BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

PHẠM THÙY DƯƠNG

XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÀNH CHÍNH TẠI TỊA ÁN NHÂN DÂN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
(Định hướng nghiên cứu)

HÀ NỘI, NĂM 2021


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI
PHẠM THÙY DƯƠNG
XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÀNH CHÍNH TẠI TỊA ÁN NHÂN DÂN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Ngành: Luật Hiến pháp và luật Hành chính
Mã số: 8380102
Người hướng dẫn khoa học:
TS. NGUYỄN THỊ THỦY

HÀ NỘI, NĂM 2021


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nghiên cứu, trích dẫn trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ
ràng, chính xác và đã được cơng bố. Những kết luận khoa học của luận văn là
mới và chưa được cơng bố trong bất kỳ cơng trình khoa học nào.
Tác giả luận văn

Phạm Thùy Dương


MỤC LỤC


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Hành vi hành chính

: HVHC

Quyết định hành chính

: QĐHC

Tịa án nhân dân

: TAND


Tố tụng hành chính

: TTHC

Ủy ban nhân dân

: UBND

Vụ án hành chính

: VAHC


6
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Trong xu thế chung của hội nhập toàn cầu, nhà nước ta đang xây dựng nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và thực tế chứng minh nền kinh tế
thị trường đã giúp đất nước ta thoát khỏi thời kỳ khó khăn về kinh tế, đạt tốc độ
tăng trưởng có lúc thuộc nhóm cao nhất thế giới. Tuy nhiên, sự phát triển của nền
kinh tế thị trường cũng dẫn đến những tranh chấp trong xã hội ngày càng nảy sinh
nhiều và phức tạp hơn, trong đó nổi bật là những tranh chấp hành chính phát sinh
từ hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Ở Việt Nam, tranh chấp hành chính có
thể được giải quyết bằng hai con đường: con đường hành chính, thường được gọi
là giải quyết khiếu nại, tố cáo và con đường tư pháp, thường được gọi là giải quyết
vụ án hành chính. Thực tế việc khiếu nại hành chính của cơng dân trong những
năm gần đây cho thấy việc giải quyết tranh chấp hành chính bằng con đường này
bị nhiều người nhận định cịn nhiều thiếu sót, nhất là về thẩm quyền, trình tự thủ
tục. Cơ quan ra quyết định hành chính hoặc thực hiện hành vi hành chính cũng là
người ra quyết định giải quyết khiếu nại hành chính. Cách giải quyết khiếu nại

hành chính phần nào cịn có phần thiếu khách quan, dễ dẫn đến sự thiên vị về phía
cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước. Do đó ngày càng
nhiều cá nhân, tổ chức lựa chọn việc giải quyết tranh chấp hành chính theo thủ tục
tố tụng, tòa án sẽ xét xử vụ án hành chính theo quy định pháp luật về tố tụng hành
chính.
Đến thời điểm hiện nay, pháp luật về xét xử vụ án hành chính ở Việt Nam đã
có những bước tiến đáng kể, trong đó phải kể đến từ khi Luật Tố tụng Hành chính
năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2019 ra đời và có hiệu lực đã phần nào thể hiện
được vai trò của tòa án trong việc giải quyết tranh chấp hành chính giữa cơ quan
nhà nước, cá nhân trong nhà nước với các cá nhân, tổ chức. Các tòa án đã rất nỗ


7
lực và đạt được những kết quả tích cực trong xét xử vụ án hành chính nói chung và
xét xử sơ thẩm vụ án hành chính nói riêng; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các
cá nhân, cơ quan, tổ chức; tăng cường mối quan hệ giữa nhà nước và nhân dân;
hạn chế hành vi trái pháp luật trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước.
Tuy nhiên, hoạt động quản lý nhà nước là hoạt động vô cùng phức tạp, trong
khi hệ thống pháp luật hành chính lại thường xuyên thay đổi, bổ sung để phù hợp
với từng thời kỳ đã gây ra những khó khăn nhất định cho các thẩm phán trong xét
xử án hành chính. Luật Tố tụng hành chính năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2019
vẫn cịn gây ra khó khăn cho các thẩm phán trong việc xét xử như một số quy định
về đối tượng xét xử cịn thiếu tính minh bạch, rõ ràng; thẩm quyền và thủ tục xét
xử sơ thẩm có những điểm bất cập; quá trình thực thi quy định về đối thoại trong
quá trình giải quyết vụ án hành chính bộc lộ một số khó khăn, vướng mắc,...
Những khó khăn, bất cập trên đặt ra yêu cầu cần phải nghiên cứu toàn diện cả về lý
luận cả về thực tiễn xét xử vụ án hành chính để hồn thiện hệ thống văn bản pháp
luật, nâng cao chất lượng xét xử vụ án hành chính, giảm số lượng án hành chính bị
sửa, hủy, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, cơ quan, tổ chức.
Thủ đô Hà Nội – một trong những trung tâm hành chính đầu não quan trọng

của cả nước, với những đặc thù về tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa và trình độ
dân trí cao, lại là một trong những nơi có mật độ dân số cao nhất tại Việt Nam,
đồng nghĩa với việc số lượng các tranh chấp hành chính khởi kiện ra Tịa án nhân
dân có thẩm quyền cũng cao hơn so với các địa phương khác, số lượng án hành
chính tại TAND thành phố Hà Nội cũng lớn hơn nhiều so với các tòa án khác. Việc
nghiên cứu thực tế xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại TAND thành phố Hà Nội sẽ
giúp tơi có thêm nhiều tài liệu cũng như có thêm nhiều kinh nghiệm đúc rút từ quá
trình tổ chức thực hiện pháp luật về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính. Do đó, tơi
xin chọn đề tài “Xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại Tịa án nhân dân thành phố
Hà Nội” nhằm nghiên cứu các vấn đề về lý luận và thực tiễn, tìm ra những hạn chế,


8
vướng mắc trong xét xử các vụ án hành chính, từ đó đưa ra những phương hướng
và giải pháp hồn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao hiệu quả xét xử các vụ án
hành chính tại các tịa án nói chung, tại TAND thành phố Hà Nội nói riêng.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Xét xử vụ án hành chính tại tịa án nhân dân đã được đề cập đến trong các
cơng trình nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau, có thể kể đến như:
2.1. Các cơng trình nghiên cứu về đối tượng xét xử, thẩm quyền xét xử,
thủ tục xét xử vụ án hành chính
Luận án tiến sỹ với đề tài “Thẩm quyền của tòa án nhân dân trong giải
quyết các khiếu kiện hành chính” của tác giả Nguyễn Thanh Bình năm 2003. Luận
án đã làm rõ được về cơ bản khái niệm, bản chất và đặc điểm của thẩm quyền giải
quyết khiếu kiện hành chính của Tòa án, các loại thẩm quyền giải quyết khiếu kiện
hành chính và mối quan hệ giữa chúng; cơ sở xác lập thẩm quyền giải quyết khiếu
kiện hành chính; sự hình thành và phát triển của quy định pháp luật về thẩm quyền
xét xử khiếu kiện hành chính của Tịa án. Bên cạnh vấn đề lý luận, luận án cịn
phân tích thực trạng pháp luật về thẩm quyền của tòa án trong việc giải quyết khiếu
kiện hành chính. Từ đó, tác giả luận văn có cái nhìn sâu rộng hơn về lý luận cũng

như thực tiễn về thẩm quyền xét xử các khiếu kiện hành chính của Tịa án nhân dân
Cuốn sách chuyên khảo “Phân định thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành
chính và thẩm quyền xét xử hành chính ở Việt Nam ” của tác giả Nguyễn Mạnh
Hùng, NXB. Chính trị quốc gia, 2014. Tác giả đã nghiên cứu, phân tích, đánh giá,
kiến nghị về thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính và thẩm quyền xét xử
hành chính ở Việt Nam. Trên cơ sở đưa ra các quan điểm của mình, nghiên cứu của
tác giả đã góp phần xác định cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn về phương diện xây
dựng pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật; tăng cường mối tương quan thống
nhất giữa thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính và thẩm quyền xét xử hành
chính; nâng cao hiệu quả của cơ chế giải quyết tranh chấp hành chính ở Việt Nam.


9
Thông qua cuốn sách, tác giả luận văn đánh giá được những khác biệt giữa hai
phương thức giải quyết tranh chấp hành chính, nhất là về mặt chủ thể giải quyết
tranh chấp hành chính và nhìn ra được ưu điểm về mặt chủ thể xét xử vụ án hành
chính khi giải quyết tranh chấp hành chính so với giải quyết tranh chấp hành chính
bằng con đường khiếu nại hành chính.
Bài viết “Một số ý kiến về thẩm quyền của Tòa án trong xét xử vụ án hành
chính” của tác giả Thân Quốc Hùng đăng trên Tạp chí Nghề luật số 6/2015, tr. 3 –
6. Bài viết tìm hiểu một số vấn đề liên quan đến thẩm quyền của Tòa án trong xét
xử vụ án hành chính, bao gồm: phạm vi quyết định hành chính, hành vi hành chính
thuộc đối tượng khởi kiện vụ án hành chính; thẩm quyền của Hội đồng xét xử;
thẩm quyền của Tòa án các cấp.
Bài viết “Bàn về thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án hành chính của tịa án
nhân dân ở nước ta hiện nay” của tác giả Nguyễn Thị Hà trên Tạp chí Nghề Luật
Số 3 năm 2017, tr [65, 71] đã nghiên cứu một số vấn đề về thẩm quyền xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính của tịa án nhân dân ở nước ta hiện nay, gồm: thẩm quyền
của tòa án nhân dân theo loại việc; thẩm quyền xét xử hành chính theo cấp và lãnh
thổ; thẩm quyền của Hội đồng xét xử sơ thẩm vụ án hành chính.

Bài viết “Bàn về quyết định hành chính - đối tượng xét xử của vụ án hành
chính” của tác giả Nguyễn Thị Hà được đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 8/2016, tr.
46 – 50. Bài viết đã nghiên cứu khái niệm quyết định hành chính, các điều kiện để
quyết định hành chính là đối tượng xét xử của vụ án hành chính và khái quát
những căn cứ làm cơ sở đánh giá tính hợp pháp một quyết định hành chính.
Bài viết “Về phạm vi thẩm quyền của Hội đồng xét xử khi xét xử sơ thẩm vụ
án hành chính” của tác giả Phạm Tiến Niệm được đăng trên Tạp chí Kiếm sát số
16/2013, tr. 16 – 18. Qua đó, tác giả luận văn nắm được một số vấn đề lý luận về
thẩm quyền của Hội đồng xét xử trong phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ án hành chính.


10
Bài viết “Một số vấn đề về trình tự, thủ tục và kỹ năng xét xử vụ án hành
chính tại phiên tồ sơ thẩm” của tác giả Phạm Cơng Hùng đăng trên Tạp chí Tồ
án nhân dân số 2/2012, tr. 9 - 17, 19. Thông qua bài viết, tác giả luận văn có thể
tham khảo quy định pháp luật về trình tự, thủ xét xử vụ án hành chính tại phiên tịa
theo luật Tố tụng hành chính 2010 để so sánh, đối chiếu với quy định của luật Tố
tụng Hành chính hiện hành.
2.2. Các cơng trình nghiên cứu về thực tiễn xét xử vụ án hành chính
Luận án tiến sĩ đề tài “Chất lượng xét xử các vụ án hành chính của Tịa án
nhân dân cấp tỉnh ở Việt Nam hiện nay ” của tác giả Thân Quốc Hùng đã đưa ra
được khái niệm, đặc điểm, vai trò của chất lượng xét xử các vụ án hành chính của
Tịa án nhân dân cấp tỉnh; thực trạng tổ chức và chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền,
thực trạng chất lượng xét xử các vụ án hành chính tại Tịa án nhân dân cấp tỉnh; từ
đó đưa ra quan điểm, giải pháp nâng cao chất lượng xét xử các vụ án hành chính
tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh. Luận văn đã giúp tơi nhìn ra được thực trạng chung
của các TAND cấp tỉnh trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính, từ đó đưa ra những
giải pháp hồn thiện pháp luật để nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án hành
chính tại các TAND nói chung, TAND thành phố Hà Nội nói riêng.
Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Hương với đề tài “Nâng cao hiệu

quả xét xử vụ án hành chính – Nhìn từ góc độ bảo đảm tính độc lập của tịa án”.
Trong luận văn đã nghiên cứu một số vấn đề về lý luận về hiệu quả xét xử vụ án
hành chính, đánh giá được thực tiễn xét xử vụ án hành chính tại tòa án nhân dân và
đưa ra kiến nghị để nâng cao hiệu quả xét xử vụ án hành chính trên góc độ đảm
bảo tính độc lập của tịa án trong xét xử. Các kiến nghị của tác giả đã gợi mở cho
tôi một số giải pháp nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại Việt
Nam nói chung, nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm tại TAND thành phố Hà Nội nói
riêng,


11
Luận văn thạc sĩ “Xét xử vụ án hành chính từ thực tiễn tại tỉnh Phú Thọ” của
tác giả Nguyễn Tiến Cường năm 2020, trong đó trình bày một số vấn đề lí luận về
xét xử vụ án hành chính. Phân tích thực tiễn xét xử vụ án hành chính ở tỉnh Phú
Thọ; từ đó đưa ra phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng xét xử vụ án
hành chính trên cả nước nói chung, trên địa bàn tỉnh Phú thọ nói riêng.
Luận văn thạc sĩ “Xét xử vụ án hành chính tại Tịa án nhân dân tỉnh Cao
Bằng” của tác giả Hà Thị Hằng Nhung năm 2018 đã trình bày những vấn đề lí luận
về xét xử vụ án hành chính tại Tịa án nhân dân cấp tỉnh. Phân tích thực trạng pháp
luật và thực tiễn xét xử vụ án hành chính tại Tịa án nhân dân tỉnh Cao Bằng, từ đó
đưa ra kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động này.
Hai luận văn của tác giả Hà Thị Hằng và tác giả Nguyễn Tiến Cường đều
nghiên cứu về thực tiễn xét xử hành chính tại hai tịa án có số lượng án hành chính
khơng q cao, nhưng lại có những đặc thù vùng miền riêng. Do đó, khi nghiên
cứu những kiến nghị hồn thiện pháp luật về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tơi
có thể đưa ra những giải pháp phù hợp tương đối với nhiều địa phương trên cả
nước.
Các bài viết, cơng trình nghiên cứu trên đã phân tích, đánh giá về pháp luật
tố tụng hành chính dưới nhiều góc độ khác nhau, đồng thời cũng đưa ra thực trạng
xét xử vụ án hành chính tại nhiều địa phương, từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn

thiện pháp luật, nâng cao hiệu quả xét xử vụ án hành chính. Kết quả của các cơng
trình nghiên cứu là nguồn tài liệu vơ cùng hữu ích đối với việc tơi nghiên cứu đề
tài “Xét xử vụ án hành chính tại Tịa án nhân dân thành phố Hà Nội”.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở luận giải những vấn đề lý luận, đánh giá thực trạng pháp luật Việt
Nam hiện nay về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính, đánh giá thực tiễn xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính tại TAND thành phố Hà Nội. Từ những vấn đề lý luận và


12
quy định của pháp luật hiện hành về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính, kết hợp với
thực tiễn đã nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật, nâng cao
hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại TAND
thành phố Hà Nội, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ
chức
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu đã đặt ra, nhiệm vụ của luận văn là
Thứ nhất, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về xét xử sơ thẩm vụ án hành
chính như: khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung pháp luật điều chỉnh về xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính như: đối tượng xét xử, thẩm quyền và trình tự thủ tục xét xử
sơ thẩm vụ án hành chính.
Thứ hai, phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật về xét xử sơ thẩm vụ án
hành chính và thực tiễn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại TAND thành phố Hà
Nội. Từ đó tìm ra được những hạn chế và chỉ ra được nguyên nhân của những hạn
chế đó.
Thứ ba, đề xuất phương hướng và những giải pháp hoàn thiện pháp luật,
nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
tại TAND thành phố Hà Nội.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu các vấn đề sau: Các quan điểm lý luận về xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính; các quy định pháp luật về xét xử sơ thẩm vụ án hành
chính; thực tiễn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại TAND thành phố Hà Nội.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nội dung nghiên cứu: những vấn đề lý luận về xét xử sơ thẩm vụ án
hành chính, pháp luật Việt Nam về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính và thực tiễn
xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở TAND thành phố Hà Nội.


13
Phạm vi không gian: pháp luật Việt Nam hiện hành về xét xử sơ thẩm vụ án
hành chính và thực tiễn xét xử vụ án hành chính tại TAND thành phố Hà Nội.
Phạm vi thời gian: số liệu thu thập để sử dụng trong đề tài được thu thập là
từ năm 2016 đến năm 2020 để đảm bảo tính thời sự của kết quả nghiên cứu.
5. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, vận dụng những quan điểm của Đảng, nhà nước về hoạt động tư
pháp, về xét xử vụ án hành chính.
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa
duy vật lịch sử, luận văn kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để nghiên cứu nội
dung đề tài. Luận văn sử dụng các phương pháp như sau: phương pháp phân tích,
phương pháp so sánh, phương pháp tổng hợp, phương pháp thống kê.... Cụ thể:
Phương pháp phân tích là phương pháp chủ yếu được vận dụng trong luận
văn để làm sáng rõ nội dung lý luận về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính, làm rõ
những ưu điểm và nhược điểm của các quy định pháp luật Việt Nam hiện hành về
xét xử sơ thẩm vụ án hành chính và xem xét, đánh thực tiễn xét xử, nguyên nhân
và giải pháp nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại TAND thành
phố Hà Nội.
Phương pháp so sánh được sử dụng nhằm lí giải mọi vấn đề từ nhiều góc độ,

có sự đối chiếu các quy định pháp luật với nhau để tìm ra những sự tương đồng
hoặc không thống nhất trong hệ thống pháp luật Việt Nam liên quan đến xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính.
Phương pháp tổng hợp được sử dụng chủ yếu trong việc khái quát hóa các
quan điểm lý luận về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính. Đồng thời phương pháp
này cũng được sử dụng để đưa ra những nhận xét, đánh giá ở cuối mỗi chương và
phần kết luận của luận văn.


14
Phương pháp thống kê được sử dụng để lập bảng biểu về số liệu thực tiễn
liên quan đến đề tài nghiên cứu, nhằm đưa ra được bức tranh toàn diện về thực
trạng xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở TAND thành phố Hà Nội.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
Luận văn lý giải các khía cạnh lý luận về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
trên các mặt: khái niệm, đặc điểm, vai trị của xét xử sơ thẩm vụ án hành chính.
Luận văn phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật hiện hành về xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính.’
7. Giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
Giả thuyết đề tài đặt ra là xét xử sơ thẩm vụ án hành chính có ý nghĩa vơ
cùng quan trọng trong việc giải quyết tranh chấp hành chính, nâng cao hiệu quả
quản lý hành chính nhà nước, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các cá nhân, cơ
quan, tổ chức nhưng thực tế pháp luật hiện hành và thực tiễn xét xử sơ thẩm vụ án
hành chính tại Tịa án nhân dân thành phố Hà Nội hiện nay vẫn còn nhiều bất cập,
vướng mắc. Chính những bất cập về quy định pháp luật và tổ chức thực hiện pháp
luật trên thực tế đã ảnh hưởng đến hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại
Tịa án nhân dân thành phố Hà Nội.
Các câu hỏi nghiên cứu: Để làm rõ giả thuyết nghiên cứu trên, luận văn đã
đưa ra một số câu hỏi nghiên cứu sau
- Xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là gì, có những đặc điểm gì khác với các

giai đoạn xét xử khác của thủ tục xét xử vụ án hành chính?
- Vai trị của xét xử vụ án hành chính trong tố tụng hành chính, trong việc
bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức và trong việc nâng
cao hiệu quả của hoạt động quản lý hành chính nhà nước?
- Các nội dung cơ bản của xét xử sơ thẩm vụ án hành chính và đặc điểm của
những nội dung đó để làm cơ sở cho việc xem xét, đánh giá thực trạng pháp luật
hiện hành?


15
- Hoạt động xét xử sơ thẩm vụ án hành chính bị tác động, ảnh hưởng bởi các
yếu tố nào?
- Thực trạng pháp luật hiện hành và thực tiễn thi hành pháp luật về xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính tại Tịa án nhân dân thành phố Hà Nội còn những hạn chế,
bất cập nào cần khắc phục? Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập đó?
- Việc nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án hành chính xuất phát từ
những nhu cầu vào? Cần có những giải pháp cụ thể nào để hoàn thiện pháp luật và
nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại Việt Nam nói chung, tại Tịa
án nhân dân thành phố Hà Nội nói riêng?
8. Bố cục của luận văn
Luận văn bao gồm 3 chương như sau:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính.
Chương 2: Thực trạng pháp luật về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính và thực
tiễn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại tịa án nhân dân thành phố Hà Nội hiện
nay.
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật, nâng cao hiệu quả xét xử
sơ thẩm vụ án hành chính tại Tịa án nhân dân thành phố Hà Nội.


16

CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ
ÁN HÀNH CHÍNH
1.1. Khái niệm
1.1.1. Định nghĩa xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
Nhà nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước của nhân dân,
do nhân dân và vì nhân dân. Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân cơng,
phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập
pháp, hành pháp và tư pháp1. Để đảm bảo sự kiểm soát, đối trọng giữa ba nhánh
quyền lực này, mỗi nhánh quyền lực sẽ do các cơ quan khác nhau thực hiện. Quyền
lập pháp được hiểu là quyền ban hành pháp luật, tại Việt Nam, quyền lập pháp do
Quốc hội thực hiện. Quyền hành pháp là quyền tổ chức thi hành pháp luật, được
giao cho Chính phủ. Quyền tư pháp là xét xử, Tòa án nhân dân là cơ quan được
thực hiện quyền tư pháp.
Cơ chế kiểm sốt quyền lực nhà nước từ phía cơ quan tư pháp đối với cơ
quan hành pháp chính là hoạt động xét xử các vụ án hành chính. Trong quá trình tổ
chức thực hiện pháp luật, các cơ quan hành chính nhà nước đã ban hành các
QĐHC, HVHC để quản lý mọi mặt của đời sống xã hội. Tuy nhiên quan hệ quản lý
hành chính có tính mệnh lệnh – phục tùng, một bên có quyền lực nhà nước áp đặt ý
chí lên bên cịn lại nên khó tránh khỏi khả năng xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp
pháp của đối tượng quản lý. Trong trường hợp cá nhân, tổ chức cảm thấy quyền,
lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm bởi các QĐHC, HVHC và có ý thức phản
kháng thì sẽ làm phát sinh tranh chấp hành chính – “tranh chấp phát sinh trong
các lĩnh vực khác nhau của hoạt động hành chính nhà nước”2.

1 Điều 2, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013.
2 Từ điển giải thích thuật ngữ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, NXB. Công an nhân dân, Hà Nội, 1999, tr
124, 125.


17

Tranh chấp hành chính là tranh chấp giữa chủ thể quản lý hành chính với đối
tượng quản lý hành chính. Để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ
chức, nhà nước cho phép đối tượng quản lý hành chính nhà nước được phản kháng
hợp lý đối với việc thực hiện quyền hành pháp. Theo đó, các cá nhân, tổ chức có
quyền khiếu kiện đối hoạt động quản lý hành chính nhà nước của các cơ quan hành
chính nhà nước. Khiếu kiện hành chính có thể được hiểu là “quyền tự vệ và tự định
đoạt của đối tượng quản lý hành chính nhà nước, được thực hiện theo quy định
của pháp luật nhằm chính thức yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải
quyết tranh chấp hành chính để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm phạm trái
pháp luật hoặc không hợp lý bởi việc thực thi quyền hành pháp”3. Theo quy định
của pháp luật Việt Nam, hiện nay có hai phương thức giải quyết tranh chấp hành
chính: giải quyết khiếu nại hành chính và xét xử vụ án hành chính.
Chủ thể có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính thường là người đã
có HVHC hoặc ban hành QĐHC hoặc thủ trưởng trực tiếp của người đã có HVHC,
QĐHC (đối với giải quyết khiếu nại lần đầu); người đứng đầu cơ quan cấp trên
trực tiếp của chủ thể có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu (đối với giải quyết
khiếu nại lần hai). Quy định về chủ thể giải quyết khiếu nại hành chính khiến nhiều
cá nhân, tổ chức e ngại về tính khách quan, cơng bằng khi lựa chọn giải quyết tranh
chấp hành chính qua con đường khiếu nại hành chính. Hơn nữa, khi giải quyết
tranh chấp bằng con đường khiếu nại, mối quan hệ giữa người khiếu nại và bên bị
khiếu nại cũng chưa có sự bình đẳng bởi một bên vẫn mang quyền lực nhà nước và
một bên không có quyền lực nhà nước. Do đó, khởi kiện hành chính đang là sự lựa
chọn của nhiều cá nhân, tổ chức khi cảm thấy quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị
các QĐHC, HVHC xâm phạm. Trước khi Luật Tố tụng hành chính năm 2010 ra
đời, trước khi khởi kiện hành chính, người khởi kiện phải khiếu nại đến cơ quan có
3 Khiếu kiện hành chính và giải quyết tranh chấp hành chính ở Việt Nam/đề tài nghiên cứu khoa học cấp Cơ sở,
Trường Đại học Luật Hà Nội, Nguyễn Mạnh Hùng chủ nhiệm đề tài, Hà Nội, 2017, tr23.


18

thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu rồi mới có quyền khởi kiện ra Tịa án. Từ
khi Luật Tố tụng hành chính 2010 có hiệu lực vào ngày 01/7/2011, các cá nhân, tổ
chức có quyền lựa chọn một trong hai phương thức giải quyết tranh chấp để bảo vệ
quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Khởi kiện hành chính là việc cá nhân, tổ chức theo quy định của pháp luật tố
tụng hành chính u cầu tịa án thụ lý vụ án hành chính để bảo vệ quyền, lợi ích
hợp pháp của họ khi họ cho rằng quyền, lợi ích hợp pháp của họ bị xâm phạm bởi
QĐHC, HVHC, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại
về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt
động kiểm toán nhà nước, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách cử
tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, danh sách cử tri trưng cầu ý dân (sau đây
gọi chung là danh sách cử tri) . Tịa án là cơ quan duy nhất có quyền giải quyết vụ
án hành chính theo thủ tục tố tụng. Khái niệm “vụ án hành chính” đã được nhiều
nhà khoa học nghiên cứu dưới nhiều góc độ. Cụ thể, có một số khái niệm vụ án
hành chính đã được đưa ra: “vụ án hành chính là vụ án phát sinh khi cá nhân, tổ
chức khởi kiện yêu cầu Tòa án xem xét tính hợp pháp của QĐHC, HVHC của cơ
quan nhà nước và được Tòa án thụ lý theo quy định của pháp luật”4; vụ án hành
chính là “vụ việc mà tịa án có trách nhiệm giải quyết theo u cầu hợp pháp của
cá nhân, cơ quan, tổ chức để bảo vệ một cách hữu hiệu các quyền và lợi ích hợp
pháp của cá nhân, tổ chức, cơ quan khỏi sự xâm hại một cách trái pháp luật từ
quyền hành pháp ”5; “vụ án hành chính là vụ việc tranh chấp được tịa án có thẩm
quyền thụ lý theo u cầu khởi kiện của cá nhân, tổ chức đối với QĐHC, HVHC để
bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của họ” 6;... Cá nhân tác giả cho rằng vụ án hành
chính là vụ án được Tòa án thụ lý theo yêu cầu khởi kiện của cá nhân, tổ chức theo
4 Giải quyết vấn đề bồi thường thiệt hại trong vụ án hành chính – Một số vấn đề lý luận và thực tiễn : luận văn thạc
sĩ luật học / Nguyễn Thị Bạch Tuyết ; TS. Trần Thị Hiền hướng dẫn; Hà Nội; 2017.
5 Giải quyết vụ án hành chính qua thực tiễn tại thành phố Hà Nội : luận văn thạc sĩ luật học / Nguyễn Văn Bách ;
TS. Nguyễn Mạnh Hùng hướng dẫn; Hà Nội, 2016; tr 7.
6 Giáo trình Luật Tố tụng hành chính Việt Nam / Trường Đại học Luật Hà Nội ; Chủ biên: Hoàng Văn Sao, Nguyễn
Phúc Thành ; Trần Thị Hiền, ...; NXB Công an nhân dân, 2014, tr 217.



19
quy định của luật Tố tụng hành chính khi cá nhân, tổ chức cho rằng quyền, lợi ích
hợp pháp của họ bị xâm phạm bởi các QĐHC, HVHC.
Trong quá trình giải quyết vụ án hành chính, hoạt động xét xử nói chung và
hoạt động xét xử sơ thẩm của Tịa án là hoạt động trọng tâm nhất. Mọi hoạt động
khác của Tòa án như xem xét đơn khởi kiện, thụ lý vụ án, điều tra, xác minh, thu
thập chứng cứ,... đều để phục vụ hoạt động xét xử sơ thẩm. Trong quá trình xét xử
sơ thẩm, mọi bằng chứng, tài liệu mà các đương sự cung cấp hoặc do Tòa án xác
minh, thu thập được xem xét công khai tại phiên tòa. Các bên trong vụ án được
tranh luận với nhau một cách bình đẳng tại phiên tịa, khơng phụ thuộc vào quan hệ
bất bình đẳng của họ trong quan hệ quản lý hành chính nhà nước. Thơng qua sự
tranh luận của các bên đương sự cùng với những bằng chứng, tài liệu của vụ án,
Tòa án xem xét yêu cầu của người khởi kiện và đưa ra phán quyết. Tịa án chỉ có
thể đánh giá tính hợp pháp hoặc không hợp pháp của QĐHC, HVHC bị khởi kiện
do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước hoặc cơ quan,
tổ chức khác được giao quyền quản lý hành chính nhà nước ban hành thơng qua
hoạt động xét xử của tịa. Mục đích của phiên tịa sơ thẩm là xem xét tính hợp pháp
của QĐHC, HVHC, quyết định kỷ luật buộc thơi việc và có hay không thiệt hại
thực tế do QĐHC, HVHC, quyết định kỷ luật gây ra đối với cá nhân, tổ chức nhằm
bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức. Từ những phân tích trên,
có thể rút ra định nghĩa về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính như sau:
Xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là việc Tịa án có thẩm quyền đưa vụ án
hành chính ra xét xử cơng khai tại phiên tịa theo trình tự, thủ tục do luật Tố tụng
hành chính quy định nhằm đánh giá tính hợp pháp của QĐHC, HVHC để bảo vệ
quyền, lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức bị xâm phạm bởi QĐHC, HVHC.


20

1.1.2. Đặc điểm xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
- Xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là cấp xét xử thứ nhất của thủ tục xét xử
hai cấp vụ án hành chính
- Xét xử sơ thẩm vụ án hành chính được xác lập để giải quyết các tranh chấp
phát sinh trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước theo yêu cầu của bên khởi
kiện là cá nhân, tổ chức – đối tượng bị quản lý hành chính. Trong quản lý hành
chính nhà nước, cơ quan nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan nhà
nước sẽ ban hành những QĐHC hay có những HVHC có tính mệnh lệnh đối với
các cá nhân, tổ chức. Đây mà mối quan hệ bất bình đẳng giữa một bên mang quyền
lực nhà nước áp đặt ý chí của mình cho một bên khơng có quyền lực nhà nước, chỉ
có thể phục tùng. Mối quan hệ bất bình đẳng như vậy làm xuất hiện khả năng
quyền, lợi ích hợp pháp của bên khơng có quyền lực có thể bị xâm phạm bởi các
QĐHC, HVHC. Do đó, pháp luật cho phép cá nhân, tổ chức là đối tượng bị quản lý
hành chính nhà nước được quyền khởi kiện hành chính. Cịn cơ quan nhà nước,
người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước là chủ thể có HVHC, ban hành
QĐHC nên không đặt ra trường hợp bị xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp bởi
QĐHC, HVHC. Điểm này khác với xét xử sơ thẩm vụ án dân sự, thương mại, lao
động, hơn nhân và gia đình bởi trong các tranh chấp này, bất kỳ bên nào cũng có
khả năng bị xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp nên mỗi bên đều có quyền khởi
kiện u cầu Tịa án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho mình.
- Hoạt động xét xử sơ thẩm vụ án hành chính được tiến hành theo trình tự,
thủ tục chặt chẽ do luật Tố tụng Hành chính quy định. Mọi hoạt động của cơ quan
nhà nước đều phải thực hiện theo trình tự nhất định do pháp luật quy định khi thực
hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Việc thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục giúp
các cơ quan nhà nước thực hiện đúng và đầy đủ chức năng, nhiệm vụ và không ảnh
hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ của các cơ quan khác phối hợp hoạt động với
Tịa án trong q trình giải quyết vụ án, đồng thời không xâm phạm quyền, lợi ích


21

hợp pháp của các cơ quan, tổ chức. Việc xét xử vụ án hành chính cũng phải thực
hiện theo đúng trình tự, thủ tục do pháp luật quy định, cụ thể là quy định của Luật
Tố tụng hành chính. Đây cũng là điểm khác nhau để phân biệt khi xét xử các vụ án,
bởi việc xét xử vụ án hình sự phải tuân thủ quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự;
xét xử các vụ án dân sự, hơn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động
phải theo trình tự, thủ tục quy định trong Bộ luật Tố tụng Dân sự.
Luật Tố tụng hành chính quy định những nguyên tắc cơ bản trong tố tụng
hành chính; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng,
người tiến hành tố tụng; quyền và nghĩa vụ của người tham gia tố tụng, cơ quan, tổ
chức, cá nhân có liên quan; trình tự, thủ tục khởi kiện, giải quyết vụ án hành chính,
thi hành án hành chính và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hành chính.
- Đối tượng xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là QĐHC, HVHC.
QĐHC, HVHC là kết quả của hoạt động quản lý hành chính nhà nước của
cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà
nước. Tịa án chỉ có quyền xét xử vụ án hành chính đối với những HVHC và
QĐHC có tính cá biệt, đối với QĐHC có tính quy phạm không phải là đối tượng
xét xử vụ án hành chính. Bởi lẽ, QĐHC quy phạm được ban hành nhằm điều chỉnh
một hoặc một số lĩnh vực trong đời sống xã hội, được áp dụng cho nhiều đối tượng
trong thời gian tương đối dài, không trực tiếp tác động đến quyền, lợi ích hợp pháp
của cá nhân, tổ chức nên không phải là đối tượng của xét xử vụ án hành chính.
- Mục đích hoạt động xét xử vụ án hành chính là bảo vệ quyền, lợi ích hợp
pháp của cá nhân, tổ chức khi có tranh chấp với cơ quan quản lý hành chính nhà
nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước; đồng thời nâng cao chất
lượng quản lý hành chính nhà nước.
Xuất phát từ mối quan hệ bất bình đẳng giữa cơ quan quản lý hành chính,
chủ thể có thẩm quyền trong cơ quan hành chính với đối tượng quản lý hành chính,
QĐHC và HVHC có khả năng xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ


22

chức. Khi các cá nhân, tổ chức cảm thấy quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm
hại, họ có thể u cầu Tịa án bảo vệ cho mình. Trong q trình giải quyết vụ án
hành chính, chủ thể quản lý hành chính và đối tượng bị quản lý hành chính bình
đẳng về quyền và nghĩa vụ: đều có quyền thu thập, giao nộp, cung cấp tài liệu,
chứng cứ; trình bày, đối đáp, phát biểu quan điểm, lập luận về đánh giá chứng cứ
và pháp luật áp dụng; tranh tụng với nhau tại phiên tòa;.... Tòa án dựa trên các quy
định của pháp luật cùng với các chứng cứ, quá trình tranh tụng của các bên trong
vụ án để xem xét tính hợp pháp của QĐHC, HVHC. Thơng qua hoạt động xét xử
vụ án hành chính, quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức được Tòa án
bảo vệ.
Ngồi ra, quản lý hành chính nhà nước là hoạt động thuộc về nhánh quyền
hành pháp nhưng có thể bị xét xử bởi quyền tư pháp vì đây là sự kiểm sốt giữa
các nhánh quyền lực. Tồ án xét xử vụ án hành chính là xem xét tính hợp pháp của
QĐHC, HVHC - đánh giá việc ban hành QĐHC, HVHC có được thực hiện theo
đúng quy định của pháp luật hay không. Thông qua bản án, quyết định của Tịa án,
cơ quan quản lý hành chính nhà nước có cơ hội đánh giá lại hoạt động quản lý của
mình đồng thời đúc rút kinh nghiệm, nâng cao chất lượng quản lý hành chính nhà
nước.
1.2. Nội dung điều chỉnh pháp luật về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
Nội dung cơ bản của pháp luật điều chỉnh xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
bao gồm đối tượng xét xử sơ thẩm vụ án hành chính, thẩm quyền xét xử vụ án
hành chính và thủ tục xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
1.2.1. Đối tượng xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
Hoạt động giải quyết vụ án hành chính nhằm mục đích giải quyết tranh chấp
pháp sinh giữa cơ quan quản lý hành chính nhà nước và các cá nhân, tổ chức. Các
tranh chấp hành chính bắt nguồn từ những QĐHC, HVHC làm làm phát sinh, thay


23
đổi, hạn chế, chấm dứt quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân hoặc

ảnh hưởng trực tiếp đến việc thực hiện quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ
quan, tổ chức. Đối tượng xét xử trực tiếp của xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là
những HVHC, QĐHC trực tiếp ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ
chức, cơ quan, cá nhân. Tịa án có thẩm quyền sẽ xem xét tính hợp pháp của những
QĐHC, HVHC này - tức là xem xét các HVHC, QĐHC có được ban hành theo
đúng thẩm quyền, hình thức do pháp luật quy định và có phù hợp với các quy định
pháp luật hành chính hay khơng.
a. Quyết định hành chính
Theo từ điển Tiếng Việt thì “quyết định" là định một cách chắc chắn, với ý
nhất định phải thực hiện”7.
Trong Từ điển giải thích thuật ngữ luật học thì “quyết định hành chính”
được hiểu là “Kết quả sự thể hiện ý chí quyền lực đơn phương của cơ quan nhà
nước nhà nước có thẩm quyền, những người có chức vụ, các tổ chức và cá nhân
được Nhà nước trao quyền, thực hiện trên cơ sở và để thi hành pháp luật, theo
trình tự và hình thức do pháp luật quy định hướng tới việc thực hiện nhiệm vụ
quản lý hành chính trong lĩnh vực được phân cơng hoặc vấn đề được phân cơng
phụ trách”8.
Từ đó, có thể hiểu quyết định hành chính là một dạng của quyết định pháp
luật, thể hiện ý chí của nhà nước, tính quyền lực nhà nước để đề ra những chủ
trương, chính sách lớn, xây dựng quy tắc xử sự hoặc áp dụng pháp luật cho một
công việc cụ thể và được ban hành theo đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục do pháp
luật quy định.

7 Từ điển Tiếng Việt, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1997.
8 Từ điển giải thích thuật ngữ luật học, NXB Cơng an nhân dân, Hà Nội, 1999.


24
Tuy nhiên khơng phải tất cả quyết định hành chính đều là đối tượng xét xử
sơ thẩm vụ án hành chính. Quyết định hành chính là đối tượng xét xử sơ thẩm vụ

án hành chính phải có đầy đủ những yếu tố sau:
- Quyết định hành chính do chủ thể quản lý hành chính ban hành, bao gồm
cơ quan hành chính nhà nước; cơ quan, tổ chức khác được giao thực hiện quản lý
hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó ban
hành
Với nhiệm vụ quản lý hành chính nhà nước, chủ yếu các quyết định hành
chính là do cơ quan hành chính nhà nước và người có thẩm quyền trong cơ quan
hành chính nhà nước ban hành. Bên cạnh đó, cơ quan nằm trong hệ thống các cơ
quan khác của bộ máy nhà nước bao gồm cơ quan quyền lực, cơ quan xét xử, cơ
quan kiểm sát và người có thẩm quyền trong các cơ quan này cũng được ban hành
quyết định hành chính trong một số trường hợp do pháp luật quy định ( ví dụ như
chủ tọa phiên tịa ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi gây rối
trật tự phiên tịa). Ngồi ra, trong một số trường hợp đặc biệt, tổ chức và một số
chủ thể được giao thực hiện quản lý hành chính nhà nước cũng được ban hành
quyết định hành chính để thực hiện nhiệm vụ của mình. Những quyết định này là
kết quả của hoạt động quản lý hành chính nhà nước tác động đến quyền và lợi ích
hợp pháp của đối tượng quản lý. Vì vậy, những quyết định này đều có thể là đối
tượng xét xử sơ thẩm vụ án hành chính.
- Quyết định hành chính được ban hành theo thủ tục hành chính và có hình
thức, tên gọi do pháp luật quy định
Khoản 1 điều 3 Nghị định 63/2010/NĐ-CP về kiểm sốt thủ tục hành chính
đưa ra khái niệm về thủ tục hành chính như sau“Thủ tục hành chính là trình tự,
cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do cơ quan nhà nước, người có
thẩm quyền quy định để giải quyết một công việc cụ thể liên quan đến cá nhân, tổ
chức”. Mục đích của việc ban hành quyết định hành chính là để giải quyết những


25
cơng việc cụ thể trong quản lý hành chính nhà nước nên quyết định hành chính
được ban hành theo thủ tục hành chính do pháp luật hành chính quy định. Quyết

định hành chính nếu được ban hành theo đúng thủ tục sẽ đảm bảo được quyền, lợi
ích hợp pháp lớn nhất cho các cá nhân, cơ quan, tổ chức.
Quyết định hành chính phụ thuộc vào nội dung và chủ thể ban hành sẽ có
những tên gọi khác nhau do pháp luật quy định. Chủ thể ban hành quyết định hành
chính bắt buộc phải tuân thủ quy định về hình thức và tên gọi của quyết định hành
chính. Trên thực tế, chỉ có quyết định hành chính được thể hiện dưới dạng văn bản
mới là đối tượng xét xử vụ án hành chính.
- Là quyết định hành chính cá biệt ( văn bản áp dụng pháp luật trong hành
pháp), ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ
chức.
Trong q trình quản lý hành chính nhà nước, các chủ thể có thẩm quyền
được ban hành ba loại quyết định hành chính: quyết định chủ đạo, quyết định quy
phạm và quyết định cá biệt nhưng chỉ có quyết định cá biệt mới là đối tượng xét xử
vụ án hành chính. Quyết định chủ đạo là loại quyết định được chủ thể có thẩm
quyền ban hành nhằm đưa ra những chủ trương, chính sách, giải pháp lớn về quản
lý hành chính đối với cả nước, một vùng hoặc một đơn vị hành chính nhất định.
Quyết định quy phạm được các chủ thể có thẩm quyền ban hành nhằm cụ thể hóa
các quy định của luật, pháp lệnh để có sự thống nhất khi áp dụng các quy định
pháp luật trong quản lý hành chính nhà nước. Quyết định quy phạm chứa đựng các
quy tắc xử sự, xác định quyền, nghĩa vụ của các bên trong quan hệ hành chính, từ
đó tạo khn khổ pháp lý để các bên thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình trong
thực tế. Hai loại quyết định hành chính này tác động đến nhiều người với phạm vi
rộng, đều được áp dụng nhiều lần nên không phải là đối tượng xét xử sơ thẩm vụ
án hành chính. Bởi lẽ, quyết định chủ đạo và quyết định quy phạm không trực tiếp