JUL
TRlfONG OiNH
741
N
h
n
h
l
t
C2
i
'
f
a
c
h
f
g
n
h
d
n
Tl/ONG
v
s
i
a
t
r
i
N H A X U A T B A N V A N HOA DAN TOC
NHUfNG NHAN VAT LjCH SUf
THOI
D I N H L E
T R l / d N G D I N H Tl/CfNG
N H U M G
N H A N
V A T
•
L l C H
•
S l f
THdl DINHLE
(Tdi ban lan thit 3)
Tac pham da dutpc tang Giai thuung cua
Hoi Van nghe dan gian Viet Nam nam
y
i < td-.J • g
>
1
4 )
f
1998.
to!
H ' i
N H A X U A T B A N V A N H O A D A N
H A N O I - 2002
TOC
Anh: TiiOng Vua Dinh Tien Hoeing thd d
din vua Dinh, xci Gia Phtfc/ng, huyen Gia
Viin, tinh Ninh
Binh.
D I N H
T I E N
H O \ \ < ;
1)1?
(»24 - f)7»)
Dinh Bo Linh smh ngay ram thang hai nam
Giap T h a n (924) d t h o n K i m L i i , l a n g D a i H t f u ,
chau D a i H o a n g (nay l a t h o n V a n Bong, xa Gia
P h i f d n g , h u y e n Gia V i l n , t i n h N m h B i n h )
Than
p h u la D i n h Cong TrvL, l a m q u a n T h i i s\i
(2}
Hoan
C h a u (Nghe A n ) ve ddi D u o n g D i n h Nghe, (930937) den t h o i Ngo Q u y e n (939-944) v a n g i i i chile
v u ay.
Cha m a t s6m, D i n h Bo L i n h theo me la D a m
T h i ve que, nu'Ong t h a n vol c h u r u o t la D i n h Du\ 6
chan t r a u . O n g t h U d n g cung n h o m tre chan t r a u be
hoa l a u l a m cd, lap t r a n gia d a n h n h a u , to ro co t a i
chi h u y . B o n t r e thUdng k h o a n h t a y l a m k i e u de
(1) Hien nay d thon Van Bong, xd Gia Phvtdng, huyen Gia
Vien con ddu vet nen nhd cu ndi sinh ra vua Binh goi la
go B6 De, gdn do la den thb vua Dinh vd nui Ky Ldn, ndi
phdt tich cua ho Dinh.
(2) Thit sit: Chile quan diing ddu mot chau.
5
rUdc ong nhu! n g h i ve T h i e n tut, l a i k e t n g h i a "Dao
v i e n " , - b o h n g t f d i c u n g l a n g , c u n g t u d i la
Dinh
( i
D i e n , N g u y i n Bac, L v m Cd, T r i n h T u , coi n h i f r u o t
t h i t . Sau n a y d i d a n h dep cac n d i , ca b o h n g i f d i b a n
t h i e u t h d i n a y deu d i t i e n p h o n g , sau l a Q u a n T i i
t r u cua n h a D i n h .
Luc bay gid t r o n g niidc l o a n lac, sxi goi l a l o a n
T h a p n h i s i l q u a n . N h d t h o n g m i n h , co k h f phach,
l a i co t a i t h a o liidc n e n D i n h Bo L i n h d i l n g cd day
n g h i a , m o n g l a p n g h i e p 16n, d a n q u a n h v u n g theo
ve r a t dong. B i e t l\lc lUdng cua m i n h con mong,
D i n h Bo L i n h sang x i n theo s i i q u a n T r a n
Lam
( T r a n M i n h Cong) d Bo H a i K h a u < ) T h a y D i n h Bo
2
L i n h la n g i i d i k h o i ngo, co c h i k h i , co t a i t h a o lufdc,
l a i la con cua D i n h Cong T r i f , b a n
nhieu an
dong l i e u co
n g h i a v 6 i n h a u d i i d i t h d i Ngo
VUdng
Q u y e n , T r a n L a m m e n t a i , ga con gai cho, D i n h Bo
L i n h cang vQng b\idc t r e n con du"dng b i n h n g h i e p ,
K h o a n g n a m 950, t h a y m i n h t u d i cao, siic lute
co h a n , T r a n L a m giao t o a n bo
binh quyen
cho
£>do Vien: Hoi the ket nghia anh em giiCa LiCu Bi, Quan
Cong vd Trtfpng Phi thdi Tarn Quoc (Trung Quoc) de khoi
ph,uc nhd Han.
.(2) Nay Id Ky Bd, thi xd Thdi Binh, tinh Thdi Binh
6
D i n h Bo L m h . T h a y Bo" H a i K h a u l a v u n g dat r o n g
n h i i n g k h o n g co t h e h i e m yeu de d u n g b i n h , D i n h
Bo L i n h q u y e t d i n h du"a t o a n q u a n d day ve chiem
g i f l Hoa L i i \ c h i e u mo hao kiet, h u n g cxi m o t
( 1
phiidng, chong l a i n h a Ngo va cac sti q u a n khac.
N a m T a n H d i (951), ddi H a u Ngo V i i d n g , N a m
T a n V i i d n g c u n g T h i e n Sach V i f d n g keo q u a n den
Hoa L i i d a n h D i n h Bo L m h , n h i i n g ca h a i deu b i
dai b a i , p h a i r u t q u a n ve Co Loa. L i e n do, D i n h Bo
L i n h d u h a n g diidc s\i q u a n P h a m Bach Ho, ( P h a m
Phong A t ) , d D a n g C h a u ( H ^ n g Yen), thu"a the, ong
keo q u a n den d a n h Do D o n g ( T h a n h Oai, H a Tay),
pha t a n difdc sii q u a n Do C a n h Thac. U y d a n h cua
D i n h Bo L i n h cang l i i n g lay.
Sau k h i T h i e n Sach V i i d n g va N a m T a n Vu"dng
n h a H a u Ngo m a t , con T h i e n Sach V i i d n g l a Ngo
Xu'dng X i n o i n g h i e p , qua suy yeu, p h a i ve dong
g i f l dat B i n h K i e u (thuoc h u y e n T r i e u Sdn, T h a n h
Hoa) . D i n h Bo L i n h t h i i a cd hu"ng b i n h d a n h 16n,
(2>
chi t r o n g m o t n a m dep y e n cac sti quan, du"dc xxing
tung la V a n T h a n g V t f c f n g .
(1) Dong Hoa Lit nay thuoc xa. Gia Hitng, huyen Gia Vien, tinh
Ninh Binh la can cii ban ddu cua nghia quan Dinh Bp Linh
(2) Theo Dai Viet sfi ky tien bi&n thi thuoc Hai HiCng.
7
N a m M a u T h i n (968), V a n T h a n g V t f d n g l e n
ngoi
Hoang
De,
hieu
la
Dai
Thang
Minh
H o a n g De, d a t q u o c h i e u l a D a i Co V i e t (nvfdc
V i e t t o 16n), d o n g d o d H o a
dien, dat
ican,
H
trieu nghi,
chedo
gdn
du".
"dinh
tram
Lu*
( 1
i d l i n g cung
quan,
dat
sau
N t f d c N a m t a dtfcfc c h i n h
t h o n g ke t i f day.
N a m 969, v u a D i n h p h o n g cho con t r i i d n g D i n h
Lien la N a m Viet Viidng.
N a m C a n h N g o ( 9 7 0 ) , ong d a t n i e n h i e u la
T h a i B i n h , cho due t i e n d o n g "Thdi Binh" l a dong
t i e n xu"a n h a t cua niidc ta. C u n g t r o n g n a m nay,
ong lap n a m H o a n g h a u l a : D a n G i a , T r i n h M i n h ,
K i e u Quoc, Co Quoc, Ca O n g . Theo cac Sri gia va
cac n h a nho p h o n g k i e n t h i day l a cho k e m cua vua
t o i n h a D i n h , l a "khcti ra moi loan sau nay,
nham
le nghia loan phep luan
thubng".
N a m 9 7 1 , v u a D i n h b a t d a u d i n h t h i i bac p h a m
t r a t cho cac q u a n v a n vo va t a n g dao: N g u y e n Bac
l a m D i n h Quoc Cong, L u i i Cd l a m D o H o phu. si sU,
Le H o a n l a m T h a p Dao Tu"6ng q u a n , T a n g t h o n g
Ngo C h a n L t f u l a K h u o n g V i e t D a i su*, T r i i d n g M a
N i l a m T a n g luc Dao si, D a n g H u y e n Q u a n g l a m
Sung Chan uy nghi.
< ) Nay la xa Triidng Yen, huyen Hoa Lie, tinh R(inh Binh.
1
8
N a m N h a m T h a n ( 9 7 2 ) , ong sai con l a N a m
V i e t V i i d n g D i n h L i e n sang t r i e u cohg n h a Tong,
diidc n h a T o n g p h o n g ong l a G i a o C h i
Vvfdng va N a m Viet Vtfdng D i n h
Lien
Quan
lam
T i n h H a i q u a n T i e t d o svt A n N a m d o h o . "Tic
(1)
do niidc ta giu le sang trieu cohg nUdc Tau"
. Ve
viec n h a T o n g b a n sac p h o n g cho cha con v u a
D i n h , Su" t h a n N g o Si L i e n n o i t h a t c h i l y :
tarn cua Van Thang
Vtfovig
vang
xa, the quan
Tong cdng yeu. Viec bien gidi Ludng
Qudng
lo ngay
sac khen
viCOt miic
ngdy,
danh
phai
la de de phong
ban tudc
moi lo ngodi
y nghi
"Tieng
nhd
thiibng
ngoi
day
thoi" .
(2)
T h a n g 2 n a m 974, D a i T h a n g M i n h H o a n g De
cho d i n h 10 dao q u a n , m o i dao q u a n co 10 lCi, m o i
\\L co 10 t o t , m 6 i t o t co 10 n g u , m o i n g u co 10 ngitdi.
Tong toan quan la mot trieu ngiidi.
D a u n a m 975, D a i T h a n g M i n h H o a n g De quy
d i n h ao m u cho cac q u a n v a n vo.
T r o n g nu"6c luc b a y gid con co n h i e u ngUdi quen
t h o i t h d i loan, k h o n g c h i u t u a n theo l u a t le, D a i
Viet Nam Sit litdc Sdd
(2) Dai Viet Sitky Tien Bien, Sdd, trang 164
( 1 }
9
T h a n g M i n h H o a n g D e p h a i d u n g oai de t r i m g t r i
nhiJng bon g i a n ac n h i i d a t vac d a u d trufdc san
rong, n u o i g i a i t r o n g ao, n h o t h d du~ t r o n g h a n g r o i
r a l e n h r a n g h i a i p h a m t o i se b i truing t r i .
"Hinh
luat
nhiing
uy nghiem
nhd co nhiing
nhw
hinh
dan dan dtftic
the thi cung
luat
qua
ay thi dan
lam,
trong
niidc
mdi
yen"
N a m 977, v u a lap con l a H a n g L a n g l a H o a n g
T h a i t u \ con thCf la T o a n l a m Ve V i i d n g . SxL t h a n
N g u y e n N g h i e m phe
Hoang
yeu
tit, nhieu
trong
con nhd
rang:
"Tien
duyen
nhd khong
dung
Rot cuqc dd gay
ma gay
dan
Lang
lam
Thdi
Hoang
hau,
dam
duoi
nen mam
hau
hoa.
Phep
thi lam sao ma tri nUdc dU(3c.
nen sit chia
ra trong
lay den cd con chau
gat
nen lap Hang
yeu ma lap nam
tinh
bien xdy
p h a n gay
ke ndch,
re trong
hoa
den
gia dinh,
than,
md
tai
hai
dbi s a a " .
(2)
Vao dem T r u n g t h u n a m K y M a o ( 9 7 9 ) , tile l a
dem 9-9-979, ong va con t r U d n g l a N a m V i e t Vvfdng
D i n h L i e n b i t e n h a u can, chtic C h i H a u N o i n h a n
la Do T h i c h sat h a i k h i d a n g n g u d san r o n g .
(1) Viet Nam Si£ lUdc
(2) Dai Viet Si/ ky Tiin Bien, Sdd, trang 156
10
D a i T h a n g M i n h H o a n g De mat, (hide t r i e u
t h a n t o n l a T i e n H o a n g D e , l i n h ciiu t a n g 0 Son
L a n g - n u i M a Y e n 6 T r i i d n g Y e n , Hoa L i i
D a i T h a n g M i n h H o a n g De d n g o i 12 n a m (9 68(
979), tho 56 t u d i . D e n t h d ong diiOc d i i n g diidi chan
n u i M a Y e n d T r i i d n g Y e n , Hoa L u , ngay t r e n nen
cung d i e n cu. D a n h gia ve D i n h T i e n Hoang, T o a n
T h i f viet: "Vua
dung
tai ndng,
thong
minh
hem
ItfQc nhd't ddi, quet sach ede hiing
lai dai thong
cua Trieu
phong,
giit du'cfc iron ddi. Dang
khong
Vu Be. Song
ngiidi,
tru'dng,
noi
khong
biet diC
tiec
thay!" .
(2)
D a i su" gia L e V a n H i i u d a n h gia t a i n a n g va
cong lao to l d n cua D i n h T i e n H o a n g t h a t
dang: "Tien
dung
Hoang
Itftic nhdt
chu, cac hiing
hai sit quan
ddi
quan,
xUng
tai ndng,
suot hern
ngUbi,
ddi. DiCcfng luc nUdc Viet ta
khong
tru'dng
than
Hoang
cat cii, danh
phuc
De,
sang
xac
mot cdi ma
mUdi
hei, roi md niCdc dong
dat
tram
quan,
dung
che do gdn du, chdc la y trdi vi niCdc Viet
do,
sau
ta
<> Theo Dai Viet Si£ ky Toan Thti, trang 158
Dai Viet Sit ky Toan Thtf, Sdd, trang 153, 154
1
( 2 )
11
lai sink
ra bac Thanh
cua Trieu
Vtfdng
Triet
de tiep ndi chinh
thong
chang?
Ngo V i i d n g Q u y e n l a n g i f d i m d d a u cho k y
n g u y e n doc lap, t\i c h u . D i n h T i e n H o a n g l a v i
a n h h u n g d a n t o e , moi d a u v a d a t n e n
n h a t q u o c g i a . Biic D a i t a "Chinh
thong
thong
thuy"
t r o n g den t h d v u a D i n h d Tru'dng Y e n n h i i b a n g
v a n g l ^ u l a i n g a n t h u vo cong v a v a n t r i
tien
vo hau"
do. "Bac De
nutdc Viet ta khdi
De'Thdn
vii&ng chinh
"khodng
thong
ddu tii day. Cac bac Vua
cua
Thanh
chan tdc sau nay cung deu to
•>
*
(2)
rong theo bdi hoc cua trieu Dinh"
. D o l a "y trdi
sinh ra cho nitdc Viet ta bdc Thanh Nhdn sang
sudt
dendi
ke tiep nhau
tiep quoc thong" .
(3)
'
( ) Dai Viet Sii ky Toan Thii, Sdd, trang 155
(2) Van bia din thd vua Dinh d Tru'dng Yen, huyen Hoa Ltf,
tinh Ninh Binh
X3) Le Van Htfu: Dai Viet Sti ky Tiin Bien, Sdd, trang 153
1
12
LE
D A I H A N I I
(941 -
HOANG
DE
1005)
Le Hoan sinh ngay ram thang 7 nam Tan Sxtu
(941), que d l a n g Bao T h a i , h u y e n T h a n h L i e m ,
tinh Ha Nam
T h a n p h u ong l a L e M i c h , me la
D a n g T h i , t i f d n g t r u y e n ong ba l a m nghe ddm do
va quet san chua de k i e m song. D a n g i a n t r u y e n
t u n g cau "Cha do cd, me Id chua"
de n o i ve s i l x u a t
t h a n cua v u a L e .
Cha me m a t sdm, L e H o a n d i 6" cho v i e n Q u a n
sat ho L e ^ ^. T h a y "tU each dtia tre nay khong
2
nhtf ngiibi
thubng"
phai
(Toan Thu"), Le Q u a n sat n h a n
ong l a m con n u o i , do'i xxl, day do nhu" con de. K h i
ldn len, L e H o a n gia n h a p n g h i a q u a n Hoa L a ,
theo N a m V i e t ViiOng D i n h L i e n t h a m da cac t r a n
mac, d a n h dep cac stf q u a n cat ca, sdm to r a "la
ngUbi phong
khodng,
co chi ldn, Tien Hoang
khen
^ Theo Toan Thii va mot so'tai lieu khdc chip ong que d di
Chau (Thanh Hod).
( ) Co tai lieu noi Id Le LvCdng d di Chdy, (Thanh Hod)
2
13
Id tri dung,
chdc
giao cho trong
Thdp
the ndo cung
lam
dUdc viec,
coi 2000
binh
si, roi thang
Dao Tw&ng Quan
Dien
Tien Do chi huy
m&i
den
chtic
si?" !
(1
N a m 9 7 1 , ong l a m T h a p Dao T i i d n g q u a n
nha
D i n h , t i i c l a n g i i d i T o n g c h i h u y q u a n doi luc bay
gid. M u a t h u n a m K y M a o (979), D i n h T i e n H o a n g
va D i n h L i e n b i Do T h i c h sat h a i . D i n h T o a n m o i 6
t u d i l e n n o i ngoi. L e H o a n chide T h a i h a u Du"dng
V a n N g a giao l a m N h i e p c h i n h d a i t h a n , sau tvt
x i i n g la P h o
V i f d n g , quyen binh trieu dinh
Hoa
L i i liic nay deu n a m t r o n g t a y ong. D a i t h a n
nha
D i n h la D i n h D i e n , N g u y e n Bac, P h a m H a p , cho l a
ong l a n at v u a nho, m U u do c h i e m ngoi, b e n
hoi
q u a n tvL C h a u a i ( T h a n h Hoa) keo ve bao vay k i n h
t h a n h Hoa Lu", n h a n g deu b i ong giet chet ca.
Nam T a n T
X
( 9 8 1 ) , n h a T o n g cat b i n h v d i t a r n
t i i d n g cam dau sang d a n h nu"6c ta. O n g sai P h a m
C\i L a d n g l a m D a i t i i d n g t i e n p h o n g , d a n b i n h d i
chohg giQ. K h i b a n ke sach x u a t b i n h , P h a m C i i
Lu"dng c u n g cac t a d n g deu mac do n h u n g p h u c d i
t h a n g vao t r o n g p h u bao m o i n g t f d i r a n g :
ngiCdi co cong, giet
ke khong
theo
menh
(1) Dai Viet Siiky Toan Thtf, Sdd, trang 167
14-
lenh
"Thiidng
Id
ky
luat
hdnh
quan.
Nay
chua
ta dii hei site lieu
chei
may
cong
lap dtfOc chut
trUdc hay ton Thap
roi sau
se dem
thu&ng
chdng
ke dich
chung
ben
ngodi,
thi ai biei cho. Chi
Dao Tudng
quan
tre. thd,
quan
di danh
nghe n o i the deu ho "Van
thi
tue '.
1
bang
lam Thien
hon".
tii,
Q u a n si
Thai hau
DiiOng
V a n N g a t h a y m o i n g i i d i v u i long quy phuc, sai lay
ao long con mac cho L e H o a n , m d i L e H o a n len
ngoi H o a n g De, lay n i e n h i e u la Thien
nam
thu
1
nhat,
giang
phong
Dinh
Toan
Phuc
lam
Ve V i f d n g .
Thang 3 nam
981 ( T a n T y ) , q u a n T o n g p h a t
b i n h x a m lvfdc nttdc ta. H a u
N h a n Bao va
Ton
T o a n Hu"ng den L a n g Sdn. T r a n K h a m To den Tay
Ket, hxiu T r i i n g den song B a c h D a n g . Le H o a n tvt
l a m tu"6ng chong giac, sai b i n h si dong coc n g a n
song B a c h D a n g , q u a n T o n g r u t l u i . N h a vua l a i
cho b i n h t i e n den
a i C h i L a n g , cho b i n h si gia
hang, dat phuc b i n h , chem diidc dau t i i d n g giac la
H a u N h a n Bao. Q u a n cua T r a n K h a m To nghe t i n
cac canh b i d a n h b a i , ben t h u q u a n quay ve nUdc.
V u a Le sai cac tvfdng hdp b i n h dudi d a n h .
"Quan
15
cua Kham
To thua
day
bat dtfcfc
ddng,
Trieu
Phung
Huan
to, chei den qua niia,
tUdng
dem
Quan
Bay toi dang
ling van than
vu thang
ton hieu
binh
chat
Bien,
ve Hoa Ltf. Tie day
nUdc yen tinh.
Hoang
la Qudch
thay
trong
la Minh
Can
qudng
hieu
chi nhan
Be" !
<1
V e d o i n g o a i , de d a n h lvta n h a T o n g , ong sai
G i a n g C\i V o n g v a V i i d n g T h i e u To m a n g quoc thu"
sang n h a T o n g n o i d o i l a D i n h T o a n x i n p h o n g .
V u a n h a T o n g du"a thu! t r a l d i : "Ho Binh
ba
ddi,
khanh
tram
mudn
lam phd,
cho
neu Toan
Toan
lam
khong
co tU&ng tai
con non dai, thi nen bao me con sang
khi vdo chau,
truyen
thong
sodi,
quy phuc,
tat se tfu ddi va se cho khanh
noi
cd
hay
doi
tiet.
Cd hai diidng ay, khanh nen chon lay mot
dudng".
v
(2)
,
V u a deu k h o n g n g h e . B d i the, L e D a i H a n h sap
xep b i n h m a d a n h l a i q u a n T o n g x a m lifdc, l a m
n e n c h i e n t h a n g p h a T o n g v a n g d o i vao t h a n g 39 8 1 , t a i tao m o t B a c h D a n g v a C h i L a n g
hach.
(V Dai Viet Sitky Toan Thu, Sdd, trang 167
(2) Dai Viet Sit ky Toan ThU, Sdd, trang 165
16
hien
N a m 982, Le D a i H a n h l a p D i f d n g V a n N g a
lam
Dai Thang
Phung
Can
Minh
Hoang
hau,
cung v 6 i
C h i L y Hoang hau, T h u a n
Thanh
M i n h H o a n g h a u , T r i n h Quoc H o a n g h a u va P h a m
H o a n g h a u l a n a m H o a n g h a u . Ve viec L e D a i
H a n h l a p H o a n g h a u n h a D i n h la Du"dng V a n N g a
l a m D a i T h a n g M i n h H o a n g h a u , Su" t h a n Ngo Si
L i e n b a n : "Dai Hanh
nghiem
nhien
den
con minh
ndi mat
dam
lap lam Hoang
long ho then gi niia.
chinh
thong
hau thi khong
Lay ldi ay truyen
lai bat chiidc
nUdc,
v&i vd vua,
ha chdng
phai
con co
lai ddi
ma gian
rdi
sau,
dam qua do
Dai Hanh
.gay
moi hoa loan u" V Con Su" t h a n Ngo Si L i e n t h i n o i
(
ve viec n a y c u n g k h o n g k e m ph&n gay gat: "Le Dai
Hanh
Id mot ong vua md ra cd nghiep
ay xem nhU cam
Dinh
Tien
thu moi rd. Hdn niCa mieu
Hoang
la Dai Thang
the ma Le Dai Hanh
dat
mite.
Minh
lai cong nhien
ten cho vd minh
Chep
ma lam
vdo si( sach
la khong
hieu
de,
lay hieu vua cu
biet
cho nghin
Hoang
viec
kieng
ne
qua
thu che cu'di" '.
C6 l o n g n g a i d a t tvfOng L e D a i H a n h t h d d den vua
Le (Tru'dng Y e n , H o a Lu ) h a i dau r o n g b a n g da
-
C) Dai Viet Sdky Toan Thii, Sdd, trang 168
(2) Dai Viet Suf ky Tien Bien, Sdd, trang 168
NNVLSTOL-2 17
ngoai cd l a i , p h a i c h a n g
c u n g co y phe
phan
n h u vay?
N a m N h a m N g o (982), Le D a i H a n h t h a n cam
q u a n d a n h C h i e m T h a n h de p h a t t o i v i viec v u a
C h i e m T h a n h da b a t g i a m h a i s i i t h a n nUdc t a l a
T i i M u c va N g o Tut C a n h . V u a L e c h e m dtfcic d a u
vua C h i e m l a Phe M i T h u e t a i t r a n , "Chiem
Thanh
thua
nhieu
to, bat song ditoc binh
ma ke; bat dtfdc
mot
thay
mang
ky nit trong
ngitdi
Thien
ve, thu dtfdc vdng
san phdng
nam
tang
si khong
thdnh
cung
tram
True;
ngvtbi
lay cac do
bac, cua bdu ke hang
tri, phd
thi trd ve Kinh
biet bao
huy
ton mieii,
vd
quy
van,
vita
mot
si/" . D a y l a c u o c N a m p h a t
(1)
d a u t i e n t r o n g l i c h sxi d v f n g nvtdc
c u a d a n toe
t a . C h i e m T h a n h txi day h a n g n a m p h a i t r i e u cohg
va x i i n g t h a n v d i D a i Co V i e t .
Thang 2 nam G i a p T h a n (984), Le D a i H a n h
cho d u e t i e n "Thien
Phuc",
l a i cho d i i n g
do Hoa L i f n h i e u c u n g d i e n n g u y nga,
l e : "Lam
Vdn^,
dien
cot dien
Bach
Bao,
dat vdng
Thien
Tue
trang
d nui
Dai
bac, lam noi coi chau,
ben
C)f)gi Viet Sit ky Toan Thii, Sdd, trang 169
(2) Thuoc xa Tru'dng Yen, huyen Hoa Lu, tinh Ninh
18
Kinh
Binh
dong
la dien
Phong
ben ta Id dien Bong
Lvtu,
Lai,
ben tdy la dien
ben hitu Id dien
roi lam lau Dai Van; roi lai ditng
Xudn
lam
noi
vua
ngu,
ben
Tit
Hoa,
Cite
Lac,
lau dien
Tru'dng
canh
dien
Tru'dng
s
(1)
Xudn lai ditng dien Long Loc, lop bang ngoi bac" .
N a m C a n h D a n (990), nha T o n g sai Tong Cao
va V u d n g The' Tac m a n g che t i e t sang phong t h e m
cho vua
h a i chU "Dac
Tien".
V u a Le sai
Dinh
ThUa C h i n h dem c h i n chiec t h u y e n v d i 300 ngUdi
d i don. K h i doan t h u y e n sU T o n g ve den g i n K i n h
do Hoa L u , Le D a i H a n h cho bay t h u y q u a n d song
H o a n g L o n g va c h i e n cu de pho dien. V u a Le cam
cu'dng ngUa c u n g d i vdi s i i t h i n , den cu"a M i n h
Dilc, b u n g Che t h i f de t r e n dien, k h o n g lay, noi doi
la d i d a n h giac m a n , b i nga ngvfa dau chan. N h a
vua l a i noi, sau nay co Quoc t h u t h i nen cho giao
n h a n ngay d d a u dia gidi, dUng p h i e n sU t h a n den
day nUa! SU T 6 h g ve nUdc t a u l a i , vua T o n g cung
bang long. D e n n a m Q u y T y (993), nha T o n g sac
phong cho v u a Le D a i H a n h l a m G i a o C h i q u a n
(1) Dai Viet Sti ky Toan Thtf, Sdd, trang 169
19