1. PHỦ CHỦ TỊCH
Thời gian thuyết minh: 20 phút
Vị trí thuyết minh: đứng ở đường lớn từ phía cổng kiểm tra an ninh
200m
Và bây giờ, xin mời quý khách theo tơi, chúng ta sẽ đi thăm Khu di tích H ồ
Chí Minh tại Phủ Chủ tịch để quý khách hiểu rõ hơn về con ng ười và tính
cách của Hồ Chí Minh qua cuộc sống hàng ngày cung nh ư trong cơng vi ệc
của Người.
Thưa q khách, đồn chúng ta đang đứng trước cổng của Khu di tích H ồ
Chí Minh tại Phủ Chủ tịch. Khu di tích lịch s ư Ch ủ tịch H ồ Chí Minh t ại Ph ủ
Chủ tịch, gọi tăt là Khu di tích Phủ Chủ tịch n ằm trên đ ường Hung V ương,
quận Ba Đình, thành phố Hà Nội, trong tổng thể với lăng Ch ủ tịch H ồ Chí
Minh và Bảo tàng Hồ Chí Minh. Khu di tích Phủ Ch ủ tịch “Là di s ản l ịch s ư
văn hóa của quốc gia và có ý nghĩa quốc tế”. Tại đây, Ch ủ tịch H ồ Chí Minh
đã sống và làm việc trong 15 năm (1954 – 1969), trực tiếp lãnh đạo Đảng
và dân tộc tiến hành nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Băc; đ ấu
tranh giải phóng miền Nam tiến tới hịa bình thống nhất n ước nhà; xây
dựng “tình hữu nghị và hợp tác với tất cả các nước trên thế giới đ ể xây
dựng hịa bình thế giới lâu dài”.
Và trước măt q khách, đây là bản đồ tham quan của Khu di tích Ph ủ Ch ủ
tịch. Khu di tích này gồm nhiều điểm di tích trong đó có nh ững di tích đ ặc
biệt như q khách có thể nhìn thấy trong bản đồ này: đâu tiên là Ph ủ
Chủ tịch – nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc với cương v ị người đ ứng đâu
Đảng, Nhà nước, tiếp đến là Nhà 54 – nơi Người ở và làm việc vào nh ững
ngày đâu từ chiếm khu Việt Băc về Hà Nội, tiếp theo đó là Nhà sàn – n ơi
Người ở và làm việc từ tháng 5 năm 1958 đến tháng 8 năm 1969, tiếp n ữa
là Nhà 67 – nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc trong hai năm cu ối cung
1967- 1969 và cung là nơi Người qua đời. Ngồi ra, Khu di tích cịn có các di
tích ngồi trời: ao cá, đường xồi, giàn hoa Phủ Ch ủ tịch và v ườn cây.
Bây giờ, xin mời quý khách vào trong Khu di tích, chúng ta sẽ tìm hi ểu sâu
hơn về từng di tích tại đây. Xin mời quý khách theo tôi!

Có nhà thơ từng viết:

Ơi! thịt rửa xương tàn phơi rải rác!
Tại Hà Nội cũng như bao tỉnh khác
Những thây ma ngày lếch đến càng đông
Đem ruồi theo cùng hơi hớm tanh nồng
Rồi ngã gục khắp đầu đường cuối ngõ.
Qua những vân thơ về một thời kì mà thực dân Pháp xâm lược đ ất n ước ta
nhằm khai thác thuộc địa và để lại biết bao mất mát đau th ương. Và đ ể cai
trị một cách triệt để người Pháp đã xây dựng một trong nh ững công trình
lớn nhất Đơng Dương thời bấy giờ. Và trước mặt mọi người lúc này chính
là Phủ từ năm 1900-1906 nhằm phục vụ cho công cuộc khai thác thuộc
địa lân thứ nhất. Xây dựng một thủ đô thuộc địa để phản chi ếu s ức mạnh,
vinh quang của Pháp thới bấy giờ.
Thưa cô và các bạn, ngay trước măt cô và các bạn tòa nhà màu vàng kia là
Phủ Chủ tịch. Tòa nhà đồ sộ, bề thế, sang trọng cao bốn tâng, nhìn ra
đường Hung Vương này là điểm di tích đâu tiên trong hành trình tham
quan Khu di tích Phủ chủ tịch. Trong thời gian thực dân Pháp cai trị, tịa
nhà này được gọi là Phủ Tồn quyền Đơng Dương vì đây là n ơi ở và làm
việc của các Tồn quyền Đơng Dương. Cơng trình mang phong cách th ời
Phụng Hưng này do kiến trúc sư người Pháp gốc Đ ức Lich- ten Fen- đ ơ
thiết kế, được xây dựng những năm đâu thế kỉ XX .Quy mô và kiến trúc
của tòa nhà dường như muốn thể hiện sức mạnh và quyền uy của n ước
Pháp ở Đông Dương: cấu trúc của tòa nhàgồm 4 tâng: 1 tâng trệt và 3 tâng
lâu, được thiết kế đối xứng với 1 khối chính giữa và 2 khối 2 bên. Diện
tích sư dụng của tịa nhà gân 1300m2 . Tồn bộ tịa nhà có trên 30 phịng,
mỗi phịng được trang trí theo một phong cách riêng. Mỗi khi có m ột viên
Tồn quyền lên thay thế, tịa nhà lại được trang trí, sưa chữa lại theo ý

thích của người chủ mới. Từ khi tịa nhà được hồn thành đ ến ngày Cách
mạng Tháng Tám thành cơng, đã có 29 đời Tồn quyền Pháp đ ến ở và làm
việc tại đây. Pôn- Bô là Toàn quyền đâu tiên. Toàn quy ền cuối cung là Đ ờCu.


Từ năm 1945 đến năm 1946, phát xít Nhật và quân đội Trung Hoa dân
quốc chiếm giữ tòa nhà này. Khi thực dân Pháp quay trở lại xâm l ược Việt
Nam lân thứ hai thì nơi đây lại trở thành trụ sở cao nhất của chính quy ền
thực dân. Tịa nhà có một phịng trang trọng, đó là Phịng gương ở tâng 1,
với 5 vịm cưa lớn nhìn ra đường Hung Vương. V ới kết câu ki ến trúc và
trang trí nội thất tạo cho Phịng gương sự trang trọng.Tại Phòng gương
này, nhiều sự kiện lịch sư quan trọng đã diễn ra. Tịa nhà này nói là do
người Pháp xd nhưng thực chất là do mồ hôi công sức của nhân dân lao
động VN dựng nên. Tòa nhà này chỉ thực sự thuộc về nhân dân Việt Nam
sau khi kháng chiến chống thực dân Pháp thành công.
Ngày 10 tháng 10 năm 1954, Hà Nội được giải phóng, Chủ tịch Hồ Chí Minh
cung Chính phủ, Trung ương Đảng từ chiến khu Việt Băc trở về th ủ đii sau
chín năm kháng chiến anh dung và gian khổ. Với lịng kính u lãnh tụ, v ới
mong muốn đảm bảo điều kiện làm việc tốt nhất cho Chủ tịch H ồ Chí
Minh và đáp ứng được những lễ nghi ngoại giao khi Người đón tiếp khách
trong nước và quốc tế, các đồng chí trong Trung ương Đảng, Chính ph ủ đã
mời Người về ở và làm việc tại Phủ Toàn quyền cu, nh ưng Ng ười đã kh ước
từ. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Trước kia đây là Phủ Tồn quyền, nhưng
việc xây dựng nên cơng trình kiến trúc này là bàn tay c ủa nh ững ng ười th ợ
Việt Nam. Bây giờ nhân dân được tự do, đất nước được độc lập, quy ền làm
chủ tòa nhà phải thuộc về nhân dân”. Người đề nghị sư dụng tòa nhà làm
nơi làm việc và tiếp khách của Chính phủ và Nhà nước Việt Nam. T ừ đó tịa
nhà được gọi là Phủ chủ tịch. Nơi đây đã diễn ra nh ững hoạt động đ ối n ội,
đối ngoại của Chủ tịch Hồ Chí Minh trên cương vị người đứng đ âu Đ ảng,
đứng đâu Nhà nước.

Thưa quý khách, tại Phủ Chủ tịch đã diễn ra những phiên họp H ội đồng
Chính Phủ đề ra đường lối chủ trương, chính sách nhằm củng cố chính
quyền dân chủ nhân dân, xây dựng miền Băc vững mạnh, chăm lo đời
sống của nhân dân, đẩy mạnh đấu tranh giải phóng miền Nam đi đến
thống nhất đất nước, nâng cao uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
Phủ Chủ tịch cung là nơi diễn ra những cuộc tiếp đón, h ội đàm gi ữa Ch ủ
tịch Hồ Chí Minh cung các đồng chí lãnh đạo Nhà n ước Việt Nam v ới m ột
số vị nguyên thủ quốc gia, lãnh tụ Đảng các nước anh em, đại s ứ các n ước
đến trình quốc thư. Tại đây Người cung tiếp đón, gặp gỡ các đồn ngh ệ
thuật, thể thao, các nhà văn, nhà báo…Nh ững buổi tiếp đó đã đ ể l ại nhiều


kỉ niệm, ấn tượng sâu săc giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh với nh ững người
đồng chí thân thiết, nhân dân và bạn bè thế giới. Cung tại một căn phịng
nhỏ ở tâng hai tịa nhà, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường đọc th ơ chúc T ết
đồng bào, chiến sĩ cả nước và kiều bào ở nước ngoài mỗi dịp năm mới.
Trong khoảng thời gian từ năm 1954 đến năm 1969, tại Ph ủ Chủ tịch, Ch ủ
tịch Hồ Chí Minh đã tiếp trên 1000 đồn đại biểu trong và ngồi n ước.
Sinh thời Người ln quan tâm đến vận mệnh của đất n ước cung nh ư
cuộc sống của nhân dân, dành trọn cả cuộc đời nên nhân dân tơn kính gọi
Người với cái tên gân gui là Bác Hồ, vị cha già dân tộc.
“Bác thương các cụ già xuân về dâng biếu lụa.
Bác yêu đàn cháu nh ỏ trung thu v ề cho quà.
Bác th ương đoàn dân cơng đêm nay ng ủ ngồi r ừng.
Bác th ương ng ười chi ến sĩ đ ứng gác ngoài biên c ương.”
Bác Hồ với tấm lòng bao la, cao cả dành cho mọi tâng lớp nhân dân VN và
Bác dành tình cảm đặc biệt cho các em nhỏ. Chăc h ẳn cơ và các bạn đồn
mình đã nghe nhiều câu chuyện kể về Bác Hồ với thiếu niên nhi đ ồng. Vào
t7/1961 Bác đã để trống tòa nhà này 3 tuân liền dành cho các em thi ếu nhi
làm chủ và trưng bày các tác phẩm của mình trong phong trào th ực hiện 5

điều Bác Hồ dạy
“Ai yêu các nhi đồng bằng Bác Hồ Chí Minh”
Cung vì tình yêu dành cho trẻ em lớn như vậy nên Bác có nguy ện vọng là
sau khi Bác mất sẽ dành tòa nhà này để xd cung thiếu nhi cho các cháu
nhỏ. Nhưng ngay sau khi Bác mất thìcác đồng chí trong Ban lãnh đ ạo đã
xem xét và thấy rằng nơi đây đã ghi dấu bao kỉ niệm về Bác v ới đ ồng bào
trong nước và quốc tế nên đã đế dành nơi này như 1 di tích l ịch s ư v ề
Báccòn việc xây dựng cung thiếu nhi cho các cháu sẽ được tiến hành ở n ơi
khác.
Ngày 15/5/1975, Nhà nước đã công nhận Phủ CT là 1 trong nh ững di tích
lưu niệm đặcbiệt quan trọng. song từ đó đến nay tịa nhà này vẫn là n ơi
làm việc của Chủ tịch và Phó Chủ tịch nước, những hoạt động có ý nghĩa
quan trọng của Đảng và Nhà nước ta vẫn tiến hành trọng th ể ở đây. Vì v ậy
tịa nhà này vẫn giữ cái tên là PCT.


-Cung tại nơi này, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng gặp g ở, thăm h ỏi nhiều đoàn
khách như: đại biểu của các chính đảng, đồn thể, tơn giáo, đ ại bi ểu c ủa
cơng nhân, nơng dân, trí thức. quân đội, đại biểu của đồng bào, chiến sĩ
miền Nam, đại biểu của Việt kiều từ nước ngoài về thăm Tổ quốc, đ ại
biểu của Đội Thiếu niên, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ...
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất yêu quý các cháu thiếu niên, nhi đ ồng và dành
cho các cháu sự quan tâm, săn sóc đặc biệt. Ngay sau khi về làm việc ở Ph ủ
Chủ tịch, ngày 9-2-1905, Bác Hồ đã cho đón các cháu vào Ph ủ Ch ủ t ịch vui
chơi. Và, từ đó về sau, các cháu được nhiều dịp vào đây thăm Bác và vui
chơi, khơng những thế, có lân các cháu dược Bác cho tổ ch ức tri ển lãm
tranh tại đây.

Sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, Phủ Chủ tịch tr ở thành m ột trong
những di tích lưu niệm về Người được Nhà nước xếp hạng là di tích đặc

biệt quan trọng. Song, cung từ đó đến nay tòa nhà này vẫn là n ơi làm vi ệc
của Chủ tịch và Phó Chủ tịch nước, những hoạt động có ý nghĩa quan tr ọng
của Đảng và Nhà nước vẫn được tiến hành trọng thể ở đây.

2. CÂY ĐA KIÊN TRÌ
Thời gian thuyết minh: 10 phút
Vị trí thuyết minh: ngay bên dưới cây đa kiên trì
Và tiếp theo mời cơ và các bạn di chuyển sang vị trí cây đa Kiên trì n ơi đã
lưu giữ những kỉ niệm về Bác cung những câu chuyện
. Cô và các bạn có biết tại sao cây đa này được gọi là cây đa Kiên Trì khơng
ạ? Vâng có một câu chuyện găn với cây đa :Sinh thời, một hôm Bác Hồ
cung với các chiến sĩ cảnh vệ ngồi nghỉ mát dưới tán cây đa, Bác nhìn lên
cành đa mọc những sợi rễ phụ. Người hỏi các chiến sĩ cảnh vệ: “Các chú có
thể làm cho một số rễ phụ trên cây đa cắm xuống đất theo định hướng của
Bác được không ?”.
Nhìn những sợi rễ phụ trên cây đa chiến sĩ cảnh vệ thưa v ới Bác: “Th ưa…
khó…và lâu lắm ạ !”. Đúng, khó, lâu, để Bác làm thử”. Bác H ồ tươi cười nói
với các chiến sĩ cảnh vệ. Thế là, bắt đầu từ ngày hôm sau, Bác lấy 3 chi ếc l ọ


penecilin đã dùng hết thuốc rửa sạch và 3 đoạn dây, Bác đổi nước vào từng
lọ buộc lên cành cây,mỗi sợi rễ phụ của cây đa c ổ thụ được th ả vào trong
lọ nước. Ngày tiếp ngày, nhờ công chăm sóc của Bác, rễ phụ cây đa c ổ th ụ
dần dần phát triển kéo dài từ cành cây xuống đất rồi cắm sâu vào lòng đất
theo hướng Bác định sẵn, mọc lên 3 cây đa nhỏ. Sung sướng, vui m ừng khi
thấy 3 cây đa nhỏ do Bác nhân ra từ rễ phụ cây đa cổ th ụ b ắt đầu đâm ch ồi
nảy lộc, xanh tốt, các chiến sĩ cảnh vệ xin với Bác đặt tên cho cây đa m ẹ
(cây đa cổ thụ).
Bác bảo: “Cây đa “Kiên trì”, các chú có tán thành khơng ?”. Th ưa Bác tán
thành ạ, nhất trí ạ !”. Các chiến sĩ cảnh vệ đồng thanh trả lời.


Khi làm việc tại nhà sàn, Bác Hồ th ường đi lại trên con đ ường có cây đa nói
trên. Lúc đó cây đa chưa có rễ phụ to, cao, dáng đẹp nh ư chúng ta th ấy
ngày nay và không phải ngẫu nhiên mà cây đa có được nh ững rễ cây này.
Khoảng tháng 9 năm 1965, anh em làm vườn thấy hai rễ đa nhỏ từ trên
cành buông xuống lơ lưng cách mặt đường khơng xa. Vì lo hai rễ ph ụ này
lớn dân thêm và dài xuống làm vướng lối đi lại của Bác, nên anh em ph ục
vụ định căt bỏ rễ đó đi. Biết được ý định đó, Bác khơng tán thành và g ợi ý:
nên tìm cách kéo rễ đa xuống đất, nhưng sao cho rễ đa không v ướng l ối đi
mà cịn có thể tạo cho cây có một thế vững chăc và đẹp. Mặc du anh em
phục vụ đã hiểu được ý của Bác và không căt bỏ hai cái rễ ph ụ n ữa, nh ưng
vẫn chưa tìm được cách nào để thực hiện yêu câu ấy.
Mấy ngày sau, Bác Hồ vẫn nhớ chuyện hai cái rễ đa và l ại h ỏi anh em ph ục
vụ. Anh em thưa với Bác là chưa tìm được cách làm h ợp lý và Bác đã bày
cho mọi người cách làm như sau: Chẻ đôi một cây bương, đục rỗng nh ững
mấu bên trong, sau đó cho đất xốp vào lòng cây bương, ốp rễ đa vào gi ữa
rồi dung dây buộc chặt cây bương đó lại. Cây bương đ ược chôn xu ống đ ất
và phải thường xuyên tưới nước để giữ độ ẩm cho rễ đa. Rễ đa nh ờ có đủ
độ ẩm sẽ phát triển nhanh. Khi rễ đa chạm đất, Bác nh ăc anh em ph ục v ụ
vun đất cho rễ và tiếp tục chăm sóc. Làm theo cách Bác Hồ h ướng d ẫn,
thời gian bén đất của rễ cây sẽ ngăn hơn, đồng thời hướng được rễ theo
chiều ta muốn. Những rễ đa này sau khoảng ba năm (1965-1968) thì bén
đất.
Khi hồn thành cơng việc kéo rễ đa xuống đất, anh em ph ục v ụ đ ến báo
cáo kết quả với Bác, Bác vui vẻ nói: “Các chú th ấy đ ấy, con ng ười hồn
tồn có khả năng chinh phục và cải tạo được thiên nhiên, tuy cơng vi ệc đó
rất khó khăn, địi hỏi sự kiên trì và quy ết tâm cao”.Sau này, cây đa l ại có


thêm hai rễ phụ nữa do các đồng chí phục vụ kéo thêm với ph ương pháp

của Bác.

Nhớ lời Bác nói khi hồn thành cơng việc, anh em ph ục v ụ đ ặt tên cho
câyđa này là cây đa kiên trì, bởi làm cho rễ ph ụ c ủa cây đa bén đ ất du
nhanh cung phải cânthời gian tính bằng mấy năm, nhưng kiên trì th ực
hiện lời Bác dạy nhất định sẽ thành công.
Sau câu chuyện vừa rồi có bạn nào trong lớp chúng ta nh ớ đ ến l ời d ạy c ủa
Bác không ạ? Dạ vâng đó là câu:
“Đồn kết, đồn kết, đại đồn kết,
Thành cơng, thành cơng, đại thành cơng’
Có thành cơng nào mà khơng chải qua vất vả, khó khăn; có s ự chiến th ăng
nào mà khơng cân tinh thân đồn kết, đồng cam cộng kh ổ. Có nh ững vi ệc
tưởng trừng như vơ nghĩa, khơng khác gì mị kim đáy bể ấy vậy mà bằng
tinh thân dung cảm, lòng kiên trì đã giúp ta thành cơng – nó gi ống nh ư
cuộc hành trình đi tìm hình Đất nước của Bác. Và đó cung chính là bài h ọc
mà Bác muốn gưi tới các chiến sĩ thời kì ấy cung nh ư thế hệ trẻ Việt Nam
nói chung hãy kiên trì, vững vàng, và
“khơng có việc gì khó
Chỉ sợ lịng khơng bền
Đào núi và lấp biển
Quyết trí ăt làm lên”

Và trên đây em đã giới thiệu cho cô và các bạn về tòa nhà phủ ch ủ t ịch và
cây đa Kiên Trì. Nơi lưu giữ những kỉ niệm về cuộc đời cách m ạng của Bác
cung những câu chuyện khiến chúng ta càng yêu quý người cha già đã dành
cả cuộc đời mình cho độc lập tự do của dân tộc. Và địa đi ểm ti ếp theo c ủa
chuyến tham quan khu di tích Phủ Chủ tịch của cơ và các bạn là phịng h ọp
Bộ chính trị, nhà trưng bày xe, nhà bếp A sẽ do bạn Nguy ễn Thị H ương
thuyết minh để cô và các bạn có thể tìm hiểu tiếp về di tích tại Ph ủ Ch ủ
tịch.



3. VƯỜN CÂY

Thuyết minh trong khoảng 15 phút
Vị trí thuyết minh: bên phía ngồi hàng rào- bờ Tây Nam của ao cá
Vâng rất cảm ơn phân thuyết minh vừa rồi của bạn Cẩm Tú và sau đây xin
mời cô và các bạn tiếp tục theo chân chúng em để tìm hiểu thêm về các đ ịa
điểm phía trước ạ
Khi nói đến Bác, chúng ta đều cảm nhận một điều rất sâu săc, đó là s ự hịa
đồng với thiên nhiên, gân gui với đồng bào, cán bộ, chi ến sĩ, nh ư lẽ s ống t ự
nhiên của Bác. Những ai đã từng được nghe, được đọc nh ững câu chuy ện
về Bác, được đến thăm nơi Bác sống trong 15 năm cuối đ ời t ại Ph ủ Ch ủ
tịch, mới càng thấu hiểu những giá trị nhân cách, lối sống, tư t ưởng, tình
yêu thiên nhiên, yêu thương con người của Bác. Nơi đây, mỗi di tích, m ỗi
cây trồng trong vườn Bác cung đều mang một câu chuyện, một bài h ọc sâu
săc, thấm đượm tính nhân văn.
Có thể cơ và các bạn đã biết:
Vườn quả trong Phủ Chủ tịch vốn là một khu đất hoang sau Ph ủ tồn
quyền Đơng Dương (nay là Phủ Chủ tịch). Sau ngày Chủ tịch H ồ Chí Minh
về ở và làm việc, Người đề nghị và cung anh em cán bộ văn phòng, bảo vệ
cơ quan, cải tạo thành khu vườn có thể trồng một số giống lúa thí đi ểm
để cung cấp giống cho nhân dân. Sau một thời gian, thấy hiệu quả đem lại
từ việc trồng lúa không cao, Người đề nghị anh em trong cơ quan trồng
thay thế bằng rau xanh, một số cây thuốc, để đảm bảo đủ rau ăn hàng
ngày. Khu đất bị bỏ hoang, khơng có bàn tay con người chăm sóc, d ân đã
trở thành khu vườn không những đẹp về cảnh quan mà cịn góp ph ân
khơng nhỏ cải thiện bữa ăn hàng ngày cho mọi gia đình trong cơ quan.
Năm 1960, Việt kiều Campuchia về thăm đất nước đã mang biếu Bác cây
xồi Xiêm. Trân trọng tình cảm của bà con Việt kiều, Bác đề ngh ị anh em

trồng cây xoài trong khu vườn, Người cung không quên dành th ời gian đ ể
chăm sóc cây. Như cảm nhận được tấm lịng của Bác, 50 năm đã trơi qua,
năm nào cây xồi cung đều đơm bơng, kết trái và cho rất nhiều quả ngọt.


Năm 1966, ơng Nguyễn Văn Cường ở huyện Sóc Sơn, Hà Nội là người làm
vườn giỏi, may măn được tới Phủ Chủ tịch, đã bị hớp hồn khi nhìn th ấy
cây bưởi lạ, trái to. Đăn đo mãi, ông mới thì thâm với đồng chí cân vụ nh ờ
chuyển lời thưa với Bác rằng ông muốn xin Bác một cành bưởi. M ấy hơm
sau có một cán bộ của Phủ Chủ tịch tới tận vườn của ông, trao cho ông
một nhánh bưởi và chuyển lời của Bác: “Bác dặn anh cố găng chăm sóc
giống bưởi này và găng nhân ra diện rộng cho bà con nông dân cung
trồng”(2). Sau một thời gian chăm sóc cẩn thận chu đáo, từ một nhánh
bưởi, ông đã nhân lên được rất nhiều cây bưởi khác. Nh ớ lời Bác d ặn ngày
nào, ông Cường đã triết cành giống bưởi quý này gưi đi các n ơi trong xã, t ới
các địa phương trong cả nước để mọi người cung nhân giống cây quý. Đ ặc
biệt, hơn 2.000 nhánh bưởi đã được ông Cường g ưi về các huy ện, xã… trên
quê hương đồng khởi Bến Tre. Ơng Cường cung khơng qn căn dặn bà
con nông dân nơi đây tiếp tục nhân giống để mọi gia đình đều tr ồng bưởi
Bác Hồ. Người dân quê hương Đồng khởi rất thích trồng bưởi Bác Hồ
khơng phải chỉ vì lý do kinh tế, mà trên hết là tấm lòng của nh ững ng ười
con miền Nam đối với Bác.
Năm 1954, sau Hiệp định Giơnevơ được ký kết, Việt Nam tạm th ời chia c ăt
làm hai miền Nam Băc, đồng bào miền Nam sống đau khổ d ưới ách chi ếm
đóng của đế quốc Mỹ và bè lu tay sai. Trong đau kh ổ, đ ồng bào mi ền Nam
luôn hướng về miền Băc, về Đảng và Bác Hồ kính yêu.
Đâu mua xuân năm 1955, trên con tàu Ki- lin - ki (Ba Lan), đoàn cán b ộ
của Văn phòng Trung ương cục miền Nam tập kết ra miền Băc. Đoàn vinh
dự được mang cây vú sữa miền Nam ra biếu Bác Hồ với tấm lịng kính
u vô hạn của đồng bào miền Nam đối với Bác .

Cây vú sữa được Bác Hồ trồng ngay gân bờ ao, bên cạnh ngôi nhà 1954,
nơi Bác ở 4 năm đâu tiên trong khu Phủ Chủ tịch. Cây vú s ữa v ốn là lồi cây
ưa khí hậu nóng ở miền Nam và ít chịu được lạnh ở miền Băc, do vậy,
những ngày đâu mới trồng, cây còn nhỏ và rất khó chăm sóc. Hàng ngày,
mặc du bận nhiều cơng việc, nhưng trước giờ làm việc buổi sáng, hay sau
giờ làm việc buổi chiều, Bác đều dành thời gian tự tay chăm sóc, vun t ưới
cho cây vú sữa. Mua đơng giá rét, Bác nhăc các đồng chí ph ục v ụ bện r ơm
quấn quanh thân cây, lấy mun tấp vào gốc để chống lạnh cho cây. Mua
mưa bão, Bác nhăc nhở anh em chằng chống cho cây kh ỏi đổ.


Tháng 5 năm 1958, Bác Hồ chuyển sang sống và làm việc tại ngơi nhà sàn.
Cuối năm đó, Bác đã đề nghị chuyển cây vú s ữa trồng ở phía sau nhà sàn
để Bác chăm sóc được thuận tiện hơn, dường như Bác muốn cây vú s ữa
miền Nam luôn ở gân bên Bác. Hàng ngày, làm việc tại nhà sàn, Bác v ẫn
nhìn thấy cây vú sữa để hình ảnh miền Nam luôn trong trái tim Ng ười.
không hợp với khí hậu miền Băc nên cho quả ít và nhỏ. Bác suy nghĩ m ột
lát rồi nói: "Các chú có nhớ, khi đi thăm H ồ Tây (1) v ới Bác, các chú dã th ấy
cây vú sữa ở đó ra nhiều quả và quả lại to khơng? Các chú c ân tìm các nhà
chun mơn làm vườn để học hỏi thêm kinh nghiệm trồng cây vú s ữa".
Anh em phục vụ làm theo ý Bác, từ đó với những ph ương pháp chăm sóc
mới, cây vú sữa cho quả nhiều và to hơn. Thấy vậy, Bác rất vui. Có lân,
đồng chí phục vụ hái quả vú sữa chín cây mời Bác, Người nói: "Chú hãy ch ờ
cho quả chín đều, hái một lân rồi chia cho mọi người".
Đến những năm tháng cuối cung của cuộc đời, Bác càng mong muốn đ ược
một lân vào thăm đồng bào miền Nam, nhưng do tình hình chiến s ự ác liệt
và sức khoẻ Người đã giảm sút nhiều nên ước nguyện đó của Bác khơng
thực hiện được. Có lẽ bởi thế nên sau những chuyến đi công tác xa lâu ngày
trở về, Bác thường ra đứng ngăm cây vú sữa. Tình th ương, n ỗi nh ớ c ủa Bác
đối với miền Nam tha thiết nhường nào!

Cung với mỗi loài cây trong vườn Bác, cây vú sữa đã găn liền v ới cuộc đ ời
hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong thời gian Người sống và làm
việc trong Khu Phủ Chủ tịch. Cây vú sữa mang một ý nghĩa lịch sư - văn hóa
sâu săc, găn với quê hương đất nước, găn với công việc, cuộc s ống hàng
ngày và đã trở thành biểu tượng tình cảm của đồng bào miền Nam đối v ới
Bác Hồ và tình cảm của Bác Hồ đối với miền Nam. Giờ đây, đến v ới khu
vườn trong khu Phủ Chủ tịch được nhìn cây vú sữa của đ ồng bào mi ền
Nam gưi tặng Bác đã vươn cao to lớn, vững chăc, cành lá xum xê to ả bóng
mát trên ngơi nhà sàn của Bác mà không khỏi bui ngui xúc động bi ết bao:

“Đâu vườn nghe động cánh ong
Kìa cây vú sữa Bác trồng năm nao!
Cành cây lá năng xôn xao


Chim reo như đón Bác vào đâu đây.
Tay nghiêng thung tưới bên cây
Rưng rưng... hoa tím uống đây năng tươi!
Ung dung Bác đứng ngăm cười
Cả trời xuân ấm tình Người thương yêu…
(Trích bài thơ: Cây vú sữa trong vườn Bác )
Trong vườn cây Bác Hồ gồm nhiều loại, tạo thành một quân th ể th ực v ật
phong phú, làm nên bức tranh cảnh quan giản dị nh ưng đẹp đẽ và có s ức
cuốn hút lạ thường giữa thủ đơ Hà Nội. 1271 thể cây, trên 161 lồi thu ộc
54 họ thực vật, trong đó có 59 lồi cây bóng mát, 33 lồi cây ăn qu ả, cịn l ại
là cây cảnh, cây trang trí và hoa… đan xen nhau gân gui gi ản d ị nh ư c ảnh
sống của một vung q tru phú, có mơi trường sống trong lành.
Quý khách vừa tham quan các di tích trong Khu di tích Ph ủ Ch ủ t ịch. Xin
mời quý khách nghỉ ngơi 10 phút trước khi tham quan di tích ti ếp theo. Và
bây giờ xin mời quý khách! Chúng ta sẽ đi thăm Chua Một C ột.


4. CHÙA MỘT CỘT

Thời gian: thuyết minh trong khoảng 12 phút
Vị trí thuyết minh: phía trước chùa một cột
“Mấy lân chua đổi thay tên
Phật thiêng: thơm ngát hương sen chỗ ngồi
Ngàn năm: MỘT CỘT - một ngôi!
Hồ sen - Chua ấy đời đời song song!”
Thưa cô và các bạn: Chua Một Cột hay cịn có các tên gọi khác là chua Diên
Hựu, Liên Hoa Đài, là một trong những công trình kiến trúc có thi ết k ế đ ộc
đáo nhất nước ta cịn tồn tại đến ngày hơm nay. Hiện nay chua tọa lạc tại


phố Chua Một Cột, phường Đội Cấn, quận Ba Đình, thành ph ố Hà Nội,
người đứng đâu là trụ trì Đại đức Thích Tâm Kiên.
Chua Một Cột găn liền với lịch sư của thủ đô Hà Nội, và t ừ lâu chua M ột
Cột cung là biểu tượng của đất Thăng Long ngàn năm văn vật. Quân thể di
tích chua Diên Hựu nằm trong khu di tích Lăng chủ tịch Hồ Chí Minh – n ơi
thu hút rất nhiều du khách gân xa đến tham quan. Th ưa quý khách, chua
Một Cột có tên chữ là Diên Hựu Tự.
Theo sư xưa, chua được vua Lý Thái Tông cho kiến thiết xây d ựng vào mua
đơng năm 1049. Tích xưa cịn lưu lại câu truyện vua Lý Thái Tông n ằm
chiêm bao thấy Phật Quan Âm tọa thiền trên tòa hoa sen sáng rực ; đ ưa tay
dăt vua lên đài .
Tỉnh mộng vua đã cho dựng chua với lối kiến trúc tựa như trong giấc m ơ.
Từ đó người ta thấy một ngôi chua với cấu trúc một cột độc lạ ; dáng t ựa
đài sen vươn lên giữa mặt hồ Linh Chiểu ở kinh thành Thăng Long .
Sau khi dựng chua ; vua Lý Anh Tông thường lui t ới câu nguy ện. Khơng lâu
sau Hồng hậu hạ sinh một Hồng tư khơi ngơ. Cho rằng cơng đức Ph ật

ban cho, vua Lý cho tu sưa lại chua và dựng thêm một ngôi chua bên cạnh
chua Một Cột để tạ ơn .
Lúc này quân thể chua ( gồm có chua Một Cột và ngơi chua m ới ) có tên là
Diên Hựu với ý nghĩa “ phước bền vĩnh viễn ” .
Năm 1105 vua Lý Nhân Tông cho tu sưa chua và dựng thêm tr ước sân hai
tháp lợp sứ trăng. Đến năm 1108 Nguyên Phi Ỷ Lan sai người đúc m ột
chiếc chuông lớn đặt tên là “Giác thế chung” v ới ý nghĩa th ức t ỉnh lịng th ế
nhân. Có thể thấy nhà Lý là một triều đại rất sung đạo Phật, th ời này đ ược
coi là thời đại hoàng kim của đạo Phật trong lịch s ư dân tộc.
Trải bao năm tháng, chua Một Cột được trung tu ; phục dựng nhiều lân
qua những thời Trân, Hậu Lê, Nguyễn. Năm 1954, tr ước khi rút kh ỏi
Thành Phố Hà Nội ; quân Pháp đặt thuốc nổ phá chua Một Cột. Năm 1955,
Bộ Văn hóa cho trung tu chua Một Cột và Liên hoa đài ( đài hoa sen ) do
kiến trúc sư Nguyễn Bá Lăng đảm nhiệm . Bên cạnh vẫn cịn ngơi chua có
cổng tam quan với bức hồnh phi ghi ba chữ “Diên H ựu T ự”
Năm 1962, quần thể chùa Một Cột ở Hà Nội đã được công nh ận là Di
tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật Quốc gia. Đến năm 2012, chùa M ột


Cột đã vinh dự được Tổ chức Kỷ lục châu Á xác lập kỷ lục “Ngơi chùa
có kiến trúc độc đáo nhất Châu Á”
Kiến trúc và vật liệu xây dựng
Cả cụm kiến trúc này vốn có tên là chùa Diên Hựu và đài Liên Hoa. Đây là
một cụm kiến trúc gồm ngơi chua và tịa đài xây gi ữa h ồ vuông.
Kết cấu nguyên bản của chua Một Cột được đỡ bởi các dâm gỗ bám ch ăc
cột đá. Cấu trúc của chua Một Cột hiện nay gồm: Cột trụ, đài Liên hoa, mái
chua.
Cột trụ của chua một cột được dựng bằng 2 cột đá chồng lên nhau tạo
thành khối trụ đứng có chiều cao 4 m chưa tính phân chìm phía d ưới chân
Đường kính cột đá rộng 1,2 m làm người nhìn có cảm giác “v ững nh ư bàn

thạch”.
Đài Liên hoa có hình vng mỗi cạnh 3 m, chăn song bao l ơn xung quanh,
được đỡ bằng hệ thống cột quân vững chăc, phía dưới là nh ững d âm gỗ
lớn được găn trực tiếp lên trụ đá một cách chăc chăn. Các m ối m ộng đ ược
đục chính xác đến từng ly khớp nối vừa khít với nhau tạo nên c ấu trúc vơ
cung vững chãi.
Bên trong đài Liên Hoa được bài trí lộng lẫy sang trọng, có một án th ờ bên
trên đặt tượng Phật bà Quan Âm nghìn măt nghìn tay mạ vàng. Xung
quanh bày biện nhiều đồ thờ: đơi lục bình gốm sứ, bình c ăm hoa sen, b ộ
ấm chén thờ, lư hương bằng đồng. Ban thờ được sơn son thiếp vàng trang
trí nhiều họa tiết hình vân mây màu vàng. Trên trân phía trong cung đ ặt
tấm hồnh phi nhỏ ghi 3 chữ vàng “Liên Hoa Đài” trên nền s ơn đ ỏ.
Mái chua được lợp bằng ngói vảy truyền thống màu đỏ gạch phủ lớp rêu
phong thời gian. Mỗi viên ngói như biểu hiện của sự kỳ cơng, t ỉ m ỉ c ủa
người thợ làm ra. Khi lợp ngói khó nhất cơng đoạn ghép ngói ở góc x ối sao
cho khơng hở một khe nào, vì đây là vị trí tiếp giáp gi ữa bốn cạnh c ủa mái
chua thường có khe hở. Muốn lợp ngói ở vị trí này thuận tiện thì ngay t ừ
cơng đoạn đóng sối ghép các mối mộng phải th ực sự kín kẽ và ăn kh ớp
nhau.
Chua Một Cột có bốn mái cong đâu đao vút lên trời hay còn gọi là “tàu đao”.
Mái chua được đỡ bằng hệ thống thanh bẩy vươn ra sát phía d ưới. Trên


đỉnh mái chua đăp hình “lưỡng long châu mặt nguyệt”, đây là nét kiến trúc
đặc trưng trong các chua, chiền, đình, miếu. Hình lưỡng long uốn mình
quay đi về phía nhau nhưng đâu đều hồi hướng về m ặt nguy ệt. Nét
kiến trúc này biểu tượng cho sự sinh sôi, âm dương hài hịa.
Đơi long tượng trưng cho khí dương, hình mặt nguyệt tượng trưng cho khí
âm. Tổng lại thành con số ba của sự sinh sôi nảy nở, cung vì lẽ đó khi đi
chua người ta hay thăp 3 nén nhang là biểu trưng cho 3 vật th ể trong

“lưỡng long châu mặt nguyệt”. Đây là một hình ảnh mang đậm chất nhân
văn trong kiến trúc nghệ thuật tâm linh của dân tộc.
Hoa sen được xem như biểu trưng trong văn hóa Phật giáo, g ợi đến cho
người ta những đức tính lương thiện, kiên nhẫn, khơng nhiễm tạp, hành
trực … Liên Hoa Đài được tạo tác theo hình tượng bông sen đ ặt trên tr ụ đá
cao giữa lịng hồ Linh Chiểu như đang vươn mình hướng lên thốt kh ỏi thế
tục. Một hình ảnh vơ cung thanh tao, thuân khiết và độc đáo.
Hồ Linh Chiểu có tường hoa bao quanh trang trí bằng nh ững h ọa tiết hình
khối. Bên ngồi có đào thêm một hồ lớn nữa là hồ Bích Trì. H ồ Bích Trì
thuộc trong khuôn viên chua Diên Hựu nằm bên phải chua M ột C ột. Tr ước
sân chua Diên Hựu đựng tháp đá Bạch Tuynh, từ tháp đá có câu nh ỏ d ẫn
vào chua Một Cột.
Kết Bài
Vâng : “Chuyến đi nào cung sẽ có điểm dừng”. Và v ừa rồi là ph ân thuy ết
minh của em về vườn cây của Bác và Chua một cột – “n ơi đ ược coi nh ư đóa
sen ngàn năm giữa thủ đơ Hà Nội”, Đây cung là nội dung cuối cung đ ể k ết
thúc chuyến tham quan ngày hôm nay . Em xin cảm ơn s ự có m ặt c ủa cơ
cung tồn thể các bạn trong lớp đã dành chút thời gian để tới tham d ự
buổi nguyên cứu và học tập tại Khu di tích Phủ Ch ủ T ịch c ủa nhóm 4
chúng em! Hi vọng rằng sau buổi học này mỗi chúng ta đã đ ọng l ại trong
mình những kỉ niệm thật đẹp về Bác Hồ cung nh ư mỗi điểm tham quan
găn với lịch sự của Bác, của cán bộ, của toàn th ể thế hệ tr ước đã hi sinh vì
đất nước!
Một lân nữa thay mặt tồn bộ Nhóm 4 em xin chân thành cảm ơn cô giáođã tạo điều kiện cho chúng em được học tập, rèn luyện, tích luy cho mình


vốn kĩ năng tại môi trường đặc biệt như vậy và cảm ơn s ự hiện diện của
mọi thành viên trong lớp.