BỘ QUỐC PHỊNG

~Ì1 IIH 1 !II
—

D .011643

'CHsử QNsự việt nam
—

15- 22.7
Ị 97J]

---------------------------------------- /

N.

—

Một sơ chiến dịch ph

TRONGCUỌCKHẮNG CH1ẾII
CHONG MỸ. CUU
¿V _

MQUAN

___ M»

__

#• 1

¿70 __ 1 ^ 1

(1954 -197
■Ũ^È) Us f l @ G M
Phú Riêng
Thuận Lợi
] ,

X .

l/v

„ .

ĐÒNG X


J Ẩ ^ Ỉ .

MỘT SỐ CHIẾN DỊCH
TRONG CUỘC KHẢNG CHIẾN
CHỐNG MỸ, CỨU NƯỚC
(1954-1975)
Tập 1: 1964- 1966


NHÀ XUẤT BẢN MONG BẠN ĐỌC
GĨP Ý KIẾN, PHÊ BÌNH


355(V)09 + 9 (V)2
4686-2018
QĐND-2018


BỘ QUỐC PHÒNG

VIỆN LỊCH SỬ QUÂN s ự VIỆT NAM

MỘT SỐ CHIẾN DỊCH
TRONG CUỘC KHÂNG CHIÊN
CHÔNG MỸ, CỨU NƯỚC
(1 9 5 4 -1 9 7 5 )

Tập 1:1964 - 1966

THỰ VỉỆn Ị
•nựộíịG si QUAKj Hổ.VG T.V
NHÀ XT BẢN QN ĐỘI NHÂN DÂN

Hà Nội-2018


VIỆN LỊCH SỬ QUÂN s ự VIỆT NAM
*

Chủ biên:
-


*

Đại tá, ThS MAI VĂN QUANG

Biên soạn
- Đại tá, ThS MAI VĂN QUANG
- Đại tá VŨ VĂN CÔNG
- Thượng tá, ThS PHẠM NGỌC KHẮC
- Trung tá, ThS v ũ BÌNH TUYỀN
- Trung tá PHẠM HỊNG THÁI
- Thiếu tá, Ths NGƠ QUỐC TN


LỜI NĨI ĐÀU

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cím nước 0954-1975)’
dươi sự lãnh đạo của Đảng, trong thế
nhân dân, Quân đội nhân dân Việt Nam đã tiên hành hom
50 chiến dĩch, trên các loại địa hình và vùng miên khác
nhau; với quy mơ và hình thức tác chiến khác nhau. Nghiên
cứu các chiên dịch trong cuộc kháng chiến chổnf Mỹ ’ “ m
nước, tìm ra ngun nhân thành cơng hoặc chưa thành
Công, rút ra những bài học kinh nghiệm, f ữnê n 9 Ỉdu n g vê
nghệ thuật quân sự là việc cần thiết, nhằm góp phân phát
triển lý luận quân sự nói chung và lý luận về nghệ thuật
chiến dịch nói riêng.
Những năm qua. nhằm đáp ứng yêu cầu nghiên cứu,
đào tạo. huấn luyện cùa các cơ quan, viện nghiên cứu. 1tọc
Viện, nhà trường, đan vị toàn quân, Viện Lịch
việt Nam đã nghiên cửu và xuất bán các còng trìn n ur:

Thơng kê, tóm t ít các chiến dịch trong c f
fh á n g c ù n
chong thực dân Pháp và đế quốc chổng M ỹ (1945 - 1975)
và một sô chiên dịch riêng lẻ... Tuy nhiên, để thiêt thực
phục vụ cho nghiên cím và giảng dạy về ^ h ệ t h u ậ t quân
sự trong tình hình mới...; nhất là trong điều kiện hiện nay
với những thông tin mới được cập nhật và thông qua nhiêu
cuộc hội thảo đã phân tích, đánh giá, bỗ sung, hiệu chỉnh
5


làm rõ hơn về các chiến dịch, nên Viện Lịch sứ quân sự
Việt Nam triển khai nghiên cửu, biên soạn đề tài: Một số
chiến dịch trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước
(1954 - 1975). Trong đó, lựa chọn 41 chiến dịch diễn ra
trên chiến trường Việt Nam để biên soạn thành bộ sách:
Một sổ chiến dịch trong kháng chiến chống Mỹ, círu nước
(1954 - 1975). Nội dung từng chiến dịch tập trung nghiên
círu một sổ vấn đề về nghệ thuật quân sự là chủ yếu. Bộ
sách dự kiến gồm 4 tập. Tập 1, gồm 12 chiến dịch trong
giai đoạn 1964 -1966; Tập 2, gồm 12 chiến dịch trong giai
đoạn 1967 - 1971; Tập 3, gồm 11 chiến dịch trong giai
đoạn 1972 - 1974; Tập 4, gồm 6 chiến dịch trong năm 1975.
Hiện nay, đã biên soạn xong tập ỉ, các tập còn lại sẽ được
triển khai trong những năm tiếp theo.
Viện Lịch sử quân sự Việt Nam chân thành cảm ơn các
đơng chí tướng lĩnh, các nhà khoa học trong và ngồi qn
dội đã tham gia đóng góp ý kiến để hồn thiện cơng trình;
Nhà xuất bản Qn đội nhân dân đã cùng cộng tác xt
bản cơng trình.

Trong quả trình biên soạn khơng tránh khỏi sơ suất, rất
mong nhận được sự đóng góp của các đồng chỉ.
Xin chân thành cảm ơn!
Viện Lịch sử quân sự Việt Nam

6


CHIÉN DICH AN LÃO
(Tiến công, từ ngày 29 tháng 11 đến
ngày 8 tháng 12 năm 1964)1

I. TÌNH HÌNH CHUNG

1. Đặc điểm địa bàn
Chiến dịch tiến công An Lão là chiến dịch đầu tiên
trên chiến trường Quân khu 5, trong cuộc kháng chiến
chống Mỹ, cửu nước (1954 - 1975), do Trung đồn bộ
binh 2 và Tiểu đồn đặc cơng 409 qn khu tiến hành
cùng với sự phối hợp của một số đơn vị bộ đội địa
phương tỉnh Bình Định.
An Lão là một trong số 11 quận, huyện của tỉnh Bình
Định. Huyện An Lão nằm ờ phía Tây Bắc tỉnh Bình Định;
phía Bắc giáp huyện Ba Tơ thuộc tình Quảng Ngãi; phía Nam
giáp huyện Hồi Ân; phía Đơng giáp huyện Hồi Nhơn.
Trên địa bàn huyện An Lão có một thung lũng ở phía
Bắc sơng An Lão dài 22km, rộng 1 đến 2km. Dọc thung
lũng có Đường 56 chạy song song với sơng An Lão. Đường 56
1. Theo Bách khoa toàn the quân sự Việt Nam, quyển ỉ: Lịch sử quân
sự, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2015, tr. 51: Chiến dịch bắt dầu vào

ngày 30 tháng 11 năm 1964.

7


(nay là Đường 629) dài khoảng 40km. Đường 56 nổi với
Dường 1 tại thị trấn Bồng Sơn thuộc huyện Hoài Nhơn,
chạy ngược về phía Bắc dọc thung lũng, qua quận lỵ An
Lào dến Hóc Khối, Hóc Điền. Một nhánh của Đường 56
chạy thẳng lên đến đập Thượng, thuộc huyện Ba Tơ. Đoạn
qua thung lũng An Lão chị có một con dường độc dạo, cách
chân núi trung bình từ 300 đến l.OOOm, cỏ một vài đoạn
đường chạy sát chân núi Đường rải đá, mặt đường rộng
khoảng 3,5m, có một cầu sắt dài bảy nhịp ở phía Nam quận
lỵ. Tuyến dường này xe cơ giới hoạt động tương đối tổt.
Sông An Lào là nhánh của sông Lại Giang, ngã ba sông
ở gần thị trấn Bồng Sơn. Nơi rộng nhất khoảng 200m, lịng
sơng có sỏi đá hoặc đất pha cát, càng ngược về phía Bắc
sơng càng rộng và nhiều ghềnh đá. Mùa Khơ, nước cạn,
nếu cơ động qua sông không gặp trở ngại lớn, nhưng đến
mùa Mưa thì nước lớn, dịng nước chảy xiết, muổn qua lại
phải dùng thuyền.
An Lão là khu vực giáp ranh, sát với căn cứ của ta, địa
hình rât thuận lợi cho bộ đội bí mật tiếp cận đánh địch bất
ngờ, khi mở ra được thì có điều kiện dể giữ. Đối với địch,
An Lão là “ranh giới giữa Vùng chiến thuật 1 và Vùng
chiên thuật 2” của chúng1.
Huyện An Lão có 16 xã, trong đó có 14 xã phần lớn là
đồng bào dân tộc Ba Na và Hre, có hai xã An Hịa và An
Hao la dơng bào Kinh sông tập trung dọc hai bên sông

trong khu vực thung lũng. Trong kháng chiến chổng thực
dan Phap, An Lão là vùng tự do an toàn của ta - nơi có
1. Hoan hơ chiến thẳng Bình Giã (Hai trận đánh Bình Giã và An Lão)
Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1965 tr.43-44

8


nhiều cơ quan khu, tỉnh, dơn vị bộ dội, trạm, xưởng, kho
tàng của ta dặt ở đây.
Nhân dân An Lão có truyền thốne cách mạng. Mặc dù
tạm thời bị địch kìm kẹp, khổne chế, nhưng ta dã xây
dựng dược cơ sở chính trị trong các thơn, ấp. Nhân dân
vùng địch lạm chiếm ở An Lão thườne xuycn có mối
quan hộ với vùng căn cứ của ta, nên họ sẵn sàng hoạt
dộng khi có thời cơ.
Từ năm 1960 đến năm 1964, dược sự hỗ trợ của lực
lượns, vũ trang dịa phương, nhân dàn An Lão đã liên tục
dấu tranh chốne việc gom dân, lập ấp của địch, trừng trị
bọn ác ôn... Hơn 4.000 đồng bào, phần lớn là đồng bào dân
tộc đã dược giải phóng và trử về các bn làng cũ làm ăn,
tích cực tham gia dóng góp cho cách mạng.
Số dân cịn lại bị dịch kìm kẹp trong các ấp chiến lược
(hơn 11.000 người), phần lớn các gia dinh có người thân
tập kết ra Bắc hoặc di thốt ly tham gia cách mạng. Trong
các xã đã tổ chức được các đội du kích hoặc đội cơng tác
tập trung. Phần lớn trong các ấp chiến lược đều có cơ sở
của ta. Có một sổ thơn như: Tân Xn, Tân Sơn... ở Tây
sông An Lão là những thôn tranh chấp giữa ta và dịch.2
2. Tình hình địch

Để dối phó với lình hình ở Nam Bộ, dầu năm 1964,
chính quyền Sài Gịn buộc phải diều động Sư đoàn 25 ở
Quảnc Ngãi và Sư dồn 9 ở Bình Định vào chicn trường
Nam Bộ. Lực lượng chủ lực quân đội Sài Gòn ở chien
trường Qn khu 5 đến tháng 7 năm 1964 cịn có 4 sư doàn
(1,2, 22, 23), quân số cũng thiếu hụt trầm trọng.
9


sMễMẩÊỀ
lập

trung dính phá các vùng giap ranh và cán cứ ở miên

w“ấp lưV Lí

núi; Uch cực xúc tiếTvịệc !ạp
, ràới “ấp dán sinh”, lây Quân khu 5 làm trọng diêm dành
phá. quyết ‘bỉnh dinh” Quân khu 5 trong vòng 12 tháng (từ
tháng 1 dén tháng 12 năm 1964).
Nhàm thực hiện ỷ đồ xây dựng An Lão thành khu vục
phòng thù dô ngân chặn hoạt dộng của ta, phong tỏa vùng
giáp ranh, làm ban dạp tiến hành các cuộc hành quâncàn quét
vào vùng căn cứ cách mạng, dồng thời tạo thành tun phịng
ngự phía Bấc bào vệ quận lỵ Bồng Sơn, dế quốc Mỹ và quân
dọi Sài Gòn tập trung xây dựng An Lão thành 1 cụm liên hoàn
bao gồm 1 chi khu quận lỵ, 3 cứ điểm, 8 ấp chiến lược. Lực
iir/Tn-ir,
ítùt/ nii 9 ítaỉ íiơi va 2 trunQ doi bao an: 14 trung dọi


Lực lượng dịch tại An Lão bố trí như sau: Chi khu quân
sự quận lỵ An Lão nằm ở giữa thung lũng, phía Băc huyện
An Lão, ờ dây chúng xây dựng thành 1 cứ diểm phòng thủ,
do 2 trung dội bào an và 1 trung đội dân vệ dóng giữ. riịp
theo là 3 cứ điểm: Núi Một, đồi Mít và suối Bà Nhỏ. Lực
lượng mỗi cứ diểm từ 2 trung đội dến một dại dội bảo an,
một đến hai trung dội dân vệ. Riêng Cứ điểm núi Một năm
trơn Điểm cao 193 có khả năng khống chế, địch coi đây là
in


vị trí chủ yếu của khu vực phịng thủ, do một đại đội bảo an
(thiếu) được tăng cường 1trung đội biệt kích, 1 trung đội
dân vệ và 1 trung đội cối 106,7mm chicm giữ.
Tại huyện An Lão địch bố trí 8 chốt dân vệ ở 8 “âp
chiến lược”: Hưng Nhơn, xóm vườn Hưng Nhơn Thanh
Sơn Hưng Long, Xuân Long, Hội Long, Hội Trung, Phước
Bình (mỗi chốt địch bổ trí 1 trung đội dân vệ).
Ngoài ra, Trung đoàn 41 thuộc Sư đồn 22 bộ binh qn
đơi Sai Gịn, có căn cứ hành quân tại Bồng Sơn. Tiêu đoàn 1
và 2 thuộc Trung đoàn 41 đang tham gia cuộc hành quân
“Quyết thắng 707”.
Quy luật hoạt động của địch, khi các chôt, diêm trung
đơi dan VÇ giữ “ấp chiến lược” bị tiến cơng, chung thường
sử dụng 1 đến 2 trung đội bảo an ở cá c cứ điếm gân den
ưng cưu. Khi chi khu, quận lỵ và các cứ điểm bảo an bị tiên
công lưc lượng bảo an cơ động tại chô khong con t 1
chúng sử dụng một bộ phận quân chủ lực đen cửu v ện
Nếu Tà dường bộ, địch có thể sử dụng từ một đên 2 tiêu
dồn bơ binh, 1 chi đội xe bọc thép theo trục Đương 5 .

Nếu dùng máy bay trực thăng đổ quân, địch có thê đơ tư 2
đại đội đến 1 tiểu đồn.
Tai An Lão, từ lâu ta chưa có đợt hoạt động lớn, nhât là
lực lượng chủ lực của ta chưa xuất hiện ở vùng này, nên
địch càng chủ quan.3
3. Tình hình ta
Bước sang năm 1964, quán triệt Nghị quyết Trung ương
lần thứ 9, Thường vụ Đảng ủy Quân khu 5 đã đê ra nhiẹm vụ
phải ra sức đưa phong trào chuyển biến lên một bước thật
11


mạnh mẽ, có lợi rỏ rệt cho cuộc kháng chiến ycu nước của
nhân dàn ta, dẩy dế quốc Mỹ và bè lũ tay sai vào thế bị
dộnu sa lầy, thất bại ncặng nề hơn trước cả về chính trị, quân
sự và xác định 3 mục ticu chủ yếu phải đạt dược:
- Phá "ấp chiến lược”, phá thế kìm kẹp của địch,
giành và làm chủ phần lớn khu vực nông thôn ở dồng
bằng, làm chù vùng rừng núi, xây dựng căn cứ vả vùng
giải phỏng mạnh.
- Cùng cố và phát triển mạnh mẽ lực lượng chính trị, lực
lượng vũ trang, tăng cường thực lực kinh te cua ta.
- Tiêu diệt sinh lực dịch, làm tan rã từng bộ phận
của chúng, tiến lên thực hiện tốt nhiệm vụ tieu diệt lơn
quân dịch.
Nhặm thực hiện các mục tiêu trcn, từ đầu năm 1964
Dàng ùy và Bộ Tư lệnh Quàn khu 5 dã chủ trương liên tục
mở các hoạt dộng trcn khắp các chiến trường, nhằm phát
dộng quân chúng phá "ắp chiến lược”, tiêu diệt và làm tan
rà h;c lượng của địch ở nông thơn; đồng thời qua đó phát

tncn du kích chiên tranh, dẩy mạnh dấu tranh chính trí, tổ
clurc bỉnh địch vận.
'
1'rong năm 1964, lực lượng vũ trang ỏ’ Quảng Ngãi
gnnhdư11 \u-hú y ên’ ? ia Lai li^n hành nhiều trận dcánh
ă

i u t h ắng^ợ ’ hỗ trợ đắc lực cl™ phongtrào nổi dây

những

®í , ....

ạị đuật nht ỉ"
tưng ncu
*
12

ề tra^gQn khu 5 chfìl’
f p ' ■ li' u ^àn, chứa

Z?JSLZZ!!!
s . ọ? c“ ĩ =
I"
a° ạn chiến W c của d|ch, nen
'8 lúc «Ì«* 8*y cho te một sỗ khó khăn.


Dể đưa phong trào cách mạng tại Quân khu 5 lên cao
hơn nữa, đông thời xây dựng và rèn luyện bộ dội chủ lực

theo phương thức tác chiên tập trung ngày càng lớn làm
cho vai trò của bộ đội chủ lực ngày càng giữ vị trí quyết
dinh trong chiên tranh (Nghị quyết Trung ương 9), tháng 11
năm 1964, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 quyết định mở
Chiến dịch An Lào1.
Mục đích của chiến dịch: Tiến cơng tiêu diệt hệ thống
cứ diêm và một số sinh lực của quân chủ lực và quân địa
phương ở khu vực An Lão; đẩy mạnh công tác binh vận
làm tan rã hàng ngũ địch; phá tan hệ thống “ấp chiến lược”
và tiêu diệt hệ thống tề, điệp, mở rộng vùng giải phóng nối
liên với căn cứ dịa và phát triển du kích chiến tranh. Tạo
điêu kiện cho dơn vị đánh tập trung hiệp đồng binh chủng
trong khu vực rộng lớn ở đồng bằng2.
Bộ chỉ huy và Đảng ủy chiến dịch gồm: Đồng chí Giáp
Văn Cương là Tư lệnh chiến dịch. Đồng chí Đặng Hịa
(Chủ nhiệm Chính trị qn khu) làm Bí thư và là Chính ủy
chiên dịch.
Sở chỉ huy chiến dịch đặt ở Kim Sơn - Hoài Ấn.
Căn cứ vào nhiệm vụ trên giao, ngày 29 tháng 11
năm 1964, Đảng ủy mặt trận thông qua quyết tâm chiến
dịch và được quân khu phê chuẩn.

1. Lúc đầu xác định tiến công An Lão là trận chiến đấu, về sau mới xác
định là chiến dịch.
2. Bộ Quốc phòng - Viện Lịch sừ quân sự Việt Nam, Tóm tắt các chiến
dịch trong kháng chiến chống Mỹ, ciht nước (1954 - ¡975), Nxb Quân đôi
nhân dân, Hà Nội, 200 1, tr. 10.

13



Mục ticu tiền công chiến dịch lụa chọn là: J i c u diệt 3
cú dicin (núi Một, doi Mít • Long Khánh, suôi Bà Nho nôi iTong) và 8 chốt trung đội ờ 8 ấp chiến lược, đông thơi
bao vây chặt quận lỵ An Lão nhằm bức hàng hoặc rút Nêu
co dieu kiện liiì liêu diệt. Mục tiêu chủ yếu là cứ điếm núi
Một (Diềm cao 193). Trong đánh quân dịch cứu viện, ta
xác dịnh liêu diệt quân viện chủ yếu băng đường bộ.
Lực lượne tham gia chiên dịch gơm: Trung đồn bọ
binh 2 và Tiễu dồn dặc cơng 409 Quân khu 5. Đây là lực
lượnư chủ ycu của chiến dịch, kêt hợp với lực lượng vũ
tranu dịa phương. Cụ thể, Trung đồn bộ binh 2 có 3 tiêu
dồn bộ binh (93, 95, 97) và Tiểu đoàn pháo binh 300 trợ
chiến. Tiểu dồn đặc cơng 409 có 3 đại đội (30, 40, 50).
Lực lượng dịa phương: 1 dại dội và 2 trung dội địa phương
tinh Bình Định, 6 trung đội bộ đội địa phương
cùa 3 huyện (Hoài Nhơn, Iloài Ân, An Lão).
Quân số tham gia chiến dịch: 1.769 người (chưa tính số
du kích xã). Vũ khí, trang bị: 24 khẩu ĐKZ 57 và 75mm;
10 khẩu cối 82mm; 16 khẩu cối 60mm; 5 khẩu 12,7mm; 20
dại licn: 90 trung và thượng liên; 318 tiểu liên.
So sánh lực lượng giữa ta và dịch khi bắt đầu chiến
dịch: ta 3 dịch 1.
Bộ chỉ huy chiên dịch xác định kế hoạch chia làm
hai bước:
Bước ỉ: Tiêu diệt 3 cứ điểm, tám chốt dân vệ, phá 8 ấp
chicn lược, đông thời bao vây chi khu quận lỵ An Lão.
Trận mở màn chiến dịch: Cứ điểm núi Một
Sau khi Tiểu dồn đặc cơng 409 hồn thành nhiệm vụ
và rút khỏi trận địa, lực lượng còn lại gồm Tiểu đoàn 93 và
14



lực lượng địa phương tiên hành chôt giữ các mục tieu đa
chiếm, tảo trừ tàn quan và tiếp tục bao vây chi khu quận lỵ,
sẵn sàng dánh quân ứng viện băng đường khong. Trung
đoàn bộ binh 2 (thiêu) triên khai chiêm lĩnh trạn đìa
phục kích.
Bước 2: Trận then chốt diệt viện (dánh quân tiếp viện
bằng đườnii bộ trên Đường 56), kết thúc chiến dịch.
Sau khi có chủ trương của Quân khu 5, Bộ chỉ huỵ
chiến dịch đã bắt tay ngay vào cộng tác chn bị. Một sơ
đồng chí ở cơ quan chiên dịch năm lại các đơn VỊ, lam ke
hoạch bổ sung vù khí, trang bị, giải quyết vân đê hậu cân,
hiệp đồng với cơ sở địa phương; chuẩn bị tư tưởng cho bộ
đội Một số cán bộ chủ chôt cùng Tư lệnh chien dich
nghiên cứu tình hình, xác định quyết tâm chiên dịch và các
ké hoạch chiến đấu, hiệp đông, bảo đảm.
Qua nghiên cứu, Bộ chỉ huy chiên dịch xác đinh phương
pháp tác chiến: Đánh diểm, diệt viện, đánh địch ngồi cơng
sự là chủ yếu.
Tư tưởng chỉ dạo là đánh tiêu diệt; lây hình thức chiên
thuật tập kích, phục kích để tiêu diệt địch là chính.
v ề cách đánh, dồng loạt tiến công tiêu diệt các cứ diêm
và chốt trung đội dân vệ. Ưu ticn cho trận đánh vào mục
tiêu chủ yếu (núi Một) nổ súng trước mở màn chiến dịch.
Sau đó bao vây quận lỵ An Lão buộc địch phải ứng cưu
dương bộ hoặc dường không tạo cho ta thời cơ đánh địch
ngồi cơng sự.
TỔ chức lực lượng và nhiệm vụ các đơn vị như sau:
Tiều dõàn đặc công 409 dược tăng cường 2 dại đội và 1

15


trung dội bộ binh, 3 khẩu ĐKZ 57mm 2 khẩu 12 7mm có
nhiệm vụ ticu diệt quân dịch ờ núi Một, đồi Mít, Hội Long.
TiOu dồn 93 (thiếu) của Trung doàn bộ binh 2, dược tăng
àrơng nại dội 8 bộ dội dịa phương tỉnh, 2 trung dội địa
phượng huyện Hoài Nhơn và Hồi Ân có nhiệm vụ tiêu
diội 5 trung dội ở 5 ấp chiến lược (Hưng Nhơn, Xóm Vườn,
Thanh Sơn, Hưng Long, Xuân Phong) diệt bọn tê điệp, phát
dộng quần chúng nổi dậy phá ấp chiến lược giành quyên
làm chù. Lực lượng cịn lại của tiêu dồn bao vây quạn lỵ
An Lão. Tiểu doàn 95 thiếu 1 đại đội có nhiệm vụ đánh 3
chốt dân vệ ờ Hội Long, Hội Trung, Phước Bình, sau đó
sẵn sàng dánh viện ờ khu vực Miếu ơng (Nam ấp Hội
I.ong), Phước Bình. Dự kiến quân dịch từ Phước Bình
len khoảng 1 dến 2 tiểu đoàn cùng một chi doàn thiêt
giúp. Lực lượng dánh dịch đổ bộ dường khơng do Ticu
dồn 93 dàm nhiệm. Du kích ở các xà làm nhiệm vụ nghi
binh, tham gia bán máy bay trực thăng, dồng thời đón lõng
bọn dịch bò chạy.
Vê hiệp đồng chiến đấu: Các đơn vị dánh cứ diÙMU triên
khai áp sát mục tiêu trước, dơn vị đánh các ấp chiến lược
liêp cận sau. Riêng Trung đồn bộ binh 2, khi nào các đơn
vị nị súng dánh các mục tiêu, trung doàn mới dược vận
dộng ra phía trước chiếm lĩnh trận dịa phục kích. Đơn vị
dánh cứ dicm bí mật phá rào xong, dơn vị dánh ấp chiến
lược mới dược dưa lực lượng vào. Nổ súng đánh cứ điểm
trước rội mới nô súng dánh các ấp chiến lược và lấy liếng
sung no ở cứ diêm núi Một làm hiệu lệnh tiến cơng tồn

chiến dịch.


II. DIẺN BIEN VÀ KÉT QUẢ CHIẾN DỊCH

1. Diễn biến chiến dịch
Bước 1: Triển kliai ỈỊVC lượng, liến công liêu (liệt 3 cứ
điểm, 8 chốt “ấp chiến lược”, đồng thời bao vây quận ly
Đe dảm bảo di chuyển đội hình đến vị trí tập kêt đúng
thời gian quy dinh, trong điều kiện thời tiêt vân^còn đang
mưa, lụt lớn, tiếp sau đoàn cán bộ đi chuẩn bị chiên trường,
Trung đoàn bộ binh 2 đă lần lượt cho từng đơn vị hành
quân về đứng'chân ở Hồi Châu, Hồi Nhơn (phía Đơng
huyện An Lão). Trước khi chiến dịch nổ súng 10 ngày, các
dơn vị đã có mặt ở vị trí tập kết, tiếp tục làm công tác
Chiều ngày 6 tháng 12 năm 1964, Bộ chỉ huy chiến dịch
dã liên lạc với tất cả cac đơn vị. Đến 19 giờ ngày 6 tháng 12,
Tiểu đoan đặc công 409 và các bộ phận phối thuộc đánh
các cứ điểm, ấp chien lược, v â y quận lỵ dã ra khỏi bìa rừng,
tổ chức tiếp cận các mục tiêu. Các đơn vị tiên công cứ diêm
núi Một - trận then chổt mở màn chiến dịch - triên khai đội
hình theo đủng kê hoạch.
Cứ diểm núi Một ở phía Tây sơng An Lão, cách quận lỵ
1 200m ve phía Bắc. Xung quanh cứ điểm là rừng gai, dât
nhicu dá SỎI, có độ dốc cao (nơi thoải nhất có dộ dơc là 40"
cho đứng nhất là 60°) có nhiều vực thẳm khó lẽn xng, từ
dưới len cứ điểm chỉ có một con dường dộc nhất, chạy lượn
theo sườn dồi lên đên đinh.
Cứ điểm núi Một nằm trên Điểm cao 193 nơi có khả
năng khong che cả khu vực và trực tiếp b ả o ^ c h ^ q u ậ n _ lỵ

o

míe

nhđí^. M


An Lão, ncn địch rẩl chú Irọng việc xây dựng phịng thủ cứ
diổm này. Kct hợp với dịa hình hiểm trở, quanh cứ diêm,
dịch rào 2 lớp rào kẽm gai, có gài mìn và lựu đạn vướng
nồ. Bên iron" lớp hàng rào là một hệ thơng giao thơng hào
và bị dất. Bốn góc của cứ điểm là 4 lơ cơt. Trong đôn,
chúng xây dựn° nhà chỉ huy và nhà cho binh lính ở. Lực
lượng dịch trons cứ diểm thường xuyên cỏ 2 đại đội bảo an, 1
trung dội cối 106,7mm, 1 trung đội biệt kích, một trung đội
dàn vệ, quân số khoảng trên dưới 150 tên1. Tuy nhiên, trong
naày la nổ súng lực lượng địch tại núi Một có 1 đại đội bảo an
và l trung dội pháo với 2 khẩu pháo 105mm2.
Dại dội 50 thuộc Tiểu đồn đặc cơng 409, được tăng
cường 1 DKZ 57mm, 2 đại liên, 2 khẩu 12,7mm có nhiệm
vụ tổ chức thành hai mũi, một mũi chủ yếu đánh từ phía
Bắc xuống cứ diểm, mũi thứ hai đánh lừ Đông Nam lên.
Một dại dội của Tiểu đồn 93 làm dự bị và sẵn sàng lên
chót giữ khi Dại dội 50 hoàn thành nhiệm vụ đánh chiếm
diổm cao 193.
Quá trình hành quân tiép cận núi Một, do khơng nắm
chăc dịa hình, ncn phân đội hỏa lực bị lạc đường. Đến 23 giờ
ngay 6 thang 12, Đại đội 50 mới tô chức tiếp cận được đến
hàng rào thứ nhât. 1 giờ ngày 7 tháng 12, mũi chủ yếu đã
vượt qua hàng rào cuối cùng, vào sát mục tiêu. Đúng 1 giờ 5

phút, mũi chủ yếu nổ súng mở màn trận đảnh. Hỏa lực cua ta
băn áp dảo lực lượng địch tại cứ diểm ngay từ phút đầu.

n,
kh" 5’ Tóns két chi™ djch ‘iến cơng An Lão (Dắc Bình Dinh)
Ban I.ịch sứ quân sự Quân khu 5, 1986, tr. 18.
sđA “

18

ctìiủn 'hắng Bình Gis (llai trận đánh Blnh Giã và An Lão),


DIỄN BIẾN CHIẾN DỊCH AN LÃO
Từ ngày 29 tháng 11 đến ngày 8 tháng 12 năm 1964
C50/d409Đc

T háo chạy

Pháo kích


Trong lúc dó, mũi thứ hai chưa tiến hành mở rào vì khơng
nhận được lệnh nổ súng, nên mũi thứ hai vẫn nằm chờ. Khi
mũi chủ yếu dã nổ súng, mũi thứ hai mới cho nổ bộc phá
phá hàng rào. Tuy nhiên, bộc phá không nổ, bộ đội phải
chui rào đánh chiếm mục tiêu theo kê hoạch và đã hoàn
thành nhiệm vụ. Trong lúc mũi thứ hai phát triển thuận lợi,
thì một bộ phận của mũi tiến cơng chủ ỵếu bị đại liên của
dịch bắn cản đường. Tổ dự bị của mũi tiên cơng chủ u đã

nhanh chóng dánh vịng bên phải, diệt đại liên của địch.
Sau 15 phút chiến dấu toàn bộ quân địch trong cứ điểm bị
tiêu diệt và bị bắt sống, ta thu 2 khâu pháo 105mm.
Theo dúng hiệp đồng, các đơn vị cịn lại bí mật áp sát mục
tiêu. Khi tiếng súng ở cú diêm núi Một vừa nơ, thì các bộ phận
nhanh chóng đánh các mục tiêu trên một tuyên dài 17km. Cứ
diểi-n Hội Long bị tiêu diệt trong vòng 30 phút. Tại cử diêm
Vạn Khánh, đại đội bảo an một số bị tiêu diệt, cịn lại đa sơ
binh sĩ bỏ sime xin hàng, một sơ ít chạy trơn đêu bị qn ta
bắt. Ở một số cứ điểm, điểm chốt, địch có phản ứng chơng
trả, nhưng trước sự tiến công mạnh, đông loạt của ta đã làm
cho chúng bất ngờ, một số tên bị tiêu diệt ngay tại trận, một
số khác hoảng hốt vứt súng chạy thoát thân. Các trận đánh
diễn ra rất nhanh, chỉ sau 30 phút chiên đâu, ta hoàn toàn
làm chủ các mục tiêu, đông thời tô chức truy lùng, tảo trừ
tàn quân dịch. Tiểu đoàn 93 sử dụng một bộ phận vây chặt
quận lỵ An Lão.
Như vậy trong một dêm, ta đã tiêu diẹt toan bọ cac
diểm chốt của địch theo kê hoạch, tô chức truy băt tàn
quân, tồ điệp, ác ơn kìm kẹp; giải phóng 8 âp chiên lược,
làm chủ thung lũng An Lão, tạo điêu kiện thuận lợi đê triên
khai lực lượng đánh quân tiếp viện của địch.
19


Sau khi Đại đội 50, Tiểu đồn đặc cơng 409 tiêu diệt
cứ tliểm núi Một, Tiểu đoàn 93 cho 1 trung đội lên chơt
giữ Điểm cao 193, lực lượng cịn lại vây chặt quận lỵ
An Lão và sẵn sàng đánh quân tiếp viện băng đường
khôno, của địch.

Đcm ngày 6 tháng 12, các cứ điểm, diểm chốt, ấp chiến
lược của dịch bị mất, quận lỵ An Lão lại bị ta vây chặt và
dùng hỏa lực bắn phá, bọn chỉ huy quận lo sợ, liên tục kêu
cứu. Đến 8 giờ sáng ngày 7 tháng 12, dịch dùng nhiều tốp
máy bay đên ném bom, đánh phá núi Một, với ý đồ dọn bãi
và thăm dò lực lượng ta. Đơn vị chốt giữ núi Một và các
khâu dội 12,7mm bố trí quanh quận lỵ kiên quyết đánh trả
và giữ vững trận địa. Sau đó, địch dùng 2 máy bay trinh
sát, 4 máy bay khu trục, 6 máy bay trực thăng đến tiếp lục
đánh phá và định đổ quân chiếm lại núi Một để cứu nguy
cho lực lượng dang bị ta vây hãm trong quận lỵ. Tuv nhiên
bộ đội ta đánh trả quyết liệt, máy bay lên thắng cua địch
phải vọt lên cao rồi rút chạy.

, Khôns dổ

dược quân, dịch dùng máy bay hết dợt này
dèn dợt^khác liên tục quần lượn, ném bom đánh phá nui
Một, phân lớn công sự của dịch xây dựng trước đây đeu bi
!lỉnh sf : ™ Í 1' hóng' Truns « i Chốt giữ điểm cao, nhiều
. a ! 7 " 6 ™ng’ tthttng không ai rời bỏ trận dịa.
y ,ỉ^ n .
u n " b" m: bộ ^ i,a l*p ‘tic trơ stag; cán
hysinh thì cạn bộ tiêu dội lẻn thay cán bộ s
t? I n " í '
ỉ t i r i ĩ s

.? ^ IênJ hay' w e t ¿ i t t c h a t l n cùng V «
dịch cho ràng bộ dơi *


bom xuỏng núi Một mội làn nữa^Tiêp
d f v2™
11 ?há
ném
iưa. 1 ìep đó,
máy
bay trinh
20


sát. 4 máy bay ném bom, 26 máy bay trực thăng kéo đến
định đổ quân xuống quận lỵ và chiếm lại núi Một. Bị quân
ta đánh trả nên không thục hiện được ý định đổ quân xuông
gần quận lỵ, buộc phải đổ quân xuống núi Giông Tranh,
cách quận ly 5km về phía Đơng. Khi bọn này vừa đổ xuống
dã bị ngay bộ phận ngăn chặn và bảo vệ sườn đội hình
chiên dịch của ta bơ trí ở dãy núi cao phía Đơng nơ sủng,
bọn địch phải co lại và bốc quân về căn cứ. Địch liên tiếp
dùng nhiều đợt máy bay oanh tạc các khu vực xung quanh
quận ly và núi Một, nhưng bộ dội vẫn giữ vững trận địa.
Quận lỵ An Lão tiếp tục bị ta vây chặt.
Trong đêm neày 6 rạng sáng ngày 7 tháng 12, ta đã hồn
tồn làm chủ các mục tiêu tiến cơng theo kế hoạch, tiêu diệt
và bắt sống nhiều tên địch, nhưng vẫn cịn một số tên lợi dụng
đêm tối chạy thốt, trà trộn trong dân. Đặc biệt là thành phần
ác ôn, tề điệp ở các ấp chiến lược chưa bị quét, nên dân chúng
rất lo sợ. Trên các khu vực dược phân công, 6 trung đội bộ
đội địa phương huyện, 1 trung đội bộ đội địa phương tỉnh
cùng với cán bộ dịa phương, đội cơng tác, du kích xã tơ chức
phát dộng quần chúng để ổn định tình hìníi và truy lùng tàn

quân, ác ôn, tề điệp. Nhiều bà con phát hiện và dân bộ đội,
cán bộ di bắt những tên địch đang lẩn trốn. Đen 9 giờ 30 phút
ngày 7 tháng 12, các đơn vị hoàn thành việc truy lùng, băt gần
200 tên địch, có hơn 100 lên ác ơn, tề điệp. Sau đó tiếp tục ổn
định tình hình nhân dân ở đây.
Birớc 2: Đánh quân viện bằng đường bộ trên Đường 56,
kết thúc chiến dịch
Để chuẩn bị đánh quân tiếp viện bàng đường bộ, Bộ chỉ
huv chiến dịch sử dụng Trung đồn bộ binh 2 (thiêu), bơ trí
21


từ miếu Ông, Hội Long đên Điêm cao 227 (men theo rìa
núi, phía Đơng Đường 56) đoạn gần nhất cách đường từ 40
đến 50m, đoạn xa nhất cách 300 đến 350m. Lực lượng sử
dụng cụ thể như sau: Tiểu đoàn 97 làm nhiệm vụ chặn đầu,
Tiểu đồn 95 khóa đi. Tiểu đoàn 300 (hỏa lực) cử một bộ
phận tăng cường cho Tiểu dồn 95 và Tiểu dồn 97, lực
lượng cịn lại do trung đoàn trực tiếp chỉ huy. Đại dội trinh
sát, vệ binh của trung đoàn và 1 trung đội của Tiểu đoàn 93
làm lực lượng dự bị, đồng thời có nhiệm vụ bảo vệ sở chỉ
huy của trung đồn. Sở chỉ huy đặt tại (sườn) phía Tây
Điểm cao 227. Bộ chỉ huy chiến dịch quyết định phục kích
lại chỗ dể đánh quân tiếp viện.
Sáng ngày 8 tháng 12, cùng lúc với việc dùng máy bav
de dổ quân xuống gần quận lỵ An Lão và Điểm cao 193.
Dịch cho 1 trung đội của Trung doàn 41 từ chân Điểm
cao 174 men theo suoi Ka - Tang thăm dò và phát hiện lực
lượng ta. Trung dội này của dịch vừa đến ngã Ba suối Ka Tang thì gặp trung dội bảo vệ sườn phía Đơng của Sở chỉ
huy I rung đồn bộ binh 2, bộ phận này nổ súng đánh bcật

chúng trở lại. Phát hiện có lực lượng la, địch dùng nhiều
lop may bay đánh phá vào trận dịa phục kích của Trung
doàn bộ binh 2.
,..S!KI,khi,f Ù" g 7 4y bay oanh tạc vào tr«n dia của ta, địch
Í í°, , ỉ i ‘ :iét ®iốp th5 c Trunê d°»n 6 thiết giáp và 1
n 2
« i ' h -ộc Trung đoan * ' * Điểm cao 174
theo Dưóng 56 liên về hưóng An Lao. Thứ tư đơi hình của

c

’i r

2 chi ỹ

<*p (5 c w S d l i

cách dội hmh l 000m là 7 cìiỉecxe b ,c thép khàc lải K
22


tiến theo sau. Lực lượng bộ binh cơ động sau chiếc xe cuối
cùng của doàn xe thứ 2 khoảng 1.500m.
Do phát hiện có quân chủ lực của ta, địch đê phịng nên
đội hình của chúng đi kco dài và thận trọng. Chiêc xc
MI 13 di dầu đã đến khu vực tổ chặn đầu (cách 40m), trong
khi dó đội hình bộ binh dịch vẫn cịn cách bộ phận khóa
di của ta gần l.OOOm. Được lệnh, bộ phận chặn đâu của
Tiểu đoàn 97 nổ súng, diệt tại chỗ 3 chiếc M I 13. BỊ đánh
bất ngờ, dịch đối phó rât lúng túng. Chớp thời cơ, các chiên

sĩ của Tiểu đoàn 97 xung phong ra mặt đường tiêu diệt
tiếp 2 chiếc còn lại của tổp đi đầu. Toàn bộ lực lượng địch
trên 5 chiếc xe bị tiêu diệt và bị bắt. Lực lượng đi đâu bị
chặn đánh ở phía trước, tốp xe 7 chiêc đi sau lập tức dừng
lại bẳn loạn xạ trước chính diện trận địa của riêu đồn 95.
Do lo ngại xe M I 13 của dịch (trước khi ta mở chiến dịch,
sau các trận dánh ở Phước Vĩnh - Nghĩa Hành bộ đội có tư
tưởng sợ uy lực và khả năng cơ động của xe MI 13), Tiêu
doàn 95 chỉ nằm tại chỗ bắn ra. Bộ phận khóa đi lại
phát hiện đội hình bộ binh địch đang từ phía sau lên nen
khơng dám nổ súne, sợ bị đánh vịng từ phía sau. Sau khi
ban một hồi, 7 chĩec xe của tốp thử 2 quay đầu trở lại
Điểm cao 174.
Sau khi rút lui, địch dùng máy bay bắn phá, ném bom
liên tục vào trận địa của Trung đoàn bộ binh 2 trong ba giơ
liền (từ 12 giờ 30 phút đến 15 giờ 30 phút). Ta đã bắn rơi 1
máy bay trực thăng, diệt 5 tôn địch. Tuy nhiên, bọ đọi bị
thương vong trên 50 đơng chí, đường dây điện thoại bi đưt,
việc liên lạc giữa s ở chỉ huy và các dem VỊ khong thực
hiện được, vũ khí bị hư hỏng nhiêu, nhât la sung chong
tăng DKZ hầu hết bị hỏng.
23