KỸ THUẬT CHĂN NUÔI GÀ
I. Một số bệnh trên gà
1.Bệnh cầu trùng trên gà (Coccidiosis)
Bệnh cầu trùng trên gà là bệnh ký sinh trùng phổ biến xảy ra trên gà ở lứa tuổi 10 - 30 ngày tuổi.
Bệnh có tỷ lệ chết không cao như các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác nhưng lạ gây thiệt hại kinh
tế rất trầm trọng
a. Biểu hiện của gà khi mắc bệnh cầu trùng manh tràng.
Khi gà mắc bệnh cầu trùng manh trànghay bệnh cầu trùng máu tươi do Eimeria atenalla gây
ra. Bệnh thường sảy ra ở gà có độ tuổi 10 - 25 ngày, với biểu hiện điển hình gà tiêu chảy ra máu
tươi do cocidia tấn công vào niêm mạc manh tràng, làm tổ và tăng sinh quá mức bình thường gây
vỡ các mạch máu tại đây gây ra hiện tượng này.


Phân máu cá

Mào tích tái, gà thường đứng tụm lại với nhau do gà bị thiếu máu.

Gà ủ rũ, mào tích tím tái
trong bệnh cầu trùng

Khi mổ khám kiểm tra với bệnh cầu trùng manh tràng ta cầm chú ý kiểm tra 2 manh tràng của
gà. Manh tràng của gà chứa nhiều máu căng phồng trong giai đoạn đầu của bệnh sau đó khơ dần,
đối với những con khỏi bệnh tổn thương manh tràng còn được ghi kéo dài tới 2 tháng sau.


Manh tràng chứa nhiều máu trong bệnh cầu trùng


Máu tươi trong manh tràng khô lại ở gai đoạn
cuối của bệnh

b. Bệnh cầu trùng trên gà do E.necervulima, E. maxima, E. bruneti gây bệnh mãn tính chủ yếu
trên ruột non.
Các biểu hiện khơng điển hình như gà mắc bệnh cầu trùng manh tràng gà thường ủ rũ, gầy
còm, bỏ ăn, tiêu chảy phân sáp, màu máu cá. . . do coccidia tấn cơng vào đường tiêu hóa trên của
gà.
Phân gà mắc bệnh cầu trùng ruột non

Biểu hiện trên ruột


Bề mặt niêm mạc ruột có nhiều điểm trắng, đỏ. (Màu trắng là những quần thể bào tử phân chia (Schizont), màu đỏ là do xuất huyết
thành đường tiêu hóa).

Niêm mạc ruột non bị cầu trùng tấn công
c. Phân biệt với bệnh viêm ruột hoại tử
- Cầu trùng ruột non: ruột xưng to như ngón tay cái, trên bề mặt ruột lấm tấm đỏ, rạch ra trong ruột có nhiều
chất nhày mày đỏ
- Viêm ruột hoại tử: ruột non xưng, khơng to, trong ruột có hơi, rạch ruột ra trên ruột có nhiều dịch màu xám
d. Điều trị
- Toltrazuzin, Amprodium, Mono sunfadiazin kết hợp với vitamin K
- Cho gà uống phòng từ khi 5-7 ngày tuổi
- Nên phòng cho gà liên tục 2 ngày / tuần đến khi gà được khoảng 60 ngày tuổi.


2. Bệnh thương hàn gà do Salmonella
Có nhiều chủng Salmonella nhưng chỉ có 3 chủng gây bệnh chủ yếu là:
- Salmonella gallinarum: gây bệnh thương hàn trên gà lớn và gà con.
- Salmonella typhimurium: gây bệnh phó thương hàn trên gà con và gà lớn.
- Salmonella pullorum: gây bệnh bạch lỵ trên gà con 3 tuần tuổi.
a. Triệu chứng

- Các triệu chứng rất phổ biến và thường gặp nhất của bệnh thương hàn trên gà là ỉa chảy, phân
trắng có nhiều dịch nhầy, gà ủ rũ, xù lông, kém ăn, khớp sưng to khó đi lại, phân dính bết hậu mơn,
trường hợp nặng khiến gà khơng đi ngồi được, chướng bụng và chết nhiều.
- Các triệu chứng và bệnh tích điển hình của bệnh thương hàn trên gà.

Phân bết dính chặt vào hậu môn
Bệnh thương hàn trên gà là một bệnh nhiễm trùng tồn thân cấp tính trên gà con và gà lớn. Mầm
bệnh có thể lây lan và xâm nhập vào cả trứng và đặc trưng bởi tiêu chảy phân trắng và có tỷ lệ tử
vong cao. Tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong tăng cao sau khi gà nở khoảng 7-10 ngày.
Gà con mắc bệnh thường có các biểu hiện như gật gù, ủ rũ, chậm lớn và đặc biệt là vùng lông xung
quanh hậu môn dính phân bết lại.

Khớp sưng to khi bị
mắc bệnh thương hàn
Khớp sưng phù là một trong những biểu hiện của gà mắc bệnh do Salmonella.
Salmonella có sức đề kháng khá cao trong điều kiện mơi trường khí hậu ơn hịa và có thể tồn tại
trong nhiều tháng liền. Tuy vậy, nó có thể bị tiêu diệt bởi những chất sát trùng như formaldehyde
trong lò ấp.


Bệnh tích điển hình của bệnh do Salmonella là các điểm hoại tử đốm trắng trên các cơ quan nội tạng
như: tim, gan, phổi, mề, ruột và phúc mạc.

Gan hoại tử đốm trắng.

Niệu quản gà bị bệnh thương hàn trên gà chứa đầy urat
.
Một bệnh tích đặc trưng của bệnh thương hàn trên gà cấp tính nữa là gan xuất hiện những mảng
màu xanh và màu đồng.



Thể cấp tính- gan hoại tử và
sưng to

Gan của một gà nhiễm bệnh bạch lỵ cấp tính – vùng gan hoại tử và sưng to. Bệnh thường xuất
hiện trên gà mái và gà tây, đôi khi bắt gặp trên gia cầm hoang dã.

Phân gà bị thương hàn

Thể mãn tính- gan sưng to, có điểm
hoại tử 1-2 cm
Gan sưng và điểm hoại tử có đường kính 1-2cm. Bệnh thương hàn trên gà có thể kéo dài trong
nhiều tháng.


Lách sưng to
Lá lách sưng to gấp 2-3 lần, đôi khi có xuất hiện nốt xám trắng trên bề mặt.
Bệnh thương hàn trên gà cấp tính: thơng thường, phần ruột mà đặc biệt là phần ruột non sẽ có
vết lở loét trên bề mặt.

Hoại tử cơ tim

b. Điều trị
- Tùy thuộc vào kết quả kháng sinh đồ của từng khu vực trong từng thời điểm mà chọn dùng
loại kháng sinh nào. Một số dòng kháng sinh thường dùng để phòng bệnh Salmonella là: Colistin,
Norfloxacin, Enrofloxacin, Halquynol.
Sử dụng các thuốc giải độc và tăng chức năng gan thận uống liên tục cho đến khi khỏi bệnh.
Bổ sung đồng thời vitamin tổng hợp, vitamin K để tăng sức đề kháng cho gà.
Bổ sung men tiêu hóa vào trong thức ăn, thúc đẩy và hỗ trợ gà trong q trình tiêu hóa.


3. bệnh viêm ruột hoại tử trên gà

Bệnh viêm ruột hoại tử trên gà là một bệnh nhiễm trùng cấp tính do vi khuẩn Clostrium
perfringens gây hoại tử nghiêm trọng trên niêm mạc ruột. Bệnh thường bắt đầu đột ngột với một sự


gia tăng mạnh về tỷ lệ tử vong. Bệnh gây mất nước nặng trên gia cầm khiến cho da dính chặt vào
phần cơ bắp của cơ thể và rất khó để tách ra.
Bệnh viêm ruột hoại tử trên gà thường nhạy cảm với gà ở 2- 5 tuần tuổi. Đối với gà đẻ,
bệnh thường xuất hiện ở đầu giai đoạn đẻ hoặc thời kỳ đẻ cao điểm, đặc biệt là những trường hợp
có bệnh cầu trùng xuất hiện thì bệnh lại càng nặng
a. Triệu chứng và bệnh tích

.

Đường ống ruột xuất hiện dung dịch nước màu nâu có
lẫn bọt khí
Niêm mạc ruột hoại tử màu xám hoặc màu xanh lục. Đôi khi, niêm mạc trông giống như một lớp áo
nỉ


đoạn cuối có chất bựa màu xanh hoặc nâu phủ trên niêm nạc
ruột

Trong ruột niêm mạc sưng có dịch màu xanh sau
chuyển sang mà nâu
- Tổn thương ở đường tiêu hóa có khác nhau. Đặc biệt ở phần ruột già, chất chứa trong đường tiêu
hóa có màu đậm, dính chặt và thối.
- Bệnh viêm loét kéo dài có thể thủng ruột, phân tràn ra ngồi gây viêm dính phúc mạc.


Ruột gà căng phồng hơi trong bệnh viêm ruột hoại tử


Tổn thương niêm mạc và sần sùi trông như vỏ cây hoặc như lớp nỉ

Trong trường hợp bệnh ghép với cầu trùng ruột non, thường sẽ thấy rất nhiều mảng xuất huyết chạy
dọc theo ruột non.

Các tổn thương ở ruột do Clostridium perfringers gây ra


Trong suốt thời điểm bệnh viêm ruột hoại tử trên gà xuất hiện cùng cầu trùng ruột non, bệnh tích
nhìn thấy rõ nhất là ruột xuất huyết, đóng bã hoại tử như bùn và xuất hiện các bong bóng khí.

Điển hình là ruột xuất huyết, đóng bã hoại tử như
bùn và có bong bóng khí
b. Điều trị
Thuốc điều trị hiệu quả nhất khi được trộn vào thức ăn. Một số thuốc được khuyến cáo như
oxytetra-cycline dehydrate (OTC 50%) hoặc doxy-cycline hydrochloride, amoxicillin...
Bổ sung Men tiêu hóa, vitamin tổng hợp, vitamin K
.4 Bệnh CRD trên gà
Bệnh hơ hấp mãn tính CRD hay còn gọi là bệnh "hen" gà là một bệnh truyền nhiễm trên gia cầm.
Bệnh chủ yếu do vi khuẩn Mycoplasma gallisepticum (MG) gây ra
a. Triệu chứng và bệnh tích
Trong những đàn mà bị nhiễm bệnh qua trứng, những biểu hiện lâm sàng có thể phát triển và biểu
hiện từ giai đoạn 3 -6 tuần tuổi còn những trường hợp khác thì phát triển ở giai đoạn chuẩn bị sinh
sản.
-Gà ủ rũ, bỏ ăn, ăn ít cám con lại nhiều trong máng.
Khó thở ln phát ra tiếng khị khè ở khí quản (khị khè), rõ nhất khi ta kiểm tra gà về đêm và gần
sáng.

Gà bị sưng mặt, chảy
nước mắt


Triệu chứng gà bị CRD
Gà ln vẫy mỏ,có dịch chảy ra từ mỏ
Bệnh CRD thường gép với các bệnh khác như Ecoli, tụ huyết trùng là tăng tỉ lệ chết
Mổ khám gà mắc bệnh

Có viêm phổi và dịch viêm


Phổi có dịch viêm

Mổ khám thấy xoang mũi, khí quản có nhiều dịch nhầy, xuất huyết.

Túi khí viêm đục, có chấm trắng
Túi khi đục và có bọt


Túi khí đục
-

Túi khí nhiều bọt
Trường hợp bệnh lâu ngày ghép thêm E.coli: màng phổi, màng bao tim và màng gan bị phủ lớp
fibrin dày có màu trắng ngà, phù nề các khớp, xuất tiết dịch viêm ở khớp, thoái hóa bề mặt của
khớp.

CRD ghép Ecoli



Nội tạng phủ lớp Finbin

Gan sưng to, phủ lớp Fibrin
Gan sưng to, sung huyết, phủ lớp màng Fibrin, có nốt hoại tử


Xoang
bụng
tích
nước,
phủ tạng
bị phủ
lớp
màng
Fibrin
Xoang bụng tích nước, tồn bộ phủ tạng bị phủ lớp màng Fibrin
b. Điều trị
Có thể dùng các loại kháng sinh để điều trị như Doxycylin, Tylosin (không dùng cho gà đẻ).
Hiện nay một số vùng đang sử dụng cặp đôi Doxy - Flo khá hiệu quả trên gà đẻ. Doxy - tylo trên gà
thịt.
Bổ sung thuốc long đờm, vitamin tổng hợp, vitamin K…
5 bệnh ORT trên gà
Biểu hiện điển hình trong bệnh ORT
a. Triệu chứng và bệnh tích
- Gà khó thở, rướn cổ thở, ngáp gió, ho, lắc đầu, vẩy mỏ, khẹc, ...
- Gà sốt rất cao, ủ rũ, giảm ăn. Chảy nước mắt mũi, sưng mặt.,chết trong trạng thái “ngã ngửa” (xác
chết béo).Thể bệnh cấp tính hơn: gây chết lên tới 30% trở lên.
Gà sốt, ủ rũ


Bệnh ORT trên gà - Gà ủ rũ, mệt mỏi


Gà rướn cổ thở

i
Bệnh ORT trên gà - Gà ngáp, khó thở, vươn cổ

Gà ngáp, khó thở, vươn cổ


Mũi gà có dịch

Gà chết ngã ngửa

Bệnh tích:
- Túi khí viêm có bọt khí, có thể có mủ màu vàng; Có màng ở túi khí, màng gan, màng tim.
- Khí quản (cuống họng) gần như khơng xuất huyết hoặc có xuất huyết ít. Niêm mạc khơ, ít nhầy.
- Vì sốt cao → xuất huyết mỡ vành tim, xoang bao tim tích nước (khơng điển hình).


Phổi bị viêm hóa mủ tập
trung hoặc rải rác trên bề mặt

Bệnh ORT trên gà - Viêm màng phổi có mủ

Bệnh ORT trên gà - Viêm màng túi
khí



Bên trong khí quản, 2 phế
quản chính và phổi có bã
đậu, mủ


Mủ tỏng phổi và phế quản
Cục mủ viêm trong phổi

i


Bệnh ORT - Cục mủ viêm trong

i
Bã đậu hình ống

i


Bã đậu hình ống

Bệnh ORT - Bã đậu hình ống
Bã đậu đóng thành
kén trong phế quản

Bã đậu trong phế quản
b. Chẩn đoán phân biệt bệnh ORT trên gà với các bệnh khác.
Phân biệt bệnh ORT trên gà với ILT và IB
- Triệu chứng: gà bị ngạt thở, khó thở nhưng không biểu hiện thành chu kỳ, không thành từng
ORT


cơn như ILT mà gà ngáp liên tục và thường xuyên khó thở.
- Bệnh tích:
+ bã đậu hình ống chứ khơng vón cục như ILT.