TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI
KHOA KINH TẾ - LUẬT

————

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC CỦA
CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG

Giảng viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

Họ và tên: Dương Hoàng Anh

Họ và tên: Vũ Thị Xuân

Bộ môn: Quản lý kinh tế

Lớp HC: K54F2

HÀ NỘI - 2021


TÓM LƯỢC
Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực có vai trị quan trọng với sự tồn tại và
phát triển của doanh nghiệp. Với đề tài: “Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực
của Công ty Cổ phần May Sông Hồng”, tác giả tập trung nghiên cứu làm rõ thực trạng
và giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Công ty. Với các phương
pháp nghiên cứu như: Phương pháp thu thập dữ liệu, phương pháp xử lý dữ liệu, tác giả

chỉ ra 4 thành công và 4 tồn tại trong nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của
Công ty Cổ phần May Hồng. Trong định hướng phát triển doanh nghiệp thời gian từ
2021 đến 2025, định hướng nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của doanh nghiệp
cần tập trung giải quyết 5 vấn đề: Đổi mới công tác lập kế hoạch; Hồn thiện chính sách
tuyển dụng nguồn nhân lực của Công ty; Điều chỉnh chế độ đãi ngộ của Công ty; Xây
dựng hệ thống kỷ luật hợp lý; Nâng cao hiệu quả đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

i


MỤC LỤC
TÓM LƯỢC ................................................................................................................... i
MỤC LỤC ...................................................................................................................... ii
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ .................................................................................. iv
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................... 1
2. Đối tượng , mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................ 2
3. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................... 2
4. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................... 3
5. Kết cấu khóa luận tốt nghiệp ................................................................................... 4
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ
DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC TRONG DOANH NGHIỆP ...................................... 5
1.1. Bản chất và vai trò của nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh
nghiệp ............................................................................................................................. 5
1.1.1. Nguồn nhân lực trong doanh nghiệp ................................................................. 5
1.1.2. Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực ..................................................... 6
1.2. Nguyên lý cơ bản nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh
nghiệp ............................................................................................................................. 9
1.2.1. Nguyên tắc nâng cao hiệu quả sử dụng hiệu nguồn nhân lực trong doanh
nghiệp ............................................................................................................................. 9

1.2.2. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp .... 9
1.2.3. Chính sách nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp . 11
1.3. Nhân tố ảnh hưởng nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh
nghiệp ........................................................................................................................... 12
1.3.1. Các nhân tố bên trong doanh nghiệp .............................................................. 12
1.3.2. Các nhân tố bên ngồi doanh nghiệp .............................................................. 14
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ THỰC TRANG NÂNG CAO HIỆU
QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN MAY ......... 17
SÔNG HỒNG .............................................................................................................. 17
2.1. Tổng quan tình hình và các nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao hiệu quả sử dụng
nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần May Sông Hồng .......................................... 17
2.1.1. Khái quát về nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần May Sông Hồng ......... 17
2.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của
Công ty Cổ phần May Sông Hồng ............................................................................. 18
ii


2.2. Phân tích thực trạng nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Công ty
Cổ phần May Sông Hồng ............................................................................................ 21
2.2.1. Phân tích thực trạng các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực
của Công ty Cổ phần May Sơng Hồng ...................................................................... 21
2.2.2. Phân tích thực trạng hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Cơng ty Cổ phần
May Sơng Hồng ........................................................................................................... 24
2.3. Chính sách nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần
May Sông Hồng ........................................................................................................... 29
2.4. Đánh giá thực trạng nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Công ty
Cổ phần May Sông Hồng ............................................................................................ 31
2.4.1. Kết quả đạt được ............................................................................................... 31
2.4.2. Những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân.......................................................... 32
CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU

QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG
HỒNG GIAI ĐOẠN 2021-2025 ................................................................................. 35
3.1. Quan điểm và định hướng nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của
Công ty Cổ phần May Sông Hồng giai đoạn 2021 – 2025 ....................................... 35
3.1.1. Quan điểm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần
May Sông Hồng giai đoạn 2018 – 2020 ..................................................................... 35
3.1.2 Định hướng nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực lao động của Công ty Cổ
phần May Sông Hồng năm 2021 - 2025..................................................................... 36
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần
May Sông Hồng giai đoạn 2021-2025 ........................................................................ 37
3.2.1. Đổi mới công tác lập kế hoạch ......................................................................... 37
3.2.2. Hồn thiện chính sách tuyển dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần May
Sông Hồng. ................................................................................................................... 38
3.2.3. Điều chỉnh chế độ đãi ngộ của Công ty ........................................................... 41
3.2.4. Xây dựng hệ thống kỷ luật hợp lý. ................................................................. 42
3.2.5. Nâng cao hiệu quả đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ............................. 44
3.3. Các kiến nghị ........................................................................................................ 46
3.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước, Chính phủ ......................................................... 46
3.3.2. Kiến nghị đối với bộ, ban ngành ...................................................................... 47
3.4. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu.................................................... 47
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 49

iii


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Tên

Nội dung


Bảng 2.1

Bảng cơ cấu nhân sự của Công ty Cổ phần May Sông Hồng

Bảng 2.2

Cơ cấu lao động theo học vấn của Công ty Cổ phần May Sông
Hồng giai đoạn 2018-2020

Bảng 2.3

Cơ cấu lao động theo trình độ lao động của Cơng ty Cổ phần May
Sông Hồng năm 2018-2020

Bảng 2.4

Các chỉ tiêu phản ánh năng suất lao động của Công ty Cổ phần May
Sông Hồng giai đoạn 2018-2020

Bảng 2.5

Các chỉ tiêu phản ánh tỷ suất lợi nhuận lao động của Công ty Cổ
phần May Sông Hồng giai đoạn 2018-2020

Bảng 2.6

Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng tiền lương của Công ty Cổ
phần May Sông Hồng giai đoạn 2018-2020

Bảng 2.7


Chỉ tiêu phản ánh tỷ suất tiền lương của Công ty Cổ phần May
Sông Hồng giai đoạn 2018-2020

Biểu đồ 2.1

Cơ cấu lao động theo độ tuổi của Công ty Cổ phần May Sông Hồng
năm 2018-2020

iv


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực là một trong những nhiệm vụ quan trọng của
doanh nghiệp và của quốc gia. Hiện nay khoa học kỹ thuật phát triển rất nhanh chóng,
trong khi đó con người là chủ thể sáng tạo ra của cải vật chất, là vốn quý nhất và quyết
định mọi nguồn lực khác. Vì vậy con người cần được trang bị đầy đủ những kiến thức,
kỹ năng cần thiết đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu của công việc. Đối với doanh
nghiệp, thông qua việc quản lý và sử dụng nguồn lao động sẽ giúp doanh nghệp nâng
cao hiệu quả kinh doanh đồng thời nâng cao được chất lượng đội ngũ lao động. Trong
những điều kiện của mình, doanh nghiệp phải sử dụng nguồn nhân lực như thế nào để
thật sự có hiệu quả đó là một trong những bài tốn khó đặt ra đối với nhà lãnh đạo của
mỗi doanh nghiệp.
Vài năm gần đây hầu hết các doanh nghiệp phải đối đầu với cạnh tranh gay gắt của
thị trường, vật lộn với sự suy thoái kinh tế để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về số
lượng và chất lượng của nguồn nhân lực. Quan niệm cho rằng, lợi thế cạnh tranh chủ
yếu của doanh nghiệp là do khả năng tài chính, kỹ thuật, cơng nghệ cao, nay đã khơng
cịn giữ vai trị tuyệt đối. Giờ đây điều quyết định cho sự tồn tại và phát triển ở mỗi
doanh nghiệp, mỗi quốc gia là đội ngũ nhân lực có học vấn cao, được đào tạo tốt, có đạo

đức, có văn hóa và biết cách làm việc có hiệu quả. Chính vì vậy, nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực đã trở thành chủ đề được nghiên cứu, được đặt thành nhiệm vụ cấp bách,
thường xuyên và quan trọng khi chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền
kinh tế thị trường.
Công ty Cổ phần May Sông Hồng được xem là một trong số các doanh nghiệp
trong ngành dệt may, có truyền thống trong sự phát triển kinh tế của đất nước và quốc
gia. Đặc thù lao động trong ngành dệt may chủ yếu là lao động nữ, lao động trẻ, có độ
tuổi từ 26-36, thời gian lao động dài từ 10-12h/ngày. Sự cạnh tranh trong dệt, may đã
diễn ra gay gắt. Song nhìn tồn diện đó cũng đồng thời là cạnh trạnh trong kiến tạo và
sử dụng nguồn nhân lực. Nhiệm vụ đặt ra cho doanh nghiệp là làm sao sử dụng có hiệu
quả đội qn “tinh nhuệ”, đó là đội ngũ cán bộ, cơng nhân viên có đủ phẩm chất, trí tuệ
và năng lực, đáp ứng yêu cầu của công việc.
Trong 3 năm gần đây 2018-2020 tình hình kinh doanh của Cơng ty Cổ phần May
Sơng Hồng đã có nhiều thay đổi. Cơng ty đã đạt được một số mục tiêu thành công nhất
định. Điều đó có thể nói lên sự làm việc nỗ lực khơng ngừng của cán bộ quản lý cũng
như tồn bộ đội ngũ nhân viên của Công ty. Một số thành công mà May Sông Hồng đạt
được trong việc sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực của Công ty. Mặc dù dịch bệnh phức
tạp, nhưng các chỉ số của năm 2020 giảm nhưng vẫn đạt ở mức ổn định so với các doanh
1


nghiệp cùng ngành khác, chất lượng nguồn nhân lực dần tăng lên, các chỉ tiêu về nhân
lực như năng suất lao động, tỉ suất lợi nhuận của lao động… cũng tương đối ổn định.
Tuy nhiên, vẫn tồn tại một vài hạn chế như: số lượng nhân lực chưa có tay nghề đang
còn nhiều, hiệu quả sử dụng tiền lương còn thấp… Vì thế, Cơng ty cần có các chính
sách, giải pháp đào tạo nhân lực hiệu quả hơn, xem xét chính sách tiền lương hợp lý, để
từ đó giúp Cơng ty nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực và phát triển trong tương
lai. Việc sử dụng và nâng cao hiệu quả sử dụng nhân lực chính là hoạt động chính của
doanh nghiệp trong việc thực hiện kế hoạch chiến lược và tạo ưu thế cạnh tranh của
doanh nghiệp. Việc sử dụng nhân lực có hiệu quả hay khơng sẽ tác động trực tiếp đến

sự thành công, thất bại của cả doanh nghiệp. Mặt khác khi biết được đặc điểm lao động
trong doanh nghiệp sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm được chi phí, thời gian, cơng sức từ
đó việc thực hiện mục tiêu cũng nhanh chóng và dễ dàng hơn.
Từ những lý luận và thực tiễn đã nêu, sinh viên chọn đề tài: “Nâng cao hiệu quả sử
dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần May Sông Hồng” làm đề tài khóa luận.
2. Đối tượng , mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài khóa luận là những vấn đề lý luận và thực tiễn về
nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần May Sông Hồng.
2.2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài khóa luận là nghiên cứu, đề xuất giải pháp nâng
cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần May Sông Hồng, giai đoạn
2021-2025.
2.3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Với đối tượng và mục tiêu nghiên cứu đã nên, khóa luận xác định những nhiệm vụ
nghiên cứu sau:
- Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân
lực trong doanh nghiệp
- Phân tích và đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần
May Sông Hồng giai đoạn 2018-2020
- Trên cơ sở những tồn tại, cùng với quan điểm, định hướng nâng cao hiệu quả sử
dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần May Sông Hồng, đề xuất giải pháp nâng cao
hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần May Sông Hồng giai đoạn 20212025.
3. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi không gian: Công ty Cổ phần May Sông Hồng
- Phạm vi thời gian: Nghiên cứu thực trạng hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của
2


Công ty Cổ phần May Sông Hồng, giai đoạn từ năm 2018-2020. Giải pháp nâng cao

hiệu sử dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần May Sông Hồng giai đoạn 20212025.
- Phạm vi nội dung: Nghiên cứu nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong
doanh nghiệp. Khóa luận tập trung nghiên cứu các vấn đề liên quan tới lý luận, thực tế
về nguồn nhân lực và việc sử dụng nguồn nhân lực của Cơng ty. Các chính sách sử dụng
để nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực gồm như: Chính sách tuyển dụng nhân
lực; Chính sách quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực; Ngồi ra cịn có chính sách
lương thưởng, đãi ngộ… để từ đó đưa ra biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng
nguồn lực lao động của Công ty.
4. Phương pháp nghiên cứu
a. Phương pháp luận nghiên cứu: Sinh viên dựa trên phương pháp duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử làm nền tảng trong nghiên cứu đề tài khóa luận.
b. Phương pháp nghiên cứu cụ thể:
- Phương pháp thu thập dữ liệu
Thu thập dữ liệu là quá trình thu thập và đo lường thông tin về các biến được nhắm
mục tiêu trong một hệ thống đã được thiết lập, sau đó cho phép một người trả lời các
câu hỏi có liên quan và đánh giá kết quả.
Trong khóa luận, sinh viên sử dụng chủ yếu phương pháp thu nhập dữ liệu thứ cấp.
Dữ liệu thứ cấp là dữ liệu đã có sẵn, khơng phải do mình thu nhập, đã cơng bố nên dễ
thu thập, ít tốn thời gian, tiền bạc trong quá trình thu thập nhưng là loại tài liệu quan
trọng trọng việc nghiên cứu tiếp thị cũng như các ngành khoa học xã hội khác. Các dữ
liệu sử dụng trong đề tài là dữ liệu thứ cấp được thu thập từ nguồn tài liệu sau:
+ Nguồn bên trong doanh nghiệp: Các tài liệu lưu hành nội bộ của Công ty Cổ
phần May Sông Hồng, các báo cáo, số liệu tình hình hoạt động kinh doanh của Cơng
ty… được sử dụng trong chương 2 để phân tích và đánh giá thực trạng nâng cao hiệu
quả sử dụng nguồn nhân lực của Cơng ty.
+ Nguồn bên ngồi doanh nghiệp: Tài liệu chuyên ngành; tài liệu tham khảo; giáo
trình, bài giảng của Trường đại học Thương mại; các số liệu đã được công bố, số liệu từ
thống kê, các công trình nghiên cứu có liên quan; các văn bản pháp lý, chính sách… của
các cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội. Các thơng tin từ nguồn ngồi
doanh nghiệp về nguồn nhân lực, chính sách nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân

lực… được sử dụng trong chương 1 và chương 2 để hệ thống lại lý luận về nâng cao
hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực, phân tích và đánh giá thực trạng nâng cao hiệu quả
sử dụng nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần May Sông Hồng.
- Phương pháp xử lý dữ liệu:
3


Phương pháp xử lý dữ liệu là việc thu thập, thao tác và xử lý dữ liệu được thu thập
để sử dụng theo yêu cầu.
Khóa luận được thực hiện bằng các phương pháp chủ yếu là thống kê, điều tra thu thập dữ liệu, phân tích - xử lý dữ liệu và tổng hợp.
- Phương pháp phân tích thống kê: Phương pháp này được hiểu là phương pháp
phân tích các số liệu thống kê từ nhiều nguồn khác nhau để rút ra những nhận xét đánh
giá mang tính khái quát làm nổi bật những nội dung chính của vấn đề nghiên cứu. Sau
khi thu thập số liệu thì đề tài sử dụng phương pháp thống kê để tổng hợp các số liệu
thành nhóm số liệu nhằm làm cho q trình nghiên cứu, phân tích dễ dàng hơn. Phương
pháp này sử dụng để hệ thống hóa các dữ liệu minh họa cho nội dung chính của đề tài,
nhằm đánh giá thực trạng sử dụng lao động cũng như hiệu quả nâng cao nguồn nhân lực
của Công ty Cổ phần May Sông Hồng.
+ Phương pháp so sánh đối chiếu: là phương pháp này được sử dụng thường xuyên
trong phân tích. Trong bài phương pháp này được thể hiện như sau: Thu thập số liệu về
số lượng lao động, trình độ lao động, cơ cấu hoạt động của lao động… của người lao
động trong Công ty từ năm 2018-2020. Tiến hành so sánh các số liệu thu thập được, từ
đó phân tích tình hình sử dụng lao động của Cơng ty năm sau so với năm trước. Đưa ra
những nhận xét đánh giá về các chính sách nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực lao
động của Công ty.
+ Phương pháp biểu đồ: Các biểu đồ phân tích thường phản ánh mối quan hệ so
sánh giữa các chỉ tiêu kinh tế có liên hệ với nhau như so sánh số liệu kỳ này với kỳ
trước, giữa bộ phận với tổng thể. Trong bài phương pháp này dùng để biểu diễn các số
liệu về số lượng và chất lượng lao động, phản ánh hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của
Công ty giai đoạn 2018-2020.

- Phương pháp tổng hợp: Qua việc sử dụng các phương pháp trên, cuối cùng là
việc sử dụng phương pháp tổng hợp để đánh giá tổng quát chung về hiệu quả sử dụng
nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần May Sơng Hồng.
5. Kết cấu khóa luận tốt nghiệp
Ngồi phần tóm lược, phần mở đầu, mục lục, danh mục bảng, biểu đồ, tài liệu tham
khảo, khóa luận được kết cấu làm 3 chương chính như sau:
- Chương 1: Một số lý luận cơ bản về nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực
trong doanh nghiệp;
- Chương 2: Phân tích và đánh giá thực trạng nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn
nhân lực của Công ty Cổ phần May Sông Hồng;
- Chương 3: Quan điểm, định hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn
nhân lực của Công ty Cổ phần May Sông Hồng giai đoạn 2021-2025.
4


CHƯƠNG 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ
DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC TRONG DOANH NGHIỆP
1.1. Bản chất và vai trò của nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong
doanh nghiệp
1.1.1. Nguồn nhân lực trong doanh nghiệp
a. Khái niệm
- Nhân lực
Là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học khác nhau, tùy theo những
cách tiếp cận khác nhau mà có những quan điểm khác nhau về nhân lực. Theo ấn phẩm
của World Bank trong Các chỉ số phát triển thế giới (World Development Indicators)
(2000) thì: “Nhân lực là tất cả những kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm, năng lực và tính
sáng tạo của con người có quan hệ với sự phát triển của mỗi cá nhân và của đất nước”.
Nhân lực trong tổ chức/doanh nghiệp được hiểu là toàn bộ những người làm việc
trong tổ chức/doanh nghiệp được trả công, khai thác và sử dụng hiệu quả nhằm thực
hiện mục tiêu của tổ chức/ doanh nghiệp. Nhân lực là nguồn lực quan trọng nhất của tổ

chức/doanh nghiệp càn được đầu tư khai thác và sử dụng hiệu quả. (Định nghĩa trích từ
giáo trình Quản trị Nhân Lực 2014- trường Đại học Kinh tế - Quốc dân)
Theo Mai Thanh Lan và Ngô Thị Mai (2016) thì “nhân lực trong tổ chức/doanh
nghiệp được hiểu là toàn bộ những người làm việc trong tổ chức/doanh nghiệp được trả
cơng, khai thác và sử dụng có hiệu quả những thực hiện các mục tiêu của tổ chức/doanh
nghiệp”. Trần Xuân Cầu, Mai Quốc Chánh (2008) trong cuốn Kinh tế nguồn nhân lực,
cho rằng “Nhân lực là nguồn lực con người có khả năng sáng tạo ra của cải vật chất và
tinh thần cho xã hội được biểu hiện ra là số lượng và chất lượng nhất định tại một thời
điểm nhất định”. Như vậy, xem xét dưới các góc độ khác nhau có thể có nhiều khái niệm
khác nhau về nhân lực, những khái niệm trên đều thống nhất nội dung cơ bản: Nhân lực
là toàn bộ khả năng thể lực và trí lực của con người tham gia vào quá trình lao động, là
tổng thể các yếu tố về vật chất và tinh thần được huy động vào q trình lao động.
- Về sử dụng nhân lực:
Theo Hồng Văn Hải và Vũ Thùy Dương (2010) thì sử dụng nhân lực là quá trình
khai thác và phát huy tối đa năng lực làm việc của nhân lực nhằm đạt hiệu quả cao trong
công việc.
Năng lực của đội ngũ nhân lực chính là một yếu tố thuộc năng lực cốt lõi của tổ
chức/doanh nghiệp. Vì vậy việc sử dụng nguồn nhân lực có hiệu quả chính là nâng cao
năng lực hoạt động của doanh nghiệp. Sử dụng nguồn nhân lực chính là q trình khai
thác và phát huy năng lực làm việc của người lao động một cách tối đa nhằm đạt hiệu
5


quả cao trong công việc.
b. Đặc điểm nguồn nhân lực trong doanh nghiệp
Thứ nhất, nhân lực của tổ chức/doanh nghiệp bao gồm toàn bộ những con người
làm việc cho tổ chức/doanh nghiệp đó, được tổ chức/doanh nghiệp quản lý, sử dụng và
trả công.
Thứ hai, nhân lực là nguồn lực quan trọng nhất của tổ chức/doanh nghiệp. Nhân
lực chính là chủ thể thực hiện toàn bộ các hoạt động trong tổ chức/doanh nghiệp, đặc

biệt là sáng tạo, vận hành, sử dụng có hiệu quả tất cả các nguồn lực khác.
Thứ ba, nguồn lực của mỗi con người bao gồm có thể lực và trí lực. Thể lực là sức
khỏe của người lao động, được thể hiện qua các chỉ số về: chiều cao, cân nặng, sức bền,..
Trí lực là năng lực trí tuệ của cong người ví dụ như: học vấn, kiến thức, kỹ năng làm
việc, kinh nghiệm chuyên môn và ý thức con người.
Thứ tư, khi xem xét nguồn lực này, tổ chức/doanh nghiệp cần quan tâm đến các
khía cạnh về số lượng/quy mô của nhân lực và chất lượng/năng lực của người lao động.
1.1.2. Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực
a. Hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực
Làm thế nào để sử dụng nguồn nhân lực hiệu quả là câu hỏi thường trực của những
nhà quản lý và sử dụng nguồn nhân lực. Cho đến ngày nay có nhiều quan điểm khác
nhau về hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực.
Theo quan điểm của Mac-Lênin về hiệu quả sử dụng nhân lực là sự so sánh kết
quả đạt được với chi phí bỏ ra một số lao động ít hơn để đạt được kết quả lao động nhiều
hơn. Mac chỉ rõ bất kỳ một phương thức sản xuất liên hợp nào cũng cần phải có hiệu
quả, đó là nguyên tắc của liên hiệp sản xuất. Mac cho rằng, lao động có hiệu quả nó cần
có một phương thức sản xuất, và nhấn mạnh rằng hiệu quả lao động giữ vai trò quyết
định, phát triển sản xuất là để giảm chi phí của con người, tất cả các tiến bộ khoa học
đều nhằm đạt được mục tiêu đó. Xuất phát từ quan điểm trên Mac đã vạch ra bản chất
của hiệu quả sử dụng nhân lực là tiết kiệm và mọi sự tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm
thời gian và hơn thế nữa tiết kiệm thời gian không chỉ ở những khâu riêng biệt mà tiết
kiệm thời gian cho tồn xã hội. Tất cả những điều đó có nghĩa là khi giải quyết bất cứ
việc gì, vấn đề thực tiễn nào với quan điểm hiệu quả trên, chúng ta luôn đứng trước sự
lựa chọn các phương án, các tình huống khác nhau với khả năng cho phép chúng ta cần
đạt được các phương án tốt nhất với kết quả tốt nhất và chi phí nhỏ nhất về lao động.
Theo quan điểm của F.W.Taylor thì con người là một công cụ lao động. Quan điểm
này cho rằng, về bản chất con người đa số không làm việc, họ quan tâm nhiều đến cái
họ kiếm được chứ không phải là cơng việc họ làm, ít người muốn và làm được những
cơng việc địi hỏi tính sáng tạo, đọc lập, tự kiểm sốt. Vì thế để sử dụng nguồn lao động
6



một cách có hiệu quả thì phải đánh giá chính xác nguồn lực lao động tại doanh nghiệp
mình, phải giám sát và kiểm tra chặt chẽ những người giúp việc, phải phân chia công
việc từng bộ phận đơn giản lặp đi, lặp lại, dễ dàng học được.
Từ cách tiếp cận trên, ta có thể hiểu khái niệm về hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực
theo 2 cách:
+ Theo nghĩa rộng: Hiệu quả sử dụng nguồn nguồn nhân lực còn bao hàm thêm
khả năng sử dụng nguồn nguồn nhân lực đúng ngành, đúng nghề đảm bảo sức khỏe, đảm
bảo an toàn cho người lao động, là mức độ chấp hành nghiêm chỉnh kỷ luật lao động,
khả năng sáng kiến cải tiến kỹ thuật ở mỗi người lao động, đó là khả năng đảm bảo công
bằng cho người lao động.
+ Theo nghĩa hẹp: Hiệu quả sử dụng nguồn nguồn nhân lực là kết quả mang lại từ
các mơ hình, các chính sách quản lý và sử dụng nguồn nhân lực. Kết quả lao động đạt
được là doanh thu, lợi nhuận mà doanh nghiệp có thể đạt được từ việc kinh doanh và
việc tổ chức, quản lý nguồn nhân lực, có thể là khả năng tạo việc của mỗi doanh nghiệp.
Đây là hiệu quả tuyệt đối, mục đích so sánh ở đây là thấy được mức chênh lệch giữa kết
quả và chi phí, mức chênh lệch này càng lớn thì hiệu quả càng cao.
Từ khái niệm về hiệu quả sử dụng nhân lực trên, hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực
của doanh nghiệp có thể hiểu chính là việc sử dụng nguồn nhân lực nhân công của tổ
chức/doanh nghiệp kết hợp các yếu tố về vốn, máy móc,.. để tạo ra được kết quả, khả
năng sản xuất ra sản lượng như mong muốn. Kết quả đầu ra ở đây được biểu hiện bằng
giá trị sản lượng, doanh thu, lợi nhuận,…
Từ đây có thể đánh giá, xác định hiệu quả sử dụng nhân lực qua cơng thức tính:
H=K/L
Với:
K: Kết quả đầu ra: Giá trị tổng sản lượng, tổng doanh thu, tổng lợi nhuận,..
L: Nguồn nhân lực đầu vào: Tổng số lao động, chi phí tiền công lao động…
Trong doanh nghiệp, mục tiêu hàng đầu là đạt được hiệu quả kinh doanh cao. Nâng
cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực sẽ góp phần tiết kiệm chi phí lao động sống, tiết

kiệm thời gian lao động, giảm thời gian khấu hao tài sản của doanh nghiệp, tăng cường
kỷ luật lao động… dẫn tới giảm giá thành sản xuất dẫn đến tăng doanh thu và giúp doanh
nghiệp mở rộng thị phần, nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường.
Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp cũng chính là điều
kiện đảm bảo không ngừng cải thiện và nâng cao đời sống của cán bộ cơng nhân viên,
tạo điều kiện nâng cao trình độ tay nghề, khuyến khích năng lực sáng tạo của người lao
động, thúc đẩy người lao động cả về mặt vật chất và tinh thần. Ngoài ra, hiệu quả sử
dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp được nâng cao sẽ thúc đẩy nhu cầu học tập,
7


nhu cầu sinh hoạt của mỗi người, ngày càng có nhiều phát minh sáng kiến cải tiến kỹ
thuật. Từ đó thúc đẩy sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, đưa xã hội phát triển.
c. Bản chất nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực
- Bản chất:
Việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp là việc làm
hết sức quan trọng và cần thiết đối với tất cả các doanh nghiệp. Bởi vì sử dụng nguồn
nhân lực có hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp làm ăn kinh doanh tốt, giảm chi phí sản xuất,
khấu hao nhanh tài sản cố định… điều đó sẽ giúp doanh nghiệp đứng vững trên thị
trường và mở rộng thị phần, tăng khả năng cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường.
Trong bất kỳ giai đoạn phát triển nào của nền kinh tế, nguồn nhân lực cũng luôn
luôn khẳng định là một nguồn lực quan trọng nhất, cần thiết nhất trong việc sản xuất ra
của cải làm giàu cho xã hội. Đặc biệt trong điều kiện mới, sự phát triển của một quốc
gia phụ thuộc vào nguồn lực trí tuệ và tay nghề của con người là chủ yếu, thay vì dựa
vào nguồn tài nguyên, vốn vật chất trƣớc đây thì nguồn nhân lực càng đóng một vai trị
quan trọng hơn.
- Ý nghĩa:
Ý nghĩa của việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp
được xem xét ở góc độ sau:
Thứ nhất là đối với doanh nghiệp. Trong doanh nghiệp, mục tiêu hàng đầu là đạt

được hiệu quả kinh doanh cao. Và để hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp
không bị giảm sút cần phải sử dụng nguồn nhân lực một cách hợp lý, khoa học. Nếu sử
dụng nguồn nhân lực không hợp lý, việc bố trí lao động khơng đúng chức năng của từng
người sẽ gây ra tâm lý chán nản, khơng nhiệt tình với công việc được giao dẫn đến hiệu
quả kinh doanh thấp và sẽ dẫn tới sự giảm sút về tất cả các vấn đề khác của doanh
nghiệp. Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực sẽ góp phần tiết kiệm chi phí lao
động sống, tiết kiệm thời gian lao động, giảm thời gian khấu hao tài sản của doanh
nghiệp, tăng cường kỷ luật lao động… dẫn tới giảm giá thành sản xuất dẫn đến tăng
doanh thu và giúp doanh nghiệp mở rộng thị phần, nâng cao sức cạnh tranh trên thị
trường.
Thứ hai là đối với người lao động. Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực là
điều kiện đảm bảo không ngừng cải thiện và nâng cao đời sống của cán bộ công nhân
viên, tạo điều kiện nâng cao trình độ tay nghề, khuyến khích năng lực sáng tạo của người
lao động, thúc đẩy người lao động cả về mặt vật chất và tinh thần.
Thứ ba là đối với người quản lý nguồn nhân lực. Nói đến sử dụng nguồn nhân lực
là nói đến việc quản lý và sử dụng con người. Con người luôn phát triển và thay đổi có
tư duy, hành động cụ thể trong từng hồn cảnh cụ thể. Vì vậy, phải làm sao để nắm bắt
8


được những thay đổi, tư duy, ý thức của con người hay nói cách khác là nắm bắt được
nhu cầu của người lao động thì hoạt động sản xuất kinh doanh mới đạt hiệu quả cao.
Tóm lại, việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực là việc làm hết sức quan
trọng và cần thiết đối với tất cả các doanh nghiệp. Bởi vì sử dụng nguồn nhân lực có
hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp làm ăn kinh doanh tốt, giảm chi phí sản xuất, khấu hao
nhanh tài sản cố định… điều đó sẽ giúp doanh nghiệp đứng vững trên thị trường và mở
rộng thị phần, tăng khả năng cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường.
1.2. Nguyên lý cơ bản nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh
nghiệp
1.2.1. Nguyên tắc nâng cao hiệu quả sử dụng hiệu nguồn nhân lực trong doanh

nghiệp
- Phải đảm bảo thực hiện được mục tiêu của doanh nghiệp. Trong quá trình hoạt
động kinh doanh của mình, các nhà quản trị doanh nghiệp thường đặt ra nhiều mục tiêu
hoạt động của doanh nghiệp, đó là các tiêu đích hoặc kết quả mà doanh nghiệp phải
phấn đấu đạt được. Các mục tiêu thường được ấn định theo các lĩnh vực cụ thể như: mức
lợi nhuận, năng suất, chi phí, vị thế cạnh tranh, tăng thị phần, duy trì sự tồn tại của doanh
nghiệp, ổn định nội bộ v.v.
- Trong quá trình hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp luôn hướng đến mục tiêu
kinh tế nhất định và để thực hiện các mục tiêu đó doanh nghiệp phải sử dụng các nguồn
nhân lực (do đó phải mất chi phí), phải phù hợp với điều kiện nguồn nhân lực của doanh
nghiệp.Vì vậy, tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực là đạt được mục
tiêu với sự tiết kiệm chi phí về nhân lực.
- Về mặt kinh tế, các mục tiêu trên đều quy tụ về một đích, một mục tiêu cơ bản,
đó là mức tăng lợi nhuận để đảm bảo tính ổn định và phát triển của doanh nghiệp. Mục
tiêu tăng thị phần chiếm lĩnh thị trường cũng nhằm mục đích tăng doanh thu, tăng lợi
nhuận. Phấn đấu tiết kiệm chi phí xét cho cung cũng nhằm tăng lợi nhuận. Vì thế, lợi
nhuận được xem là tiêu chuẩn để thiết lập các chỉ tiêu đo lường và đánh giá hiệu quả
kinh tế.
1.2.2. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp
a. Chỉ tiêu đo lường và đánh giá năng suất lao động
- Hiệu quả sử dụng lao động (H):
H=

Kết quả đầu ra (K)

Nguồn nhân lực đầu vào của quá trình sản xuất (L)

Ý nghĩa: Chỉ tiêu hiệu quả sự dụng lao động phản ánh một đồng lao động tạo được
bao nhiêu đồng doanh thu/ lợi nhuận hay một người lao động làm ra được bao nhiêu sản
9



lượng trong thời kì nhất định. Đây là chỉ tiêu chung, tổng quát trong việc đánh giá hiệu
quả sử dụng lao động. Chỉ tiêu càng cao thì hiệu quả sử dụng lao động trong doanh
nghiệp càng lớn và ngược lại.
- Năng suất lao động
Cơng thức xác định:

W=

Trong đó:

DT(M)
NV

W: Năng suất lao động của một nhân viên
M: Doanh thu thuần đạt được trong kỳ
NV: Số nhân viên kinh doanh bình quân trong kỳ
Chỉ tiêu năng suất lao động phản ánh năng lực sản xuất kinh doanh của một lao
động. Một lao động tạo ra bao nhiêu đồng doanh thu trong kỳ. Nó được biểu hiện bằng
doanh thu bình qn của một lao động đạt được trong kỳ. Chỉ tiêu này càng lớn thì hiệu
quả sử dụng nguồn nhân lực càng cao và ngược lại.
Việc nâng cao năng suất lao động trong quản lý kinh tế cho phép chúng ta đánh
giá một cách chung nhất hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực của doanh nghiệp. Cũng từ
chỉ tiêu này trong kỳ ta có thể so sánh được với chỉ tiêu của kỳ trước để đánh giá được
chất lượng công tác sử dụng lao động ở doanh nghiệp.
- Tỷ suất lợi nhuận của lao động (Khả năng sinh lời của lao động)
Công thức xác định:
Tỷ suất lợi nhuận lao động =


LNST
NV

Trong đó:
LNST: Lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp
NV: Số nhân viên trong kỳ
Chỉ tiêu này phản ánh mức độ lợi nhuận của một nhân viên mang lại trong một kỳ
nhất định. Tỷ suất lợi nhuận lao động (sức sinh lời của lao động) của một nhân viên càng
lớn thì hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực càng cao và ngược lại. Tỷ suất lợi nhuận lao
động của một nhân viên thường là chỉ tiêu khó có thể tính tốn một cách cụ thể và rõ
ràng là khơng chính xác.
b. Chỉ tiêu đo lường và đánh giá hiệu quả sử dụng tiền lương
- Tỷ suất tiền lương
Công thức xác định:

HQ 1 =

QL
M

∗ 100

Trong đó:
M: Doanh thu thuần đạt được trong kỳ
QL: Tổng quỹ lương trong kỳ
Chỉ tiêu này phản ánh để thực hiện một trăm đồng doanh thu thì cần bao nhiêu
10