Địa lý và lịch sử tỉnh Cà Mau (Tập II): Phần 1
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (11.95 MB, 64 trang )
s o GIAO DUC - OÀO TAO
OÀ
MAU
TRAI VAN LONG (Chù bién)
HOCQUOC GIÀ HA NOI
s o GlAO DVC - OÀO TAO CA MAU
Ths Thài Vàn Long (Chù bién)
Nguyèn HOu Thành - Bùi Sdn Hai
Le Vàn Luàn - Nguyln Minh Dàng - Tdin Quang Thinh
LICHSUrvABIALtCÀMAU
•
•
(Tài liéu dùng che day hoc
à eoe trUàng Phothòng tinh Cà Mau)
TAPII
OIALY
NHÀ XUAT BAN DAI HQC QC GU HA NOI • 2001
LOI NOI DAU
De tài khoa hoc cà'p tinh "Nghién cùu tóng hdp, xày dung
nói dung va phi/dng phàp giàng day món Lich su. Dia ly dia
phUrtng cho hoc sinh phó thóng Cà Mau" dà dUdc thuc hién
do Sd Ciiào due - Dào tao, ed quan chù tri. Sd Khoa hoc-Còng
nghé va Mòi trUdng cùa tinh. ed quan chù c}uàn. Tham già de
tài gịm:
- NCUT.Ths Thài Vàn Ix)ng - Phó Ciàm dfx- Sd Giào due
- Dào tao Cà Mau - Chù nhiém de tài.
- Nguyèn Hùu Thành-Phó BanTuyén giào Tinh uy Cà Mau.
- Ngun Minh Dàng - Chù tich Cịng dồn ngành Giào
due tinh Cà Mau.
- Tran Quang Thinh - Chù tich Cịng dồn trUdng PTTH
chun Phan Ngoc Hién tinh Cà Mau.
- NGUT Bùi Sdn Hai - Nguyèn TrUdng phòng PTTH Sd
Giào due - Dào tao tmh Minh Hai (eù).
- l ^ Vàn Luàn - Chù nhiém khoa Dia ly trUdng Cao dàng
Su phani Bae Liéu.
De tài dà dUóc nghiém thu theo quyé't dinh so'
;W/(^DK(^M ngày 15 thàng 1 nàm 2001 cùa Giàm dòc Sd
Khoa hoc - Còng nghé va Mòi trUdng tinh Cà Mau. De trién
khai. ùng dung ket qua nghièn eùu trèn. nhàm phuc vu cho
vice giàng day va hcx* tàp ehUdng trình Lich su dia phudng va
Dia ly dia phUdng d ềe trUdng pho thóng va sU pham trong
tinh. Sd Giào due - Dào tao Cà Mau dà tó ehùc bién soan
3
thành tài liéu dùng cho d^y hoc d trUdng PTTH. Sach góm
hai tàp: tàp I viet ve Lich su dia phUdng Cà Mau; tàp II viet
ve Dia ly dia phUdng Cà Mau.
Trong qua trình hồn thành hai tàp tài li?u này. Sd Giào
d\^ - Dào tao Cà Mau va càc tàc già dà tiep thu nhiéu y kién
dóng góp quy già; dà tham khào va sii dung nhiéu tài li^u
dUde cịng bó' trén ềe sàch, bào, t^p chi; càc bào cào, dx^ àn va
nhiéu tài liéu, vàn bàn eó già tri khoa hoc va phàp ly khàe
cùa càc ed quan Dàng, ehinh quyén, doàn thè càc cà'p d trong
va ngoài tinh. Sd Giào due - Dào tao Cà Mau va càc tàc già
xin dUde phép su dung va càm dn tàt cà càc ed quan, ddn vi,
trUdng hoc, càc càn bó, giào vién, càc tàc già là chù sd hùu
cùa nhùng tu liéu trén.
De tàp tài liéu này dUde trién khai va su dung eó hi^u
qua, Sd Giào due - Dào tao Cà Mau de nghi:
1. Dóì vói càc giào vién bp mịn, càn é tài li^u này va bó
sung càp nhàt nhùng yéu càu, nói dung càn thièt khàe de
soan thành càc bài day theo phàn phóì chUdng trình Lich su
dia phUdng, Dia ly dia phUdng do Bó Giào due - Dào tao ban
hành v^ càc huóng dàn thue hién cùa Sd. Dong thdi, trong khi
tién ha ih càc boat dóng giào due, giàng day npi khoa. ngoai
khồ kliàe eó lién quan, càc nhà trUdng va giào vién càn khai
thàe, su dung tài hèu này nhu sàch tham khào dUdc dùng
ehinh thùc trong nhà trUdng de bó sung, minh boa thuc té dja
phUdng nhàm nàng cao hièu qua giào due cho hoc sinh.
2. Dóì vói hoc sinh Tiéu hoc va Trung hoc phó thóng, su
dung làm tài liéu ehinh thùc de hoc tàp Lich su. Dia ly dia
phUdng, va con là sàch doc thém bo ich.
3. Tài liéu này dUde dùng làm tài liéu tham khào cho hoc
sinh, sinh vién càc truòng Trung hoc chuyén nghiép, Cao
dàng trong tinh.
4
Do làn dàu bién soan va in àn chàc chàn sé khóng trành
khịi nhùng thiéu sót, Sd Giào due - Dào tao Cà Mau va càc
tàc già rat mong nhàn dUdc y kién dóng góp cùa càc nhà
nghién cùu, càc giào vién va hoc sinh, sinh vién de làn tài
bàn dU(^ hoàn ehinh hdn.
NGUt Nguyèn Viet Hong
Giàm doc Scr Giào d\ic • Dào tao Cà Mau
LỊI GI THIÉU
ThUe hién ngun ly giào due cùa Dàng "hcx^ di dịi vói
hành". "nhà trng gàn vói xà hịi", nhùng hiéu biét ve dia
phifdng là yèu eàu quan trong dịi vói thè he tré. Bdi vi. long
u nUdc dUdc xày dung trèn ed sd long tu bào. yèu quy va
tràch nhièm dịi vói q hudng.
Trong ChUdng trình giào due ềe mịn Lieh su. Dia ly ó
trUdng phị thịng (Tièu hoc va Trung hoc), nhùng tiét ve Ljch
su va Dia ly dja phUdng ehiém mot ty le khịng nhó. Diéu này
thè hién mày yèu càu sau day:
- Ve niqt giao dtng, eung ềp eho hoc sinh nhùng kièn
thUe ed ban ve lieh su. dja ly; giùp eàe em hièu vùng ehàe.
toàn dièn hdn dàt nUde. dàn toc, vi dia phUdng là mot bị
phàn hùu ed éa Tị qe Viét Nam.
- Ve niàt gido due, bòi dudng eho hcx' sinh long yèu què
hudng de xày dUng long yèu Tò quòe xà bịi ehù nghìa giàu
dep ma ịng eha ta dà dị mị hịi, xUdng niàu xày dung nèn. 0
day. ềe em hiéu rị trun thịng tịt dep, ềnh quan hàp
dàn. tài nguyèn phong phù. con ngUdi thòng minh. sàng tao
cùa què hUdng. de éng nhàn thùc ve trun thịng ehung
éa dàn tị<\ tinh thịng nhàt éa Tị qe va qut tàm bào
ve. xày dung què hUdng. dàt nUóe ngày mot giàu manh. vàn
minh. tién bò.
- Ve mot phdt trién. rén luyèn eho hoc sinh nhùng ky
nàng eàn thièt. phù hdp vói u ều. trình dị hcx^ sinh ve tu
duy va thue hành de nàng cao ehàt li/dng h(}c tàp va gàn vói
ee song.
Xuà't phàt tu "Muc tiéu giao due" dUdc quy djnh trong
'Luat Gido due", dUdc Quòe bòi thòng qua tai ky bop thù 4
khoà X, ngày 2 thàng 12 nàm 199b: "...là dào tao con ngi
Viét Nam phàt trién tồn dién. eó dac lue, tri thùc, sue khoé.
thàm my va nghé nghiép. trung thành vói ly tUdng dịc làp
dàn toc va chù nghìa xà bịi; hình thành va boi dUdng nhàn
càch, phàm chat va nàng lue éa fịng dàn, dàp ùng u ều
ve xày dung va bào ve Tị qe". chùng ta nhàn thùc dùng vai
trị, vj tri, tàe dung éa mòn Ljeh su va Dia ly d trUdng phò
thòng. Do ehùe nàng. nhiém vu ( ùa minh. Ljch su va Dia ly
co y nghìa rat quan trong dịi vói viéc giào due nhàn dàn trong
còng cuòc dung nude va giù nuóe. Vi vày, Ljeh su va Dia ly là
mot trong nhùng phUdng tién, vù khi dau tranh càch mang,
giào due. vàn dóng quàn chùng. Ngay khi mói ve nUóc (8-21941) dò trUe tiep lành dao càch mang Viét Nam, Bàe Ho dà
viét **Ljeh su nUt'lc ta", "Dia du Ca* Bang",'*Lieh su Cao Bang".
Md dàu quyén "l^ieh su nUóe ta", Bàc nhàe nhó:
"Dan ta phdi bièt su ta,
Cho titdnggoe tieh nude nhà Vièt Nam".'^'
Day là nguyèn tàc phUdng phàp luàn (hoc xUa de hiéu
nay), nguyèn tàc giào due (bié de hièu) ma Bàe Ho nèu ra,
chùng ta eàn nhàn thùc.
Tàe dung eùa sàch Lieh sU va Dia ly do Bàe Ho bièn soan
nhanh ehóng thàm nhàp vào juàn chùng nhàn dàn. làm eho
moi ngUdi nhàn thày ràng: "Qua viée hoc Ljch su va Dja ly
cùa nUcle nhà dà làm eho ( hùng tịi (nhùng chién sì càch
(l) Ho Chi .\Iinh; Toan tàp. tàp 3, xuàl bàn làn thii hai. .\XB
Chuìh tri QiuV dia. Uà .\ói. 199(i. tr.22().
mang d gàn Bàc Ho lue bay giò - PNL) tàng thém long yéu
nuóe va càm thù giàc. Thàt vày, khóng ai yéu nude hdn khi
biét dàt nuóe minh giàu dep, khịng ai càm thù giàc hdn khi
biet dàt ne minh bi chà dap, dàn minh bi làm nò l^, khòng
ai tin tUdng, dùng càm hdn khi biet dUde truyén thóng oanh
li^t, bà't kh't éa eha ịng minh"*'*. Chinh vi hiéu biet lich
su va dàt nUóe ma nhàn dàn ta lue bay giò dà '*giàc ngp ehinh
tri, tu nguyèn vàc sùng"*-* dàu tranh giài phóng dàn tgc, duói
su lành dao cùa Dàng.
Trong su nghiép giào due the he tré, tu sau Càch mang
thàng Tàm 1945 dén nay, mòn Lieh su. Dia ly d trUdng phị
thóng dà góp phàn dào tao nén nhùng lóp ngUdi cịng hién
cho To qe trong sU nghiép khàng chièn chòng ngoai xàm de
bào ve Tò quòe va xày dung dàt nuóe. Tuy nhién. nhùng nàm
trUóc day. do tàc dpng tiéu cuc eùa ed che thi trUdng. ma này
sinh nhùng nhàn thùc sai lèch, khóng dùng ve càc mòn hoc
trong nhà trUdng. Vi^ phàn chia "mòn chinh". "mịn phy"
mot càch mày móc, dà làm cho nhiéu mịn, von tàc dyng
khóng nhị trong hoc sinh. bi coi thudng. bi ha thà'p. Trong so
"càc mịn phu" Lich su va Dia ly. Già tri éa mịn hoc hồn
tồn khịng tuy thc d so giị trong quy thdi gian hoc tàp, vi
tàt cà càc mịn déu dat tói mùc giào due phó thịng, éng
khịng phu thc vào viée thi tòt nghiép bay khòng, vi v i ^
thi tòt nghiép con bi chi phòi bòi nhùng diéu ki^n ve tị ehùc,
chua thè thUe hién dUdc ngun tàc "hoc gì thi này", dàm bào
(1). Le Quang Ba: Bàc Ho è Pàc Bó .\XB Dan tpc Vi?t Bàc.
1995. tr.34.
(2) Vù Anh: Ti/ Con Minh ve Poe Bó. trong quyén "Bàc Ho".
NXB Vàn hoc. Ha Nói. I960, tr.151
vipe kiém tra, dành già toàn dièn hoc sinh. Già tri éa mịn
h(.)C ehinh là d cho góp phàn vào thUc hién mue tièu giào due.
Nghi quyet Hòi nghi Ban ehà'p hành Trung Udng Dàng làn
thù hai (khoà Vili) dà nhàn manh vai trò cùa càc mòn hoc xà
hòi va nhàn vàn, trong dò co Lieh su va Eha ly dịi vói viée
giào dvie nhàn dàn, thè h^ tre, xày dung "nén vàn hoà tién
tien, dàm dà bàn sàe dàn toc**.
V i ^ bièn soan càc tài liéu Lich su dia phUdng va Dia ly
dia phUdng dà quàn triét va thUe hién Nghi quyét Ban ehà'p
hành Trung Udng Dàng, nghiém ehinh thUe hién chUdng
trình hai mịn hoc dà quy dinh, ma nhiéu dia phUdng chUa
làm du<;fc. Bién so^n Lieh su va Dia ly dia phUdng dà thè hién
su quan tàm cùa lành dao tinh nói ehung, cùa Sd Giào due Dào tao Cà Mau nói riéng dóì vói hai mịn hoc này trong viée
dào tao the he tre, góp phàn xày dung qué hUdng giàu dep.
V i ^ bién soan hai tài liéu này chùng tò khà nàng nghién cùu
khoa hoc, d day là sU kèt hdp giùa khoa hoc ed bàn (Lich su.
Dia ly) vói khoa hoc giào due.
Vi vày, chùng tòi rat hoan nghénh quyét dinh cùa Sd
Giào due - Dào tao Cà Mau dà hoàn thành va som dua vào su
dung hai tài lièu giào khoa này. Tuy là tài liéu dùng de day
hoc trong nhà trUdng, song nị éng góp phàn khịng nhị vào
vice nghién cùu lieh su va dia ly dia phUdng Cà Mau. Két
qua bién soan dà xàc nhàn mot nguyèn tàe ma chùng ta càn
tièp tue trién khai: trén ed sd nghién cùu khoa hoc - dàc biét
nhùng vàn de ve dia phUdng va giào due - sé góp phàn nàng
cao trình dị dịi ngù ền bó qn ly va giào vién. Tu dị sé nàng
cao chat lUdng giào due nói ehung, day hoc bó mịn nói riéng.
Chùng tịi éng de nghi. éng vói loai tài liéu giào khoa
ve Lich su, Eha ly dia phUdng. thè tiép tue tị ehùc bién
.*i()an lai lièu gi.io vièii dị IM")Ì du<"»riL^ va dịi MI»ÌÌ ve phU(
so nàiiì su ilung. qua kièni n»;hièni tliui tièn. s.ìeh (ìvhk- bị
sung. ehinh ly dị trị t h à n h sàeh phò bièn khoa hoe trong
dịiii: dao qn chùng nhàn dàn - ngồi i h ù c nàn^ ehù vèu
vàn là tài lièu giào khoa.
Dì nhièn. trong lue bièn soan. iiì àiì. s.u li khi» tr:iiih klioi
nhùiiu tlìièu sót. niong dvioi' ban d(}i'. ngi sU dung gop y de
sua (hùa.
G S . T S - NCrND P h a n N g o c L i è n
Chu tich Hai dịng ho nnni Lnh
si/,
Rị (ìiào due - Dao fqa:
Chu tich Hui Crino due Lich su Hot Khoa h
111
LÒI TÀC c;iA
Sàeh elude bièn soan trèn ed .sd t h à n h tUu éa de tài khoa
hoc ềp tinh "Nghièn ei/u tóng hitp. .xày di/ng nói dung va
/)hi/
Saeh cùnii diUk- hièn soan theo "Hifdng dàn thite hien
chiAfng frinh Lieh si/ dia phi/itng va Dia /y dia phiAtng tinh
Cà Mau". do ScJ Ciào due - Dào tao ban hành. Tu\ nhién. noi
dung sàeh chua phài là tàp bài giànij. non giào vièn dUa vào
day de bièn soan eho phù hop vói ehU(Jng tiinh tùn^i Idj). tùng
càp h(K'.
.\goài Cile bài giang ve Lich su. Dia ly dia phudng. giào
vién càn khai th;ic nói dun^ cua sach ile su tlung trong eàe
bài Lich su dÀn toc. Dia ly dal nude cho phoni: phù. sinh
dóiì.U. gali lìlìùng \ à n de ehung cua ea nude vói tlia phUiing.
(ii.ìo vién chù y ph.ìt hu\ tinh tich cuc cua ben- sinh khi hoc
là|) Clic giri Lich su. Dia ly dia phif(ing. bang càch dàt càu hòi.
nhùn^ bài tàp de ci\c cni su\ ns^hì i^iai q u \ è t . suu tàm. \ u ly
tài lièu. l'èn luvèn kha lìàim thuc hành bị món. \'ièc dav h(K"
c.ic tièt Lich >u. Dia l\ dia phuonu cìxn du«)c tị ehùc tal thuc
dia. Iron^ hao tàn^i. phònu l r u \ è n thịng.
hoc. \'ièc tla\ luH- Lich su. Dia ly di.i phuony duoc tièn hành
linlì hoal. hàp dÀn. ihu bui hoc sinh va nhàn dàn dia phuon^
tham ôiia. (^ua do khúiiu dỡi (ã() (ac dun*: iiiào due h«H- smh.
11
ma con phue vu cho viée nghién cùu va th^e hi^n càc nhi^m
vu chinh tri dia phUdng.
Chùng tòi xin tran trong càm dn Tinh uy. Uy ban nhàn
dàn tinh, Sd Khoa hoc - Còng nghé - Mòi trUdng, Sd Giào dyc
- Dào tao. càc ed quan. ban, ngành. trUdng hoc. càc dong
nghiép, ban bé dà giùp dị chùng tói hồn thành hai tàp sàch.
Mong tiep tue nhàn dUde nhùng dóng góp de làn tài bàn tịt
hdn.
Xin càm dn Hịi Giào due Lich su (Hịi KHLS Vi^t Nam).
Hịi dong bó món Lich su. Dia ly. Vu Giào due phó thịng (Bó
Giào due - Dào tao), Nhà xuàt bàn Dai hoc Quòe già Ha Npi
dà giùp dị, góp y va tao diéu ki^n eho hai tàp sàeh ra dòi.
Càc tàc già
12
HNG DAN THI/C HI$N CHUCNG TRÌNH L|CH SU
DIA PHUCNG VA 0|A LY 0|A PHUONG TÌNH CÀ MAU
(Do Giàm doc So Giào due - Dào tao Cà Mau ky,
3Ó2461THPT, ngày 191412001)
De trién khai ùng dung de tài khoa hoc cà'p tinh dà dUde
nghiém thu do Sd Giào due - Dào tao Cà Mau là ed quan ehù
tri, Sd Khoa hoc - Còng nghé va Mòi trUdng tinh Cà Mau là
ed quan chù quàn ve Lich su va Dia ly dia phUdng tinh Cà
Mau; Sd Giào due - Dào tao dà to ehùc bièn soan thành hai
tàp tài liéu Lich su dia phUdng Cà Mau va Dia ly dia phudng
Cà Mau. Càn cu vào phàn phóì chUdng trình mịn Lich su va
Dia ly cùa Bò Giào due - Dào tao ban hành va dUdc àp dung
tu nàm hoc 2000 - 2001 dóì vói bàe Trung hoc, nay Sd Giào
due - Dào tao Cà Mau hng dàn cu the viée thuc hién ehUdng
trình càc tièt day Lieh su dia phUdng va Dia ly dia phUdng
tinh Cà Mau d cà'p Trung hoc ed sd va cà'p Trung hoc pho
thịng nhu sau:
I. DĨl VĨI LICH SU' DIA PHl/ONG
1. Cap Trung hoc ed so
Lóp 6:1 tiét (tiét 33)
Nói dung: To ehùc hoc sinh di tham quan hồe giói thiéu
mot di tieh lieh su gàn nhàt cùa dia phUdng (tham khào phàn
phu lue mot so di tich lich su d Cà Mau trong tài liéu Lich su
13
dia phi/ctng Cà Mau). Nói dung này do giào vién bó mịn ehon
va xày dung bài giói thiéu hồe ké hoach tị ehùc tham quan.
Lóp 7:1 tiét (tiét 33)
Nói dung: Lich su khai phà, khan hoang dàt Cà Mau va
su thành làp tinh Cà Mau qua càc thdi ky lich su.
Giào vién dUa vào bài 1: "Qua trình hình thành tinh Cà
Mau" trong tài liéu Lich su dia phUctng Cà Mau de soan
thành giào àn rièng eho tiét này.
Làp 8: 2 tiét (tiét 65 va 66)
- Tiét 65: Giói thiéu ve diéu kién tu nhièn. dàn eU va càc
tiém nàng kinh té ehinh eùa Cà Mau.
Giào vién dUa vào bài 2 trong tài liéu Lich su dia phi/cPig
Cà Mau de soan thành giào àn rièng eho tiét này.
- Tiét 66: Giói thiéu ve Cà Mau thdi ky sau giài phịng
(1975) dén nay.
(iiào vién dUa vào ChUdng V trong tài lièu Lieh si/ dia
phi/(Pig Cà Mau va ềe tu liéu dHóc eàp nhàt khàe de .soan
thành giào àn rièng eho tiét này.
Lóp 9: 3 tiét (tiét 64, 65 va 66)
- Tiét 64: Giói thiéu IH h su càch mang Cà Mau trong
thdi ky 1930- 1945.
Giào vièn dUa vào Chudng II trong tài liéu Lieh su dia
phUifng Ca Mau de .soan thành giào àn rièng cho tièt này.
Dàe biét ehù y kién thùc trong tàm d càc bài !i va 5, eàe bài
con lai chi giói thiéu khài qt hồe eho hoc sinh doe thèm,
hoàe tieh hdp bang càch lièn he thUe ticn lieh su dia phiMng
khi giào vièn giàng day eàe bài d Chuong I, II. Ili trong sàeh
giào khoa Lieh su lóp 9.
14
- Tiét 65: Giói thiéu lieh su càch mang Cà Mau trong
thdi ky khàng chién chòng Phàp (1945 - 1954).
Giào vién dua vào C^hudng 111 trong tài liéu Lich su dia
phUdng Cà Mau de soan thành giào àn riéng cho tiét này.
Dàc biét chù y kién thùc trong tàm d bài 9, càc bài con lai chi
giói thiéu khài quàt hoàe cho hoc sinh doc thém, hoàe tich
hdp lièn he thuc tién dia phUdng khi giào vién giàng day càc
bài d ChUdng IV, V trong sàch giào khoa Lich su lóp 9.
- Tiét 66: Giói thiéu lieh su càch mang Cà Mau trong
thdi ky khàng chién ebòng My (1954 - 1975).
Giào vién dUa vào ChUdng IV trong tài liéu Lich su dia
phUdng Cà Mau de soan thành giào àn riéng cho tiét này.
Dàc biét chù y kién thùc trong tàm d bài 18, càc bài con lai
chi giói thiéu khài quàt hoàe cho hoc sinh doc thèm, hoàe tich
hdp bang càch lién he thUc tién lich su dia phUdng khi giào
vièn day càc bài d Chudng VI trong sàch giào khoa Lich su
lóp 9.
Nói dung thi tịt nghiép Trung hoc ed sd (phàn Lich su dia
phUdng) sé co de cUdng hng dàn rièng theo tùng nàm, chù
u là chUdng trình Lieh su dia phUdng d lóp 9.
2. Càp Trung hoc phị thóng
- Chi 1 tiét (tiét 33) d lóp 11, do dị trong qua trình
giàng day, giào vièn càn tich hdp giói thiéu kién thùc Lich su
dia phUdng Cà Mau bang càch lièn he thue tién lich su càch
mang tinh nhà eó lièn quan khi giàng giài phàn Ljch su Viét
Nam d lóp 11 va lóp 12. Rièng tiét lich su dia phUdng d lóp
11, giào vièn dUa vào ChUdng I, V trong tài liéu Lich su dia
phi/ifng Cà Mau va nhùng thòng tin càp nhàt khàe co lién
quan de soan thành bài giói thiéu cho hoc sinh.
15
II. DOI VÓI DIA LY DIA PHl/ONG
1. Gap Trung hoc ed sd
Làp 6:1 tiét (tiet €6)
Nói dung: Tị ehùc de dai dièn càc tị (nhóm) hoc sinh
trình bay ket qua bài làm thue hành d nhà ve tong thè tu
nhién d dia phUdng. Giào vién dUa vào ChUdng I trong tài
liéu Dia ly dia phUefng Cà Mau de giói thiéu bó' sung thém
két qua thuc hành cùa hoc sinh.
Lóp 9:2 tiét (tiét 32,33)
Giào vién dUa vào he thòng càu hòi d càc bài 23, 24, 25,
26 va 27 trong sàeh giào khoa Dia ly lóp 9 va ềe bài tàp d
ChUdng 1. II va III trong tài liéu Dia ly dia phUcfng Cà Mau
de soan thành bài day d hai tièt này. Vi chUdng trình Dja ly
dia phUdng d cà'p Trung hoc ed sd qua it nén giào vién càn
tich hdp. lién he. giói thiéu càc kién thùc eó lién quan dén dja
ly dia phUdng trong tài liéu Dia ly dia phi/cfng Cà Mau va
nhùng thòng tin du^c càp nhàt khàe eó lién quan cho hoc
sinh trong khi giàng day chUdng trình Dia ly tồn cà'p Trung
hoc ed sd. Riéng nói dung thi tịt nghiép Trung hoc ed sd
(phàn Dia ly dia phUdng) sé co de cUdng huóng dàn riéng
theo yéu càu tùng nàm, chù yéu là chUdng trình Dia ly dia
phUdng d lóp 9.
2. Cap Trung hoc pho thịng
Chi eó hai tièt thuc hành (tiét 18 va 19) d lóp 12, do dị
trong qua trình giàng day. giào vién càn tich hdp giói thi^u
kién thùc dja ly dja phUdng Cà Mau bang càch lièn he thUc
té dja ly tinh nhà co lién quan theo tài liéu Dia ly dia
16
phUetng Cà Mau va nhùng thòng tin khàe khi giàng day
chUdng trình Dja ly d tồn càp Trung hoc phị thóng. Riéng
hai tiét thUc hành Dia ly dja phUdng d lóp 12, giào vién càn
dUa vào ChUdng II va III trong tài liéu Dja ly dia phUdng Cà
Mau de giói thiéu cho hoc sinh tìm hiéu mot so vàn de dja ly
kinh té - xà bòi cùa dja phUdng (tiét 18). sau dị tị ehùc trình
bay va thào ln trén lóp (tiét 19).
Ngồi càc tiét quy djnh trong chUdng trình chinh khồ
nèu trèn, giào vièn bị mịn ền tị ehùc càc buoi ngoai khồ
tham quan. giói thiéu ve Ljeh su dja phUdng. Dja ly dja
phUdng eho heye sinh. nhàt là hoc sinh d càc lóp ci ềp.
Nhàn dxlóc hng dàn này. Sd de nghj càc òng (bà)
TrUdng phòng Giào due - Dào tao, Hiéu trUdng eàe trUdng
THPT, THCS va tàt cà giào vièn day mòn Ljeh su, Dja ly bàe
Trung hoc trién khai thUe hién tu nàm hw 2001 - 2002.
Trong qua trình thUe hién. thng xun phàn ành ve Phòng
Trung hoc phò thòng Sd de kjp thdi tham mUu uòn nàn. diéu
ehinh.
17
Chng I
DIA LY TU NHIÉN VA NC.N TÀI NGUN
THIÈN NHIÉN TINH CÀ MAU
HAI 1
VI TRI LÀNH THÓ VA BÀN 0 0
HÀNH
CHÌNH TÌNH
CÀ MAU
I. VI TRI lÀNH THĨ
Cà Mau là tinh evie Nam éa Tị qe. dU(>e tài làp ngày
1/1/1997. tàeh ra tu tinh Minh Mài Lành thò gòm hai phàn:
phàn dàt lièn va vùng bièn ehù quyén.
Phàn dàt lién eó dièn tieh 5 211 km', bang 1.58% dièn
tich eà nUde. l'^.l% dién tieh dòng bang song Cùu l><>ng.
Dièm eUe Nani: 8 !i0' vi Bàe (thucx- xà Vièn An. huyèn Ngoe
Hién). dièm eUe Bàe: 9 33' vi Bàe (thutn- xà Bièn Bach, huyèn
Thdi Bình) Theo dUdng ehim bav. tu Bar tdi Nam: 100 km.
Dièm eUe Dòng: 105"2l' kmh Dòng (xà Tàn Thuàn, huyèn
Dàm Odi), dièm eUe Tày: 101 V-V kinh Dòng (xà Dàt Mùi.
huyèn NgiK- Hièn). Tu Tày sang Dòng 68 km.
Vùng bièn ehù quyén gàn 100.000 km . trong dò nhiéu
dào: Hịn Da Bae (Tran Vàn Thdi). Hịn ('buoi. Hòn Buòng
(Cài Nude) thu()* Bièn Tày. Hon Khoai (N^oc Hièn) thurV18
Bién Dòng. Hòn Khoai là mot cum dào gòm 4 dào: dào Dịi
Mói, Hịn Sao, Hịn Gị va lón nhàt là Hịn Khoai. Cum dào
càch dàt lién khồng 18 km, vói dién tich xàp xi 5km'.
Cà Mau tiép giàp vói eàe tinh: Kièn Giang d phia Bàe (63
km), Bae Lièu d phia dòng (75km). Con tiép giàp 2 bién: phia
Tày giàp Bién Tày (vjnh Thài Lan), phia Dòng Nam va Nam
giàp Bién Dịng. Bị bién dai 251km.
Vói vj tri giàp bién hai màt, Cà Mau nhu mot bàn dào
nàm d vi dị dja ly thàp, tinh ền xieh dao trong thièn nhièn
khà dàe trifn
Mau sé it ed bịi dxicye hUdng sue lan tồ éa càc trung tàm
trèn.
11. BÀN DO HÀNH (TIÌNH TINH CÀ MAU
Dèn dàu nàm 2001,tồn tinh mot thành phị trUe thc
tinh va 6 hun, 82 xà. phUdng. thj tran, 616 khóm àp (xem
phu lue kèm theo).
CÀU HỊI
1. Giói thiéu vi tri dja ly va giói ban lành thị (phàn dàt nói)
éa tinh Cà Mau?
2. Xép theo thù tu giàm dàn ve dién tieh. dàn so cùa càc
huyèn, thành phò trong tinh?
3. ThUe hành: eho h(x- sinh tìm hièu va giói thiéu ve vi tri dja
ly, giói ban. dién ticTi. dàn so trong huyèn. xà ndi hoc sinh
eU trù'J'
19
TÉN HUN. THÀNH PHO, PHlTỊNG.
THI TRAN TRONG TÌNH
(Tinh dén dau nàm 2001)
• T P Cà Mau: co 8 phUdng va 7 xà, gom:
PhUdng 1. phUdng 2. phUdng 4. phUdng 5. phuòng 6,
phUdng 7. phuòng 8, phUdng 9. xà Tàe Vàn, xà Tàn Thành,
xà Dinh Bình. xà Hồ Thành. xà Hồ Tàn, xà Ly Vàn Làm
va xà An Xuyèn.
- Huyén Thdi Bình: 1 thj tran va 9 xà. góm:
Thj tran Thdi Bình, xà Tàn Lịc, xà Tàn Ivcx Bàe, xà Tàn
Lóc Dịng, xà Bién Bach, xà Bién Bach Dịng. xà Tàn Phu. xà
Ho Thi Ky. xà Tri Phài va xà Thdi Bình.
- H u y é n U Minh: 1 thi tran va 5 xà, góm:
Thi tran U Minh, xà Khành .\n, xà Nguyèn Phieb. xà
Khành Làm, xà Khành Hồ va xà Khành Tién.
- Hi'yen Tran Vàn Thcfi: 2 thi tran va 9 xà, góm:
Thj ' r à n Song Doc, thj tran Tran Vàn Thdi, xà Khành
Bình, xà Ldi An, xà Khành Hai. xà Khành Bình Dịng, xà
Khanh Hung, xà Khành Bình Tày, xà Khành Bình Tày Bàc,
xà Tran Hdi va xà Phong Lac.
- H u y é n Cài Nude: eò 2 thj tran va 12 xà, gòm:
Thj tran Cài Nude, thi tran Cài Dòi Vàm, xà Phù Hung,
xà LUdng The Tran, xà Tàn Hung, xà Tàn Hung Dòng. xà
Tàn Hung Tày, xà Dòng Thdi, xà Tran Thdi. xà Phù My, xà
Phu Tàn, xà Hung My, xà Viét Khài va xà Vièt Thàng.
- H u y é n D à m Ddì: cà 1 thi tran va 12 xà. góm:
20
Thj tran Dàm Ddi, xà Tàn Duyét, xà Tàn Due, xà Nguyèn
Huàn, xà Ta An Khudng, xà Ta An Khudng Nam. xà Ta An
KhUdng Dóng, xà Tran Phàn, xà Quàch Phàm, xà Quàch
Phàm Bàc, xà Tàn Thuàn, xà Tàn Tien va xà Thanh Tùng.
• Huyèn Ngoc Hién: co 1 thi tran va 12 xà, góm:
Thj tran Nàm Càn. xà Dàt Mói, xà Hàm Róng, xà Hàng
Vjnh. xà Hiép Tùng. xà Tam Giang. xà Tam Giang Tày. xà
Tam Giang Dóng. xà Tàn Àn, xà Tàn Àn Tày, xà Vién An
Dóng, xà Vién An va xà Dàt Mùi.
Tồn tinh 6 hun, 1 thành pho, 66 xd, 8 phuòng,
8 thi tran.
21
BAI 2
LICH SU THÀNH TAO VA DIA HÌNH CÀ MAU
•
•
•
Là mot tinh thuòc donu bang song Cùu Long, ljch su
thành tao Cà Mau gàn lièn vói beh su thành tao khu vUe.
Nhièu tài lièu nghièn eùu dja ehàt doim bang song Cùu
Ix)ng dà ghi nhàn: eàeh day kboang 6 trièu nàm. vào chu ky
tao sdn tàn sinh, toàn khu vUe dà ehim xng bién, hình
thành ềe bón nhàn tram tieh Nèịgen va De tu. Khu viie lai
dUdc nói lén vào thdi tién bang ha Hòlòxon (mUe lutàe bièn
thàp hdn hién nav khồng r20m). lue dja ebàu À md róng tói
Xumatdra (Indịnèxia). Thịi ky bang tan (ềeh day 17 dèn 20
ngàn nàm). nUdc bién dàng lèn tói dị cao eUe dai (khoàng
5000 nàm trU(V) miie nU('le bièn eao h(tn bièn nay I dèn ịm.
Tồn bị khu vue lai ehim dudi bién. Cung vói sU sut vịng éa
t.àng phù sa Pleistoxen va dịng góp to lón trong sU b(*)i dàp
éa bièn va .song Mèkịng, tàng vàt liéu giàu set Hịlịxen
ềng day lèn. Su sup vịng khịng déu éa tàng Pleistoxen
làm thành tao Hịlịxen ềng day khi tièn ve phia Nam. Khu
vUe Bae Lièu. Cà Mau. lóp tram tich này day hàng tram mét.
Thdi ky sau dị là hien thồi. mUe ne ha thàp dàn. ềe lóp
tram tuh mói ngn ^ịe khàe nbau hình thành. phù trèn
tram tieh bién (tram tich song, tram tieh song bién, tram tieh
long song ep. tram tieh dàm lày - bién. tram tieh than bùn ..).
Càch day khồng 2.500 nàm. phàn lón Dịng bang Song
Cùu U)ng dà dUde nói lèn va dUde phù ềe ềnh rùng ngàp
man hồe ngàp Id Rièng dịng bang ria ehàu thị (vùng bàn
')')
dào Cà Mau) vàn tiép tue nhàn su bòi tu cùa càc dịng phù sa
ven bị, vùa md róng dong bang, vùa nàng cao bè màt.
Vói thém lue dja md róng, bién nịng, va bài bién thồi,
dịng bién Dịng - Bàc ịn djnh vàn chun vàt liéu boi tu, md
róng nhanh vùng Dàt Mùi Cà Mau. Doan.^tù Dàt Mùi dén
Bay Hàp moi nàm boi md thèm 40 dén 50m. Dàt bài boi róng
cà chuc ngàn hecta. Ben eanh dị, éng co nhùng doan bị
bién dang dién ra qua trình sup Id. Doan bò bién sup Id
nghiém trong nhàt là tu Gành Hào tói Ho Gùi: 33,4m/nàm;
Nam Ho (lùi tói Bàc Vàm Sày: 22,6m/nàm, trung bình mịi
nàm dién tich dàt Id cùa tinh lèn tói hàng tram bécta.
Nàm xa dói bịi tu trUc tiép va thuòng xuyèn cùa song
Cùu lx)ng nèn Cà Mau co dja hình thàp. Phàn lón lành thị
Cà Mau thc dịng bang thàp, khà bang pbàng, dị cao^ù
0,5m dèn 1 5m. Hng dja hình nghièng dàn tu Bàe xuòng
Nam. tu Dòng Bàc xuòng Tày Nam. Nhùng vùng trùng cuc
bó Thdi Bình, Cà Mau nói lién vói Phc Long, Hong Dfifn.
Già Rai (thuòc tinh Bae Lièu) thuòc vùng trùng trung tàm
bàn dào Cà Mau, quan he vói dja hình long song co. Nhùng ị
trùng U Minh, Tran Vàn Thdi là nhùng vùng trùng treo nói
dja dUdc giói ban bịi de tu nhièn cùa càc dịng song Ịng D6c,
song Cài Tàu, song Trem va gd dàt cao ven bién Tày.
Con ngUdi thịng qua boat dịng san x't éng tàc dóng
rat lón tdi dja hình tu nhièn cùa tinh. Hàng tram ngàn
kilịmét kènh mUdng, dUdng xà vói hàng triéu mét khòi dàt
dU(>e dào dàp trong nhiéu thè he dà làm thay dịi dang ké
hình dang bé màt dong bang.
Bị phàn dào d Bién Tày va Bién Dòng dién tieh nhò (xàp
xi 0,l°o dièn tieh dàt lién eùa tinh). Day là nhùng mành sót
lai cùa tàng nham sut vịng. Nhiéu tài liéu ghi nhàn tuoi
23
tut dịi éa nị tói hdn 180 trièu nàm (thucx- dura giùa Trung sinh). Hòn Buòng co dinh cao 50m. Hon Chi 150m.
Hịn Khoai tói 318m Nhùng dào nà> co vj tri bét sue quan
trong trong vièc khai thàe bién. phàt trién du ljeh va bào v^
chù quyén.
CÀU HOl
1. Lieh su thành tao Cà Mau dà<- dièm gì.'
2. Dia hình Cà Mau dàe dièm gì' Tai sao dàe dièm dò*.'
ii. Thu( hành: eho bue sinh quan sat dia hình ndi hoc sinh cu
trù. cho y kièn nhàn xét va co so sành vói dja hình trong
tinh.
24
BAI 3
KHI HÀU TÌNH CÀ MAU
•
Lành tho Cà Mau trai tu 8''30' vi Bàe tói 9'\33' vi Bàe. Cà
Mau th* lành thị nói chi tuycn Bàe bàn ều. gàn xieh dao.
dòng thdi lai nàm trong khu vUe giò mùa ehàu A. Vi tri trèn.
xàc dinh tinh ehàt eàn xieh dao, giò mùa rat dai- trUng trong
khi bau cùa tinh. Dàc diém ehung cùa khi bau ò day là co
nén nhiet cao va ón djnh. co lUdng mUa lón th*^o mùa va thàt
thng.
I. C H È D Ĩ N H I È T
1. BC^c xa màt trc/i
•
•
Màt trịi hièu kién qua thièn dinh 2 làn trong nàm vào
thàng 1 va thàng 8. ò tai Cà Mau vào ngày 1 1/4 va 30/8 càch
nhau 138 ngày. C^àe dja phUdng khàe trong tinh sai léi^h vói
Cà Mau tu 1 dèn 2 ngày. Góc nhàp xa quanh nàm lón, nhị
nhàt vào ngày dịng ehi (22/12) là 57"32' (Dai khi tUdng Cà
Mau). Tóng lUdng bue xa ly tUdng (khi trịi quang mày) trung
bình trèn 210 Keal/em"7nàm. Thàng thàp nhàt là thàng 12
(I"v6 Keaiyem"). thàng eao nhàt là thang 8 (22.5 Keal/enr/nàm).
Tuy tètìg kfdng bue xa ly tng eua tinh eao nhàt so vói cà
nUck\ so.ìg hrdng bue xa thUe tè lai thàp hdn so vói nhiéu dja
phU(
138.3. Tịng hfdno bue xa thUe tè éa tinh trèn nì(': héeta
25
