Tài liệu Phù Lưu, ngôi chợ gần 600 năm tuổi pdf
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (154.99 KB, 4 trang )
Phù Lưu, ngôi chợ gần 600 năm tuổi
Chợ Giầu – Phù Lưu được lập dựng từ thế kỷ XV, nhanh chóng trở thành chợ danh
tiếng của huyện Đông Ngàn (nay là Từ Sơn, Bắc Ninh), rồi người cả xứ Kinh Bắc
cũng hay về chợ phiên.
Thế kỷ XIX là giai đoạn nổi tiếng, phát đạt nhất của chợ Giầu. Thời ấy, cả làng 180 hộ
thì có tới 144 hộ chuyên kinh doanh, buôn bán, số còn lại vừa làm ruộng vừa buôn bán.
Trên đất Kinh Bắc xưa có 5 ngôi chợ nổi tiếng thiên hạ, ngày phiên kế nhau: Chợ Núi
(Gia Lương) họp ngày 1, ngày 6; chợ Chờ (Yên Phong) họp ngày 2, ngày 7; chợ Lim
(Tiên Sơn) họp ngày 3, ngày 8; chợ Giầu (Phù Lưu) họp ngày 4, ngày 9; chợ Vân (Quế
Võ) họp ngày 5, ngày 10. Và trong 5 chợ ấy, đông đúc, sầm uất hơn cả là chợ Phù Lưu.
Đình làng Phù Lưu
Chợ Phù Lưu nằm trên thân đất cao, rộng, ngay trung tâm phủ Từ Sơn. Do thuận tiện về
giao thông, nên hàng hóa từ nhiều vùng quê khác trẩy về đây phong phú, và người tứ xứ
cũng đổ về đây buôn bán đông đúc. Người các vùng phía Bắc xuôi đường cái quan (Quốc
lộ 1) xuống Phù Lưu. Người nhiều làng quê mạn Nam thì theo thuyền, ngược sông Hồng,
sông Đuống mà lên chợ Giầu. Họ mua bán, trao đổi nhiều hàng hóa, sản vật của biết bao
làng quê xứ Bắc: lụa trắng và vải thâm Đình Bảng; lụa và gấm Nội Duệ, Xuân Ổ; rồi đồ
sứ Bát Tràng, đồ gang Nội Trì, chĩnh và vại sành Thổ Hà; tơ lụa, gấm vóc Hà Đông…
Bởi thế, Phù Lưu nhanh chóng trở thành một trung tâm thương thị lớn. Trong cuốn Phả
làng của Phù Lưu có ghi chép về sự đông vui đặc biệt của chợ Giầu: người từ khắp nơi đổ
về chợ từ tối hôm trước ngày phiên, trú ngụ tại thôn xóm. Có lần, người tứ xứ đổ về đông
quá, chật chội, hết chỗ ở, họ tràn vào cả đình, chùa, và đã làm sập đình làng. Năm 1798
phải sửa lại đình làng…
Theo truyền tụng, từ xưa xa, đầm Phù Lưu ở huyện Đông Ngàn rộng lớn vô cùng, lại có
hình dạng như một cái đẫy, làng Phù Lưu nằm đúng vị trí đáy đẫy. Do vậy, từ bao đời
người Phù Lưu đã luôn khoác trên vai chiếc đẫy đi buôn. Cũng từ lâu đời, trong khi biết
bao làng thôn nơi đồng bằng xứ Bắc hầu như đều theo tín ngưỡng thờ Mẫu, hoặc thờ Tứ
bất tử, thì người Phù Lưu thờ Bà chúa đầm. Đó là hình ảnh Thần hàng hóa, vị thần tối
linh của nghề buôn bán. Tự tin ở vào vị trí đáy đẫy, người Phù Lưu đi buôn bán khắp nơi
với lòng tin có Bà chúa đầm luôn phù trợ mình. Do buôn bán phát đạt, người Phù Lưu
nảy sinh nhu cầu thành lập một tụ điểm mua bán, trao đổi hàng hóa. Đến thời Lê sơ, thế
kỷ XV, có một vị quan Thái bảo, họ Nguyễn, người Phù Lưu, đã đứng ra hưng công lập
nên chợ Giầu. Do công đức ấy, người Phù Lưu đã lập bia ghi công tích của vị quan Thái
bảo họ Nguyễn ấy.
Ngày xưa, chợ Phù Lưu thường có tới hơn 30 cầu hàng. Mỗi cầu hàng là mỗi dãy nhà dài
10 – 20 gian, bán một loại hàng hóa riêng. Thời ấy, chợ và làng là một quần thể sống sinh
động và thống nhất. Không phải phiên chợ, cả làng sinh hoạt bình lặng, êm đềm sau lũy
tre làng, nhưng vào ngày chợ phiên, mọi nhà đều mở cửa buôn bán, mỗi dãy nhà, xóm
ngõ là một cầu hàng. Do sự sống đan xen nhịp nhàng giữa làng và chợ, người đời hay gọi
Phù Lưu là dân kẻ chợ. Phụ nữ Phù Lưu chịu thương chịu khó, biết thu vén cho gia đình,
lại có một phong thái khoan hòa, duyên dáng như phụ nữ Kinh kỳ. Các bà, các chị ở vùng
quê này chuyên tâm lo buôn bán nuôi chồng, nuôi con học hành để tiến thân bằng con
đường khoa bảng, chí ít cũng trở thành người đàn ông có chữ nghĩa, văn chương. Cuốn
sách Đồng Khánh địa dư chí lược ghi: “Phù Lưu là tổng có nhiều người đỗ đạt nhất
huyện…”. Tại Phù Lưu còn có tấm bia ghi danh những hiền nhân từng đỗ đạt xưa kia,
trong đó 5 vị đỗ đại khoa (4 Tiến sĩ và 1 Phó bảng) và khá nhiều người đỗ Cử nhân, Tú
tài. Thành công của các nhà khoa bảng Phù Lưu chính là sự đền đáp cho công lao của
những người mẹ, người vợ, người chị trên quê hương Phù Lưu.
Người Phù Lưu chi khá nhiều tiền bạc kiếm được vào việc đầu tư xây dựng đình chùa,
đường sá, các công trình văn hóa công cộng ở quê nhà. Chợ Giầu – Phù Lưu quy mô
ngày càng to đẹp, nên nghiễm nhiên trở thành ngôi chợ của phủ Từ Sơn, Bắc Ninh. Nhiều
năm trở lại đây, chợ đã tách khỏi làng Giầu – Phù Lưu, được quy hoạch với gần 70 cầu
hàng, và mang tên là chợ Từ Sơn, nhưng trong tâm thức người Phù Lưu, đây vẫn là chợ
Giầu gần 600 tuổi của họ; và trên thực tế, hơn 60% người dân Phù Lưu vẫn kinh doanh
buôn bán tại chợ này và một số chợ của Bắc Ninh. Cũng xin nói thêm rằng, ở làng Phù
Lưu vẫn còn nguyên vẹn con đường lát đá xanh đẹp nổi tiếng xứ Kinh Bắc xưa; vẫn còn
giữ được nhiều ngôi nhà cổ, dấu vết của những cầu hàng xưa… Và do vậy, dường như
vẫn ẩn khuất đâu đây hình bóng chợ Giầu – Phù Lưu suốt mấy trăm năm Để thương để
nhớ để sầu cho khách đường xa…!
