Đẻ khó trên gia súc
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.28 MB, 53 trang )
Chuyên đề
ĐẺ KHÓ TRÊN GIA SÚC
Đặt vấn đề
Trong chăn ni bị cái sinh sản, mục
tiêu bò cái đẻ càng nhiều lứa càng tốt
và mỗi lứa phải đảm bảo chất lượng bê
con khỏe mạnh phụ thuộc 02 yếu tố
chính: thụ tinh thành cơng, duy trì sự
mang thai và sinh được bê sống, khỏe
mạnh. Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự
sống sót của bê con, quan trọng nhất là
tình trạng đẻ khó. Tùy thuộc vào mức
độ và loại đẻ khó có thể dẫn đến tình
trạng bê con suy yếu, bò mẹ tổn
thương nghiêm trọng tới sức khỏe
thậm chí là chết.
2
1
Sự đẻ của gia súc
Thời gian mang thai
Thời gian quá trình đẻ
Sự thay đổi hormone
3
“
Khái niệm:
Quá trình đẻ là chuỗi các hoạt động đưa bào
thai và nhau thai ra khỏi tử cung. Tiến trình
thường tự phát sau thời gian mang thai đủ tuổi
nhưng cũng có thể gây ra bằng phương pháp
nhân tạo.
4
5
/>
“ Thời gian mang thai được tính từ lúc
Thời gian mang thai của các lồi vật ni:
con vật thụ thai (thường tính từ khi
phối giống) đến khi đẻ.
6
Thời gian mang thai trung bình của các lồi
NGỰA
345
BỊ
280
HEO
114
CHĨ
63
MÈO
60
GÀ
21
0
50
100
150
200
Ngày
250
300
350
400
7
Khoảng thời gian q trình đẻ của bị
Q trình đẻ
Trước khi sinh
Khoảng 7 ngày:
biểu hiện tồn
thân
1-3 ngày:
Cơn co bóp tử
biểu hiện cục cung đầu tiên
bộ
1-12 giờ:
mở tử
cung
15-30 phút:
xổ thai
Hồi phục sau khi sinh
4-6 giờ:
xổ nhau
45 ngày: tử cung
trở về trạng thái
khơng mang thai
Khoảng thời gian q trình đẻ của heo
Trước khi sinh
Vài ngày:
biểu hiện
tồn thân
4-6 giờ: biểu Cơn co bóp tử
hiện cục bộ cung đầu tiên
Quá trình đẻ
3-6 giờ:
mở tử
cung
1-4 giờ: xổ
thai (2 con
kế tiếp cách
nhau 5-10
phút)
Hồi phục sau khi sinh
10-60 phút:
xổ nhau
2 tuần: tử cung trở
về trạng thái không
mang thai
Sự thay đổi hormone trong q trình đẻ
Kích tố từ con
mẹ:
Hocmon
Nồng độ
Chức năng
Ostrogen
Tăng
Tăng co bóp tử cung,
phát triển bầu vú.
Progesterone
Giảm
Duy trì khả năng mang
thai.
Oxytocin
Tăng
Tăng co cơ tử cung
ACTH
Tăng
Thúc đẩy sản xuất
Corticosteroid
Protaglandin
Tăng
Phân giải thể vàng
Kích tố từ thai:
9
2
Hiện tượng đẻ khó ở
gia súc
10
“
Trong quá trình sinh đẻ của các loại
gia súc trâu, bò, dê, ngựa,… thời gian sổ
thai bị kéo dài, bào thai không được đẩy ra
khỏi cơ thể mẹ gọi là hiện tượng khó đẻ.
Hiện tượng khó đẻ do nhiều nguyên
nhân gây ra, tùy vào từng nguyên nhân mà
có những biểu hiện khác nhau.
11
KIỂM TRA GIA SÚC TRƯỚC KHI CAN THIỆP
1. Tình hình
chung tồn thân.
Kiểm tra tình trạng chung của tồn cơ thể như thân nhiệt, hơ hấp, tuần hồn,
tiêu hóa, bài tiết, vận động,… kiểm tra bầu vú và các bộ phân sinh dục bên
ngồi.
2.Biểu hiện
Kiểm tra các biểu hiện điển hình của cơ thể gia súc mẹ để biết gia súc đã
hay chưa đến ngày sinh
3.Kiểm tra tử
cung
Kiểm tra mức độ mở của cổ tử cung, kiểm tra màng thai còn nguyên vẹn hay
đã vỡ nước ối
*Chú ý tới tình trạng dịch tiết đường sinh dục như số lượng, tính cất, màu
sắc, mùi dịch tiết.
4. Xác định tư thế
của thai
Xác định chiều hướng, tư thế của thai, xác định xem bào thai cịn sống hay
đã chết.
5.Kiểm tra màng
ói
-Trường hợp màng ối chưa vỡ có thể kiểm tra thai qua màng nhau, không
nên làm vỡ ối quá sớm
-Trường hợp màng thai đã rách cho tay vào trong hậu môn của thai nếu thai
cịn sống sẽ có phản xạ co thắt cơ vịng hậu môn hoặc kéo lưỡi kiểm tra
phản xạ, áp tay vào tim xem cịn hoạt động khơng, xác định động mạch rốn
cịn hoạt động khơng,… kiểm tra phản xạ của thai phụ thuộc bộ phận của
thai sờ thấy.
12
CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI CAN THIỆP
1
Dụng cụ, thuốc men
• Chuẩn bị đầy đủ, chu đáo mọi dụng cụ, thuốc men thiết yếu: bộ đồ can thiệp đẻ khó, dụng cụ phẫu thuật ngoại khoa,
thuốc sát trùng, trợ sức, trợ tim, trợ lực.
• Dùng Oxytoxin trong trường hợp heo đẻ khó.
2
Tư thế
• Cố định gia súc ở vị trí đầu thấp đuôi cao, thai lùi vào xoang bụng thuận lợi cho việc xoay sửa thai.
• Trường hợp gia súc nằm nghiêng phải hay trái tùy thuộc vào vị trí và chiều thuận của tay người làm thủ thuật.
• Khơng để gia súc nằm sấp, áp lực xoang bụng và xoang chậu cao, trở ngại đến thao tác thủ thuật.
3
Chẩn đốn chính xác, can thiệp kịp thời
• Xác định được dạng đẻ khó để can thiệp
• Thao tác khéo léo chính xác bình tỉnh
Một ca hỗ trợ sinh sản trên bò sữa
14
3
Một số dụng cụ can thiệp
đẻ khó
15
Gậy đỡ đẻ chuyên dụng cho gia súc
Dụng cụ móc kéo thai trong quá trình
mổ bằng cách tác động lên cột sống
16
17
18
Một số dụng cụ trong việc mổ lấy thai
19
Thanh đỡ đẻ heo con
Thọng lọng móc thai heo
20
4
CÁC TRƯỜNG HỢP ĐẺ KHĨ
Hẹp khung xương chậu và kích thước thai
Cổ tử cung mở chậm
Xoắn tử cung
Sinh đôi ở thú đơn thai
Tư thế bất thường
4.1. Hẹp khung xương chậu và kích thước thai
Cơ thể của thú cái
chưa phát triển, do
bẩm sinh, gia súc ít
vận động trong thời
kỳ mang thai, rối loạn
tiết relaxin.
Thai lớn tuyệt đối: xương
chậu bình thường và thai
quá lớn
Thai quá lớn: gia súc mang
thai trong thời gian dài;
giống to, hấp thu tốt dinh
dưỡng; kích thích tố sinh
trưởng thai tiết ra nhiều
Thai lớn tương
đối: xương chậu
nhỏ và thai bình
thường
chuẩn đốn kích cỡ thai
trong trường hợp nghi
xương chậu hẹp
22
Biện pháp can thiệp
Kéo thai
Xoay
thai
Cắt thai
Cột dây, bơm đường sinh dục dầu trơn; dùng tay đẩy bớt một chân thai vào trong; dùng tay hoặc
kẹp hàm dưới kéo thai. Trường hợp thai chết thì dùng cây móc để móc vào hốc mắt, mũi, móc
họng; kéo từ từ, nhẹ nhàng tránh rách âm hộ; thai ra phần sau thì cột dây trên khớp gối, bơm dầu
và kéo 2 chân so le.
Lách vai bê con từng bên để lọt qua khung xương chậu để làm giảm chiều rộng,
độ vướng khi 2 vai ra cùng lúc. Biện pháp này có thể đảm bảo toàn vẹn cả thú mẹ
và thú con.
Thai được cắt thành từng mảnh nhỏ ra qua âm đạo, chỉ nên thực hiện khi
khung xương chậu quá hẹp. Cần bảo vệ toàn vẹn cho thú mẹ
23
Lách vai bê con từng bên để lọt qua khung xương chậu
để làm giảm chiều rộng, độ vướng khi 2 vai ra cùng lúc
24
4.2 Cổ tử chung mở chậm
Nguyên nhân: Cổ tử cung khơng
mở hoặc mở khơng đạt kích thước.
Các cơn rặn yếu, mở chậm do tính ỳ
và trở ngại trong sự co thắt tử cung.
Thường trên thú cái thiếu calcium
trong huyết thanh; đôi khi do sốt sữa.
Trường hợp cổ tử cung không mở
25
