ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

TIỂU LUẬN KẾT
THÚC HỌC PHẦN
Học phần: Kinh tế học đại cương

ĐỀ TÀI:TÁC ĐỘNG CỦA ĐẠI DỊCH COVID-19 ĐẾN
NGÀNH DU LỊCH VIỆT NAM
Giảng viên hướng dẫn : Th.S
Học viên thực hiện

:

Lớp

:

Mã sinh viên

:

Hà Nội, ngày 30 tháng 5 năm 2021


MỤC LỤC


LỜI MỞ ĐẦU
Đại dịch Covid-19 xuất hiện đã tạo ra một cuộc khủng hoảng nghiêm
trọng chưa từng có, ảnh hưởng tới mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Tính từ khi

ca bệnh đầu tiên được phát hiện ở thành phố Vũ Hán vào cuối năm 2019 sau đó
liên tục lây lan theo cấp số mũ đến thời điểm thực hiện tiểu luận, ngày
26/5/2021, là sau một năm rưỡi Covid-19 hồnh hành thì đã có khoảng
166.000.000 ca nhiễm, 3.450.000 người đã tử vong. Dịch bệnh như những làn
sóng cứ lặp đi lặp lại tấn công các quốc gia, đem lại nhiều thiệt hại nặng nề về y
tế, kinh tế và thảm cảnh chết chóc ở hầu hết các châu lục.
Những diễn biến phức tạp của đại dịch đã tác động rất lớn đến sự phát
triển kinh tế, đặc biệt là ngành Du lịch. Các lệnh cấm bay, hạn chế đi lại và sự e
ngại của du khách do lo sợ ảnh hưởng của đại dịch là những nguyên nhân khiến
nhiều khách sạn, nhà hàng và chuỗi bán lẻ tại các điểm du lịch trở nên vắng
khách. Điều này cảnh báo sự sụt giảm doanh thu của ngành Du lịch nhiều nước,
trong đó có Việt Nam. Trong năm 2020, du lịch Việt Nam chịu nhiều tổn thất
nặng nề nhất do ảnh hưởng của tình hình dịch bệnh. Do đó, em chọn đề tài “Tác
động của đại dịch Covid-19 đến ngành du lịch Việt Nam” để nghiên cứu
trong bài tiểu luận của mình. Bài tiểu luận đưa ra thực trạng ảnh hưởng của đại
dịch đến ngành Du lịch Việt Nam thông qua những số liệu thống kê và đề ra giải
pháp cần thiết.
Để hoàn thành tiểu luận này, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến giảng
viên phụ trách môn học – Th.S Nguyễn Thị Giang, người đã tận tình giảng dạy
để trang bị kiến thức cho chúng em thực hiện tiểu luận. Do chưa có nhiều kinh
nghiệm trong nghiên cứu đề tài cũng như kiến thức còn hạn chế, bài tiểu luận
khơng thể tránh khỏi những thiếu sót và chưa hồn thiện. Rất mong nhận được
sự góp ý, phê bình của cô.
3


Em xin chân thành cảm ơn!

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

Ngay từ những ngày đầu năm 2020, Việt Nam hồ hởi đón chào khách
du lịch quốc tế với sự tự tin và quyết tâm tạo nên những dấu mốc ấn
tượng trong năm cuối cùng thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội
5 năm 2016-2020. Ngành Du lịch kỳ vọng sẽ đón tiếp khoảng 20 triệu
lượt khách quốc tế trong năm. Lần đầu tiên Việt Nam đón lượng khách
quốc tế kỷ lục trong tháng 1/2020 với hai triệu lượt khách . Tuy nhiên đến
cuối tháng Hai, dịch Covid-19 bùng phát trên thế giới đã ngay lập tức ảnh
hưởng tiêu cực đến hoạt động du lịch. Trước những khó khăn, thách thức,
du lịch Việt Nam cần nỗ lực để chủ động thích ứng, phát huy nội lực và
khơi phục hoạt động trong tình hình mới.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu chi tiết về thực trạng những ảnh hưởng tiêu cực mà đại
dịch Covid-19 tác động đến ngành Du lịch Việt Nam. Qua đó đưa ra
những giải pháp đề xuất cá nhân nhằm đóng góp vào cơng cuộc chống
dịch đi đôi với phát triển kinh tế.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ bản lý luận về du lịch và đại dịch Covid-19.
- Nghiên cứu chi tiết các tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19 đối
với ngành Du lịch Việt Nam.
- Những thách thức đặt ra cho ngành Du lịch khi đứng trước đại dịch và
những thời cơ trong thách thức.
- Đề xuất giải pháp ứng phó.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến ngành Du lịch Việt Nam
4.2.Phạm vi nghiên cứu
- Thời gian: Từ năm 2020 đến nay
4



5.
6.

Không gian: Tại Việt Nam
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp thu thập và xử lý thơng tin
Phương pháp phân tích tổng hợp
Phương pháp thu thập số liệu
Bố cục niên luận

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, tiểu luận gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận
Chương 2: Thực trạng tác động của đại dịch Covid-19 đến ngành Du lịch
Việt Nam
Chương 3: Đề xuất giải pháp

5


CHƯƠNG I.
CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Khái niệm
1.1.1. Khái niệm du lịch

Ngày nay, du lịch đã trở thành một hiện tượng kinh tế xã hội phổ biến
không chỉ ở các nước phát triển mà còn ở các nước đang phát triển, trong đó có
Việt Nam. Tuy nhiên, cho đến nay, khơng chỉ ở nước ta, nhận thức về nội dung
du lịch vẫn chưa thống nhất. Do hoàn cảnh khác nhau, dưới mỗi góc độ nghiên
cứu khác nhau, mỗi người có một cách hiểu về du lịch khác nhau. Do vậy có
bao nhiêu tác giả nghiên cứu về du lịch thì có bấy nhiêu định nghĩa.

Kaspar cho rằng du lịch không chỉ là hiện tượng di chuyển của cư dân mà
phải là tất cả những gì có liên quan đến sự di chuyển đó. Chúng ta cũng thấy ý
tưởng này trong quan điểm của Hienziker và Kraff “Du lịch là tổng hợp các mối
quan hệ và hiện tượng bắt nguồn từ các cuộc hành trình và lưu trú tạm thời của
các cá nhân tại những nơi không phải là nơi ở và nơi làm việc thường xuyên của
họ”. (Về sau định nghĩa này được hiệp hội các chuyên gia khoa học về du lịch
thừa nhận) (9)
Theo các nhà kinh tế, du lịch không chỉ là một hiện tượng xã hội đơn
thuần mà nó phải gắn chặt với hoạt động kinh tế. Nhà kinh tế học PicaraEdmod đưa ra định nghĩa: “Du lịch là việc tổng hoà việc tổ chức và chức năng
của nó khơng chỉ về phương diện khách vãng lai mà chính về phương diện giá
trị do khách chỉ ra và của những khách vãng lai mang đến với một túi tiền đầy,
tiêu dùng trực tiếp hoặc gián tiếp cho các chi phí của họ nhằm thoả mãn nhu cầu
hiểu biết và giải trí.” (9)
Khác với quan điểm trên, các học giả biên soạn bách khoa toàn thư Việt
Nam đã tách hai nội dung cơ bản của du lịch thành hai phần riêng biệt. Theo các
chuyên gia này, nghĩa thứ nhất của từ này là “Một dạng nghỉ dưỡng sức tham
6


quan tích cực của con người ngồi nơi cư trú với mục đích: nghỉ ngơi, giải trí,
xem danh lam thắng cảnh…”. Theo định nghĩa thứ hai, du lịch được coi là “Một
ngành kinh doanh tổng hợp có hiệu quả cao về nhiều mặt nâng cao hiểu biết về
thiên nhiên, truyền thơng lịch sử và văn hố dân tộc, từ đó góp phần làm tăng
thêm tình u đất nước, đối với người nước ngồi là tình hữu nghị với dân tộc
mình, về mặt kinh tế, du lịch là lĩnh vực kinh doanh mang lại hiệu quả rất lớn;
có thể coi là hình thức xuất khẩu hàng hố và dịch vụ tại chỗ”. (9)
Để tránh sự hiểu lầm và không đầy đủ về du lịch, chúng ta tách du lịch
thành hai phần để định nghĩa nó. Du lịch có thể được hiểu là:
- Sự di chuyển và lưu trú qua đêm tạm thời trong thời gian rảnh rỗi của
cá nhân hay tập thể ngồi nơi cư trú nhằm mục đích phục hồi sức

khoẻ, nâng cao tại chỗ nhận thức về thế giới xung quanh, có hoặc
khơng kèm theo việc tiêu thụ một số giá trị tự nhiên, kinh tế, văn hoá
và dịch vụ của các cơ sở chuyên cung ứng.
- Một lĩnh vực kinh doanh các dịch vụ nhằm thoả mãn nhu cầu nảy sinh
trong quá trình di chuyển và lưu trú qua đêm tạm thời trong thời gian
rảnh rỗi của cá nhân hay tập thể ngoài nơi cư trú với mục đích phục
hồi sức khoẻ, nâng cao nhận thức tại chỗ về thế giới xung quanh.
1.1.2. Khái niệm Đại dịch Covid-19

Đại dịch COVID-19, còn được gọi là đại dịch coronavirus, là một đại
dịch bệnh truyền nhiễm với tác nhân là virus SARS-CoV-2, đang diễn ra trên
phạm vi toàn cầu. Khởi nguồn vào cuối tháng 12 năm 2019 với tâm dịch đầu
tiên được ghi nhận tại thành phố Vũ Hán thuộc miền Trung Trung Quốc, bắt
nguồn từ một nhóm người mắc viêm phổi không rõ nguyên nhân. Giới chức y
tế địa phương xác nhận rằng trước đó họ đã từng tiếp xúc, chủ yếu với
những thương nhân buôn bán và làm việc tại chợ bán buôn hải sản Hoa Nam.
Các nhà khoa học Trung Quốc đã tiến hành nghiên cứu và phân lập được một
chủng coronavirus mới, được Tổ chức Y tế Thế giới lúc đó tạm thời gọi là 20197


nCoV, có trình tự gen giống với SARS-CoV trước đây với mức tương đồng lên
tới 79,5%. (11)
Các ca nghi nhiễm đầu tiên ở Vũ Hán được báo cáo vào ngày 31 tháng 12
năm 2019. Trường hợp tử vong do SARS-CoV-2 đầu tiên xảy ra ở Vũ Hán vào
ngày 9 tháng 1 năm 2020. Các ca nhiễm virus đầu tiên được xác nhận bên ngoài
Trung Quốc bao gồm hai người phụ nữ ở Thái Lan và một người đàn ông
ở Nhật Bản. Sự lây nhiễm virus từ người sang người đã được xác nhận cùng
với tỷ lệ bùng phát dịch tăng nhanh vào giữa tháng 1 năm 2020. Ngày 23 tháng
1 năm 2020, chính phủ Trung Quốc quyết định phong tỏa Vũ Hán, tồn bộ hệ
thống giao thơng cơng cộng và hoạt động xuất - nhập khẩu đều bị tạm ngưng.

Nhiều thông tin cho rằng việc Virus Sars-Cov-2 bắt nguồn từ phịng thí nghiệm
ở Vũ Hán nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có thơng tin chính thức, cũng
có thể dịch từ hoang dã và lây lan ra thành dịch.
Ngày 11 tháng 3 năm 2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ra tuyên bố
gọi “COVID-19” là “Đại dịch toàn cầu”.
Chính phủ các quốc gia trên thế giới đã tiến hành phản ứng đáp trả nhằm
bảo vệ sức khỏe người dân cũng như các nhóm cộng đồng trên tồn cầu, bao
gồm: hạn chế đi lại, phong tỏa kiểm dịch, ban bố tình trạng khẩn cấp, sử
dụng lệnh giới nghiêm, tiến hành cách ly xã hội, hủy bỏ các sự kiện đơng người,
đóng cửa trường học và những cơ sở dịch vụ, kinh doanh ít quan trọng, khuyến
khích người dân tự nâng cao ý thức phòng bệnh, đeo khẩu trang, hạn chế ra
ngồi khi khơng cần thiết, đồng thời chuyển đổi mơ hình hoạt động kinh doanh,
học tập, làm việc từ truyền thống sang trực tuyến. Một số ví dụ tiêu biểu có thể
kể đến như: phong tỏa để kiểm dịch toàn bộ tại Ý và tỉnh Hồ Bắc của Trung
Quốc; các biện pháp giới nghiêm khác nhau ở Trung Quốc và Hàn Quốc;
phương pháp sàng lọc tại các sân bay và nhà ga; hạn chế hoặc hủy bỏ các hoạt
động du lịch tới những khu vực, vùng, quốc gia có nguy cơ nhiễm dịch bệnh ở
mức cao. Ngoài ra, các trường học cũng đã phải đóng cửa trên tồn quốc hoặc ở
8


một số vùng tại hơn 160 quốc gia, ảnh hưởng đến 87% học sinh, sinh viên trên
tồn thế giới, tính đến ngày 28 tháng 3 năm 2020.
Những ảnh hưởng trên toàn thế giới của đại dịch COVID-19 hiện nay bao
gồm: thiệt hại sinh mạng con người, sự bất ổn về kinh tế và xã hội, tình
trạng bài ngoại và phân biệt chủng tộc đối với người gốc Trung Quốc và Đông
Á, việc truyền bá thông tin sai lệch trực tuyến và thuyết âm mưu về virus. (11)
1.2. Mối liên hệ giữa du lịch và đại dịch Covid-19

Du lịch là một trong những ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất do lượng

khách du lịch từ Trung Quốc đại lục giảm mạnh. Hậu quả là nhiều hãng hàng
không như British Airways, China Eastern và Qantas đã hủy các chuyến bay do
nhu cầu đi lại thấp, thậm chí hãng hàng khơng khu vực Anh Flybe phải phá sản.
Khi cả thế giới đang sống trong một không gian mở, hệ thống kết nối các lục địa
phát triển giúp các đường biên gần như được xóa nhịa, thúc đẩy nhu cầu du lịch
thì bỗng chốc bị ngắt quãng bởi các lệnh đóng cửa cửa biên giới, giãn cách xã
hội để ngăn chặn sự lây lan của virus SARS-CoV-2 gây đại dịch Covid-19- đại
dịch lớn chưa từng có trong lịch sử lồi người. (5)
Đại dịch Covid-19 đã khiến tăng trưởng của ngành du lịch thế giới bị kéo
lùi về mức độ của năm 1990 với lượng du khách sụt giảm tới 72% chỉ tính trong
10 tháng đầu năm 2020. (8)
Tổng thư ký UNWTO (Tổ chức Du lịch Thế giới) Zurab Pololikashvili
nói: “Kể từ khi bắt đầu cuộc khủng hoảng này, UNWTO đã cung cấp cho các
chính phủ và các doanh nghiệp các số liệu chân thực cho thấy tác động chưa
từng có của đại dịch Covid-19 với ngành du lịch toàn cầu.. Rõ ràng rằng, du lịch
là một trong những lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi cuộc khủng hoảng
chưa từng có tiền lệ này”. (10)

9


Chương II.
THỰC TRẠNG TÁC ĐỘNG CỦA ĐẠI DỊCH COVID-19 ĐẾN
NGÀNH DU LỊCH VIỆT NAM
2.1. Tình hình Đại dịch Covid-19 ở Việt Nam
2.1.1. Tổng quan
Quyết liệt, mạnh mẽ, thần tốc, chống dịch như chống giặc,… là những
cụm từ được dùng nhiều nhất khi nói về cách đối phó và chiến thắng dịch
Covid-19 của Việt Nam hơn một năm qua. Tình hình dịch Covid-19 tại Việt
Nam đến nay chia làm 4 giai đoạn:

- Giai đoạn thứ nhất gồm 2 đợt dịch:
o Đợt 1: từ 22/1/2020 đến 5/3/2020: Có 16 ca mắc (8 ca nhập
cảnh và 8 ca trong cộng đồng), các ca mắc chủ yếu là người trở
về từ thành phố Vũ Hán (Trung Quốc)
o Đợt 2: từ 6/3/2020 đến 22/7/2020: Có 399 ca mắc, trong đó có
98 ca trong cộng đồng.
Sau giai đoạn 1, có 99 ngày Việt Nam khơng phát hiện ca mắc trong
cộng đồng.
- Giai đoạn thứ hai: từ ngày 23/7/2020 đến ngày 1/12/2020 với 388 ca
mắc (35 ca tử vong) chủ yếu tại Đà Nẵng và 14 tỉnh, thành phố khác,
hầu hết các ca mắc đều có yếu tố dịch tễ liên quan đến Đà Nẵng. Ca
bệnh chỉ điểm là một bệnh nhân của Bệnh viện C Đà Nẵng, chưa rõ
nguồn lây.
Sau giai đoạn 2, có 55 ngày Việt Nam không phát hiện ca mắc trong
cộng đồng.
- Giai đoạn thứ ba: từ ngày 25/1/2021 đến ngày 25/3/2021 với 910 ca
mắc (0 ca tử vong) có liên quan đến đợt dịch này chủ yếu tại Hải
Dương (726 ca, chiếm 80% tổng số ca bệnh). Dịch bùng phát tại Hải

10


Dương từ một người xuất khẩu lao động được phát hiện dương tính
khi nhập cảnh Nhật Bản, cũng chưa rõ nguồn lây.
- Giai đoạn thứ tư: từ ngày 27/4/2021 đến nay: Việt Nam bước vào đợt
dịch thứ tư được hơn 1 tháng nay với hơn 3000 ca nhiễm, ghi nhận 10
ca tử vong. Đợt dịch đang diễn ra, lây lan ở nhiều tỉnh thành, với tốc
độ mạnh hơn, phạm vi rộng hơn, đỉnh dịch có vẻ dài hơn và tấn công
nhiều bệnh viện hơn, chủng vi rút lây lan nhanh hơn. (11)
Song, cho đến nay Việt Nam vẫn được thế giới đánh giá là một trong

những quốc gia chống dịch tốt nhất vừa kiềm chế dịch lây lan, vừa duy trì hoạt
động sản xuất kinh tế. Trong suốt 18 tháng qua, trải qua 3 đợt bùng phát dịch
bệnh, chính phủ Việt Nam đã đề cao cách tiếp cận mang tính chủ động lớn trong
ứng phó virus lây lan trong cộng đồng, ưu tiên xử lý ở các cấp độ tiếp xúc chứ
không chỉ chú ý riêng tới các triệu chứng bệnh.
Trong đợt lây nhiễm mới nhất, Việt Nam cũng áp dụng loạt các biện pháp
nhằm đảm bảo giãn cách xã hội, hạn chế di chuyển từng bước. Dù có những tác
động của những biện pháp này tới đời sống thường nhật ở Việt Nam. The Asia
Foundation (Quỹ Châu Á) nhận định: “sự bình tĩnh và trật tự của hệ thống mang
lại sự tự tin”.
2.1.2. Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến Việt Nam
2.1.2.1. Kinh tế
Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, kinh tế Việt Nam chịu ảnh hưởng rất
lớn bởi sự bùng phát của đại dịch COVID-19. Giống như hầu hết nền kinh tế
trên thế giới, ở Việt Nam, các ngành công nghiệp tư nhân bị thiếu hụt nguồn
nguyên liệu cung ứng và đối mặt với nguy cơ dừng sản xuất. Dịch COVID-19
còn ảnh hưởng đến nhiều ngành kinh tế bao gồm hàng hải, hậu cần hay các lĩnh
vực phân phối, bán lẻ trong nước. Nhiều doanh nghiệp, các hộ kinh doanh gặp
khó khăn.

11


Cục Hàng khơng ước tính doanh thu hàng khơng thiệt hại khoảng 25.000
tỷ đồng; ngành hàng khơng rơi vào tình trạng “xấu nhất” trong lịch sử 60 năm
phát triển, toàn bộ các đường bay bị tạm ngừng. Cục Thuế Hà Nội cho biết
trong hai tháng đầu năm có hơn 2.600 hộ kinh doanh giải thể và 6.400 hộ kinh
doanh nghỉ kinh doanh, ngân sách Nhà nước thất thu từ 4.200 đến 16.600 tỷ
đồng. Công nghiệp du lịch–nghỉ dưỡng và liên vận thiệt hại doanh thu do chính
sách cách ly xã hội, lượt du khách quốc tế trong 3 tháng đầu năm đạt 3,7 triệu

người và giảm 18,1% so với cùng kỳ năm 2019, thị trường du lịch trong nước
và quốc tế gần như “đóng băng” hồn tồn. Cục Quản lý nhà và thị trường bất
động sản thuộc Bộ Xây dựng cho biết giá bán căn hộ chung cư tăng so với cùng
kỳ năm trước (Hà Nội tăng 1,02%, thành phố Hồ Chí Minh tăng 3,5%), giá bán
nhà riêng lẻ tăng (Hà Nội tăng 3,82%, thành phố Hồ Chí Minh tăng 8,36%);
trong khi giá thuê mặt bằng kinh doanh giảm 10-30%, doanh nghiệp bất động
sản cắt giảm 50% nhân sự so với thời điểm trước đại dịch, 80% sàn bất động
sản toàn quốc tạm dừng hoạt động. (4)
2.1.2.2. Xã hội
Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, xã hội Việt Nam chịu ảnh hưởng rất
lớn bởi sự bùng phát của đại dịch COVID-19.
Một số trường đã quyết định kéo dài thời gian nghỉ Tết Canh Tý đến hết
9/2/2020. Ngày 6/2/2020, dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Phùng Xn Nhạ, Ban
Chỉ đạo phịng, chống dịch bệnh của Bộ Giáo dục và Đào Tạo đã họp và thống
nhất đề nghị Chủ tịch UBND các tỉnh/thành phố căn cứ tình hình thực tế kéo dài
thời gian nghỉ học của học sinh thêm một tuần. Ngày 31/3/2020, Bộ Giáo dục
và Đào tạo ban hành công văn hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học
học kỳ II năm học 2019-2020 đối với cấp THCS, THPT. Vì dịch bệnh, giải
đấu V. League (2020) bị trì hỗn, trận bóng đá Siêu cúp quốc gia 2020 giữa TP.
HCM và Hà Nội phải diễn ra trên sân thi đấu khơng khán giả để đề phịng dịch
lây lan, và Cuộc đua Công thức 1 (F1) tại Hà Nội cũng bị hoãn. Do ảnh hưởng
12


của dịch khiến các hoạt động xem phim trực tiếp tại rạp bị tạm dừng hoạt động.
Nhiều chương trình truyền hình bị ngưng trệ, hỗn phát sóng. Những chương
trình có đông khán giả đến trường quay cũng phải thay đổi mơ hình sản xuất.
Thay vào đó là các kênh truyền thơng trực tuyến như truyền hình, mạng bị thúc
đẩy. Tại Việt Nam, đại dịch COVID-19 đã trở thành đề tài sáng tác cho một số
tác phẩm. Một bài hát pop của Việt Nam có tên “Ghen Cơ Vy”, là một bản làm

lại của bài hát “Ghen” năm 2017, đã lan truyền trên mạng trong bối cảnh dịch
virus corona đang hoành hành trên thế giới. Với mục đích nâng cao ý thức của
cộng đồng, nhiều địa phương đã tổ chức phong trào vẽ tranh cổ động phòng
chống dịch COVID-19.
Kỳ thị là một trong những vấn đề xã hội diễn ra trong bối cảnh đại dịch
COVID-19 ở Việt Nam. Tùy giai đoạn dịch, các đối tượng bị chú ý kì thị là
khác nhau, bao gồm: người Trung Quốc, du khách nước ngoài, hay cả người
trong nước từ những nơi có dịch. Việc đăng tin giả liên quan đến dịch COVID19 cũng diễn ra, và nhiều trường hợp đã bị xử phạt. Dù chính quyền đã đưa ra
những biện pháp bắt buộc, vẫn có những trường hợp cố tình trốn tránh cách ly.
Một số trường hợp “trốn tránh cách ly, khai báo không trung thực đã gây hậu
quả nghiêm trọng, lây lan cho nhiều người khác”. Nhiều trường hợp trục lợi và
lừa đảo đã diễn ra. Một số trường hợp liên quan đến khẩu trang không rõ nguồn
gốc bị sản xuất, lưu trữ, buôn bán trái phép đã bị phát hiện, ngăn chặn và xử
phạt kịp thời và một số trường hợp khác sai phạm trong việc sản xuất, vận
chuyển trái phép ra nước ngoài, bao gồm cả các trường hợp thu gom, buôn bán
khẩu trang bị vứt đi hay khẩu trang đã qua sử dụng. (11)
2.2. Tác động của Covid-19 đến ngành Du lịch Việt Nam
Sự bùng nổ mạnh mẽ của dịch COVID-19 đã tạo nên làn sóng cách ly xã
hội và hạn chế di chuyển ở hầu hết các quốc gia trên thế giới. Xu hướng này
khiến cho thị trường du lịch và khách sạn gần như rơi vào trạng thái ngủ đông
trong suốt nửa đầu năm 2020. Sau nhiều năm liên tục đạt tốc độ tăng trưởng du
13


lịch ấn tượng, Việt Nam lần đầu tiên ghi nhận sự sụt giảm về lượng khách du
lịch quốc tế và nội địa trong sáu tháng đầu năm 2020 với mức giảm lần lượt là
56% và 50% so với cùng kỳ năm trước. Việt Nam tạm dừng các chuyến bay
quốc tế kể từ cuối tháng 3, vì vậy lượng khách quốc tế đến giảm mạnh gần 99%
chỉ trong quý 2. (3)
Từ tháng Ba đến hết năm 2020, Việt Nam không mở cửa du lịch quốc tế,

ngành Du lịch đối mặt với những khó khăn chưa từng xảy ra trước đó. Số lượt
khách quốc tế đến Việt Nam cả năm 2020 chỉ đạt 3,8 triệu lượt người, giảm
78,7% so với năm trước, trong đó hơn 96% là khách quốc tế đến trong quý
I/2020; từ quý II đến nay chủ yếu là các chuyên gia, lao động kỹ thuật nước
ngoài làm việc tại các dự án ở Việt Nam. Ở trong nước, mặc dù dịch Covid-19
nhanh chóng được kiểm sốt tốt, du lịch nội địa vẫn hoạt động nhưng liên tục bị
gián đoạn bởi các đợt giãn cách xã hội khi dịch bùng phát. Các doanh nghiệp
ngành Du lịch, lữ hành điêu đứng, nhiều doanh nghiệp ngừng hoạt động; các
khách sạn phải đóng cửa. Hoạt động du lịch bị đình trệ đã dẫn tới doanh thu du
lịch lữ hành năm 2020 ước tính chỉ đạt 17,9 nghìn tỷ đồng, giảm 59,5% so với
năm trước. Nhiều địa phương có doanh thu du lịch lữ hành năm 2020 giảm
mạnh như: Khánh Hòa giảm 85,1%; Quảng Nam giảm 78,7%; thành phố Hồ
Chí Minh giảm 76,7%; Đà Nẵng giảm 73,3%; Bà Rịa – Vũng Tàu giảm 64,3%;
Bình Dương giảm 60,1%; Quảng Bình giảm 58,2%; Cần Thơ giảm 55,3%; Hà
Nội giảm 48,4%; Bình Định giảm 40,1%. Doanh thu dịch vụ lưu trú, ăn uống
năm nay ước tính cũng chỉ đạt 510,4 nghìn tỷ đồng, giảm 13% so với năm
trước. (3)
2.2.1. Lượng khách quốc tế sụt giảm
Biểu đồ 2.1. Lượng khách quốc tế đến Việt Nam giai đoạn 2016-2020
(Nguồn: Tổng cục thống kê)

14


Trong 3 tháng đầu năm, khách đến từ châu Á đạt 2.674,4 nghìn lượt
người - chiếm 72,5% tổng số khách quốc tế đến Việt Nam, giảm 21,1% so với
cùng kỳ năm trước. Trong đó, khách đến từ hầu hết các thị trường chính đều
giảm mạnh: Trung Quốc đạt 871,8 nghìn lượt người - giảm 31,9% so với cùng
kỳ năm trước; Hàn Quốc: 819,1 nghìn lượt người - giảm 26,1%; Nhật Bản:
200,3 nghìn lượt người - giảm 14,1%; Đài Loan: 192,2 nghìn lượt người - giảm

7,2%; Malaysia: 116,2 nghìn lượt người - giảm 19,1%. Bên cạnh đó, một số
quốc gia và vùng lãnh thổ có số khách đến Việt Nam vẫn tăng trong quý I như
Thái Lan: 125,7 nghìn lượt người - tăng 0,9% so với cùng kỳ năm trước; Campu-chia đạt 120,4 nghìn lượt người - tăng 254,3%; Lào đạt 36,8 nghìn lượt
người - tăng 38,5%. (6)
Khách đến từ châu Âu trong q I ước tính đạt 664,3 nghìn lượt người giảm 3,1% so với cùng kỳ năm trước, trong đó khách đến từ Vương quốc
Anh đạt 81,4 nghìn lượt người - giảm 9,4%; Pháp 74,5 nghìn lượt người - giảm
14,7%; Đức 61,5 nghìn lượt người - giảm 14,9%; riêng khách đến từ Liên bang
Nga tăng 13,6% với 245 nghìn lượt người. Khách đến từ châu Mỹ ước tính đạt
234 nghìn lượt người - giảm 20,2% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu là khách
đến từ Hoa Kỳ, đạt 172,7 nghìn lượt người - giảm 21,4%. Khách đến từ châu Úc
đạt 102,2 nghìn lượt người - giảm 14,4%, trong đó khách đến từ Australia đạt
92,2 nghìn lượt người - giảm 15%. Khách đến từ châu Phi đạt 11,9 nghìn lượt
người - tăng 2% so với cùng kỳ năm 2019. (6)
2.2.2. Các cơ sở lưu trú phải đóng cửa, nhân viên ngành du lịch thất nghiệp
Do diễn biến phức tạp, ảnh hưởng của dịch Covid 19 không chỉ tác động
trực tiếp lên số lượng khách đi du lịch mà còn tác động đến các cơ sở lưu trú.
Công suất hoạt động các cơ sở lưu trú giai đoạn này chỉ đạt 20 - 30% so với
cùng kỳ năm ngoái. Số lượng khách hủy phòng tại các cơ sở lưu trú tại Hà Nội
là hơn 80.613 lượt, số ngày bị hủy phòng khoảng 57.652 ngày. Dịch bệnh bùng
phát khiến nhiều kế hoạch du lịch bị trì hỗn và ngành kinh doanh khách sạn vì
15


thế gặp nhiều khó khăn hơn. Doanh thu trên mỗi phòng (RevPAR) trong nửa
đầu năm tại thị trường Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh lần lượt giảm khoảng 56%
và 64% so với cùng kỳ năm 2019. Doanh thu trên mỗi phòng (RevPAR) cho cả
Việt Nam trong cùng kỳ cũng ghi nhận mức giảm tương tự khoảng 55%. Cơng
suất phịng giảm sút nghiêm trọng trong tháng 4, giai đoạn diễn ra cách ly toàn
xã hội, và bắt đầu được cải thiện trong tháng 5 và tháng 6 nhờ vào lượng khách
nội địa du lịch trở lại.


Biểu đồ 2.2.Tình hình hoạt động thị trường khách sạn 4-5 sao,VN,
6T/2020
(Nguồn: STR, CBRE Việt Nam, Q2/2020)
Các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ lưu trú và ăn uống, du lich, lữ hành
cũng điêu đứng trước dịch Covid-19. Trong 9 tháng, số doanh nghiệp tạm
ngừng kinh doanh có thời hạn ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống là 2.414 doanh
nghiệp, tăng 120,3% so với cùng kỳ năm trước; ngành dịch vụ việc làm, du lịch
và các dịch vụ hỗ trợ khác là 2.320 doanh nghiệp, tăng 109,4%. Số doanh
nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống là 650 doanh
nghiệp; dịch vụ việc làm, du lịch, và các dịch vụ hỗ trợ khác là 646 doanh
nghiệp. Cũng trong năm 2020 có 201 cơng ty lữ hành xin cấp mới giấy phép
nhưng có tới 338 cơng ty xin thu hồi giấy phép. Các công ty lữ hành quốc tế
chuyển hết sang kinh doanh lữ hành nội địa. 26.721 hướng dẫn viên, với 16.965
cũng chuyển sang hướng dẫn nội địa hoặc chuyển nghề. Hơn 30.000 cơ sở lưu
trú với 650.000 phòng trên cả nước nhưng cơng suất phịng chỉ đạt 20 - 25% ở
các tỉnh, thành phố; một số địa bàn du lịch trọng điểm, nhiều khách sạn buộc
phải đóng cửa hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng vì khơng cầm cự nổi. (1)

16


2.2.3. Doanh thu từ ngành Du lịch sụt giảm
Theo Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện,
năm 2020, du lịch Việt Nam thất thu 23 tỷ USD vì COVID-19. Năm 2019 Việt
Nam đón 18 triệu lượt khách quốc tế, tăng 2.3 lần so với 2015; khách nội địa đạt
800 triệu, tăng 1.3 lần so với năm 2015. Tổng thu du lịch đạt 36 tỷ USD, đóng
góp cho GDP đạt 9.2%. Về lưu trú, năm 2019 có 30.000 cơ sở lưu trú, tăng 1,4
lần. Năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam tăng 12 bậc so với 2015. Du lịch
Việt Nam đạt nhiều giải thưởng du lịch quốc tế, vươn lên đứng thứ 4 khu vực và

tốp 10 nước phát triển du lịch nhanh nhất châu Á. (7)
Tuy nhiên, năm 2020, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, du lịch Việt
Nam thất thu 23 tỷ USD, giảm 80% khách quốc tế, du lịch nội địa giảm 50%.

Bảng 2.3. Tổng thu Du lịch Việt Nam quý I năm 2019 và 2020
(Nguồn: Tổng cục Du lịch)
Theo thông tin từ Sở Du lịch Hà Nội, khách du lịch đến Hà Nội trong quý
I năm 2020 đạt 3,85 triệu lượt, giảm 47,2% so với cùng kỳ năm trước. Khách
quốc tế đạt khoảng 956.000 lượt, giảm 43,9% so với cùng kỳ. Con số này với
khách nội địa là 2,89 triệu lượt, giảm 48,2% so với cùng kỳ. Tổng thu từ khách
du lịch trong quý I/2020 đạt gần 15.700 tỷ đồng, giảm khoảng 9.900 tỷ đồng so
với cùng kỳ.
Hà Nội không phải địa phương duy nhất chịu thiệt hại nặng nề từ Covid19. Trong quý I năm 2020, doanh thu du lịch lữ hành của TP.HCM ước
đạt 4.500 tỷ đồng, giảm 39,9% so với cùng kỳ năm trước. Cục Thống kê
TP.HCM đánh giá Du lịch là một trong những ngành chịu tổn thất nặng nề từ
dịch Covid-19.

17


2.3. Thời cơ trong thách thức
Những khó khăn chồng chất đã buộc ngành Du lịch phải chuyển hướng
tập trung khai thác và phát triển du lịch nội địa, nhờ đó trở thành giải pháp cứu
cánh cho doanh nghiệp lữ hành tồn tại trong giai đoạn dịch bệnh. Ngành Du lịch
đã 2 lần phát động Chương trình kích cầu du lịch nội địa; lần thứ nhất vào tháng
5/2020 với chủ đề “Người Việt Nam đi du lịch Việt Nam và lần thứ hai vào
tháng 9/2020 với chủ đề “Du lịch Việt Nam an tồn, hấp dẫn”. Chương trình
kích cầu du lịch nhận được sự hưởng ứng tích cực của các địa phương, doanh
nghiệp và người dân. Việc kích cầu du lịch nội địa đã tạo ra xu hướng chuyển
dịch mới, lan tỏa cảm hứng khám phá Việt Nam an toàn và hấp dẫn, đem lại

những đóng góp thiết thực cho quá trình khơi phục kinh tế : Nhiều khách du lịch
trong nước lần đầu tiên được trải nghiệm, khám phá các điểm du lịch hàng đầu
và nhiều địa điểm chưa được biết đến của Việt Nam chỉ với mức chi phí trung
bình khá; các cơ sở vui chơi giải trí, các hoạt động mua sắm đều được kích hoạt;
các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành hoạt động trở lại, từ đó giải quyết công ăn
việc làm cho một lượng nhất định người lao động… Mặc dù sự hồi sinh của du
lịch trong nước có thể chưa đủ để thúc đẩy hoạt động của tồn bộ ngành du lịch
nhưng nó có thể giữ chân các doanh nghiệp nhỏ hoạt động và kích thích nền
kinh tế địa phương, làm giảm tác động tiêu cực của dịch bệnh tới nền kinh tế
nói chung cho đến khi du lịch quốc tế hoạt động trở lại.

Chương III.
ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP
Qua phân tích cũng như tham khảo tài liệu của các cá nhân, các tổ chức
nghiên cứu trong và ngoài nước, em đề xuất một số giải pháp cho ngành du lịch
như sau:

18


1. Hiện nay với tình hình dịch bệnh trên Thế giới và Việt Nam đang diễn
biến phức tạp, bên cạnh đó, sự bất ổn về tình hình chính trị, xã hội ở
một số quốc gia đã và đang tác động trực tiếp đến quyết định chính
của du khách trong việc đi du lịch của mình, và điểm đến du lịch an
toàn và thân thiện sẽ là hành vi, sự lựa chọn hàng đầu của du khách
khi dịch bệnh được kiểm soát và mọi hoạt động sinh hoạt trở lại trong
trạng thái bình thường mới. Đối với các quốc gia quản lý về du lịch,
các địa phương ở cơ sở, cũng như các đơn vị cung cấp các dịch vụ du
lịch của điểm đến cần áp dụng nhiều biện pháp để đảm bảo an toàn,
đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh dịch tễ cho tất cả các hoạt động sản xuất,

kinh doanh, hoạt động dịch vụ của các khách sạn, nhà hàng, quán bar,
phương tiện vận chuyển… Cần được chú trọng trước tiên.
2. Covid-19 được dự báo sẽ chưa thể kết thúc sớm. Điều này đồng nghĩa
với việc khách du lịch cần biết thơng tin chi tiết về hệ thống chăm sóc
sức khỏe của điểm đến và các gói bảo hiểm du lịch ngồi những thơng
tin về điểm đến, dịch vụ…Những thơng tin như vậy sẽ giúp khách du
lịch giảm bớt lo lắng và yên tâm để thực hiện những chuyến đi của
mình.
3. Các cơng ty du lịch cần phải đồng lịng liên kết với hàng không, vận
tải, khách sạn, nhà hàng... để xây dựng những gói kích cầu du lịch
nhằm giúp cho du lịch hồi phục nhanh sau giai đoạn khủng hoảng.
4. Bốn là, tăng cường xúc tiến, quảng bá, phát triển các sản phẩm mới để
thu hút khách du lịch quốc tế, nhất là khách du lịch từ các vùng không
chịu ảnh hưởng bởi dịch bệnh, đồng thời tập trung phát triển mạnh du
lịch nội địa ở các vùng, miền của đất nước.
5. Nhà nước cần có những chính sách miễn giảm thuế cho các doanh
nghiệp trong ngành Du lịch như miễn thuế giá trị gia tăng cho tiêu
dùng du lịch và các doanh nghiệp du lịch, giảm chi phí mơi trường cho
các doanh nghiệp du lịch, giảm thuế khốn đối với các hộ kinh doanh
du lịch cá thể, áp dụng mức giá điện theo đơn giá điện sản xuất cho
19


các cơ sở kinh doanh nhà hàng, dịch vụ lưu trú du lịch thay vì áp dụng
mức giá dịch vụ…
6. Hiện nay, việc hạn chế đi lại, xuất cảnh quốc tế ở các quốc gia trên thế
giới và Việt Nam để đảm bảo an toàn do Covid-19 gây ra, đặc biệt
được siết chặt. Với ý tưởng dùng hộ chiếu vaccine nhằm xác định
được tình trạng sức khỏe của du khách đáp ứng các yêu cầu về sức
khỏe du khách khi đi du lịch tại nước sở tại, của điểm đến là yếu tố bắt

buộc. Nhưng ý tưởng trên đang có nhiều phản ứng trái chiều của cộng
đồng người dân trong việc cấp phép, kiểm tra, quản lý cũng như sự
phân biệt đối xử… Mặc dù xu hướng này tuy chưa khả quan, mới chỉ
dừng lại ở ý tưởng, nhưng vấn đề đặt ra cho các nhà quản lý, nhà cung
cấp sản phẩm, dịch vụ du lịch nắm bắt được thị hiếu của thị trường để
có quyết sách đối phó tối ưu nhất trong việc đón đối tượng khách du
lịch này khi thành hiện thực.

20


KẾT LUẬN
Du lịch Việt Nam trong thời kỳ dịch Covid-19 đã bộc lộ nhiều điểm yếu
và hạn chế cần giải quyết, qua đó cho chúng ta thấy những bài học đắt giá trong
phát triển du lịch. Dịch Covid-19 trên thế giới vẫn diễn biến phức tạp, khó
lường, thời điểm kiểm sốt hồn tồn dịch bệnh trên tồn cầu chưa được xác
định. Trong bối cảnh này cũng như định hướng phát triển những năm tiếp theo,
ngành du lịch Việt Nam cần tập trung vào một số vấn đề như: Cơ cấu lại thị
trường khách du lịch theo hướng bền vững, hiệu quả nhằm vào thị trường khách
chất lượng cao, lưu trú dài ngày, chi tiêu cao; phát triển sản phẩm, dịch vụ mới,
liên kết đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm phù hợp với từng phân
đoạn thị trường; đẩy mạnh hợp tác công tư, liên kết vùng giữa các địa phương,
điểm đến trong hợp tác phát triển du lịch; chuyển đổi số trong phát triển du lịch,
nhất là trong quản lý, kinh doanh, trong nghiên cứu thị trường, trong tiếp thị và
bán sản phẩm du lịch.
Đứng trước những ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19, Chính phủ
Việt Nam càng phát huy tốt vai trị của mình trong công cuộc dập dịch gắn liền
với phát triển kinh tế. Chính phủ Việt Nam bên cạnh giải quyết khủng hoảng đã
có những giải pháp hữu hiệu để vừa kiềm chế dịch lây lan vừa duy trì hoạt động
sản xuất kinh tế, tận dụng tối đa nguồn lao động cũng như các cơ hội để mở

rộng và phát triển kinh tế, trong đó có Du lịch. Do đó, Việt Nam vinh dự được
ghi nhận là một trong những quốc gia chống dịch tốt nhất trên thế giới. Là một
người con Việt Nam, em tự hào về những thành tích chống dịch đất nước đã đạt
được và luôn đặt niềm tin vào Chính phủ. Trên tinh thần tự hào nhưng khơng
chủ quan, Việt Nam đang tiếp tục chiến đấu với đợt dịch thứ tư, quyết tâm chiến
thắng đại dịch.

21


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. CBRE Hotel Insights (2020), Ảnh Hưởng Của Dịch Covid-19 Đến Thị
Trường

Khách

Sạn

Việt

Nam,

17/8/2020,

từ

/>2. Hùng Đạt (2020), Nhìn lại tác động của dịch Covid-19 đối với du lịch
Việt Nam và xu hướng phát triển năm 2021, Tạp chí Con số sự kiện,
17/2/2021, từ />3. ILO (2020), COVID-19 and the tourism sector-2 Jun 2020-VN, 9/4/2020
4. Cấn Văn Lực và nhóm tác giả viện đào tạo và nghiên cứu BIDV - nghiên

cứu - trao đổi (2020), Cập nhật tác động của đại dịch Covid-19 đối với
ngành kinh tế Việt Nam, Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ 27/7/2020.
5. Tâm Lê (2020), Ngành Du lịch khắp nơi chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid19, Tạp chí Sài Gịn tiếp thị số 206.
6. Tổng cục Du lịch. (2020). Tổng thu từ khách du lịch giai đoạn 20002018.
7. Tổng cục Thống kê (2020), Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội quý I/2020;
8. Tổng cục Thống kê (2021), Du lịch 2020 lao đao vì Covid 19
9. Trần Đức Thanh, Nhập mơn khoa học du lịch, NXB Đại học Quốc gia,
2003.
22


10.UNWTO. (2020). Impact assessment of the Covid-19 outbreak on
international tourism, 12/2020
11.

Wikipedia

Tiếng

Việt

(2021),

Đại

dịch

COVID-19,

/>12. VTV24 (2021), Tọa đàm đặc biệt: Tấn công dập dịch, 25/5/2021, từ

/>
23