HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

NGUYỄN VĂN PHƠ

PHÁT TRIỂN CHĂN NI LỢN
THEO HƯỚNG AN TỒN THỰC PHẨM
TẠI TỈNH BẮC NINH

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2022


H C VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

NGUYỄN VĂN PHƠ

PHÁT TRIỂN CHĂN NI LỢN
THEO HƯỚNG AN TỒN THỰC PHẨM
TẠI TỈNH BẮC NINH

Kinh tế phát triển

Ngành:
Mã số:

9 31 01 05

Người hướng dẫn:

PGS.TS. Phạm Văn Hùng

HÀ NỘI - 2022


L IăCAMăĐOAN
TơiăxinăcamăđoanăđơyălƠăcơngătrìnhănghiênăc uăc aăriêngătơi,ăcácăkếtăqu ănghiênă
c uăđ cătrìnhăbƠyătrongălu năánălƠătrungăth c,ăkháchăquanăvƠăch aătừngădùngăđ ăb oăv ă
lấyăbấtăkỳăhọcăvịănƠo.
Tơiăxinăcamăđoanărằngămọiăs ăgiúpăđ ăchoăvi căth căhi nălu năánăđưăđ
cácăthơngătinătríchăd nătrongălu năánănƠyăđ uăđ căch ărõănguồnăg c.

căcámă n,ă

Hà Nội, ngày 20 tháng 07 năm 2022
Tácăgi ălu năán

Nguy năVĕnăPh

i


L IăC Mă N
Trong su t th i gian học t p, nghiên c u và hồn thành lu năán,ătơiăđưănh năđ c
s h ng d n, ch b o t n tình c a các th y cơ, s giúpăđ ,ăđ ng viên c a b năbè,ăđồng
nghi păvƠăgiaăđình.
Đ hồn thành lu năán,ăchoăphépătơiăđ c bày t lịng kính trọng và biếtă năsơuă
sắc PGS.TS. Ph măVĕnăHùngăng iăđưăt nătìnhăh ng d n, dành nhi u công s c và th i
gian cho tôi trong su t quá trình học t p và th c hi năđ tài.
Tơi xin bày t lịng biếtă năchơnăthƠnhăt iăBanăGiámăđ c, Ban Qu nălỦăđƠoăt o, B
mơnă Phơnă tíchă địnhă l ng, Khoa Kinh tế và Phát tri n nông thôn - Học vi n Nông

nghi p Vi tăNamăđưăt oăđi u ki n và giúpăđ tơi trong q trình học t p, th c hi năđ tài
và hoàn thành lu n án.
Tôi xin chân thành c mă năt p th lưnhăđ o, cán b S Nông nghi p và Phát tri n
nông thôn t nh Bắc Ninh, Chi c c Chĕnănuôi, Thú y và Th y s n t nh Bắc Ninh, lãnh
đ o và cán b UBND, Phịng Nơng nghi p và Phát tri n nông thôn các huy nătrênăđịa
bàn t nh Bắc Ninh, các h nông dân, trang tr i, h p tác xã, doanh nghi p,...ăchĕnănuôiă
l nătrênăđịa bàn t nh BắcăNinhăđưăgiúpăđ và t oăđi u ki n cho tơi trong su t q trình
th c hi năđ tài lu n án.
Quaăđơy,ătôiăcũngăxin trân trọng c mă năBanăQu n lý d án Vi t - B , Học vi n
Nông nghi p Vi t Nam đưăhỗ tr m t ph năkinhăphíăđ tơi th c hi n m t s nghiên c u
trongăqătrìnhăđƠoăt o.ăĐồng th i, tơi xin chân thành c mă nănh ngăđóngăgóp,ăhỗ tr
c a nhóm nghiên c uătrongăđ tài Vi t - B đưăgiúpăđ tơi trong q trình nghiên c u và
hoàn thi n lu n án này.
Xin chân thành c mă năgiaăđình,ăng i thân, b năbè,ăđồng nghi păđưăt o mọiăđi u ki n
thu n l iăvƠăgiúpăđ tôi v mọi mặt,ăđ ng viên khuyến khích tơi hồn thành lu n án./.
Hà Nội, ngày 20 tháng 07 năm 2022
Tác gi lu n án

Nguy năVĕnăPh

ii


M CăL C
Trang
L iăcamăđoan ..................................................................................................................... i
L iăc mă n ........................................................................................................................ ii
M căl c ............................................................................................................................ iii
Danhăm căch ăviếtătắt ...................................................................................................... vi
Danhăm căb ng ............................................................................................................... vii

Danhăm căh p .................................................................................................................. ix
Danhăm căhình .................................................................................................................. x
Danhăm căs ăđồ ................................................................................................................ x
Danh m căđồăthị ................................................................................................................ x
Tríchăyếuălu năán ............................................................................................................. xi
Thesis abstract................................................................................................................ xiii
Ph̀nă1.ăM ăđ̀u ............................................................................................................... 1
1.1.

Tính cấp thiết ....................................................................................................... 1

1.2.

M c tiêu nghiên c u ............................................................................................ 3

1.2.1.

M cătiêuăchung .................................................................................................... 3

1.2.2.

M cătiêuăc ăth .................................................................................................... 3

1.3.

Đ iăt

ng vƠ ph m vi nghiên c u ....................................................................... 3

1.3.1.


Đ iăt

ng nghiên c u .......................................................................................... 3

1.3.2.

Ph măviănghiênăc u ............................................................................................. 4

1.4.

Nh ngăđóngăgópăm iăc aălu năán ........................................................................ 4

1.5.

ụănghĩaăkhoaăhọcăvƠăth căti năc aălu năán .......................................................... 5

Ph̀nă 2.ă T ngă quană v ă phátă tri nă chĕnă nuôiă l nă theoă h

ngă ană toƠnă th că

ph m .................................................................................................................. 6
2.1.

Tổngăquanăcácăcơngătrìnhănghiênăc uăcóăliênăquanăđếnăđ ătƠi ............................ 6

2.1.1.

Các cơng trình nghiên c uăngoƠiăn


c ................................................................ 6

2.1.2.

Cácăcơngătrìnhănghiênăc uătrongăn

c .............................................................. 13

2.1.3.

ĐánhăgiáăchungăvƠăkho ngătr ngănghiênăc u .................................................... 18

2.2.

C ăs ălỦălu năv ăphátătri năchĕnănuôiăl nătheoăh

2.2.1.

AnătoƠnăth căph măvƠăm iănguyăanătoƠnăth căph măđ iăv iăthịtăl n ................ 19

2.2.2.

Đặcă đi mă chĕn nuôiă l nă vƠă nguyă c ă mấtă ană toƠnă th că ph mă trongă khơuă

ngăanătoƠnăth căph m ........ 19

chĕnănuôiăl n ..................................................................................................... 21
2.2.3.

Chĕnănuôiăl nătheoăh


ngăanătoƠnăth căph m ................................................... 24

iii


2.2.4.

Phátătri năchĕnăniăl nătheoăh

ngăanătoƠnăth căph m ................................... 28

2.2.5.

Vaiătrịăc aăphátătri năchĕnăniăl nătheoăh

2.2.6.

N iă dungă nghiênă c uă phátă tri nă chĕnă nuôiă l nă theoă h

ngăanătoƠnăth căph m................. 30
ngă ană toƠnă th că

ph m .................................................................................................................. 32
2.2.7.

Cácă yếuă t ă nhă h

ngă t iă phátă tri nă chĕnă nuôiă l nă theoă h


ngă ană toƠnă

th căph m .......................................................................................................... 35
2.3.

C ăs ăth căti năv ăchĕnănuôiăl nătheoăh

2.3.1.

Kinhă nghi mă c aă m tă s ă n
theoăh

2.3.2.
2.3.3.

că trênă thếă gi iă v ă phátă tri nă chĕnă nuôiă l nă

ngăanătoƠnăth căph m .......................................................................... 43

Kinhă nghi mă c aă m tă s ă địaă ph
h

ngăanătoƠnăth căph m ..................... 43

ngă v ă phátă tri nă chĕnă nuôiă l nă theoă

ngăanătoƠnăth căph m .................................................................................. 47

BƠiăhọcăkinhănghi mărútăraăchoăt nhăBắcăNinh .................................................. 49


Tómătắtăph nă2 ................................................................................................................ 51
Ph̀nă3.ăPh

ngăphápănghiênăc u ............................................................................... 52

3.1.

Ph

ngăphápătiếpăc năvƠăkhungăphơnătích ......................................................... 52

3.1.1.

Ph

ngăphápătiếpăc n ........................................................................................ 52

3.1.2.

Khung phân tích................................................................................................. 53

3.2.

Ph

3.2.1.

Đặcăđi măc ăb năc aăt nhăBắcăNinh .................................................................. 53

3.2.2.


Chọnăđi măkh oăsát ........................................................................................... 59

3.3.

Ph

ngăphápăthu th păd ăli u ............................................................................ 61

3.3.1.

Ph

ngăphápăthuăth păd ăli uăth ăcấp ............................................................... 61

3.3.2.

Ph

ngăphápăthuăth păd ăli uăs ăcấp................................................................. 61

3.4.

Ph

ngăphápăx ălỦăd ăli u ................................................................................ 63

3.5.

Ph


ngăphápăphơnătíchăs ăli u........................................................................... 64

3.5.1.

Th ngăkêămơăt .................................................................................................. 64

3.5.2.

Th ngăkêăsoăsánh ............................................................................................... 64

3.5.3.

H chătốnăkinhătếăh .......................................................................................... 64

3.5.4.

Mơăhìnhăhồiăquy ................................................................................................ 65

3.6.

H ăth ngăch ătiêuănghiênăc u ............................................................................. 67

ngăphápăchọnăđi mănghiênăc u ................................................................. 53

Tómătắtăph nă3 ................................................................................................................ 70
Ph̀nă4.ăK tăqu ănghiênăc uăvƠăth oălu n ................................................................... 71
4.1.

Th cătr ngăphátătri năchĕnănuôiăl nătheoăh


ngăanătoƠnăth căph măt iăt nhă

BắcăNinh ............................................................................................................ 71
4.1.1.

Tổngăquanăchungătìnhăhìnhăchĕnăniăl nătrênăđịaăbƠnăt nhăBắcăNinh .............. 71
iv


4.1.2.

Ki măsốtăchấtăl

ngăđ uăvƠoăchoăchĕnăniăt iăt nhăBắcăNinh ....................... 73

4.1.3.

Th căhi năcácăbi năphápăchĕnăniăl nătheoăh

ngăanătoƠnăth căph măc aă

cácăc ăs ăchĕnănuôi ............................................................................................ 74
4.1.4.

Liênăkếtătrongăchĕnănuôiăl n .............................................................................. 93

4.1.5.

Kếtăqu ăvƠăhi uăqu ăkinhătếătrongăchĕnănuôiăl nătheoăh


ngăanătoƠnăth că

ph m .................................................................................................................. 99
4.2.

Cácă yếuă t ă nhă h

ngă đếnă phátă tri nă chĕnă nuôiă l nă theoă h

ngă ană toƠnă

th căph măt iăt nh BắcăNinh ............................................................................ 102
4.2.1.

Ch ătr

ng,ăchínhăsáchăphátătri năchĕnăniăl nătheoăh

ngăanătoƠnăth că

ph măt iăt nhăBắcăNinh .................................................................................... 102
4.2.2.

Quyăho chăphátătri năchĕnănuôiăl nătheoăh

ngăanătoƠnăth căph măt iăt nhă

BắcăNinh .......................................................................................................... 104
4.2.3.


Nguồn cungăcấpăgi ngăl n ............................................................................... 107

4.2.4.

Nguồnăcungăcấp th căĕnăvƠăqu nălỦăth căĕnăchĕnănuôi ................................... 109

4.2.5.

Dịchăb nhăvƠăcôngătácăthúăy ............................................................................ 110

4.2.6.

Nguồnăl căc aăcácăh ăchĕnănuôi ...................................................................... 115

4.2.7.

Môiătr

ngătrongăchĕnănuôiăl n ...................................................................... 122

4.2.8.

Thịătr

ngăvƠăthịăhiếuăc aăng

4.2.9.

Quyăđịnhăv ăv ăsinhăanătoƠnăth căph măvƠăqu nălỦăthịătr


4.3.

Gi iăphápăphátătri năchĕnănuôiăl nătheoăh

iătiêuădùng ..................................................... 124
ng ........................ 126

ngăanătoƠnăth căph măt iăt nhă

BắcăNinh .......................................................................................................... 128
4.3.1.

Cĕnăc ăđ ăxuấtăgi iăpháp ................................................................................. 128

4.3.2.

Cácăgi iăpháp ................................................................................................... 130

Tómătắtăph nă4 .............................................................................................................. 147
Ph̀nă5.ăK tălu năvƠăki năngh .................................................................................... 149
5.1.

Kếtălu n............................................................................................................ 149

5.2.

Kiếnănghị ......................................................................................................... 150

Danhăm căcácăcơngătrìnhăcơngăb ăăliênăquanăđếnăkếtăqu ălu năán ................................ 151

TƠiăli uăthamăkh o ...................................................................................................... 152
Ph l c ......................................................................................................................... 162

v


DANHăM CăCH

VI TăT T

Ch ăvi tăt t

Nghĩaăti ngăVi t

ATDB

An toàn dịchăb nh

ATSH

AnătoƠnăsinhăhọc

ATTP

AnătoƠnăth căph m

BQL ATTP

Ban Qu n lý An toàn th c ph m


CN

Chĕnănuôi

DTLCP

Dịchăt ăl năChâu Phi

FAO

Tổăch căNôngăl ngăLiênăHi păQu că(Food and Agriculture
Organization of the United Nations)

FMD

B nhăl ămồmălongămóngă(Foot-and-mouth disease)

GAP

Th căhƠnhănôngănghi păt tă(Good Agriculture Practices)

GDP

Tổngăs năph măqu căn iă(Gross Domestic Product)

GRDP

Tổngăs năph mătrênăđịaăbƠnă(Gross Regional Domestic Product)

HTX


H pătácăxư

KIP

Ph

NN

Nôngănghi p

NN&PTNT

Nôngănghi păvƠăPhátătri nănôngăthôn

PED

B nhătiêuăch yăcấpătrênăl nă(Porcine Epidemic Diarrhea)

PRA

Đánhăgiáănơngăthơnăcóăs ăthamăgiaă(Participatory Rural Appraisal)

PRRS

H iăch ngăr iălo năhôăhấpăvƠăsinhăs nă ăl nă(Porcine reproductive
and respiratory syndrome)

TĔCN


Th căĕnăchĕnănuôi

TSE

B nhăx pănưoă(Transmissible Spongiform Encephalopathies)

TTCN

Ti uăth ăcôngănghi p

UBND

ngăphápăh iănh ngăng

iăamăhi uă(Key informant panels)

yăbanănhơnădơn

VietGAHP

Quyă trìnhă th că hƠnhă chĕnă niă t tă ă Vi tă Namă (Vietnamese Good
Animal Husbandry Practices)

VietGAP

Th căhƠnhăs năxuấtănôngănghi păt tă ăVi tăNamă(Vietnamese Good
Agricultural Practices)

VSATTP


V ăsinhăanătoƠnăth căph m

vi


DANHăM CăB NG
Tênăb ng

TT

Trang

3.1.

Tìnhăhìnhădơnăs ăvƠălaoăđ ngăc aăt nhăBắcăNinh............................................... 55

3.2.

Cĕnăc ăchọnăhuy nănghiênăc u ......................................................................... 60

3.3.

Cácăxưăchọnăkh oăsátăvƠăs ăh ăchọnăkh oăsát .................................................... 62

4.1.

S ă l ngă cácă c ă s ă chĕnă nuôiă l nă trênă địaă bƠnă t nhă Bắcă Ninhă giaiă đo nă
2018 - 2020 ........................................................................................................ 72

4.2.


Tìnhăhìnhăbiếnăđ ngăđƠnăl năc aăt nhăBắcăNinhăgiaiăđo nă2018ă- 2020............ 72

4.3.

S năl ngăthịtăl năh iăxuấtăchuồngăc aăt nhăBắcăNinhăgiaiăđo nă2018ă- 2020 ........... 73

4.4.

Kếtă qu ăthanhătraăchuyênăngƠnhăv ăthu căvƠăth căĕnăchĕnănuôiă c aăt nhă
BắcăNinhăgiaiăđo nă2017-2018 .......................................................................... 74

4.5.

Thơngătinăchungăv ăh ăđi uătra .......................................................................... 75

4.6.

Tìnhăhìnhăchuồngătr iăph căv ăchĕnănuôi .......................................................... 77

4.7.

Qu nălỦăchuồngătr i,ăanătoƠnăsinhăhọcăvƠăquy năl iăv tănuôi ............................ 78

4.8.

TìnhăhìnhătƠiăs năph căv ăchĕnăniăl n............................................................ 80

4.9.


Nguồnăg căconăgi ngătrongăchĕnăniăl n ........................................................ 81

4.10. Cáchăth căchọnăgi ngăl năc aăh ...................................................................... 81
4.11. Lo iăth căĕnăs ăd ngătrongăchĕnăniăl n ......................................................... 82
4.12. Tìnhăhìnhăki mătraăcácăngunăli uăth căĕnăvƠăd ngăc ăd ătr ,ăph iătr nă
c aăcácăh ăph iătr năth căĕnăchoăl n ................................................................. 83
4.13. Tìnhăhìnhăki mătraăth căĕnăcơngănghi p ............................................................ 84
4.14. Tìnhăhìnhăd ătr ăvƠăb oăqu năth căĕnăchĕnăni ............................................... 85
4.15. Kếtăqu ăki mătraătìnhăhìnhăd ătr ăth căĕn ......................................................... 86
4.16. Nguồnăn

căs ăd ngătrongăchĕnăni ............................................................... 87

4.17. Tìnhăhìnhăphịngăb nhăchoăl n ........................................................................... 88
4.18.

ngăx ăc aăng

iăchĕnăniăkhiăl năbịăb nh .................................................... 89

4.19.

ngăx ăc aăng

iădơnăkhiăl năbịăchết ............................................................... 90

4.20. Tìnhăhìnhăthamăgiaăt păhuấnătrongăchĕnăniăl n .............................................. 93
4.21. Chiăphíătrongăchĕnăniăl năc aăh ................................................................. 100
4.22. Kếtăqu ăchĕnăniăl năc aăh ă(tínhăchoă100ăkgăs năph m) ............................. 102


vii


4.23. Cácăvùngăchĕnăniăl năt pătrungăc aăBắcăNinh ............................................. 106
4.24. Tìnhăhìnhădịchăb nhăc aăl nă ăt nhăBắcăNinhăgiaiăđo nă2017-2020 ............... 110
4.25. Tỷăl ăl năbịăb nhăc aăcácăh ă(tínhăchoăl aăcu i) ............................................. 111
4.26. Kếtăqu ă căl ngăcácăyếuăt ă nhăh ngăđếnădịchăb nhăătrongăchĕnănuôiăl n......... 112
4.27. Hi uăbiếtăc aăng iăchĕnănuôiăv ăcácăchấtăcấmăkhôngăđ căs ăd ngătrongă
chĕnănuôiăl n ................................................................................................... 116
4.28. Hi uăbiếtăc aăng

iăchĕnănuôiăv ăchĕnănuôiătheoăh

ngăanătoƠnăth căph m ...... 117

4.29. Nh năth căkhácăc aăng iădơnăv ăchĕnănuôiăl nătheoăh ngăanătoƠnăth căph m .... 118
4.30. Nguồnăl căđấtăđaiădƠnhăchoăchĕnănuôiăl năc aăh .......................................... 119
4.31. Tìnhăhìnhăv năph căv ăchĕnăni .................................................................... 120
4.32. Kếtăqu ă

căl

ngăcácăyếuăt ă nhăh

ngăđếnănĕngăsuấtăchĕnăniăl n .......... 121

4.33. Tìnhăhìnhăx ălỦăchấtăth iăchĕnăni ................................................................. 123
4.34. Tìnhăhìnhăx ălỦăn

căth i ................................................................................ 124


viii


DANHăM CăH P
TT

Tênăh p

Trang

4.1.

Kh ătrùngăchuồngătr i ........................................................................................ 89

4.2.

Kỹăthu tătrongăth căhƠnhăchĕnănuôiăc aăh ....................................................... 90

4.3.

Vaiătrịăc aăliênăkếtăgi aăcácăh ănơngădơnătrongăchĕnăniăl nătheoăh ngă
anătoƠnăth căph m .............................................................................................. 95

4.4.

Vaiă tròă c aă liênă kếtă theoă chuỗiă khiă chĕnă nuôiă l nă theoă h ngă ană toƠnă
th căph m .......................................................................................................... 98

4.5.


Cácă c ă s ă chĕnă nuôiă l nă quyă môă l nă đưă chĕnă nuôiă ă theoă h ngă ană toƠnă
th căph m ........................................................................................................ 105

4.6.

ngăd ngăkhoaăhọcăcôngăngh ătrongăcôngătácăgi ng ...................................... 108

4.7.

Chấtăl ngăconăgi ngă nhăh ngăđếnăhi uăqu ăchĕnănuôiăl năăvƠăanătoƠnă
th căph măthịtăl n ............................................................................................ 108

4.8.

Khuyếnăkhíchăphátătri năcácăc ăs ăchếăbiếnăth căĕnăchĕnăni ....................... 109

4.9.

Đánhăgiáăv ăvaiătrịăc aăc ngătácăviênăthúăyăthơnă(khuăph ) ............................ 114

ix


DANHăM CăHỊNH
TT
2.1.

Tên hình


Trang

M tăs ăm iănguyăhốăhọcăti mă nătừătrangătr iăt iăbƠnăĕn................................. 20

DANHăM CăS ăĐ
Tênăs ăđ

TT

Trang

3.1.

Khungăphơnătíchăphátătri năchĕnăniăl nătheoăh

ngăanătoƠnăth căph m ........ 54

4.1.

Quyămơăcácăc ăs ăchĕnănuôiăl nă ăBắcăNinhănĕmă2020 ................................... 91

4.2.

Liênăkếtăngangătrongăchĕnănuôiăl nă ăBắcăNinhănĕmă2020 ............................... 95

4.3.

S ăđồătổngăquátăchuỗiăgiáătrịăthịtăl năt iăt nhăBắcăNinh..................................... 96

DANHăM CăĐ ăTH

Tênăđ ăth

TT

Trang

4.1.

S ă l ngă c ă s ă chĕnă nuôiă l nă đ mă b oă ană toƠnă dịchă b nhă giaiă đo nă
2017-2020 .......................................................................................................... 92

4.2.

S ăđ uăl năđ

4.3.

C ăcấuăđƠnăl năđ

4.4.

Tìnhăhìnhăt păhuấnăchoăcánăb ăthúăyăvƠăm tăs ăch ătrangătr iăăc aăt nhăBắcă
Ninhăgiaiăđo nă2017-2020 ............................................................................... 114

4.5.

Loălắngăc aăng iătiêuădùngăv ăvấnăđ ăanătoƠnăth căph măăkhiătiêuădùngă
thịtăl n.............................................................................................................. 125

căchĕnănuôiăđ măb oăanătoƠnădịchăb nh .................................... 92

căchĕnănuôiăđ măb oăanătoƠnădịchăb nh ............................. 92

x


TRệCHăY UăLU NăÁN
Tênătácăgi : Nguy năVĕnăPh
Tênălu năán: Phátătri năchĕnănuôiăl nătheoăh
Chuyên ngành: Kinhătếăphátătri n

ngăanătoƠnăth căph măt iăt nhăBắcăNinh
Mưăs : 9 31 01 05

Tênăc ăs ăđƠoăt o:ăHọcăvi năNôngănghi păVi tăNam
M cătiêu nghiênăc u
Đánhăgiáăth cătr ngăvƠăphơnătíchăcácăyếuăt ă nhăh
theoăh

ngăanătoƠnăth căph măt iăt nhăBắcăNinh.ăTừăđóăđ ăxuấtănh ngăgi iăphápăphátătri nă

chĕnănuôiăl nătheoăh
Ph

ngăđếnăphátătri năchĕnănuôiăl nă

ngăanătoƠnăth căph măt iăt nhăBắcăNinhătrongăth iăgianăt i.

ngăphápănghiênăc u
- Ph


ngăphápătiếpăc n: Đ ătƠiăs ăd ngă3ăph

ngăphápătiếpăc nălƠ (i)ăTiếpăc năh ă

th ng;ă(ii)ăTiếpăc năchuỗiăgiáătrị;ă(iii)ăTiếpăc năliênăngƠnh.
- Ph

ngă phápă chọnă đi mă nghiênă c u:ă Cácă huy nă kh oă sátă đ ă thuă th pă tƠiă li uă

nghiênă c uă đ

că l aă chọnă d aă trênă cácă tiêuă chíă gồmă cácă vùngă chĕnă nuôiă khácă nhau.ă

Vùngăchĕnănuôiăkhácănhauăđ
tr

căhi u là vùng cóăkh ănĕngătiếpăc năthơngătin,ătiếpăc năthịă

ngă khácă nhau.ă Cácă huy nă đ

că chọnă raă baoă gồmă huy nă Yênă Phongă đ iă di nă choă

vùngăcóăkh ănĕngătiếpăc năthơngătinăvƠăthịătr

ngăt tăh n,ăhuy năThu năThƠnhăđ iădi nă

choă nhómă huy nă cóă đi uă ki nă tiếpă c nă thơngă tină vƠă thịă tr
L

ngă trungă bìnhă vƠă huy nă


ngă TƠiă đ iă di nă choăvùngă cóă đi uă ki nă tiếpă c nă thôngă tină vƠăthịătr

Tiếpătheo,ă cácăxưăđ

ngă kémă nhất.ă

că chọnăd aăvƠoătiêuă chíă m tă đ ă chĕnăniăl n.ă D aătrênăcĕnăc ă

này, huy năYênăPhongăchọnăxưăVĕnăMôn,ăTamă GiangăvƠăĐôngăPhong.ă Huy năThu nă
ThƠnhăchọnăxưăNghĩaăĐ o,ăNinhăXáăvƠăĐ iăĐồngăThƠnh.ăHuy năL

ngăTƠiăchọnăxưăLaiă

H ,ăLơmăThaoăvƠăBìnhăĐịnh.ă
- Ph

ngăphápăthuăth păd ăli u,ăthơng tin

+ă D ă li uă th ă cấpă đ

că thuă th pă gồmă cácă vĕnă b nă c aă NhƠă n

c,ă c aă B ă

NN&PTNTăvƠăt nhăBắcăNinhăv ăcácăchínhăsáchăphátătri năchĕnăniănóiăchungăvƠăchĕnă
niăl nănóiăriêng;ăCácănghiênăc uăcóăliênăquanăđếnăđ ătƠi.
+ăD ăli uăs ăcấpăđ

căthuăth păbằngăcácăph


ngăphápăđánhăgiáănơngăthơn cóăs ă

tham gia,ăđi uătraătheoăcơuăh iăbánăcấuătrúcăcácăc ăs ăchĕnăniăl n.ă
- Ph

ngăphápăphơnătích

Cácăph

ngăphápăphơnătíchăd ăli uăbaoăgồmăth ngăkêămơăt ,ăth ngăkêăsoăsánhă

kếtăh păv iăki măđịnhăth ngăkê,ăh chătoánăkinhătếăh ăvƠăph

xi

ngăphápăhồiăquy.


K tăqu ăchínhăvƠăk tălu n
Lu năánăđưălu năgi iăcácăvấnăđ ălỦălu năvƠăth căti năv ăphátătri năchĕnăniăl nă
theoăh ngăanătoƠnăth căph m,ă từăđóăxơyăd ngăkhungăphơnătíchăđ ălƠmăc ăs ă nghiênă
c uăđ ătƠi.
Kếtăqu ănghiênăc uăchoăthấyăt nhăBắcăNinhăđưăquyăho chăvùngăchĕn ni ngồi
khuă dơnă c ă đ ă chuy nă d nă từă chĕnă niă h ă giaă đìnhă nh ă lẻ,ă phơnă tánă sangă chĕnă nuôiă
trangătr i,ăt pătrung,ăđ măb oătiêuăchu năv ăanătoƠnăsinhăhọc.ăT nhăcũngăth ngăxună
ki măsốtăchấtăl ngăđ uăvƠoăchoăchĕnăni,ăđặcăbi tălƠăth căĕnăvƠăthu căthú y. So sánh
gi aăcácăquyămơăchĕnăniăthìăcácăh ăchĕnăniăquyămơăl n,ăngoƠiăkhuădơnăc ăcóăđi uă
ki năchĕnăni,ăth căhƠnhăchĕnăniăl nătheoăh ngăanătoƠnăth căph măt tăh năvƠăkếtă
qu ăchĕnănuôiăl năc aăcácăc ăs ănƠyăcũngăt tăh n.ăCácăliênăkếtăngangălƠăcácăh pătácăxưă

chĕnă nuôiă vƠă liênă kếtă dọcă đưă hìnhă thƠnh.ă Tuyă nhiên,ă vi că phátă tri nă cácă liênă kếtă cịnă
ch m.ăCácăyếuăt ă nhăh ngăđếnăphátătri năchĕnăniăl nătheoăh ngăanătoƠnăth căph mă
gồmăs ăl ngăvƠăchấtăl ngăcácăđ uăvƠoăph căv ăchĕnănuôi,ănguồnăl căc aăh , các quy
địnhăc aănhƠăn căvƠăđịaăph ngăv ăv ăsinhăanătoƠnăth căph m,ămôiătr ngăchĕnăniă
vƠăkếtăqu ăchĕnăni.
Trênăc ăs ăkếtăqu ănghiênăc u,ăđ ătƠiăđưăđ ăxuấtăcácănhómăgi iăphápănhằmăphátă
tri năchĕnăniăl nătheoăh ngăanătoƠnăth căph măgồm:ă(i)ăGi iăphápătĕngăc ngăth că
hi năquyăho ch,ăxơyăd ngăvùngăchĕnănuôiăanătoƠnădịchăb nh;ă(ii) Gi iăphápăcơngăngh ă
s ăhóaănhằmăphơnăbi tăs năph mătrongăchĕnăniăl n; (iii)ăGi iăphápăc iătiếnăvi căki mă
sốtăchấtăl ngăđ uăvƠoătrongăchĕnăni;ă(iv)ăGi iăphápăxơyăd ngăcácăchuỗiăgiáătrịăthịtă
l năanătoƠn;ă(v)ăGi iăphápănơngăcaoăchấtăl ngămơiătr ngăchĕnăniăvƠăgi măthi uădịchă
b nhătrongăchĕnăni;ă(vi)ăT păhuấn,ătunătruy nănơngăcaoătrìnhăđ ăchĕnăniăl nătheoă
h ngăanătoƠnăth căph măchoăng iădơn; (vii)ăGi iăphápănơng caoănh năth căc aăh ăv ă
chĕnănuôiăl nătheoăh ngăanătoƠnăth căph m.

xii


THESIS ABSTRACT
PhD candidate: Nguyen Van Pho
Thesis title: Development of pig production towards food safety in Bac Ninh province
Major: Development Economics

Code: 9 31 01 05

Educational organization: Vietnam National University of Agriculture (VNUA)
Research Objectives
The general objective of the study is to assess the current situation and analyze
factors affecting the development of pig production towards food safety in Bac Ninh
province. Based on the findings, a set of relevant solutions will be proposed to develop

pig production towards food safety in Bac Ninh province in the future.
Materials and Methods
- The research approaches applied in the study are (i) System approach; (ii) Value
chain approach; and (iii) Interdisciplinary approach.
- Research sites: Based on criteria of different levels of information and market
access of pig farming households located in the areas, the selected research districts
were Yen Phong, Thuan Thanh and Luong Tai. Yen Phong was a representative district
for the region with better access to information and markets. Thuan Thanh was
represented for the group of districts with medium access to information and markets,
while Luong Tai represented for the region with the limited access to information and
markets. The second layer, communes were chosen based on pig density. In Yen Phong
district, Van Mon, Tam Giang and Dong Phong communes were selected. In Thuan
Thanh district, Nghia Dao, Ninh Xa and Dai Dong Thanh communes were chosen while
in Luong Tai district, Lai Ha, Lam Thao and Binh Dinh communes are research sites of
the study.
- Data collection
+ Secondary data are reports and documents related to the topic which were
collected from Vietnamese government bodies, Ministry of Agriculture and Rural
Developemt and units of Bac Ninh provine. Research papers associated with pig
production towards food safety were also utilized for the study.
+ Primary data were colected by conducting a survey with pig farming households
and participatory rural appraisal.
- Analysis methods used in this study are descriptive statistics, comparison
method, and hypothesis testing and econometric models.

xiii


Main findings and conclusions
The study has systhesized and clarified theoretical and practical issues on the

development of pig production towards food safety. Based on that, an analytical
framework has been developed for the study.
Bac Ninh province has had a master plan to raise pigs outside of residential areas to
gradually shift from small-scale and scattered pig production to concentrated, large-scale
and ensuring biological safety pig production. Moreover, the province has also prvided
regularly controls the quality of inputs for livestock, especially feed and veterinary drugs.
It is an evident that pig producers producing at large-scale and located outside of
residential areas have better conditions for raising pigs. They often apply farming
practices towards food safety and their economic performance is also better. Horizontal
and vertical linkages have already been established. However, those linkages are still
limited. Driven factors affecting the development of pig production towards food safety
are seen as quantity and quality of input suppliers, household resources, regulations on
hygiene and safety of the state and local authorities, environment and livestock results.
Based on the above findings, the study has proposed a set of releveant solutions to
develop pig production towards food safety, including: (i) Solutions to reinforce the
plan to build disease-free production areas; (ii) Digital technology solutions to
differentiate products in pig farming; (iii) Solutions to improve quality control of inputs
in livestock; (iv) Solutions for developing safe pork value chains; (v) Solutions to
improve the quality of environment and mitigate diseases; (vi) Solutions for providing
trainings to improve good pig farming practices; (vii) Solutions to raise awareness of
pig producers about pig production towards food safety.

xiv


PH̀N 1. M ăĐ̀U
1.1. T́NH ĆP THÍT
Chĕnăniăl năđóngăvaiătrịăđặcăbi tăquanătrọngă ăVi tăNam,ăv iăđóngăgópă
28%ăvƠoătổngăgiáătrịăs năxuấtăngƠnhănơngănghi pă(Emilie,ă2017)ăvƠăt oăsinhăkếă
choă h nă 2ă tri uă h ă nôngă dơnă (Tổngă c că Th ngă kê,ă 2022).ă Thịtă l nă lƠă lo iă th că

ph mă chínhă trongă rổă hƠngă hóaă tiêuă dùngă thịtă c aă ng iă Vi tă Nam,ă chiếmă trênă
60%ătrongătổngă kh iăl ngăthịtătiêuădùngăhƠngănĕmă(Ngaă&ăcs.,ă2014).ăDoăđó,ă
biếnăđ ngăthịătr ngăthịtăl năcóă nhăh ngăđángăk ăt iăng iăchĕnăni,ăng iă
tiêu dùng.
V ăphíaăc u,ăngoƠiăcácăyếuăt ăc ăb nă nhăh ngăt iăl ngăc uătiêuădùngăthịtă
l nă (giá,ă thuă nh p,ă giáă hƠngă hóaă c nhă tranh),ă chấtă l ngă vƠă ană toƠnă th că ph mă
(ATTP) đangătr ălênăquanătrọngăh năđ iăv iăng iătiêuădùngă(Nga & cs., 2015;
Meghan & Phuc, 2019). Nguyênă nhơnă ch ă yếuă lƠă nh ngă phátă hi nă v ă m că đ
nhi mă viă sinhă v t (Dang Xuan Sinh & cs., 2017; Ngơnă hƠngă thếă gi i,ă2017) và
m tăs ă loă ng iă v ă tồnă d ă hóaă học,ă khángă sinhă khôngă choă phép,ă chấtă cấmă trongă
chĕnă nuôiă trongă thịtă hoặcă bịă nghiă ng ă trongă thịt,ă nh ă salbutamol, B- agronist
(Tuyet-Hanh TT & cs., 2017; Meghan & Phuc,ă2019).ăNg iătiêuădùngăcũngăsẵnă
lòngă chiă tr ă caoă h nă choă thịtă l nă ană toƠnă (Lapar & cs., 2011; Nguyen Thi Thu
Huyen & cs., 2018; HuỳnhăViếtăKh iă&ăcs.,ă2018).ăĐi uănƠyăhƠmăỦăchoăs ăc nă
thiếtă chuy nă đổiă tổă ch că s nă xuấtă vƠă chuỗiă giáă trịă thịtă l nă đ ă đápă ngă nhuă c uă
ng iătiêuă dùng,ă đặcă bi tă trongă b iă c nhă hƠnhă viă tiêuă dùngă thayă đổiă vƠă s ă dịchă
chuy nătiêuădùngăthịtăl năsangăcácălo iăthịtăkhácă(Ngaă&ăcs.,ă2014).ăV ăphíaăcung,ă
chĕnăniăl nă Vi tăNamăch ăyếuălƠăhìnhăth căh ăchĕnăniănh ălẻ,ămặcădùăxuă
h ngă chuy nă đổiă sangă quyă môă l nă h nă vƠă trangă tr iă đưă đ că ghiă nh nă trongă
nh ngă nĕmă qua.ă Theoă ĐƠoă Thếă Anhă &ă Ph mă H iă Vũă (2017),ă cácă h ă giaă đìnhă
chĕnăniăquyămơănơngăh ăcungăcấpăkho ngă83%ăl ng thịtăl nătiêuăth ătrênătoƠnă
qu c,ăs ăcịnăl iălƠăcácătrangătr i,ădoanhănghi p.ăT iănĕmă2021,ătổngăs ăh ăchĕnă
nuôiăl năc aăVi tăNamăđ căth ngăkêălƠă2,05ătri uăh ,ătrongăđóă98,7%ăs ăh ăchĕnă
niăd iă30ăconă(Tổngăc căTh ngăkê,ă2022).
TheoăB ăKhoaăhọcăvƠăCơngăngh ă(2018),ăthịtăl năc năđ măb oătiêuăchu nă
ATTP,ăbaoăgồmăcácăch ătiêuăv ăhƠmăl ngăkimălo iănặng,ăd ăl ngăthu căthúăy,ă
thu căb oăv ăth căv t,ăch ătiêuăviăsinhăv tăvƠăch ătiêuăkỦăsinhătrùng.ăNh ăthếătoƠnă
b ăcácăkhơuătrongăchuỗiăgiáătrịăthịtăl năđ uăcó nhăh ngăt iăm căđ ăATTP c aă
s nă ph m.ă Trongă đó,ă chĕnă niă cóă th ă đ că coiă lƠă m tă trongă nh ngă khơuă quană
1



trọngănhất,ăvìăcáchăth căqu nălỦăđƠnăv tăniătácăđ ngăt iăcácătiêuăchíăATTP,ăđặcă
bi tă lƠă kimă lo iă nặng,ă chấtă hóaă họcă (khángă sinh,ă chấtă cấmầ),ă ch ă tiêu ký sinh
trùng vƠăviăsinhăv t.ăChĕnăniăl nănơngăh ăcóăđặcăđi măđ uăt ăkhôngăđápă ngă
đ ăđi uăki năanătoƠnăsinhăhọc (ATSH),ăqu nălỦădịchăb nhăkémă(NguyenăThiăThuă
Huyenă&ăcs.,ă2018),ăđi uănƠyăcũngăhƠmăỦăr iăroăl nănông dân ph iăđ iămặt,ăđặcă
bi tălƠăr iăroădịchăb nhănh ădịchăt ăl năChơuăPhiă (DTLCP) trongăth iăgianăvừaă
qua.ăNgoƠiăra,ăh uănh ărấtăítătrongăs ăhọăđ căch ngănh năanătoƠnă ăcấpănơngăh ,ă
víăd ănh ătiêuăchu năVietGAHP. Trái ng căv iănguồnăcungătừăcácăh ăchĕnăniă
nh ălẻ,ăm tăs ădoanhănghi păl nănh C.PăvƠăDABACOăth căhƠnhăcácăchuỗiăkhépă
kín theo mơ hình 3F (Food - Farm - Feed),ăs năph măthịtăcóăch ngănh năvƠăđ că
tiêuăth ăr ngărưiăt iăcácăkênhăhƠngăhi năđ i.ăCácăcôngătyăl năcũngăđangăgiaătĕngă
vịă thếă trênă thịă tr ngă khiă họă xơyă d ngă cácă chuỗiă giáă trịă riêngă đ ă đ mă b oă chấtă
l ngăvƠătruyăxuấtănguồnăg căthịtăl nă(Ph măH iăVũă& ĐƠoăThếăAnh,ă2017).ăBênă
c nhăđó,ăv iăcácăhi păđịnhăth ngăm iăt ădo,ăVi tăNamăcóăth ănh păkh uăthịtăl nă
từănhi uăqu căgiaănh ăBaăLan,ăNga,ăCa-na-đaăv iăgiáăkháăthấp,ăcóăth iăđi mărẻă
h nătừă37-80%ăsoăv iăthịtăl năt iă ătrongăn căvƠăcóăhồăs ănguồnăg cărõăràng;
cóăki mănghi m,ăki mădịchă(NgọcăHƠ,ă2020).ăNh ăthế,ăv iăxuăh ngătiêuădùngă
thịtăl năvƠăc nhătranhătừăcácănguồnăcungăcóăki mănghi m,ăchấtăl ng,ăgiáăc ăt t,ă
khuăv căh ăchĕnăniănơngăh ăđangăvƠăsẽăđ iămặtăv iănguyăc ăc nhătranhăcaoăvƠă
cóăth ătr ălênăyếuăthếănếuăkhôngăthayăđổiăs năxuấtăm tăcáchăanătoƠnătheoăđúngă
nghĩaăc ăv ăqu nălỦădịchăb nhăvƠăs năph măđ uăra.
Bắcă Ninhă lƠă m tă t nhă thu că vùngă đồngă bằngă sơngă Hồng,ă cóă t că đ ă cơngă
nghi pă hóaă caoă v iă 16ă khuă cơngă nghi pă t pă trungă v iă h nă 231 nghìn laoă đ ngă
(UBNDăt nhăBắcăNinh,ă2020).ăMặcădùăv y,ăchĕnăniăl năc aăt nhăBắcăNinhăv nă
đ

căđánhăgiáăcóăm tăđ ăkháăcao,ăkho ngă5,3ăcon/haăđấtănơngănghi păsoăv iăconă


s ătrungăbìnhăc aăc ăn

călƠă1,9 con/ha,ătuyănhiên,ăm căđ ănƠyăcóăthấpăh năm că

trung bình c aăđồngăbằng sơngăHồngălƠă5,7ăcon/ha (Tổngăc căTh ngăkê,ă2022).ă
V iăm tăđ ădơnăs ălƠă1.725ăng

i/km2 nĕmă2020ă(caoăth ă3ăc ăn

ph ă HCMă vƠă HƠă N i),ă vƠă thuă nh pă bìnhă quơnă đ uă ng
5,44ă tri uă đồng/ng

i/tháng,ă đ ngă th ă 5ă c ă n

c,ăsauăthƠnhă

iă t iă t nhă Bắcă Ninhă đ tă

că (S ă Kếă ho chă vƠă Đ uă t ă t nhă

BắcăNinh,ă2021),ănhuăc uăth căph mănóiăchungăvƠăthịtăl nănóiăriêng t iăt nhăBắcă
Ninhăkháăcao,ăđặcăbi tăl

ngăth căph m,ăthịtăl năchoăcácăbếpăĕnăt păth ăc aăcácă

doanhănghi pă- n iăyêuăc uăchặtăchẽăv ă ATTP cũngănh ănhuăc uătiêuădùngăc aă
cácăh ăgiaăđình.ăCũngăgi ngănhi uăđịaăph

ngătrongăc ă n


c,ătrênăđịaăbƠnăt nhă

BắcăNinhăv nătồnăt iăvấnăđ ăv ăth căph măkhơngăanătoƠn,ăcóăkếtăqu ăxétănghi mă
2


v

tăgi iăh năt iăđaăchoăphépătheoăquyăđịnh (Thành Nam, 2019).ăNĕmă2020,ăkếtă

qu ăxétă nghi măm uă th căph mătrongăđóăcóăthịtă(l n,ăbị,ăgƠ)ăcóăch ătiêuăE.coliă
khơngă đ tă chiếmă 46,6%;ă ch ă tiêu Salmonellaă khôngă đ tă chiếmă 28,6%.ă Cácă s nă
ph mănƠyăch ăyếuăc aăcácăc ăs ăs năxuất,ăchếăbiến,ăkinhădoanhăth căph mănh ă
lẻ.ă Đi uă nƠyă đặtă raă vấnă đ ă đ iă v iă ngƠnhă chĕnă nuôiă l nă t iă địaă ph

ngă - v iă

97,2%ă s ă h ă chĕnă niă l nă cóă quyă mơă nh ă h nă 30ă conă (Tổngă c că Th ngă kê,ă
2022) - trongăvi căphátătri năchĕnănuôi c nhătranhăh n,ăđặcăbi tălƠăđápă ngănhuă
c uăthịtăl năđ măb oăATTP choăng

iătiêuădùngălƠăcácătổăch căvƠăh ăgiaăđình.

Mặcădùăv y,ăđếnănayăv năcịn thiếuăvắngăcácănghiênăc uăv ăhi nătr ngăchĕnă
niăl nătheoăh

ngăATTP t iăcácănơngăh ăt nhăBắcăNinhă- cĕnăc ăquanătrọngăđ ă

cóăcácăgi iăphápănơngăcaoăchấtăl
chĕnăniăl nătheoăh


ngăATTP đ iăv iăthịtăl năcũngănh ăphátătri nă

ngăb năv ng.ăDoăđó,ănghiênăc uănƠyăđ

căth căhi năđ ă

cungăcấpăcácăbằngăch ngăkhoaăhọcătrênăvƠ tr ăl iăcácăcơuăh i:ăTh c tr ngăchĕnă
nuôi l nătheoăh

ngăATTPăt iăBắcăNinhănh ăthếănƠo?ăNh ng yếu t nƠo tácăđ ng

đến phát tri nă chĕnă nuôiă l nă theoă h
pháp phát tri năchĕnănuôiăl nătheoăh

ngă ATTPă t iă t nhă Bắcă Ninh?ă Đơuă lƠ gi i
ng an toƠn th c ph m t i t nh Bắc Ninh?

1.2. ṂC TIÊU NGHIÊN ĆU
1.2.1.ăM cătiêuăchung
M cătiêuăchungăc aăđ ătƠiălƠăđánh giá th c tr ng và đ xuất gi i pháp nhằmă
phát tri n chĕnănuôiăl nătheoăh

ng an toƠn th c ph m t i t nh Bắc Ninh trong

th iăgianăt i.
1.2.2.ăM cătiêuăc ăth
- H ăth ngăhóa,ălu năgi iăvà lƠmăsángăt c s ălỦălu n và th căti năv ăphátă
tri năchĕn nuôi l nătheoăh


ng an toƠn th c ph m;

- Đánh giá th c tr ng và phơnătíchăcácăyếuăt ă nhăh
ni l n theoăh

ngăđếnăphátătri năchĕnă

ngăATTP t i t nh Bắc Ninh;

- Đ xuất nh ng gi i pháp phát tri năchĕnănuôiăl nătheoăh

ng an toƠn th c

ph m t i t nh Bắc Ninh trongăth iăgianăt i.
1.3. Đ́I TỰNG V̀ PḤM VI NGHIÊN ĆU
1.3.1.ăĐ iăt
- Đ iăt

ng nghiên c u
ngănghiênăc uăc aăđ ătƠiălƠăcácăvấnăđ ălỦălu năvƠăth căti năv ăphátă

tri năchĕnănuôiăl nătheoăh

ngăđ măb oăATTP. Cácăho tăđ ngăchĕnănuôiăl năană
3


toƠnătừăch ătr

ng,ăchínhăsáchăc aăNhƠăn


căvƠăđịaăph

ng đếnăth căhƠnhăchĕnă

niăc aăcácăc ăs ăchĕnăni.
- Đ iăt

ngăkh oăsátăthuăth pătƠiăli uănghiênăc uălƠăcácăh /gia tr i chĕnănuôiă

l năbaoăgồmăc ăh ăchĕnăniăth
đ oă chínhă quy nă địaă ph
h

ngăvƠăh ăchĕnăniătheoăh

ngăATTP và lãnh

ngăcóă liênă quană đếnă s ă phátă tri nă chĕnă nuôiă l nă theoă

ngăATTP.
NgoƠiăra,ăđ ăph năánhărõătìnhăhìnhăchĕnăniăl nătheoăh

ngăATTP thìăm tă

s ăn iădungăliênăquanăđếnăho tăđ ngăc aăcácătácănhơnăkhácătrongăchuỗiăgiáătrịăthịtă
l năcũngăđ

căxemăxét.


1.3.2. Ph măviănghiênăc u
1.3.2.1. Pḥm vi không gian
Nghiên c uăđ
sát t i ba huy năL

c th c hi n trênăđịaăbƠnăt nhăBắcăNinh,ăd li uăs ăcấpăkh oă
ngăTƠi,ăThu năThƠnhăvƠăYên Phong c aăt nh Bắc Ninh.

1.3.2.2. Pḥm vi th̀i gian
Nghiênăc uănƠyăs ăd ngăs ăli uăc aăcácănĕmă2017ă- 2020ăđ ăđánhăgiáăth că
tr ngă chĕnă nuôiă l nă t iă t nhă Bắcă Ninh.ă S ă li uă s cấpă đ

că thuă th pă thôngă quaă

th oă lu nă nhóm,ă ph ngă vấnă cácă h /gia tr iă chĕnă nuôiă l nă vƠă cácă đ iă t
quanăđ ăđ ăxuất cácăgi iăphápăphátătri năchĕnănuôiăl nătheoăh
BắcăNinh. Cácăgi iăphápăđ

ngăliênă

ngăATTP t iăt nhă

căđ ăxuấtăth căhi năđếnănĕmă2030.

1.3.2.3. Pḥm vi nội dung
Lu năánătiếnăhƠnhănghiênăc uăn iădungăchĕnănuôiăl n theoăh

ngăATTP từă

khơuăchu n bịăc ăs ăv tăchất,ăq trìnhăchĕnăniăl nănhằmăđ măb oăATTP c aă

cácăh ăchĕnăniănh ăvƠăcácăh ăchĕnăniăquyămơăgia tr i.ăLu năánăkhôngănghiênă
c uăcácădoanhănghi p chĕnănuôiăl nătrênăđịaăbƠnăt nhăBắcăNinh.
1.4. NH NGăĐịNGăGịPăM IăC AăLU NăÁN
Về lý luận: Lu năánăđưălu năgi iăvƠăphátătri nălỦălu năv ăphátătri năchĕnăniă
l nănóiăchungăvƠăchĕnăniăl nătheoăh
cácă yếuă t ă nhă h

ngăATTP nóiăriêng.ăLu năánăcũngălƠmărõă

ngă đếnă s ă phátă tri nă chĕnă niă l nă theoă h

ngă ATTP v ă lỦă

thuyết.ăTừăđó,ălu năánăxơyăd ngăkhungăphơnătíchănghiênăc uăphátătri năchĕnănuôiă
l nătheoăh

ngăATTP.

Về thực tiễn:ă Lu nă ánă đưă nghiênă c uă th că tr ngă phátă tri nă chĕnă niă l nă
theoăh ngăATTP t iăt nhăBắcăNinh v ăcácăkhíaăc nhănh ăquyăho chăvùngăchĕnă
ni,ă ki mă sốtă chấtă l

ngă đ uă vƠoă ph că v ă chĕnă nuôi,ă c ă s ă h ă t ngă ph c v ă
4


chĕnănuôiăvƠăth căhƠnhăchĕnănuôiăl nătheoăh ngăATTP c aăcácăc ăs chĕnănuôi.
NgoƠiăra,ălu năánăcũngănghiênăc uăcácăyếuăt ă nhăh ngăđếnăvi căphátătri năchĕnă
nuôiăl nătheoăh


ngăATTPăt iăBắcăNinhăgồmăthịătr

vƠoăchoăchĕnănuôi,ănguồnăl căc aăng
vƠăđịaăph ng.ă
h

ng,ăcácăc ăs ăcungă ngăđ uă

iăchĕnănuôi,ăcácăquyăđịnhăc aăNhƠăn

că

Về giải pháp: D aătrênăkếtăqu ănghiênăc uăv ăth cătr ngăvƠăcácăyếuăt ă nhă
ngăđếnăphátătri năchĕnănuôiăl nătheoăh ngăATTP t iăBắcăNinh,ălu năánăđưăđ ă

xuấtă cácă gi iă phápă đ ă thúcă đ yă phátă tri nă chĕnă nuôiă l nă theoă h

ngă ATTPă c aă

t nhătrongăth iăgianăt iăgồm:ă(1)ăGi iăpháp tĕngăc ng th căhi năquyăho ch,ăxơyă
d ngăvùngăchĕnănuôiă anătoƠnădịchăb nh;ă (2) Gi iăphápăcôngăngh ă s ăhóaănhằmă
phơnă bi tă s nă ph mă trongă chĕnă nuôiă l n; (3)ă Gi iă phápă c iă tiếnă vi că ki mă sốtă
chấtăl ngăđ uăvƠoătrongăchĕnăni;ă(4)ăGi iăphápăxơyăd ngăcácăchuỗiăgiáătrịăthịtă
l nă ană toƠn;ă (5)ă Gi iă phápă nơngă caoă chấtă l ngă môiă tr ngă chĕnă nuôiă vƠă gi mă
thi uă dịchă b nhă trongă chĕnă nuôi;ă (6)ă T pă huấn,ă tună truy nă nơngă caoă trìnhă đ
chĕnăniăl nătheoăh ngăATTP choăng iădơn; và (7)ăGi iăphápănơngăcaoănh nă
th căc aăh ăv ăchĕnănuôiăl nătheoăh ngăATTP.
1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC V̀ THỰC TIỄN CỦA LUẬN ÁN
Ý nghĩa khoa học:ăLu năánăcóăgiáătrịăthamăkh oăv ălỦălu năvƠăph ngăphápă
đ iăv iănh ngănghiênăc uăv ăphátătri năchĕnăniănóiăchung,ăphát tri năchĕnăniă

theoăh ngăATTP nói riêng.
Ý nghĩa thực tiễn:ăLu năánăđưănghiênăc uăm tăcáchăh ăth ngăvƠăcóăcĕnăc ă
khoaăhọcăv ăth cătr ngăvƠăcácăyếuăt ă nhăh ngăđếnăchĕnăniăl nătheoăh ngă
ATTP ăBắcăNinh.ăTừăđóăđưăđ ăxuấtă7 gi iăphápăphùăh păv iăđi uăki năth cătếă
c aăcácăc ăs ăchĕnănuôiăl năcũngănh ăđi uăki năkinhătếăxưăh iă ăBắcăNinh.ăNếuă
cácăgi iăphápănƠyăđ

că ngăd ngătrongăth căti năsẽăgópăph năthúcăđ yăphátătri nă

chĕnăniăl năvƠănơngăcaoăthuănh păchoăng

5

iăchĕnăniăc aăt nh.


PH̀N 2. T NGăQUANăV ăPHÁTăTRI NăCHĔNăNUỌIăL N
THEOăH
NGăANăTOẨNăTH CăPH M
2.1. TỔNG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN ĆU CĨ LIÊN QUAN
Đ́N ĐỀ T̀I
2.1.1.ăCácăcơngătrìnhănghiênăc uăngoƠiăn c
2.1.1.1. Nghiên cứu liên quan tới các thực hành tốt trong chăn nuôi lợn
Hermansen & cs. (2003) đưăch ra

cácăn

căEUăchĕnănuôiăl năđưăvƠăđangă

phát tri n rấtănhanh,ănh ngăchĕnănuôiăl n h uăc ăg nănh ăkhôngăphátătri n. Tỷ l

chĕnă nuôiă l n h uă c ă

các qu c gia Châu Âu ch

m că d

i 1%. Cách th c

chĕnănuôiăl n h uăc ărất khác so v iăchĕnănuôiăl n thâm canh hi n t i nên là m t
h n chế đ i v i nhi u h nông dơn.ă Tuyă chĕnă nuôiă l n h uă c ă sẽ đemă l i chất
l

ng t tăh năchĕnăniăthơngăth

ng,ănh ngăcácăuăc u v quyătrìnhăchĕnăniă

khắtăkheăh nărất nhi u và chi phí s n xuấtăcaoăh n.ăDoăđóăc n phát tri n các h
th ngă chĕnă niă l n an tồn ki u m iă đ vừaă đ m b o chấtă l

ng thịt l n s n

xuất ra là an toàn, vừaăđ m b o phúc l iăđ ng v t và các vấnăđ v môiătr

ng so

v iăchĕnănuôiăl n thâm canh truy n th ng. Phát tri n h th ngăchĕnăniăl năđ
có th ki măsoátăđ

căl


ng chất th i, x lý phân chuồngăvƠăđ m b o phúc l i

đ ng v tătrongăqătrìnhăchĕnăni.ăCùngăv iăđóălƠăm t s nghiên c uăkhácăcũngă
ch ra c n ph i xây d ng m t h th ngăchĕnă nuôiăm i vừaăđ m b o ATTP cho
ng

i tiêu dùng, vừaăđ m b oăđ

c các yêu c u v b o v môiătr

đ ng v t và mang l i hi u qu kinh tế choăng
giá v chấtăl

ng thịt l năđ

căchĕnăth t do

ng, phúc l i

iăchĕnănuôi.ăCácănghiênăc uăđánhă
các khu v c trên thế gi i hoặc

các vấnă đ liênă quană đến ATTP vƠă nguyă c ă lơyă nhi m Salmonella c a các s n
ph m thịt l năđ

căchĕnănuôiătheoăh

ng h u c ăvƠăchĕnăth t do.

Theo Peter (2011), xuăthếăthayăđổiăcấuătrúcăchĕnănuôiă ăcácăn căphátătri n,ă

đặcăbi tălƠăchĕnănuôiăthơmăcanhăvƠăs ăgiaătĕngăv ăs ăl ngăđƠnăvƠăquyămôăđƠn,ă
đưălƠmădấyălênăm tăs ăloăng iăc aăxưăh iăv ăh

ngăđiătrongăt

ngălaiăvƠăcácătácă

đ ngăc aăs năxuấtăth căph mă từăchĕnănuôi,ă baoăgồmăc ăs ăanătoƠnăc aăcácăs nă
ph mătừăthịt.ăNghiênăc uăđánhăgiáăm iăliênăquanăgi aăcácăm măb nhăkỦăsinhăvƠă
viăkhu năđếnăs năxuấtăthịtăl năanătoƠnăchoăthấyărằngăm căđ ăATTP trong ngành
chĕnă nuôiă l nă c aă Hoaă Kỳă đưă c iă thi nă đángă k ă trongă nh ngă th pă kỷ g nă đơy.ă
ĐángăchúăỦănhấtălƠănh ngăthayăđổiăph

ngă phápăchĕnănuôiălo iăb ănguyăc ăkỦă
6


sinhătrùngătrongăthịtăl nănếuăl năđ cănuôiătrongăcácătrangătr iăthơmăcanhăhi nă
đ i.ăNghiênăc uăchoăthấyăch aăkếtălu năđ căgi ăthuyếtăv ăchĕnăniăthơmăcanhă
cóăth ălƠmătĕngănguyăc ămấtăATTP doăviăkhu năth ngăgặpănh ăSalmonella.ăTuyă
nhiên,ăl năniăth ărôngă(t ădo)ăđ iămặtăv iăr iăroăcaoăh nătiếpăxúcăv iăkỦăsinhă
trùngătrongăth căph m.
Theo EFSA (2007), vi căáp d ng các h th ngăchĕnănuôiăl n d a trên các
th căhƠnhăchĕnănuôi t t, bao gồm c vi c cung cấp phúc l iăđ ng v t t iă u,ătĕngă
s căđ kháng c a l năđ i v i các b nh nhi m trùng sẽ gi m các r i ro v ATTP.
Mặc dù v y, m t s th c hành trong nông tr iăđ c coi đ m b o phúc l i đ ng
v t (ví d nh ăs d ngăđ m lót, s d ngăsƠnăkhơngătr n và tiếp c n khơng gian
ngồi tr i) có th lƠmătĕngăkh nĕng lây lan m m b nh truy n qua th c ph m khi
giết mổ l n. Maxime & cs. (2020) nghiên c u các h th ngăchĕnăniăl n thay
thế có liên quan t i phúc l iăđ ng v t, ATSH và ATTP thịt l n t i nhi u qu c gia

trên thế gi i. H th ngăchĕnănuôiăthayăthế nƠyăđ căđịnhănghĩaălƠăbất kỳ h th ng
chĕnăniănƠoăkhácăv i các h th ngăchĕnăniăhi năđ i, ví d nh ălƠăkhơngăniă
trong các khu chuồng khép kín hoặc trên sàn bê tơng (có th bao gồm c chĕn th
t do). Nghiên c u này cho thấy các h th ngăchĕnănuôiănƠyăchoăphépăđ ng v t
đ c t doăh năsongăvi c qu n lý th căĕn,ăn c u ng, nhi tăđ và các lo iăđ ng
v t có th gây h i tr lênăkhóăkhĕnăh n.ăVi c áp d ng ATSH cũngăkhóăkhĕnăh nă
và vấnăđ ký sinh trùng - nhăh ng t i ATTP thịt l năcũngălƠătháchăth c.
Kozeraă (2017)ă nghiênă c uă v ă ană ninhă vƠă ană toƠnă thịtă l nă t iă Baă Lan,ă chúă
trọngăvƠoăkhơuăđ uătiênăc aăchuỗiăcungă ngă- đóălƠăkhuăv căs năxuất.ăNghiênăc uă
choă thấyă rằngă ană toƠnă thịtă l nă bịă nhă h

ngă l nă b iă yếuă t ă sinhă học trong quá

trìnhăs năxuất. ăkhơuănƠy,ăcácănguyăc ălƠmămấtăATTP đ iăv iăthịtăl năbaoăgồmă
cácăr iăroăv ămặtăsinhăhọcă(ki mădịchăvƠăv ăsinhăđ ngăv t)ăliênăquanăt iăb năthơnă
đ ngă v t,ă th că ĕnă cũngă nh ă cácă r iă roă liênă quană t iăđi uă ki nă chuồngă tr iă chĕnă
nuôi.ăVi căs ăd ngăthu căvƠăcácălo iăkhốngăchấtăcũngăcóăth ălƠăm iănguyăgơy
mấtăATTP v iăthịtăl n, đặcăbi t là cácălo iăthu c,ăvitaminăkhôngărõănguồnăg c.
Peter & Andrewă(2011)ăs ăd ngătiếpăc nătiêuăchu năHACCPăchoăphépăphơnă
tíchăcácănguyăc ăvƠăxácăđịnhăcácăđi măki măsốtăchoăcấpăngƠnhăvƠăs ăd ngăxácă
địnhăcácăbi năphápăki măsốtăATTP t iătrangătr iăchĕnănuôiăl năt iăÚc.ăHồăs ăvƠă
cácăghiăchépăchiătiếtăv ăcácănguyăc ,ăđặcăđi măvƠăm căđ ăơănhi măviăsinhăv tăt iă
khơuăchĕnăniăvƠăs ăchếăđưăđ

căs ăd ngănh ălƠăcácătiêuăchíăkỹăthu tăc ăb năchoă

xácăđịnhăHACCP.ăTheoănghiênăc uănƠy,ăcóăkháănhi uăbi năphápăth căhƠnhănơngă
7



nghi păt tă(GAP)ăđ ăphịngăhoặcăgi măcácăr iăroăvƠănh ngăbi năphápăki măsốtă
nƠyănênăđ căđ aăvƠoăbấtăkỳăch ngătrìnhăATTP nƠoăt iăcấpătrangătr i.ăNghiênă
c uănƠyăcũngăchoăthấyărằngăcácăch ngătrìnhăATTP cấpătrangătr iăcóăth ăkhơngă
đ măb oăđ cătiêuăchu năHACCPă ătừngăđ năvịăchĕnănuôi,ănếuănh ăGAPăch aă
đ căth căhi n.ăKếtăqu ănghiênăc uănƠyăđưăchoănh ngăng iăchĕnănuôiăvƠăngƠnhă
chĕnă nuôiă l nă c aă Úcă thấyă rõă h nă cácă thƠnhă t ă c aă h ă th ngă ATTP d aă trênă
HACCPăđ căxácăđịnhăm tăcáchăkhoaăhọc,ăd ăhi uăvƠăth cătếăđ d ăápăd ng.
Ammar & cs. (2020)ă th că hi nă nghiênă c uă tổngă quană v ă cácă phơnă tíchă ơă
nhi măviăsinhăv tă(QMRA)ătrênăthịtăl n,ăt pătrungăvƠoăkhơuăgiếtămổ,ătrênăc ăs ă
4.199ă bƠiă báoă cóă liênă quan.ă V iă tiếpă c nă chuỗi,ă nghiênă c uă nƠyă ch ă raă 4ă cơngă
đo năchínhăbaoăgồm s năxuất,ăgiếtămổ,ăbánălẻ, tiêu dùng và ơănhi măviăsinhăv tănhă h ngă t iă ATTP c aă thịtă l n - cóă th ă x yă raă ă tấtă c ă cácă cơngă đo nă nƠy.ă
Riêngă ăkhơuăchĕnăni,ănghiênăc uănƠyăcũngăchoăthấyăth măchíăm căđ ăôănhi mă
viă sinhă v tă nh ă trongă khơuă chĕnă niă thơiă cũngă cóă th ă gơyă raă mấtă ATTP v iă ơă
nhi mă chéoă trongă qă trìnhă giếtă mổ,ă phaă lọcă thịt.ă Doă đó,ă vi că qu nă lỦă v ă sinhă
trongă chĕnă nuôiă nhằmă h nă chếă viă khu nă nh ă Salmonella spp.,ă baoă gồmă v ă sinhă
chuồngătr i,ăqu nălỦăth căĕnăvƠăn cău ngănhằmăgi măm căđ ăôănhi m n căth iă
lƠănh ngăho tăđ ngăcóăth ălƠmăđ ăgi măơănhi măviăsinhăv tăt iăkhơuăchĕnănuôi.
Van & cs. (2011) đưăch ra trong nuôi l n

các trang tr i

Hà Lan thì t n

suất s d ngăkhángăsinhătĕngătừ nĕmă2004ăđếnănĕmă2006,ăgi mătrongănĕmă2007,ă
mỗi trang tr i ni và hình th c ni l n thì vi c s d ng kháng sinh là khác
nhau. Vi c s d ngăkhángăsinhătrongăchĕnănuôiăl n Hà Lan trong nh ngănĕmă
qua chịu nhăh ng nhi u b i các yếu t v kỹ thu t nh ăh th ng trang tr i, s
l ng và m tăđ nuôi, các yếu t khác v kinh tế, xã h iăliênăquanăđến vi c s
d ngă khángă sinhă trongă chĕnă niă l nă lƠă ch aă cóă đ cĕnă c đ kết lu n, do v y
nghiên c uăđưăch ra các nghiên c uă trongăt ngălai c n t pătrungă h năvƠoă các

nhân t v kinh tế xã h i có nhăh ngăđến vi c s d ngăkhángăsinhăđ có th
lƠmăcĕnăc cho vi c ho chăđịnh các chính sách v h n chế s d ng kháng sinh
trongă chĕnă nuôiă l n, đ vừa gi m dịch b nh và nâng cao an toàn v sinh th c
ph mă trongă chĕnă nuôiă l n. Alban & cs. (2008) đưă ch ra các s n ph m từ chĕnă
nuôi l n, thịt l n c aăĐanăM ch không gây r i ro choăconăng
thịt l năđ c s n xuất ĐanăM chălƠăđ m b o chấtăl ng.

i và chấtăl

ng

Hi n nay, h uă nh ă cácă nghiênă c u trên ch yếu t p trung vào các bi n
pháp kỹ thu tăđ nâng cao ATTP đ i v i s n ph m thịt l n t i các nông tr iănh ă
8


áp d ng các quy trìnhă chĕnă niă đ m b oă ATTPă (GAP,ă chĕnă nuôiă h uă c ,ầ);ă
hoặc s d ng các bi năphápăđ gi m thi u dịch b nh, gi m thi u nhi m khu n,
gi m thi u tồnăd ăhóaăchấtătrongăchĕnăniăl n,ầăđ khơng gây r i ro cho con
ng iăvƠăđ m b o phúc l iăđ ng v t ch ch aănghiên c u v các khía c nh kinh
tế nh ăs chấp nh n c aăng i tiêu dùng, hi u qu chĕnănuôiăl n ATTP.
2.1.1.2. Nghiên cứu liên quan tới thị trừng và chất lượng, an toàn thực phẩm
đối với thịt lợn
Steve & Kellyă(2004)ănghiênăc uăv ătổăch căngƠnhăthịtăl năt iăHoaăKỳ,ăch ă
yếuălƠăcácăh păđồngăgi aănhƠăs năxuấtăvƠănhƠăđóngăgói,ăthơngăquaăđánhăgiáăth că
tr ngă cácă ch că nĕngă c aă họă trongă vi că gi iă quyếtă cácă vấnă đ ă liênă quană t iă chấtă
l ngăthịtăl nă- baoăgồmăc ăcác m iăquanătơmăt iăs căkh e,ăthịăhiếu và các quan
tơmă ngƠyă cƠngă giaă tĕngă đ iă v iă ATTP cũngă nh ă cácă ch ngă trìnhă qu nă lỦă c aă
chínhăph .ăNghiênăc uăs ăd ngăcácăs ăli uăth ăcấpăvƠăcácănghiênăc uătr
đánhăgiáăv ăth cătr ngăvƠănh ngăthayăđổiătrongăho tăđ ngătổăch căthịătr


căđ ă
ngăthịtă

l năc aăHoaăKỳ.ăNghiênăc uănƠyăchoăthấyăcácăthayăđổiăv ămặtătổăch căcóăth ăhỗă
tr ăvƠăgiúpăngƠnhăthịtăl năc aăHoaăKỳăgi iăquyếtăcácăvấnăđ ăv ăchấtăl
l năthơngăquaăgi măchiăphíăđánhăgiá,ăki măsốtăcácătiêuăchíăv ăchấtăl
đổiăđ ăđápă ngăv iăcácătiêuăchu năs năph măvƠăgi măchiăphíăgiaoădịch.
h

ngăthịtă
ng,ăthayă

Murungi & cs. (2020)ănghiênăc uăv ăchuỗiăgiáătrịăthịtăl năt iăNairobiăvƠă nhă
ngăc aănóăt iăATTP đ iăv iăthịtăl năvƠăqu nălỦăATTP. TƠiăli uăs ăcấpăđ că

thuăth păbằng th oălu nănhóm,ăph ngăvấnăsơuăđ ăthuăth păthơngătin,ăsauăđóăcácă
thơngătinăđ cătổngăh păvƠăx ălỦăbằngăExcel.ăCácăph ngăphápăphơnătíchăgồm
th ngăkêămơăt ,ăl păb năđồăchuỗiăgiáătrịăvƠătínhătốnăcácăh ăs ăbìnhăđẳngăth ngă
m iăgi aăcácătácănhơnătrongăchuỗi. Kếtăqu ănghiênăc uăchoăthấyăthịătr ngăthịtă
l nă t iă Nairobiă ph nă l nă ki mă soátă b iă cơngă tyă l n,ă khépă kín.ă Cácă cơngă tyă nƠyă
cungă ngăkho ngătrênă83%ătổngăcungătrênăthịătr ng.ăCácăc ăs ăgiếtămổănh ,ăđ că
l păđịaăph ngăcungă ngăkho ngă17%ăs năl ngăthịtăl năvƠăch ăyếuăđ căcungă
cấpăb iăcácăh ăchĕnănuôiănh ălẻ.ăNghiênăc uăchoăthấyăvấnăđ ăATTP thịtăl năliênă
quanăchặtăchẽăt iătrangăthiếtăbịăgiếtămổ,ăthiếuăkiếnăth căqu nălỦădịchăb nh,ăthiếuă
t pă huấnă kiếnă th că v ă sinhă trongă giếtă mổ.ă Nghiênă c uă nƠyă cũngă đưă ch ă raă rằngă
th căhƠnhăchĕnănuôiăc aănôngădơnăch aăt t,ăbaoăgồmăvi căth ărôngăl năvƠăchuồngă
tr iăb n, bánăl năb nhăchoăth ngălái,ăkhôngăđ th iăgianăchoăvi căđƠoăth iăthu că
trịăb nhăsauăkhiăs ăd ngăkhángăsinh.ăNh ngăth căhƠnhănƠyăti mă năm iănguyăc ă
choămấtăATTP đ iăv iăthịtăl năt iăthịătr ngănƠy.

9