐC GIA TH NH VIÊN
TỔ CHỨC LỄ KỶ NIỆM V O NĂM 2022 - 2023
M

UNESCO CÓ THỂ CÙNG THỰC HIỆN

ĐỀ CƯƠNG
Nguồn: Quyết định 211EX/30 và Quyết định 212EX/37
Bối cảnh: Theo Quyết định 195/EX25 và 206 EX/30, Chủ tịch
Hội đồng đã đệ trình tại phiên họp thứ 211 và 212 của Ban điều
hành các đề xuất của các quốc gia thành viên liên quan đến việc
tổ chức các ngày kỷ niệm được xem là tuân thủ các tiêu chí luật
định và thủ tục.
Mục đích: Đại hội được yêu cầu đưa ra quyết định đối với các
khuyến nghị của Ban Chấp hành liên quan đến việc tổ chức các
ngày kỷ niệm UNESCO có thể phối hợp thực hiện vào năm
2022 - 2023, được nêu trong Quyết định 211EX/30 và 212EX/37.
Yêu cầu quyết định: đoạn 4.



12
1. Theo thủ tục luật định để lựa chọn các ngày kỷ niệm
(Quyết định 195 EX/25 và 206 EX/30), Chủ tịch Hội đồng đã
trình lên Ban điều hành tại phiên họp thứ 211 danh sách 60 đề
cử đưa vào lịch biểu của các lễ kỷ niệm trong năm 2022 - 2023
(tài liệu 211 EX/30).
2. Theo Quyết định 195 EX/25 và 206 EX/30, các quốc gia
thành viên từ các khu vực có đại diện hoặc khơng có đại diện
được mời nộp các đề xuất mới cho giai đoạn 2022 - 2023 và gửi
kháng cáo (nếu có) liên quan đến các yêu cầu đã bị từ chối trong
giai đoạn thủ tục đầu tiên. Do đó, Chủ tịch Hội đồng đã đệ trình
lên Ban Chấp hành tại phiên họp thứ 212 danh sách 7 đề xuất,
bao gồm các đề xuất sửa đổi và đề xuất mới cho việc tổ chức các
ngày kỷ niệm UNESCO có thể phối hợp thực hiện vào năm
2022 - 2023 (tài liệu 207 EX/37).
3. Ban Chấp hành, tại phiên họp thứ 211 và 212, đã khuyến
nghị Đại hội đồng lựa chọn để tổ chức các ngày kỷ niệm do các
quốc gia thành viên đề xuất và có trong Quyết định 211 EX/30
và 212 EX/37. Kể từ khi Ban điều hành thông qua các quyết
định này, một số quốc gia thành viên đã thông báo cho Ban Thư
ký về những thay đổi trong tài trợ, do đó được ghi nhận trong
danh sách trình bày trong Phụ lục (Jordan cho ngày kỷ niệm số
34, Thổ Nhĩ Kỳ cho lễ kỷ niệm số 61 và Uzbekistan, Cộng hòa
Hồi giáo Iran và Tajikistan cho lễ kỷ niệm số 65.
Dự thảo nghị quyết được đề xuất

4. Vì những điều trên, Đại hội đồng có thể muốn thông qua
một nghị quyết theo 4 nội dung:
Đại hội,

Đã kiểm tra tài liệu 41 C/15,
Nhắc lại Quyết định 195 EX/25 và Quyết định 206 EX/30,


13
1. Khuyến khích các quốc gia thành viên cải thiện tính đại
diện theo khu vực địa lý và thúc đẩy bình đẳng giới nhằm nâng
cao chất lượng, tính đại diện và tầm nhìn của chương trình;
2. Quyết định rằng UNESCO sẽ phối hợp vào năm 20222023 với việc tổ chức lễ kỷ niệm các ngày kỷ niệm có trong Phụ
lục của tài liệu 41 C/15;
3. Đồng thời quyết định rằng bất kỳ đóng góp nào của Tổ
chức cho các lễ kỷ niệm này sẽ được tài trợ theo Chương trình
Tham gia, phù hợp với các quy tắc điều chỉnh Chương trình đó.


14
PHỤ LỤC
LỄ KỶ NIỆM NĂM 2022 - 2023 ĐƯỢC UNESCO PHỐI HỢP
THỰC HIỆN (NHƯ ĐƯỢC ĐỀ NGHỊ TRONG
ĐẠI HỘI THEO QUYẾT ĐỊNH 211 EX/30 V 212 EX/37;
DANH SÁCH ĐƯỢC LIỆT KÊ THEO THỨ TỰ
BẢNG CHỮ CÁI DỰA V O TÊN TIẾNG ANH
M CÁC TH NH VIÊN GỬI VỀ)
1.

2.

3.

4.


5.

6.

7.

Kỷ niệm 100 năm bắt đầu nghiên cứu khảo cổ học ở
Afghanistan (1922) (Afghanistan, với hỗ trợ của
Azerbaijan và Turkmenistan)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Tiến sĩ António
Agostinho Neto, nhà thơ, người sáng lập đất nước và là
Tổng thống đầu tiên của Angola (1922 - 1979) (Angola, với
sự hỗ trợ của Namibia và Mozambique)
Kỷ niệm 100 năm thành lập Ủy ban Điện ảnh Nhà nước
Armenia (1923) (Armenia, với sự hỗ trợ của Pháp, Gruzia
và Liên bang Nga)
Kỷ niệm 850 năm ngày mất của Nerses the Gracious (Nerses
Shnorhali), nhà thơ, biên niên sử, nhà thần học, nhạc sĩ và
dịch giả (1101/2 - 1173) (Armenia, với sự hỗ trợ của Cyprus,
Ý, Hy Lạp và Cộng hòa Ảrập Syria)
Kỷ niệm 200 năm ngày sinh của Haji Zeynalabdin Taghiyev,
nhà từ thiện (1823 - 1924) (Azerbaijan, với sự hỗ trợ của
Pakistan, Liên bang Nga và Thổ Nhĩ Kỳ)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của nhà soạn nhạc Fikret
Amirov (1922 - 1984) (Azerbaijan, với sự hỗ trợ của
Kyrgyzstan, Liên bang Nga và Thổ Nhĩ Kỳ)
Kỷ niệm 100 năm thành lập Thư viện Quốc gia Belarus
(1922) (Belarus, với sự hỗ trợ của Kazakhstan,
Kyrgyzstan, Cộng hòa Moldova, Liên bang Nga và

Tajikistan)


15
8.
9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

Kỷ niệm 100 năm Hội nghị Solvay đầu tiên về Hóa học
(1922) (Bỉ, với sự hỗ trợ của Pháp và Thy S)
K nim 200 nm ngy sinh ca Antụnio Gonỗalves Dias,
nhà thơ (1823 - 1864) (Brazil, với sự hỗ trợ của Cabo
Verde và Bồ Đào Nha)

Kỷ niệm 300 năm ngày sinh của Paisius of Hilendar, nhà
sử học (1722 - 1773) (Bulgaria, với sự hỗ trợ
của
Romania, Liên bang Nga và Slovenia)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Giáo sư Joseph Ki Zerbo,
nhà văn (1922 - 2006) (Burkina Faso, với sự hỗ trợ của
Côte d'Ivoire và Mali)
Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của Marija Jurić Zagorka, tiểu
thuyết gia và nhà nữ quyền (1873 - 1957) (Croatia, với sự hỗ
trợ của Bosnia và Herzegovina và Bắc Macedonia)
Kỷ niệm 100 năm ngày mất của họa sĩ Vlaho Bukovac
(1855 - 1922) (Croatia, với sự hỗ trợ của Bosnia và
Herzegovina và Bắc Macedonia)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của nhà khoa học Antonio
Núñez Jiménez (1923 - 1998) (Cuba, với sự hỗ trợ của
Nicaragua và Cộng hòa Bolivar Venezuela)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Marta Arjona, nhà điêu
khắc và thợ vẽ (1923 - 2006) (Cuba, với sự hỗ trợ của
Nicaragua và Cộng hòa Bolivar Venezuela)
Kỷ niệm 200 năm ngày sinh của Gregor Johann Mendel
(1822 - 1884) (Cộng hòa Séc, với sự hỗ trợ của Áo, Đức và
Slovakia)
Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của nhà thơ Hafiz Ibrahim
(1872 - 1932) (Ai Cập, với sự hỗ trợ của Jordan, Morocco
và Saudi Arabia)
Kỷ niệm 75 năm ngày mất của Huda Sha'arawi, nhà lãnh
đạo nữ quyền và người sáng lập ra người Ai Cập Liên minh
Nữ quyền (1879 - 1947) (Ai Cập, với sự hỗ trợ của Maroc)



16
19.

20.
21.
22.
23.
24.

25.

26.
27.

28.

29.

30.

Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Juri Lotman, nhà ký hiệu
học, học giả văn học và nhà sử học văn hóa (1922 - 1993)
(Estonia, với sự hỗ trợ của Hungary, Ý, Litva và Liên bang
Nga)
Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của Thérèse thành Lisieux,
nhà thần bí (1873 - 1897) (Pháp, với hỗ trợ của Bỉ và Ý)
Kỷ niệm 100 năm ngày mất của kỹ sư Gustave Eiffel
(1832 - 1923) (Pháp, với sự hỗ trợ của Bỉ và Hungary)
Kỷ niệm 100 năm thành lập Học viện Nghệ thuật Bang
Tbilisi (1922) (Georgia, với sự hỗ trợ của Armenia)

Kỷ niệm 100 năm thành lập Đại học Kỹ thuật Gruzia
(GTU) (1922) (Georgia, với sự hỗ trợ của Thổ Nhĩ Kỳ)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của nhà văn Judith Kerr
(1923 - 2019) (Đức, với sự hỗ trợ của Thụy Sĩ và Vương
quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland)
Kỷ niệm 25 năm ngày mất của Magda Staudinger, nhà
sinh vật học và thực vật học (1902 - 1997) (Đức, với sự hỗ
trợ của Estonia và Latvia)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ca sĩ Maria Callas (1923 1977) (Hy Lạp, với sự hỗ trợ của Pháp và Ý)
Kỷ niệm 250 năm ngày sinh của Catherine Flon, nhân vật
lịch sử (1772 - 1831) (Haiti, với sự hỗ trợ của Chile, Cuba
và Uruguay)
Kỷ niệm 200 năm bức thư của János Bolyai về việc khám
phá ra hình học phi Euclid (1823) (Hungary, với sự hỗ trợ
của Romania và Liên bang Nga)
Kỷ niệm 100 năm ngày mất của bác sĩ y khoa Vilma
Hugonnai (1847 - 1922) (Hungary, với sự hỗ trợ của Hà Lan,
Slovenia và Thụy Sĩ)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Pier Paolo Pasolini, đạo
diễn điện ảnh, nhà thơ , nhà văn, nhà viết kịch và trí thức
(1922 - 1975) (Ý, với sự hỗ trợ của Pháp, Đức, Ấn Độ, Maroc)


17
31.

32.

33.


34.

35.

36.

37.
38.

39.

40.

Kỷ niệm 00 năm ngày sinh của nữ diễn viên Adelaide
Ristori (1822 - 1906) (Ý, với sự hỗ trợ của Brazil, Pháp,
Ukraine)
Kỷ niệm 800 năm cuộc đời hoạt động của Muḥammad ibn
Alī ibn Malik Dād-i Tabrīzi, được biết đến với cái tên
Shams Tabrizi, nhà thần bí và nhà thơ (Cộng hòa Hồi giáo
Iran, với sự hỗ trợ của Afghanistan, Kazakhstan và Oman)
Kỷ niệm 1050 năm ngày sinh của Sheikh Abolhassan
Kharaghani, nhà thần bí (973 - 1033) (Hồi giáo Cộng hịa
Iran, với sự hỗ trợ của Afghanistan và Pakistan)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Naser Ed-din Al-Assad,
nhà văn (1923 - 2015) (Jordan, với hỗ trợ của Lebanon,
Oman và Palestine)
Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của Akhmet Baitursynuly, nhà
ngôn ngữ học và nhà văn (1872 - 1937) (Kazakhstan, với
sự hỗ trợ của Belarus, Cộng hòa Hồi giáo Iran, Tajikistan
và Thổ Nhĩ Kỳ)

Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Roza Baglanova, nhân
vật của công chúng, ca sĩ opera và nhạc pop (1922 - 2011)
(Kazakhstan, với sự hỗ trợ của Liên bang Nga và
Uzbekistan)
Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của nghệ sĩ Vilhelms Purvītis
(1872 - 1945) (Latvia, với sự hỗ trợ của Estonia và Litva)
Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của Jānis Endzelīns, nhà
ngôn ngữ học (1873 - 1961) (Latvia, với sự hỗ trợ của Đức
và Litva)
Kỷ niệm 700 năm thành lập Thành phố Vilnius (1323)
(Litva, với sự hỗ trợ của Czechia, Latvia, Ba Lan và
Ukraine)
Kỷ niệm 100 năm ngày mất của Hoàng tử Albert I của
Monaco (1848 - 1922) (Monaco, với hỗ trợ của Maroc và Bồ
Đào Nha)


18
41.

42.

43.

44.

45.

46.


47.

48.

49.

50.

Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Aco Šopov, nhà thơ
(1923 - 1982) (Bắc Macedonia, với sự hỗ trợ của Bosnia và
Herzegovina, Croatia, Pháp, Luxembourg, Montenegro,
Romania, Serbia, Slovenia và Tunisia)
Kỷ niệm 600 năm ngày sinh của Ahmed bin Majid, nhà
thám hiểm (giữa 1418 và 1432 - 1500) (Oman, với sự hỗ
trợ của Cộng hòa Hồi giáo Iran và Qatar)
Kỷ niệm 200 năm ngày sinh của nhà khoa học Ignacy
Łukasiewicz (1822 - 1882) (Ba Lan, với hỗ trợ của Áo,
Romania và Ukraine)
Kỷ niệm 550 năm ngày sinh của Nicolaus Copernicus, nhà
thiên văn học (1473 - 1543) (Ba Lan, với sự hỗ trợ của Đức
và Ý)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn, nhà tư tưởng José
Saramago (1922 - 2010) (Bồ Đào Nha, với sự hỗ trợ của
Angola, Brazil, Cabo Verde, Equatorial Guinea,
Mozambique và Tây Ban Nha)
Kỷ niệm 100 năm chuyến bay đầu tiên qua Nam Đại Tây
Dương (1922) (Bồ Đào Nha, với hỗ trợ của Brazil và Cabo
Verde)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Liviu Ciulei, đạo diễn sân
khấu và điện ảnh (1923 - 2011) (Romania, với sự hỗ trợ

của Pháp, Cộng hòa Moldova và Serbia)
Kỷ niệm 50 năm ngày mất của Elisa Leonida Zamfirescu,
kỹ sư hóa học (1877 - 1973) (Romania, với sự hỗ trợ của
Đức và Montenegro)
Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của Feodor Chaliapin, ca sĩ
opera và thính phòng (1873 - 1938) (Liên bang Nga, với sự
hỗ trợ của Azerbaijan, Pháp và Ý)
Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của Sergey Rachmaninov, nghệ
sĩ piano và nhà soạn nhạc (1873 - 1943) (Liên bang Nga, với
sự hỗ trợ của Azerbaijan, Cộng hòa Moldova và Thụy Sĩ)


19
51.

52.

53.
54.
55.

56.

57.

58.

59.

60.


Kỷ niệm 200 năm ngày sinh của nhà viết kịch Alexander
Ostrovsky (1823 - 1886) (Liên bang Nga và Belarus, với sự hỗ
trợ của Armenia, Bulgaria và Thái Lan)
Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của Nadežda Petrović, họa sĩ
và nhà hoạt động (1873 - 1915) (Serbia, với sự hỗ trợ của
Bosnia và Herzegovina, Pháp và Slovenia)
Kỷ niệm 200 năm ngày sinh của nhà văn Ján Palárik
(1822 - 1870) (Slovakia)
Kỷ niệm 200 năm ngày sinh của nhà thơ Janko Kráľ (1822
- 1876) (Slovakia)
Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của Jože Plečnik, kiến trúc sư
(1872 - 1957) (Slovenia, với sự hỗ trợ của Bulgaria và
Serbia)
Kỷ niệm 250 năm xây dựng hàng rào chắn nước Idrija
klavže (1772) (Slovenia, với sự hỗ trợ của Bulgaria và
Serbia)
Kỷ niệm 500 năm chuyến thám hiểm vòng quanh thế giới
đầu tiên của Fernando de Magallanes và Juan Sebastián
Elcano (1522) (Tây Ban Nha, với sự hỗ trợ của Andorra,
Chile và Bồ Đào Nha)
Kỷ niệm 2500 năm thành lập thị trấn cổ Takhti Sangin
(Tadjikistan, với sự hỗ trợ của Afghanistan, Kyrgyzstan và
Uzbekistan)
Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Cơng chúa Hồng gia
Galyani
Vadhana
Krom
Luang
Naradhiwas

Rajanagariesra (1923 - 2008) (Thái Lan, với sự hỗ trợ của
Trung Quốc, Ai Cập, Pháp, Maroc, Liên bang Nga và
Thụy Sĩ)
Kỷ niệm 200 năm ngày sinh Phraya Srisundaravohara
(Noi Achâryânkura), học giả, nhà văn và nhà giáo (1822 1891) (Thái Lan, với sự hỗ trợ của Ấn Độ, Nhật Bản,
Philippines và Việt Nam)


20
61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

Kỷ niệm 00 năm ngày mất của Süleyman Çelebi, nhà triết
học và nhà thơ (1351 - 1422) (Thổ Nhĩ Kỳ, với sự hỗ
trợ của Azerbaijan, Bosnia và Herzegovina, Georgia, Bắc
Macedonia, Romania và Ukraine)
Kỷ niệm 50 năm ngày mất của Âşı k Veysel, nhà thơ và
nhạc sĩ (1894 - 1973) (Thổ Nhĩ Kỳ, với sự hỗ trợ của
Azerbaijan, Hungary, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Bắc

Macedonia, Ukraine và Uzbekistan)
Kỷ niệm 300 năm ngày sinh của Hryhorii Skovoroda
(1722 - 1794) (Ukraine, với sự hỗ trợ của Lithuania, Ba
Lan và Thổ Nhĩ Kỳ)
Kỷ niệm 150 năm ngày sinh của Solomiya Krushelnytska
(1872 - 1952) (Ukraine, với hỗ trợ của Ý, Lithuania, Ba Lan
và Thổ Nhĩ Kỳ)
Kỷ niệm 1050 năm ngày sinh của Abu Raykhon Beruniy, học
giả (973 - 1048) (Uzbekistan, Cộng hòa Hồi giáo Iran và
Tajikistan, với sự hỗ trợ của Thổ Nhĩ Kỳ)
Kỷ niệm 250 năm Ngày sinh nhà thơ Hồ Xuân Hương
(1772 - 1822) (Việt Nam, với sự hỗ trợ của Ấn Độ, Nhật
Bản, Hàn Quốc và Thái Lan)
Kỷ niệm 200 năm Ngày sinh nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu
(1822 - 1888) (Việt Nam, với sự hỗ trợ của Ấn Độ,
Nhật Bản, Hàn Quốc và Thái Lan).


21

LỜI NH XUẤT BẢN

N

guyễn Đình Chiểu là một nhà thơ, nhà văn lớn của dân
tộc, ơng đã đóng góp rất nhiều tác phẩm có giá trị vào kho
tàng văn học Việt Nam. Ơng được biết đến là một người có
lịng u nước nồng nàn, lịng căm thù giặc vơ cùng sâu sắc,
quyết giữ trọn lòng trung thành với Tổ quốc, với nhân dân.
Các sáng tác của ông trừ một bài thơ bằng chữ Hán, còn tất

cả đều viết bằng chữ Nôm, được chia làm hai giai đoạn, trước
và sau khi thực dân Pháp xâm lược Việt Nam. Ở giai đoạn
đầu, ông viết hai truyện thơ: Lục Vân Tiên và Dương Từ Hà Mậu, đều nhằm mục đích truyền bá đạo lý làm người.
Đến giai đoạn sau, thơ văn Nguyễn Đình Chiểu là lá cờ đầu
của văn thơ yêu nước chống Pháp nửa cuối thế kỷ XIX với
những tác phẩm xuất sắc về cả nội dung tư tưởng, tình cảm
và nghệ thuật như Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc,
Văn tế Trương Định, Thơ điếu Trương Định, Thơ điếu
Phan Tòng, Văn tế nghĩa sĩ trận vong lục tỉnh, Ngư Tiều y
thuật vấn đáp (còn gọi là Ngư Tiều vấn đáp nho y diễn ca, một
truyện thơ). Với tình cảm trân trọng về con người và giá trị thơ
văn Nguyễn Đình Chiểu, trong bài viết Nguyễn Đình Chiểu ngơi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc (tạp chí Văn học
năm 1963), Thủ tướng Phạm Văn Đồng, nhà hoạt động cách
mạng xuất sắc, người học trị, người đồng chí thân thiết của
Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời là một nhà giáo dục tâm huyết