Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8

TÁC ĐỘNG CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0
ĐẾN PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
Nguyễn Thị Cẩm Tú
Trường Đại học Thủy lợi, email:

1. GIỚI THIỆU CHUNG

Những thành tựu của Cách mạng Công
nghiệp (CMCN) 4.0 để lại dấu ấn vô cùng to
lớn, làm tiền đề cho nhân loại có những bước
tiến nhảy vọt. CMCN 4.0 không gắn với sự
ra đời của một công nghệ nào cụ thể mà là
kết quả hội tụ của nhiều công nghệ khác
nhau, trong đó trọng tâm là cơng nghệ nano,
cơng nghệ sinh học và công nghệ thông tin truyền thông. Những biến đổi đó đã, đang và
sẽ tác động tồn diện đến đời sống kinh tế và
xã hội Việt Nam, trong đó có giáo dục. Trong
sự tác động ấy, đặc biệt là giáo dục lý luận
chính trị là một trong những lĩnh vực chịu sự
tác động lớn. Do vậy, trong q trình giảng
dạy các mơn lý luận chính trị hiện nay cần có
những thay đổi về phương pháp để bắt nhịp
cùng với nhu cầu của thực tiễn.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Để hoàn thành bài báo, tác giả đã sử dụng
phương pháp của CNDV BC và CNDV LS,
đồng thời kết hợp đồng bộ của nhiều phương

pháp khác như phân tích - tổng hợp, lịch sử logic...
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Khái quát về CMCN 4.0
Lịch sử ra đời của CMCN 4.0
Cuộc CMCN 4.0, tiếng Anh là Industry 4.0,
tiếng Đức là “Industrie 4.0", bắt nguồn từ một
dự án trong Chiến lược công nghệ cao của
Chính phủ Đức, trong đó khuyến khích việc tin
học hoá sản xuất. Thuật ngữ này được sử dụng
lần đầu vào năm 2011 tại Hannover - Hội chợ
hàng đầu thế giới về công nghệ và công nghiệp,
là sự kiện lớn nhất và quan trọng nhất của

ngành, được tổ chức thường niên bởi Deutsche
Messe AG (CHLB Đức). Tuy nhiên, theo như
nhận định của các chuyên gia kinh tế, CMCN
4.0 nảy nở từ cuộc cách mạng lần ba, nó kết hợp
các công nghệ lại với nhau, làm mờ ranh giới
giữa vật lý, kỹ thuật số và sinh học, được hình
thành dựa trên nền tảng của cuộc cách mạng số,
đặc biệt là việc sử dụng phổ biến internet.
Bản chất của CMCN 4.0 là dựa trên nền
tảng cơng nghệ số và tích hợp tất cả các cơng
nghệ thơng minh để tối ưu hóa quy trình,
phương thức sản xuất; nhấn mạnh những
cơng nghệ đang và sẽ có tác động lớn nhất là
cơng nghệ in 3D, công nghệ sinh học, công
nghệ vật liệu mới, công nghệ tự động hóa,
người máy...

Đặc trưng cơ bản của CMCN 4.0
Một là, tạo ra sự kết nối mọi lúc mọi nơi,
với tốc độ ngày càng nhanh, mạnh và hiện
đại, tao ra những bước đột phá mới trong mọi
lĩnh vực.
Hai là, tạo ra trí tuệ máy - robot tạo ra
robot, tạo ra lực lượng cạnh tranh và thay thế
con người ở mọi cấp độ.
Ba là, tạo nên quy mô phát triển với tốc độ
cực cao và có sức lan tỏa “khủng khiếp”, làm
thay đổi hầu hết các mặt của đời sống kinh tế
- chính trị - xã hội.
Bốn là, có phạm vi tác động bao trùm và tồn
diện khơng chỉ trong lĩnh vực kinh tế mà còn tác
động đến xã hội, văn hóa đặc biệt là giáo dục
trong đó có giáo dục lý luận chính trị.
3.2. Vai trị của việc giảng dạy Lý luận
Chính trị ở nước ta hiện nay
Thứ nhất, giáo dục lý luận chính trị góp
phần phát triển con người toàn diện
Những kiến thức LLCT vừa là kim chỉ
nam chỉ phương hướng rèn luyện phẩm chất

263


Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8

chính trị, đạo đức, vừa hướng sinh viên (SV)
đến hành động thực tiễn nhân văn, tiến bộ,

hun đúc ở SV lịng u nước chân chính, kiên
định, vững vàng trước những biến động phức
tạp của cuộc sống và tình hình chính trị trên
thế giới, hình thành con người mới “vừa
hồng, vừa chuyên”, bắt nhịp được với xu thế
phát triển của thời đại.
Thứ hai, góp phần nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển
của CMCN 4.0
Học tập và qn triệt nội dung các mơn
LLCT góp phần trang bị cho SV một phương
pháp luận khoa học, từ đó, SV tự tin vươn lên
làm chủ kiến thức, làm chủ khoa học công
nghệ tiên tiến, hiện đại, giải quyết tốt những
vấn đề trong cuộc sống, đáp ứng yêu cầu của
sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước trong
thời đại 4.0.
Thứ ba, củng cố niềm tin tưởng của SV
vào sự lãnh đạo của Đảng, góp phần tích cực
vào cuộc đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu,
thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch
Thông qua học tập các môn LLCT, SV có
niềm tin vững chắc vào sự lãnh đạo của
Đảng, vào sự nghiệp đổi mới và con đường đi
lên CNXH. Từ đó, hình thành ở SV mục tiêu,
lý tưởng, mục đích học tập, lao động, phấn đấu
vì lợi ích của bản thân, gia đình, quê hương đất
nước. Kiên quyết đấu tranh bảo vệ Đảng, bảo
vệ sự nghiệp cách mạng trước mọi âm mưu
chống phá của các lực lượng thù địch dưới

mọi hình thức.
3.3. Tác động của CMCN 4.0 đến phương
pháp dạy học LLCT ở nước ta hiện nay
3.3.1. Tác động tích cực
Thứ nhất, đối với giảng viên:
Sự bùng nổ của KHCN trong CMCN 4.0
đặc biệt là sự phát triển của công nghệ số và
hệ thống kết nối Internet đã giúp cho giảng
viên có cơ hội trao đổi, tiếp cận với các
phương pháp giảng dạy khác nhau từ nhiều
giảng viên trên cả nước để điều chỉnh, hoàn
thiện phương pháp giảng dạy của mình, góp
phần nâng cao chất lượng bài giảng.
Dưới tác động của công nghệ số, mạng
Internet phát triển không giới hạn, giảng viên
LLCT có điều kiện chủ động trong việc đa
dạng hóa phương pháp giảng dạy. Bên cạnh
các phương pháp dạy học truyền thống như
thuyết trình, diễn giảng trên lớp học, giảng
viên có thể áp dụng hình thức giảng dạy mới

như E-learning thông qua các trang wed, giúp
người học có cơ hội học mọi nơi, mọi lúc.
Ngồi ra, giảng viên cịn có điều kiện thuận lợi
khi dùng các phương pháp dạy học tích cực
như: phương pháp dạy học nêu vấn đề, đàm
thoại...trên cơ sở phát huy tinh thần chủ động,
sáng tạo, tự học, tự nghiên cứu của sinh viên.
Thành tựu của KHCN hiện đại mang đến
cho các giảng viên LLCT những phương tiện

và kĩ thuật dạy học hiện đại, giúp họ vận dụng
tốt phương pháp dạy học trực quan đã khắc
phục đáng kể những hạn chế lý thuyết suông
của phương pháp dạy học truyền thống.
Thứ hai, đối với sinh viên:
CMCN 4.0 với sự ra đời các thiết bị thông
minh là trợ thủ đắc lực cho SV để họ thay đổi
cách học, cách tiếp cận kiến thức LLCT. Từ
việc nghe, ghi chép đơn thuần trên lớp học,
nay SV có thể chủ động tự nghiên cứu kiến
thức do thành tựu của CMCN 4.0 mang lại.
Với ưu thế về công nghệ số, big data, kết nối
Internet giúp cho SV tiếp cận được với một
khối lượng kiến thức LLCT khổng lồ, được
cập nhật thường xuyên và liên tục thông qua
kết nối các trang mạng xã hội mà sách giáo
trình khơng có khả năng đó.
Hiện nay với những thành tựu to lớn của
CMCN 4.0, SV có thể tự do lựa chọn việc
học tập, lĩnh hội kiến thức bằng những
phương pháp khác nhau, sáng tạo và vô cùng
linh hoạt. Các phương pháp mới được SV áp
dụng phổ biến hiện nay như: mơ hình học
online, học offline qua các trang wed, học tập
theo ngữ cảnh, mô phỏng, ... SV có thể chủ
động học ở bất cứ khi nào, bất cứ nơi đâu
thông qua các thiết bị cơng nghệ và sự kết
nối internet. SV hồn tồn có quyền chủ động
nắm bắt kiến thức, rèn luyện kỹ năng phục vụ
cho làm việc, chứ không phải là học thụ

động, thuộc lịng để “trả bài” một cách hình
thức.
3.3.2. Tác động tiêu cực
Thứ nhất, đối với giảng viên:
Thành tựu mà CMCN 4.0 mang lại là một
điều kiện để giảng viên đổi mới, hiện đại hóa,
đa dạng hóa phương pháp giảng dạy của
mình. Tuy nhiên, phương tiện kỹ thuật dạy
học hiện đại cũng làm cho cách thức, phương
pháp dạy học của GV phụ thuộc nhiều vào
chúng. Đặc biệt, dưới áp lực của yêu cầu đổi
mới phương pháp dạy học trong CMCN 4.0
đòi hỏi giảng viên phải mất nhiều thời gian,

264


Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8

công sức nghiên cứu, lựa chọn và sử dụng
công nghệ để có phương pháp giảng dạy phù
hợp, làm cho bài giảng hấp dẫn SV. Cùng với
đó, để bắt nhịp được với sự phát triển liên tục
của KHCN, của thực tiễn, GV phải đổi mới,
điều chỉnh phương pháp dạy học của mình
một cách thường xuyên và hướng dẫn sinh
viên học tập hiệu quả trên thành tựu của các
công nghệ mới. Đây cũng là thách thức đối
với mỗi GV.
Thứ hai, đối với sinh viên:

Với thành tựu của KHCN trong thời đại
4.0 vừa đem lại những thuận lợi đồng thời
cũng đem lại những khó khăn cho SV trong
việc lựa chọn phương pháp để tiếp cận thông
tin, tài liệu khi học tập các môn LLCT. Sự
phát triển của công nghệ thông tin, đôi khi
khiến SV lạm dụng các hình thức học tập qua
cơng nghệ, đến lớp không tập trung nghe
giảng, không chú ý sự hướng dẫn của giảng
viên, không nắm được những yêu cầu mang
tính ngun tắc vốn có của mơn học, có thể
dẫn đến xa rời mục tiêu môn học.
3.4. Một số định hướng đổi mới phương
pháp giảng dạy LLCT ở nước ta hiện nay
Thứ nhất, đối với giảng viên LLCT
Trước hết, GV cần nhận thức rằng đổi mới
phương pháp dạy học LLCT là một tất yếu
trong điều kiện mới. Mỗi GV cần có tâm thế
chủ động, quyết tâm và kiên trì đón nhận
thành tựu của cuộc CMCN 4.0, vận dụng vào
phương pháp giảng dạy một cách hiệu quả.
Hai là, trong giảng dạy, phải tích cực đổi
mới phương pháp trên cơ sở ứng dụng công
nghệ, phương tiện dạy học hiện đại vào mỗi
bài giảng. Khắc phục những hạn chế trong
việc dạy và học các môn LLCT bằng cách
phát huy ưu thế của KHCN vào cải thiện nội
dung, cách thức truyền đạt ở mỗi bài giảng.
Ba là, kết hợp một cách linh hoạt giữa
phương pháp giảng dạy truyền thống với các

phương pháp hiện đại để tăng tính hiệu quả
của q trình dạy học LLCT.
Thứ hai, đối với sinh viên
Sinh viên cần chủ động trong việc tự lựa
chọn phương pháp học tập phù hợp cho bản
thân, trong đó phương pháp tự học là một
trong những phương pháp quan trọng trong
mọi thời đại, đặc biệt là thời đại 4.0 như hiện
nay. Thực tế cho thấy, với khối lượng kiến

thức lớn trên Internet, sự kết nối thông tin đa
phương tiện trong thời đại 4.0 nên việc rèn
luyện kĩ năng tự học là việc làm cần thiết,
đáp ứng mục tiêu đặt ra của các môn LLCT.
Tự học sẽ giúp cho SV chủ động hơn, sáng
tạo hơn trong quá trình lĩnh hội tri thức mới,
đặc biệt là tri thức thuộc lĩnh vực LLCT.
Thứ ba, đối với nhà trường
Một là, Nhà trường cần tăng cường đầu tư,
xây dựng hệ thống hạ tầng CNTT, nâng cấp
hệ thống kết nối Internet hiện đại, để phục vụ
việc dạy - học online, thực hành, hội thảo
trực tuyến...
Hai là, nhà trường cần thường xuyên tổ
chức hướng dẫn, tập huấn về kỹ năng quản
lý, khai thác, sử dụng các trang thiết bị
CNTT, cập nhật những công nghệ mới cho
cán bộ, giảng viên, sinh viên để họ không bị
“tụt hậu” trong cuộc đua KHCN hiện nay.
Ba là, nhà trường cần chủ động mời các

chuyên gia về phương pháp giảng dạy về trao
đổi kinh nghiệm giúp các giảng viên linh
hoạt hơn trong lựa chọn, đổi mới giảng dạy
của mình.
4. KẾT LUẬN

Như vậy, cuộc CMCN 4.0 đã và đang có
những tác động tích cực và cả tiêu cực đến
phương pháp dạy và học các môn LLCT ở
nước ta hiện nay. Các môn khoa học LLCT
với chức năng, nhiệm vụ trang bị thế giới
quan, phương pháp luận khoa học, định
hướng niềm tin, lý tưởng sống đúng đắn cho
SV trước những biến đổi của thời đại. Do
vậy, việc đổi mới phương pháp dạy học
LLCT, đa dạng hóa các loại hình dạy và học
trên cơ sở thành tựu của KHCN là việc làm
cần thiết để hướng tới một môi trường học
tập hiện đại, thực hiện tốt mục tiêu môn học.
5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Klaus Schwab (2018), Cuộc cách mạng
công nghiệp lần thứ tư, Bộ Ngoại giao dịch,
Nxb. Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội.
tr.20;21;22.
[2] Nguyễn Thị Đan Thụy (2018), Cách mạng
công nghiệp 4.0 – cơ hội và thách thức cho
cơng tác giáo dục lý luận chính trị trong
các trường đại học Việt Nam, Tạp chí khoa
học, Đại học Cần Thơ, số 11, tr.58-66.


265