Tap chi Xii hQi hoc
Nam thir ba muoi tu

s a 4 (136), 2016
M1,JC L1)C
Trang

PHANCHUNG
NGUYEN

Vai tro cua khoa hoc xii hoi trong hoach dinh chu tnrong
THUAN GFEDCBA
duong 16i phat trien kinh t~ - van hoa - xii hQi cua Dang

QUANG

x A H<)I HQC r m r c

NGMM

xay dung nong thon moi tir goc dQ

LENGOCHUNG

An sinh xii hQi trong

BlJI THI PHUONG

phan tich khoa hoc chinh sach

TRlNH

3

MN s6 chien canh trong bi~n d6i d.u true xii hQi 6 Vi~t

DUY LUAN

8
18

Nam hien nay
VDTUAN

HUY

NGUYEN

THIEN

Phat tri~n gia dinh bSn virng va mot s6 vftn dS d~t ra tir
MINH

ANH

28

ciru 5 tinh cbaZYXWVUTSRQPON
a


khia canh nhan kh~u - xii hQi qua nghien
Viet Narn

NGUYEN

HONG

Tai dinh cu t~p trung - mot phirong

THAI

dQng bSn virng
(Nghien

su

KI:E:N- ~

DUONG

ciru tnrong

bi~n

d6i

thirc thfch irng chu

khi hau


va moi

37

tnrong

hop tinh Hoa Binh)

DlNH

THI THU HUONG

NGUYEN

voi

QUY THANH

PHAN D(J'C NAM

Cac y~u t6 xii hQi co lien quan

d~n hanh vi rui ro cua

hoc sinh trung hoc ph6 thong (Nghien
Ha NQi)
MQt s6 d~c tnrng xii hQi

va


48

ciru tai thanh ph6

nhan t6 anh huang

d~n tinh

55

trang b~t nat trong hoc sinh trung hoc ph6 thong hien nay
TRAO

DOl NGm:E:p

VT)

BlJI MINH
NGUYEN
LUONG

THJ TRA VINH
NGOC

THUY

Nguyen t~c khoa hoc trong viec bao t6n va phat huy van
hoa truyen thong hien nay

67


Phan h6i cua nguoi dan d6i voi chuang

74

quoc gia vS xay d u n g
2020: mot s6 phat hien
NGUYEN

THJ NGOC

HA

NGOTHlCHAM
NGUYEN
TOTHl

PHAN

LAM

HONG

n o n g th o n
b ir o c

m oi

trinh


muc tieu

giai doan 2010-

d:1u

Thuc trang s~p x~p cuoc song cua nguoi cao tu6i hien nay

84

SU dung mang xii hQi facebook cua sinh vien: nhin tir k~t
qua khao sat dinh tinh tai mot tnrong dai hoc o Ha NQi

91

Danh gia cua thanh nien vS kha nang thich irng trong hQi

100

nhap nghe nghiep hien nay

x A H<)I HQC THE GIro
VDHAOQUANG

Ly thuyet

hanh dong xii hoi va phan bi~t cac khai niem

hanh vi, hanh dong,


hanh vi xii hQi, hanh dQng xii

108

h c i,

hoat dQng, tuong tac xii hQi va quan h~ xii hoi

THONG TIN x A H<)I HQC

Gioi thieu luan an: M6i quan h~ gitra luat tuc va luat phap trong
ciru tnrong hop luat tuc E de tren dia ban tinh D~k Lak)
TIN TUC x A HOI HOC
TOM TAT MOT SO BAr CHlNH

quan

a nong

then

118

ly xii hoi (Nghien

122

Gioi thieu sach: Do'i song t~p thS - Xa hQi hoc vS cac t6 chirc xii hQi tu nguyen
B~c Viet Narn


122
BANG

TIENG

ANH

128


, cbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

108

X a M i hoc, s64
Xii hQiqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
hec the giOi

(136),2016

L Y THUYET HANH DQNG x A HQI V A pRAN BIBT cAc KHA.I NIBM
HANH VI, HANH DQNG, HANH VI x A HQI, HANH DQNG x A HQI,
HO~ T DQNG, rtrono
TAc x X HQI V A QUAN HB x A HQI
v n H A o QUANG'

T om tiit: B ai viit m o ta sa IU (1enguon g6e Ii' thuyet xii hoi hoc v J hanh tl9ng xii hoi
va eae tac gia tieu biJu cua no qua eae thai IcY nhu M , W eber, J. D ew ey, G . M ead, E .
G ojJm an, T P arsons, N . L uhm ann,


H G arfinkel,

J. H arberm as, A . G iddens. C ae nha Ii'

thuyet hanh tl9ng xii h9i va m ot nhanh eua no la thuyet tuang tdc biiu trung, thuyet trao
tl6i va lua chon h(1JJIi' tlJu phdn tieh xii h9i tit

cap

tl9 vi m o tlin vi m o. H () tlJu eoi xii h9i

la kit qua cua eae tuang tdc xii hoi. C ae dang tuong tac xii h9i thi hi?n a eae eap tl9
khdc nhau tit hai nguoi tlin rat nhieu nguoi. T ren co sa tliJm ludn nhiing Ii' thuyet hanh
tl9ng xii hoi, bai viit nay trinh bay va phdn tfeh eae khdi niem ca ban trong thuyet hanh
tl9ng xii h9i tlJ hinh dung eae nha If thuyet hanh tl9ng xii h9i Ii' giai m 6i quan h? giiia ea
nhdn - xii h9i.

Tic khiia: hanh vi xii hQi, hanh dQng xii hQi, nrong tac xii hQi va quan h~ xii hQi.

1. D~tvin d~
Trong lich su xii hQi h9C c6 hai dong ly thuyet chu dao la ly thuyet xii hQi h9C vi mo
va VI mo. Tuy nhien vao nhfrng nam 1950, Merton dii dira ra ly thuyet dp trung me c6
vai tro trung gian gitra ly thuyet vi mo va VI mo (Merton, 1949: 39-53). Ly thuyet xii hQi
h9C vi mo tiSp c~ nghien CUu xii hQi dua vao don vi phan tich co ban la hanh vi xii hQi
hay hanh dQng xii hQi ca nhan cling nhir tuong tac xii hQi. Tren thirc tS giang d a y va
nghien CUu khoa h9C, cac khai niem hanh vi va hanh dQng cling nhu hanh vi xii hQi va
hanh dQng xii hQi chua duoc phan biet rach roi va rAt d~ bi nham l~n. Cac hanh dQng xii
hQi la don vi co sa d~ hinh thanh cac quan h~ xii hoi, tir d6 cac t6 clnrc xii hQi, cac thiet
chS xii hQi diroc thiet l~p. Vi thS viec nghien ciru, phan tich lam ra cac khai niem hanh vi,
hanh dQng, hanh vi xii hoi, hanh dQng xii hQi, tuong tac xii hQi va quan h~ xii hQi la rAt cdn

thiSt. Theo each tiSp c~n vi me, nha xii hQi h9C c6 th~ phan tich xii hQi tir dp nho nhat
dSn IOn nhAt, tir ca nhan dSn xii hoi, Trong khi do, thuyet VI mo coi xii hQi la cai quyet
dinh d6i voi ca nhan, xii hoi sinh ra ca nhan, du true xii hQi quyet dinh va c6 tinh cuong
chS d6i voi hanh dQng xii hoi cua ca nhan.
Bai viSt nay chi dS c~p d~n each ti~p c~ thir nhat, tire la hanh dQng xii hQi la don vi
co ban tao ra xii hQi. N6i each khac, xii hQi bao g6m cac loai hinh t6 chirc cling nhir cac
H Q cvi~ n Baa chi va T ruyen truyen.


ve H iJO

Q uang

109 qponmlkjihgf

thiet ch~ cua no diroc hinh thanh tu cac quan h~ xii hQi. Cac quan h~ xii hoi la k~t qua cua
cac tuong tac xii hQi. Tirong tac xii hQi la qua trinh xii hQi trong do cac hanh dQng xii hQi
gitra cac ca nhan diSn ra. Ly thuyet hanh dQng xii hQi va cac dang 1y thuyet khac cling
dong v61 no (thuyet tuong tac bieu trung, trao d6i va lira chon hop li, thuyet thuc hanh xii
hei) d~u d~ cao tinh chu dQng, duy li, sang tao, co y nghia, co muc dich cua chu th~ hanh
dQng la, co sa n~n tang d~ tao ra xii hoi.
2. Nhfrng quan diim chu dl}-otrongGFEDCBA
t h u y ~ t hanh d{lng xi h{li
Thuyet hanh dQng xii hQi coi d6i nrong cua xii hQi hoc la hanh dQng xii hQi
(Marshall,1994: 4-5). Nhirng nguoi co cung quan di~m nay la nhtrng nguoi theo tnrong
phai Weber, xii hQi hoc hien nrong, phirong phap luan thuc hanh, nrong tac bi~u trung.
Theo John Scott, thuyet hanh dong xii hQi co nguon g6c tir thuyet kinh t~ cua Adam
Smith, Jeremy Bentham va James Mill. Theo cac nha kinh t~ hoc noi tren, hanh dQng cua
con ngiroi la hanh dQng dira vao 19i ich ca nhan (self-interested actions). HQ cho rkg, cdu
true xii hQi co th~ xem xet qua h~ thong thi tnrong va thirong mai, trong do con ngiroi

theo du6i muc dich ca nhan duy 1y cua minh. Cu6i th~ ky 19, Uti th~ cua viec phan tich
quan h~ kinh t~ dii thuc d~y sir ra doi cua cac quan di~m v~ hanh dQng duy ly va phi 1Y.
Cac hinh thirc t6n tai cua hanh dQng nhu la phuong tien thong qua do cdu true xii hQi
duoc xay dung nen. Nhfrng nghien ciru cua Karl Marx dii virot xa hon nhirng quan diSm
han hep ban dftu v~ hanh dQng ngiroi cua cac nha kinh t~. Ong cho rang hanh dQng cua
con ngiroi co y tlnrc nen no mang nhan t6 sang tao, Con nguoi hanh dQng dS tao ra cdu
true xii hQi, tuy nhien du true xii hQi lai co y nghia quyet dinh d6i v61 hanh dQng nguoi.
Cdu true xii hQi phan anh quan h~ xii hQi co ban la quan h~ sa hihi tu lieu san xudt tir nhan
trong xii hQi co giai cdp. Trong quan h~ san xudt do tdt y~u dfin d~n tha hoa 1ao dQng do
qua trinh chiem doat gia tri thang duo Vi th~ Y chi tu do cua con nguoi thuc dAy no thoat
khoi quan h~ tha hoa 1ao dQng hay tha hoa giai cdp. CUQc ddu tranh giai cdp vi th~ ma
khong thS tranh khoi.
Quan diSm cua Marx v~ hanh dQng xii hQi dii duoc Anthony Giddens sir dung triet
dS trong thuyet cdu true hoa xii hQi (structuration theory). MQt trong nhtrng khai niem co
ban cua thuyet tai cdu true xii hQi cua Giddens la khai niem hoat dQng va cdu true xii hQi.
Nhir vay, chung ta dii thdy, ngay tir thai ky dftu, ly thuyetco chung mQt nguon g6c, nhung
hai tiep c~n cua Max Weber va Karl Marx dii chia lam hai nga. Weber coi hanh dQng xii
hQi la n~n tang tao ra xii hQi. Marx khong ha thdp vai tro cua hoat dQng thirc tiSn nhung
nhdn manh vai tro cua cdu true xii hoi; cdu true ha tkg quyet dinh cdu true thuong tftng.
Trong xii hQi co cdu true giai dp d6i khang, hanh dQng 1ao dQng cua ngiroi 1ao dQng bi
tha hoa vi no nhan thirc duoc rang, no bi 1ao dQng cu5ng birc, 1ao dQng khong vi no,
khong nr do, khong sang tao, Tinh mau thufin giira y chi nr do (hanh dQng sang tao) cua
con nguoi va cdu true xii hQi luon 1a chu d~ nghien ciru 1y thuyet hdp dfin, nhieu tranh cai
cho d~n t~ ngay nay.
Weber dinh nghia hanh dQng xii hQi nhir sau: Hanh dQng xii hQi Ia hanh dQng cua chu
thS tirong quan v61 hanh dQng cua nguOi khac va dinh huang vao hanh dQng cua ngum do
theo y nghia chu quan cua minh v~ m\lc dich dii duQ'c d\l Hnh i l l truac. Noi cach khac, hanh
dQng xii hQi 1a hanh dQng co m\lc dich cua chu thS dii duQ'c c~t nghia ro rang v~ dQng ca,
m\lC dich, phuang ti~n tren ca sa dinh huang vao hanh dQng cua nguOi khac va cha dgi



110

L i' thuyet hanh dong xd hoi va phdn biet cac khdi niem hanh vi ... qponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPON

phan irng dap lai ti:r phia ngiroi do. Hanh dQng xa hQi la loai hanh dQng dinh huang vao
hanh vi qua khir, hien tai, va hanh vi mong doi (nrong lai g§n) nr phia ngiroi khac (Weber,
1990: 625). Hanh dQng xa hQi luon diroc thuc d~y boi mQt dQng co nao do, nen chu th~, d~
hi~u hanh dQng, phai hieu dQng co, dinh huang, muc dich, phuong tien va kha nang du bao
v~ sir phan irng tir phia nguoi khac, Hanh dQng xa hQi la loai hanh vi ca nhan duoc c~t
nghia mQt each chu quan tren co sa tri thirc, trai nghiem, dao dire va tinh earn cua ca nhan.
Do do hanh dQng xa hQi b~t buoc phai co dinh huang chu quan cua chu th~ hanh dQng
huang vao d6i tac d~ can nhac, tinh toan mQt each hop li v~ muc dich va phirong ti~n d~ dat
muc dich trong nrong quan voi viec li giai muc dich, dQng co hanh dQng cua d6i taco Khong
co d6i tac (tnrc ti~p hay gian tiep) thi hanh dQng xa hQi cua ca nhan khong th~ diSn ra. Do la
di~u nhieu ngiroi nham l~n gifra hanh dQng xa hQi va hanh dQng thong thuong ma ngiroi ta
thirong goi la hanh dQng tam li, thuoc d6i nrong nghien ciru cua tam li hoc.
U6i voi Tam li hoc, hanh dong co d.u true boi cac cau phan cua chu th~ hanh dQng
nhu: nhu cau, dQng co, phirong tien va muc dich hanh dQng; nhfrng y~u t6 ben ngoai nhu
hoan canh hay di~u kien hanh dQng; d6i nrong cua hanh dQng la nhfmg gi lam thoa man
nhu c~u ca nhan.
Trong khi do, d.u true hanh dQng xa hQi bao g6m cac d.u phan cua chu th~ hanh
dQng nhu: dQng co; phirong tien, muc dich, dinh huang hanh dQng (c~t nghia mQt each
chu quan v~ muc dich, phirong tien va du doan kha nang phan irng dap lai tir phia d6i tac
va k~t qua cua hanh dQng); d6i tuong cua hanh dQng la ngiroi khac. Nhan t6 thuc d~y
hanh dQng xa hQi la dQng co, tire la muc dich cua hanh dQng da diroc nhan tlnrc.
Weber dua ra b6n · lo~i hanh dQng xa hQi, do la: hanh dQng truyen thong, hanh dQng
tinh earn, xuc earn, hanh dQng duy ly cong cu, hanh dQng duy ly muc dich.
Hanh dQng truyen thong la loai hanh dong diSn ra thee thoi quen, phong tuc, t~p
quan xa hQi, no nhu la mQt san pham cua n~n van hoa,

Hanh dQng tinh earn v~ hanh dira tren s~c thai tinh earn, xuc earn g~n voi nhtrng
earn xuc cu th~ cua chu th~ khi hanh dQng. Hanh dQng nay khong phai hanh dQng duy ly
nhu mQt s6 nguoi nham nrong, Hai loai hanh dQng truyen thong va tinh earn la d6i nrong
nk trung.gian giua khoa hoc Tam ly va Xa hQi hoc. Chi co hanh dQng duy Iy muc dich
va duy ly gia tri la thuan tuy thuoc d6i nrong nghien CUucua xa hQi hoc, va ong cho rfutg
no quan trong hon trong phan tich xa hQi hoc. Hanh dQng duy ly muc dich la loai hanh
dQng ma chu th~ quan tam to; nrong quan "phuong tien - k~t qua hanh dQng".
Hanh dQng duy Iy gia tri con goi la hanh dQng diroc dinh huang gia trio Chu th~
hanh dQng duoc trang bi mQt h~ thong gia tri, khi no hanh dQng, cac gia tri do di~u chinh
hanh vi cua chu th~ cho phil hgp vo; M th6ng gia tri cua minh. Vi d\l: giup ngum ngheo,
giup do nguai g~p ho~n n~n, kho khan ...
Thuy~t hanh dQng cua Max Weber dugc cac dong ly thuy€t phuang phap lu~n thgc
hanh, thuy€t tuang tac bi~u trung, hi~n tugng hQc ti~p thu va phat tri~n (Karpersen, 2000:
27). Trong khi do, T. Parsons phan tich hanh dQng xa hQi trong thuy~t d.u trUc chuc nang
cua minh vo; tu cach la h~ th6ng hanh dQng trong m6i qu~ M chuc nang vo; h~ th6ng
van hoa vaGFEDCBA
M th6ng xa hQi.
Theo Parsons, hanh dQng ca sa (unit act) lien quan t6i chu th~ hanh dQng (actor) va
ph§n dinh huang hanh dQng l~n tinh hu6ng hanh dQng. Vi~c phan tich hanh dQng ca sa co


VUHiwcbaZYXWVUTSRQPONMLKJI
Q uang
111qponmlkjih

y nghia ly thuyet d6i voi viec giai thich hanh dQng cua con ngiroi trong mQt khung canh
xii hQi C\1the. Parsons coi h~ thong xii hQi bao g6m ba thanh t6 co ban 1£1 h~ thong hanh
dQng, ca nhan va van hoa, Trong do h~ thong hanh dQng 1£1 co sa n~n tang de xay dung
len M thong ca nhan va van hoa. Trong khung phan tich hanh dQng co sa cua Parsons,
chung ta thdy ro vai tro cua cac cdu phan cua hanh dQng. Cdu phk thir nhdt la chu the

hanh dQng; cdu phan thir hai la dinh huang thee quy chuan; du phan tlnr 3 la tinh huong
hanh dQng. Trong phan tinh huong hanh dQng cAn phan biet hai bQ phan cua tinh huong.
Noi each khac tinh huong hanh dQng diroc cdu true boi hai thanh phan co chirc nang rieng
va d?c thu. Cdu phan thir nhdt cua tinh huong bao g6m nhfrng nhan t6 co tinh chdt di~u
kien, thieu no hanh dQng khong the di~n ra. M?t khac, chu the hanh dQng khong the thay
d6i duoc di~u kien do. Nhtrng nhan t6 di~u kien co the bao g6m y~u t6 di truyen sinh hoc,
di~u kien v~t chdt bfit buoc, khong gian thai gian, hay cac di~u luat cho phep thirc hien
hanh dQng. Cdu phdn thir hai la cac nhan t6 ma chu the hanh dQng co the thay d6i diroc,
Viec hra chon nhfmg nhan t6 phu hQ'Pthee suy nghi, danh gia cua chu the de hanh dQng
di~n ra phu hQ'Pvoi m\1Cdich, k~t qua hanh dQng hay phirong tien hanh dQng dii duoc chu
the hra chon trong du phk dinh huang co tinh chdt quy chuan. H~ thong gia tri va chuan
rmrc xii hQi co chirc nang di~u chinh hanh vi cua chu the hanh dQng cho phu hQ'Pvoi cai
chung tao ra tr~t tv, S\I d6ng thuan xii hQi. Cac h~ thong hanh dQng, xii hQi hay van hoa
luon nfun trong moi quan h~ chirc nang. Trong xii hQi t6ng the co b6n tieu M thong quan
trong nhdt la kinh t~, chinh tri, xii hQi (cac cong d6ng xii hoi) va van hoa. Cac tieu h~
thong nay d~u phai thirc hien nhtrng chirc nang nrong irng: thich irng (A); dat dich (0);
hQ'Pnhdt (I), duy tri khuon m~u (L) de dam bao S\I t6n tai can bang cua toan h~ thong,
H~ thong hanh dQng xii hQi chung duoc T. Parsons mieu ta trong sau cdp dQ:GFEDCBA
(1 )·
Moi tnrong hanh dQng (moi tnrong v~t ly htru co); (2) T6 chirc (h~ thong) hanh vi; (3) H~
thong ca nhan; (4) H~ thong xii hQi; (5) H~ thong van hoa; (6) Moi tnrong hanh dQng
(Hien thirc xii hoi). Cac dp dQ hanh dQng b~c thap lam nguon nang hrong nuoi duong cdp
dQ cao hon; cac cdp dQ cao kiem tra, di~u chinh hoat dQng cua dp dQ thdp bang thir b~c
cua M thong thong tin.
dp dQ ca nhan, trong qua trinh hanh dQng, no hra chon cac dinh huang dii co sfu1
trong cdu true xii hQi. T. Parsons dua ra 5 C?p dinh huang gia tri ma ca nhan voi tu each la
chu the hanh dQng co quyen lira chon cho phu hQ'Pvoi muc dich hanh dQng cua minh.
a. Cai ph6 bien - cai d?c thu
b. Cai t~p trung, C\1the - cai phan tan, trim nrong
c. CM co s~n, cai ch~ iroc - cai dat too, muc tieu

d. Tinh earn trung tinh, tho 0 - tinh cam tich C\IC,chu dQng
e. Cai t~p the - cai ca nhan, ban than
Tren day, chung toi trinh bay quan diem co ban cua Weber va Parsons v~ thuyet
hanh dQng xii hQi. Cac dong ly thuyet hanh dong khac nhu thuyet hien tuong hoc, phuong
phap luah thirc hanh, thuyet tai cdu true xii hQi v.v, khong phai d6i nrong nghien ciru cua
bai vi~t nay. Dum day, toi tom tfit vai net chinh v~ thuyet muc dich.
Thuyet muc dich cho rang hanh dQng cua con ngiroi diroc chi dao boi nhan t6 y chi
huang too viec su dung cac phirong tien de dat duoc muc dich co tinh toan tnroc trong
mQt tinh hu6ng C\1the. Tuc la, chu the y thuc duQ'c cdu truc cua tinh hu6ng hay hoan canh

o


112

L f thuyet hanh dong xd h9i va phdn hi?! cac khdi niem hanh vi ... qponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPO

noi hanh dQng di€n ra. Tuy nhien, Weber chi chu GFEDCBA
y toi thai dQ cua nguoi khac va nhirng
toan tinh cua cac chu th~ trong qua trinh hanh dQng, hftu nhu khong d~ y d~n hoan canh
hay tinh huong. Cac nha ly thuyet hien dai cho rang, nhtrng thuoc tinh cua tinh huong co
nhtrng nhan t6 cu th~ voi tir each la dieu kien d~ hanh dQng di€n ra mot each ng~u nhien.
Chu th~ hanh dQng voi nhan thirc cua minh v~ ban than cling nhir tinh huong cua hanh
dQng co th~ du dean tnroc diroc k~t qua cua hanh dQng. Trong tnrong hop chu th~ khong
dat duoc muc dich, khi do ngiroi ta noi toi sir khong tuong thich giira cac y~u t6 chu quan
cua chu th~ hanh dQng nhu nang lire va y~u t6 khach quan cua tinh huong hanh dQng.
Niklas Luhmann phe phan thuyet hanh dQng v~ sa d6 "phuong tien - muc dich" cua
Weber. Theo Nik1as Luhmann (1968), trong mot th~ gioi tinh huong phirc tap khong th~
xac dinh chinh xac k~t qua cua hanh dQng tirong irng voi nhan t6 cu th~ nao cua tinh
huong. Noi each khac, co th~ co nhieu nhan t6 cua tinh huong hanh dQng cung tham gia

(voi nr each la di~u kien) vao qua trinh tao ra k~t qua cua hanh dQng. Vi th~, chu th~ hanh
dQng khong th~ phan tich mQt each ra rang va chinh xac cac quan h~ cua chu th~ voi d.u
true phirc tap cua tinh huong (Turner, 2001: 272). Cling nrong ur nhu Luhmann, Dewey
dira tren quan diem hien nrong luan d~ phe phan thuyet muc dich v~ sa d6 "Phuong
tien/cong cu- k~t qua! muc dich". Thuyet sang tao trong hanh dong cua Dewey (1958) cho
r~ng, k~t qua cua hanh dQng thuoc thai hien tai, no thuoc v~ c~u true cua tinh huong chir
khong thuoc thai qua khir nhu cac nha muc dich luan quan niem. Trong qua trinh thirc
hien hanh dQng chu th~ hanh dQng co tinh sang tao chir khong phai la r~p khuon may moc
theo mo hinh duy 1Y.Dewey dua ra mo hinh "k~ hoach huang d~ hanh dQng dat k~t qua"
(end- in- view). Muc dich (diroc xem nhir la k~t qua) khong phai la mQt t~p hop ben ngoai
hanh dQng thuoc v~ tinh huong, Muc tieu thirc t~ la k~t qua cua qua trinh nrong tac gitra
phuong tien va muc dich trong nr duy cua chu th~ hanh dQng. Tuy nhien luc khoi dftu cua
hanh dQng thi muc dich chi t6n tai trong nhan thirc cua chu th~ mot each mo h6, chua ra
rang. Muc dich tro nen ra rang khi chu th~ hanh dQng thong hieu chinh xac v~ cong cu co
th~ thirc hien viec chiem linh muc tieu. Vi du: xa thu va t~m bia. T~m bia la muc tieu ma
ngiroi xa thu huang toi. Khi hanh dQng b~n k~t thuc ta co duoc k~t qua Ia b~n tning bia
hay khong, khi do ta noi toi muc dich. Muc dich co th~ thay d6i hoac xu~t hien muc tieu
moi trong qua trinh hanh dQng neu co phirong tien thirc t~ moi. Nhir vay, viec di.\t muc
tieu tnroc khi hanh dQng se khong du bao dircc chinh xac k~t qua cua hanh dQng. Cac
thao tac nhan thirc khong di€n ra tnroc hanh dQng ma no chi la khat vong ti~n phan xa co
tac dQng kich hoat trong tinh huong hanh dQng. Cac khat vong cua m6i ca nhan la khac
nhau va nang lire, t~p tinh, each thrrc quan h~ xa hQi cling khac nhau, di~u do d~ toi k~t
qua hanh dQng cua m6i ca nhan cling khac nhau. Th~ gioi quanh ta khong phai la ban sao
cua th~ gioi nQi tam cua con nguoi ma no la cai dtroc du truc bai nang ll,lc cua con nguai
va kinh nghi~m hanh dQng cua no. Th~ gim t6n t~i du6i d~ng hanh dQng, chi trong hanh
dQng cua con nguai th~ gi6i mm t6n t~i nguyen ban cua no. Nh~n thuc huang tm b6i canh
tinh hu6ng cua cai ma con nguai nh~n thuc. Trong nh~n thuc cua chung ta, th~ giai duQ'c
chia thanh cac ph~m tru ti~p c~n duQ'c - khong ti~p c?n duQ'c; quen thuQc - khong; ki~m
soat duQ'c - khong ... Noi cach khac, th~ gi6i dUQ'chinh dung bai nhUng ky v9ng v~ hanh
dQng co lien quan. Chi khi ma nhUng ky v9ng v~ hanh dQng co lien quan khong di€n ra

tren thl,lc t~, khi do th~ gi6i mm tra thanh d6i tuQ'llg ben ngoai. Tuc 1a nh?n thuc cua ta


V ii H ila Q uang

113 qponmlkjihgfe

khong kiem scat diroc no ntra. Truong hop nay la ngoai 1~vi thong thuong thi nhan thirc
cua chung ta v€ th~ gioi la quen thuoc va phu hop,
N~u nhir muc dich luan nhan manh vao tinh ngfru nhien cua hanh dQng trong mot
tinh huong xac dinh de du bao k~t qua hanh dQng, thi thuyet phi muc dich lai nh~ manh
'1 nghia hay vai tro cua tinh huong hanh dong. Hanh dQng la cai ngfru nhien trong du tnic
tinh huong; tinh huong la cai du thanh cua hanh dong, Dietrich Bohler (1985) va
Jonathan Turner (2001: 274), khi phan tich m6i quan h~ giira chu the hanh dQng va tinh
huong, cho rkg, chu the danh gia tinh huong trong nrong quan voi phuong tien va h~u
nhu du bao duoc k~t qua hanh dong. K~ hoach hay chuang trinh hanh dQng co the bi thay
d6i hoac c~u true lai n~u co sir mau thufrn voi tinh huong hanh dong.
Mat khac, dn hru '1 rang, neu nhu thuyet muc dich t?P trung vao phan tich vai tro
cua dong co voi tir each la nguyen nhan cua hanh dQng va k~ hoach hanh dQng nhir la k~t
qua du tinh tnroc cua ti~n trinh hanh dQng, thi thuyet phi muc dich nhan manh vao di€u
kien hanh dQng tire 1a nhan t6 ben ngoai chu the hanh dQng. Hanh dQng co muc dich va co
'1 nghia cling voi chuang trinh hanh dQng co tinh dQc l?p cua thuyet muc dich da bi phe
phan boi thuyet phi muc dich, k~t qua cua hanh dQng cling nhu dQng co voi nr each la
nguyen nhan se khong dat duoc dQ chan thirc khi tinh huong bien d6i va gia tri, chuan
mire khong con dong vai tro kiem scat, di€u chinh hanh dong. Thuyet hanh dQng kinh
dien dAn diroc tach ra thanh cac nhanh 1'1thuyet duy 1'1v€ muc dich va plnrong tien, trong
khi do thuyet hanh dQng phi muc dich nhan manh y~u t6 hoan canh. Tuy nhien, met dai
I i , '1 nghia cua
dien thuyet phe phan thai H?u hien dai la J. Harbermas vira d€ cao tinh duy GFEDCBA
hanh dQng vira coi b6i canh xa hQi, d~c biet la truyen thong h?u nr ban, nhu mQt phAn

quan trong trong c~u true cua hanh dQng xa hci, Khac voi M. Weber, J. Harbermas phan
ra b6n loai hanh dong thuc t~ nhir sau: (1) Hanh dong muc dich chien thuat; (2) Hanh
dQng di€u ti~t quy chuan; (3) Hanh dQng dong kich; (4) Hanh dong truyen thong. D6i voi
loai hanh dQng truyen thong J. Harbermas lai chia nho thanh hanh dQng duy li muc dich
va hanh dQng duy li chien hroc.
MQt quan diem khac ban v€ hanh dQng xa hQi trong nrong quan voi du true xa hQi
duoc the hien r5 trong thuyet c~u true hoa cua A. Giddens, trong do ong da coi hanh dQng
cua chu the vira bi chi phoi boi nhan t6 chu quan vira bi chi ph6i boi nhan t6 du true
(khach quan) va ong goi no la "heat dQng".

3. Cac khai ni~m co ban
Thuyet hanh dQng xa hQi phan tich xa hQi tir c~p dQ nho nh~t la hai nguoi d€n toan bQ
xa hQi t6ng the. Cac hanh vi va hanh dQng ca nhan 1a nhan t6 don gian nh~t thuoc c~p dQ
phan tich tam 1'1hoc, khong phai nhiem vu chinh cua phan tich xa hQi hoc, tuy nhien no lai la
khai niem khoi thuy de phan tich xa hQi vi no co lien quan tnrc ti~p toi du true ca nhan.
Hanh vi la mot phan irng xac dinh cua co the d6i voi cac kich thich tir ben trong hay
ben ngoai va co the do hrong diroc (Gordall Marshall, 1994: 27-28). John B. Watson
(1913) cho rkg, nghien ciru nhan thirc cua ca nhan bfuIg phuong phap tv kiem tra, danh
gia khong the dua ra nhirng k€t qua khach quan vi no bi khuc xa boi Bing kinh chu quan.
Chi co the nghien ciru chinh xac, khach quan b~ng phuang phap thvc chUng, tuc 1a do d/;lc
cac bi€n s6 tac dQng thong qua cac phan Ung cua co the tru6c nhUng kinh thich tir trong
hay ngoai. Co the chua dvng t6ng hqp cac phan Ung hay nang 1vc phan Ung tru6c cac


114

L y thuyet hanh d6ng xii hQ i va phdn biet cdc khdi niem hanh vi ... qponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPO

kich thich. N6i each khac, kich thich nao thi phan irng n~y thee cong tlnrc S~R. Trong
khoa hoc harm vi, ngiroi ta luon nhac toi phat ki~n quan trong cua Pavlop, nha xa hoi hoc

ngiroi Nga, v~ phan xa c6 di~u kien. Nhirng k~t qua nghien ciru me hinh S~R cua B.F.
Skiner tren chim b6 cau khang dinh cac phan xa c6 di~u kien hay cac kich thich diroc
cling c6 se bien thanh t~p tinh cua dong vat. M6i quan h~ cua co th~ (dong v~t) d6i voi
cac 10~i kich thich qua nrong quan thuong - phat da diroc Pavlop phat hien tren thi
nghiern voi ch6, da diroc v~n dung d~ giai thich hanh vi con ngiroi trong cac thuyet hanh
vi. f)i~u nay co y nghia vo cling quan trong trong nghien CUu giao due cling nhu di~u
chinh hanh vi cua con ngiroi. Tuy nhien, thuyet harm vi chiu nhi~u phe phan ill cac nha xa
hoi hoc va tam 1y hoc xa hQi, nhiing ngiroi cho r~ng, thuyet harm vi chi mo ta diroc nhung
cai ma con ngiroi dang lam chir khong mo ta duoc nhiing cai ma con nguoi dang nghi,
dang earn giac. Mac du thuyet harm vi bi phe phan, cac nha tam 1y hoc xa hoi va xa hoi
hoc (G.H. Mead; G. Homans) vftn su dung trier d€ khai niern hanh vi voi mot cai ten moi
la hanh vi xii h9i trong 1y thuyet xa hoi cua minh.
Hanh vi xa hoi duoc trinh bay kha ro rang trong 1y thuyet nrong tac bieu tnrng cua
H. Mead va thuyet trao d6i xa hQi cua G. Homans. f)6i voi H. Mead, hanh vi xa hQi duoc
hi~u la 10~i harm dQng c6 y nghia va huang vao ngiroi khac. f)i~u nay bieu hien ro trong
khai niem cai toi (self) ma ong coi la plurc hop cua cai toi ca th~ (I) va cai toi xa hoi (G.
Ritzer, 1996: 203-208).
Hanh dong (act) cua con ngiroi trai qua b6n giai doan, Giai dean diu 1a kieh thieh.
Trong giai doan harm dQng nay, harm vi cua con ngiroi giong dQng v~t nrc la bi chi ph6i
boi quan h~ S~ R. Tuy nhien, con ngiroi khong phan irng ngay nhir dQng v~t ma n6 hru
trfr lai cac kich thich d6 d~ phan tich. Vi du: trang thai d6i kich thich con ngiroi muon an
nhung n6 chua an ngay l~p tire. Giai dean hai la nhdn thuc. Trong giai doan nay con
ngiroi kham pha nQi dung cua kich thich thong qua cac giac quan va kinh nghiem: nghe,
nhin, sa, ngiri v.v. Giai doan ba co ten thao tac hoa d6i nrong. Khi da nhan tlnrc duoc d6i
nrong bang nhan thirc va cac giac quan, con nguoi thao tac hoa cac d6i nrong d6 bang
each kiem tra lai cac thong tin v~ d6i ttrong c6 phu hop voi su hi~u bi~t cua chu th~ v~ d6i
nrong d6 khong; tri hoan viec tra loi kich thich d~ kiem tra dQ chan thtrc cua nhdn thirc.
Vi du: trong th~y cay n~m, hai n~, quan sat hinh thu va mau s~c cay nam, nho lai nhiing
hieu bi~t v~ nam, tim sach huang dftn viec an n~ (G. Ritzer, 1996: 194-196). Trong giai
doan ba, con ngiroi da su dung tu duy trim nrong tren co sa cua ngon ngtr va van h6a.

Giai doan b6n c6 ten hoan thanli hay thirc hien harm dQng trong mQt di~u kien hoan canh
cu th~. Tai giai doan nay, hanh dQng an ck tra 101cau hoi an nhu th~ nao va voi ai. H.
Mead chi ro viec thoa man cai d6i cua con nguoi va con v~t khac nhau. Con v~t thoa man
cai d6i boi quy t~c thir va sai, con ngiroi nho c6 y thirc nen da kiem tra va tinh toan ky cac
giai dean cua harm dong nen n6 chi hanh dQng khi hieu ro v~ d6i nrong va gk voi di~u
kien van h6a xa hQi cu th~.
Theo Mead, hanh dQng khac voi hanh dQng xa hQi a ch6 harm dQng chi lien quan
toi mQt ca nhan, trong khi harm dQng xa hQi lien quan it nhat ill hai ca nhan tro len (G.
Ritzer, 1996: 197). Khai niem harm dQng xa hQi duoc coi la don vi nho nh~t trong quan
h~ xa hQi. Tir khai ni~m harm dQng xa hQi, cac nha xa hQi hQc ly giai cac quan h~ ca nhan
va lien ca nhan trong nh6m va giita cac nh6m.


V ii H ew Q uang

115 qponmlkjihgfed

Tuong tac xa hQi la qua trinh thuc hien cac hanh dQng xa hQi gitra hai hay nhi~u ca
nhan, Thuyet tuong tac bieu tnmg nhan manh vao y nghia bieu tnmg trong nrong tac xa
hoi, D~ c~t nghia khai niem tirong tac bieu tnmg, Mead dua ra khai niem di~u bQ va cac
bieu tnmg y nghia,
.
Dieu bQ (gesture) la nhtrng ctr chi cua co th~ thir nhfit c6 tac dQng nhu mQt kich
& ca
thich d~c thu gay ra phan irng c6 tinh phu hQ'P(xa hoi) cua co th~ thir hai. Dieu bQ c6 GFEDCBA
dQng v~t l~n & nguoi. Tuy nhien, vi con ngiroi c6 y thirc nen viec Slr dung di~u bQ phirc
tap hon nhieu so voi con v~t. Dieu bQ la mot dang bieu tnmg cua con ngiroi trong giao
ti~p xa hoi. Dieu bQ c6 chirc nang di~u chinh nhtrng hanh vi trong khung canh cu th~ c6
lien quan d~n hanh vi hay thai dQ cua nhfrng ngiroi tham gia tuong tac (G.H. Mead,
1934/1962: 46). Vi du, ngiroi me nhan m~t khi dira con cua minh lam cai gi do, di~u bQ

nhan m~t thong bao cho dira con bi~t Ia viec d6 khong nen lam vi me n6 khong dbng y.
Loai di~u bQ c6 y nghia chi c6 & con ngiroi nho kha nang giao ti~p bang loi va y tlnrc. N6i
each khac, ngon ngfr la loai di~u bQ c6 y nghia. Vi du: khi ta n6i tir ch6, mea thi nguoi
nghe da hinh dung duoc y nghia cua tir d6. Bi~u tnrng y nghia la nhfrng gi ma chu th~ thir
nhfit phat ra d~u diroc cac chu th~ tlnr hai hoac thir ba hi~u va dt nghia nrong tu trong
giao tiep, Trong qua trinh tirong tac xa hQi, cac m6i quan h~ xa hQi diroc thi~t I~p. Con
nguoi trong truyen thong hay giao tiep thuong hinh dung v~ vi tri cua nguoi khac d~ d6ng
vai dua tren cac bieu tnmg y nghia chung. Trong qua trinh dong vai, ca nhan nh~ dang
diroc ch6 dirng cua minh trong quan h~ voi ngiroi khac.
Emile Durkheim coi hanh dong xa hQi nhu mQt th6i quen xa hQi phan anh 16i s6ng
t~p th~ bieu hien ra net trong cac nen van h6a. Di~u kien van h6a xa hQi hinh thanh nen
cfiu true va nQi dung cua hanh dQng xa hQi. Cac tac gia khac nhu T. Parsons, Erving
Goffman, H. Garfinkel, P. Bourdieu, A. Giddens d~u bi anh huang quan niem cua E.
Durkheim v~ hanh dQng xa hQi nhu la mQt th6i quen xa hQi, mQt bieu hien cua 16i s6ng
van h6a hay anh phan cua tinh thk t~p th~.
Trong khoa hoc xa hQi (Tam ly hoc, nhan chung hQCva xa hQi hoc), nguoi ta phan
biet ba cfip dQ hanh dQng cua con nguoi la hanh vi, hanh dQng, hanh dQng xa hQi (hoac
hanh vi xa hoi). Trong do, hanh vi va hanh dong thuoc d6i nrong nghien ciru cua tam li
hoc, con hanh dQng xa hQi hay hanh vi xa hQi thuoc d6i nrong nghien ciru cua xa hQi hoc.
Tu nhtrng phan tich tren, chung ta c6 th~ vi: ra mQt mo hinh bien hoa hanh dQng
theo thuyet hanh dQng xa hQi.
Hanh vi => hanh dQng => hanh vi xa hQi => hanh dQng xa hQi => tiSp xuc xa hQi
=> nrong tac xa hQi => tirong tac xa hQi l~p lai => nrong tac xa hQi ph6 bien => tirong tac
xa hQi da duoc di~u chinh => Quan h~ xa hQi => ThiSt ch~ xa hQi; T6 clnrc xa hQi.
Chung toi mo ta v~n t~t sa db bi~n hoa cfip dQ hanh dQng xa hQi nhu sau:
Hanh vi (behavior) tuan thu quy t~c S -7 R, tire la cu c6 kich thich thi c6 phan irng
phu hQ'Pvoi tinh chfit cua kich thich d6 (Bryan.S Turner, 2006: 34). Trong qua trinh thirc
hien hanh vi, co th~ khong cAn sfr dung toi nhan thirc hay y thirc va ngtroi phan tich hanh
vi khong c~n quan tam d~n vai tro cua nhan t6 y thtic.
Cac nha hanh vi hQc dinh nghla hanh vi nhu Ia dQng tac hay Sl,l di chuy~n ca th~

(ngum, dQng v~t). Hanh vi la phfln irng cua ca th~ d6i vm mQt kich thich nao d6.
Cac nha ly thuySt hanh dQng dinh nghla hanh dQng nhu sau: hanh dQng (action) Ia


116

LycbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
thuyet hanh t/6ng X Q qponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
Mi va phdn biet cdc khdi niem hanh vi ...

y nghia va muc dich nhdt dinh. Noi thee ngon
su v~n dQng cua con ngiroi co kern theeGFEDCBA
ngtt ti~n hoa, hanh dong la loai hanh vi co kern thee y nghia chu quan cua ca nhan d~ thirc
hien mot muc dich nao do. Tuy nhien dp dQ phan tich hanh dQng va y nghia cling nhir
muc dich cua hanh dong thuoc pham tru nghien ciru cua Tam ly hoc.
Hanh vi xa hoi (social behaviors) la hanh dong co muc dich, co y nghia va huang
toi nguoi khac (Gordall Marshall,1994: 27-28). Nhu v~y hanh vi xa hQi nam a dp dQ cao
va phirc tap hon hanh dQng ca nhan. Neu mQt nguoi thuc hien mot hanh dQng co y nghia,
co muc dich nhung khong lien quan d~n ngiroi khac thi hanh dQng do khong phai la hanh
vi xa hoi. Hanh dQng xa hQi la hanh dQng co muc dich, co y nghia tren co sa dinh huang
mQt each tnrc ti~p hay gian ti~p vao nguoi khac va co tinh toan can nhac toi phan irng dap
lai tir phia ngiroi do.
Nhir da noi, M. Weber dinh nghia hanh dQng xa hQi la hanh dQng giln voi y nghia
chu quan cua chu th~ va dinh huang vao nrong quan hanh dong dap lai cua d6i tac
(Weber: 602-603). Hanh dQng xa hQi la loai hanh vi xa hQi khong nhtrng chi co y nghia
chu quan cua chu th~ hanh dQng co lien quan d~n ngiroi khac ma con co them mQt thuoc
tinh mra la cho doi su phan irng tir phia ngiroikhac thee each cilt nghia, suy nghl cua
chinh chu th~ do. Hanh dong xa hoi co th~ la loai hanh dong ben trong hay ben ngoai,
nhung nhdt thiet no phai co lien quan d~n hanh'dong qua klnr, hien tai hay ky vong vao
hanh dQng dap lai cua d6i tac hay nhtrng nguoi khac (Weber: 625-627). Vi du: Mua hoa

tang ban gai nhan ngay sinh nhat. Ngiroi tang hoa ban gai cho doi sir vui ve hay nu cum
earn an i l l phia ban gai cua minh.
Su khac nhau giua hanh dQng xa hQi va hanh vi xa hQi chi phan biet a mot di~m kha
tinh t~, hanh vi xa hQi khong quan tam tinh toan, cho doi phan irng dap lai i l l phia ngiroi
khac, trong khi hanh dQng xa hQi co sir chu dQng·cho doi kha nang phan irng lai tir phia
nguoi khac. Nhtr vay, chi khi nao nha phan tich nghien ciru dQng co hanh dQng cua chu
th~ cling voi y nghia chu quan cua chu th~ do v~ d6i tac thi moi co th~ phat hien duoc dau
la hanh vi xa hQi hay hanh dQng xa hoi.
Ti~p xuc xa hQi la mQt c~p cua hanh dQng xa hQi, mot hinh thirc dAu tien cua nrong
tac xa hoi. Ti~p xuc xa hQi la loai nrong tac xa hQi mot IAn hoac hi~m g~p. Ti~p xuc xa
hQi la loai hanh dQng xa hQi diSn ra gitta hai hoac nhieu chu th~ (ca nhan) mQt IAn hoac
ngdu nhien. Vi du: Hai ngiroi tinh co g~p nhau tren xe buyt, tan gdu vai chuyen cho vui,
sau do khong g~p lai nhau ntta,
Tirong tac xa hQi la loai ti~p xuc xa hQi mQt each thuong xuyen. Tuong tac xa hQi
chi co th~ xay ra khi co it nhat hai chu th~ hanh dQng tro nen. Tuong tac xa hQi l~p lai
(repeated interaction) la loai tuong tac khong co k~ hoach, khong chu dich nhung no vdn
duoc l~p lai. Vi du: cac thanh vien ttong gia dinh thuong xuyen nrong tac voi nhau nhung
khong d~t ra mot k~ hoach nao cu th~.
Tirong tac thuong xuyen, ph6 bi~n la lo?i tuang tac l~p l?i va diSn ra thuang xuyen.
Vi d\l: tuang tac giua can bQ trong mQt cO'quan, tuang tac giua cac cong nhan trong xi
nghi~p, nha may V.V.
Tuang tac xa hQi co mQt thuQc Hnh quan trQng do la vi~c cac chu th~ sir d\lllg y nghia
bi~u trung. Bi~u trung dinh nghIa hay xac dinh cac quan h~ xa hQi, n~u thi~u bi~u trung
hanh dQng cua chUng ta cling ch~ng han gi hanh vi cua dQng v~t (sir d\mg cac di~u bQ).


V ii

H elO Q uang


117 qponmlkjihg

Tirong tac duoc di~u chinh la loai tuong tac thuong xuyen nhung diroc di~u chinh
boi nhtrng ly do nao do d~ hinh thanh nhtrng m6i lien h~ xii hQi hay quan h~ xii hQi c6 tinh
chAt rieng, d~c thu thee tirng nh6m xii hoi. Cac loai tirong tac nay duoc di~u chinh boiGFEDCBA
M
thong luat phap, th6i quen xii hoi, truyen thong. Vi du: nhtmg can bQ trong mQt co quan
tuan thu quy chS lam viec, phap luat cua nha mroc, nSu nguoi nao vi pham se bi phat thee
mire dQ vi pharn.
Quan h~ xii hoi duoc hinh thanh tren co sa tuong tac xii hoi (Turner, 2001: 88) dii
diroc di~u chinh, tire la m6i lien h~ gifra nhfrng thanh vien thirong xuyen, duoc l~p di l~p
lai thanh duong day kSt n6i cac chu th~ hanh dQng lai voi nhau, tao nen quan M xii hQi.
Quan h~ xii hQi nhu la mot h~ thong cac tirong tac xii hQi. Quan h~ xii hQi la noi cac hanh
dQng xii hQi diSn ra thuong xuyen, l~p di l~p lai, nho do ma n6 hinh thanh cac mo hinh
quan h~ xii hQi hay cAu true xii hoi, cac t6 chirc xii hoi, cac thiet chS xii hoi.
Thuyet hanh dong xii hQi ma Weber dira ra vao nhfmg nam 1900 dii tro thanh kinh di~n
cua cac nghien ciru thee thuyet muc dich. Theo thuyet muc dich, hanh dQng xii hQi la d6i
nrong nghien ciru cua xii hQi hoc. Thuyet hanh dQng la nguon cho cac ly thuyet trao d6i, hra
chon hop ly, thuyet tirong tic bieu trung, thuyet phirong phap IU?n tlnrc hanh va ~c biet la
thuyet M thong hanh dQng cua T. Parsons. Nhlrng khai niem co ban cua thuyet hanh dQng
nhir: hanh vi, hanh dQng, hanh vi xii hQi, hanh dQng xii hQi, nrong tic xii hQi va quan h~ xii hQi
, tro thanh cac thanh phan cua khung ly thuyet hanh dQng trong phan tich xii hQi cApdQ vi mo.
Tai Ii~u tham khao
Coleman, J. 1990. F oundations of social theory. Cambridge, MA: Harvard University Press. Garfinkel, H.
1984. Studies in ethnomethodology. Polity Press, Cambridge.
Giddens. A. 1984. T he constitution of society. Polity Press, Cambridge.
Giddens, A. 1991. M odernity and self-identity,

Stanford University Press, Stanford.


Gordall Marshall. 1994. T he C oncise O xford dictionary of sociology, Oxford university Press: 27-28.
Habermas, J. 1984/1987. T heory of com m unicative
Karpersen, Lars Bo. 2000. A nthony

action. T. McCarthy (Trans.). Boston: Beacon Press.

G iddens, an introduction

to a social theorist, Blacwell Publishers.

Luhmann Niklas. 1968. The Notion of Purpose and the Rationality of Systems.
Mead, G.H. 1934/1962.

M ind, self, and society. University of Chicago Press, Chicago.

Merton Robert K. 1949. On sociological theories of the middle range in the book: social theory and social
structure, Simon & Schuster, Free Press, New York.
Parsons, T. 1937. T he structure of social action. Me Graw Hill, New York.
Parsons, T., E.A. Shills. 1951. T ow ard a general theory of action, Harper, New York.
Ritzer, George. 1996. M odern Sociological
Ritzer, George. 2000. C ontem porary

T heory, McGraw Hill.

sociological

theory, McGraw Hill.

Scott, John. 2006. Social T heory: C entral Issues in Sociology, SAGE Publications Ltd.
Turner, Bryan S. 2006. T he C am bridge D ictionary of Sociology, Cambridge University Press.

Turner. Jonathan H. 2001. H andbook of SO C iological T heory. Springer, New York.
Weber, Max. 1990. W eber tuyen t~ p. Nxb Ti€n be) Matxcova, trang 625 (tieng Nga).