BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC HẢI PHÒNG

LÊ THỊ THÚY HẰNG

NGHIÊN CỨU VỀ SỰ SẴN SÀNG TRONG
CƠNG TÁC PHỊNG CHỐNG DỊCH COVID-19
CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC
HẢI PHỊNG NĂM 2022

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP

HẢI PHÒNG –2022


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC HẢI PHÒNG

LÊ THỊ THÚY HẰNG

NGHIÊN CỨU VỀ SỰ SẴN SÀNG TRONG CƠNG TÁC
PHỊNG CHỐNG DỊCH COVID-19 CỦA SINH VIÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC HẢI PHỊNG NĂM 2022

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: BÁC SỸ Y HỌC DỰ PHÒNG
Mã số:................................

Người hướng dẫn: ThS.Nguyễn Quang Đức

HẢI PHÒNG –2022


LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Lê Thị Thúy Hằng , sinh viên lớp Y học dự phòng – K10 trường
Đại học Y Dược Hải Phòng.
Tôi xin cam đoan đã thực hiện làm khóa luận tốt nghiệp một cách khoa
học, chính xác và trung thực. Các kết quả thu được trong khóa luận là có thật
và chưa từng được cơng bố trên bất kỳ tài liệu khoa học nào.
Hải Phòng, ngày…..tháng…..năm 2022
Sinh viên làm khóa luận

Lê Thị Thúy Hằng


LỜI CẢM ƠN
Em xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu; Phòng Đào tạo đại học;
Phòng Công tác sinh viên; các thầy cơ trong các Bộ mơn tồn trường và thầy
cơ Khoa Y tế cơng cộng đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ và tạo điều kiện cho
em giúp đỡ em trong suốt quá trình thu thập số liệu, quá trình học tập, rèn
luyện và tu dưỡng tại trường.
Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, em xin bày tỏ lời cảm ơn tới
thạc sĩ Nguyễn Quang Đức đã tận tâm giảng dạy, chỉ bảo, trực tiếp hướng
dẫn đồng thời ln ln động viên em trong suốt q trình thực hiện khóa
luận này.

Con xin bày tỏ lòng biết ơn vô hạn đến cha mẹ đã sinh thành dưỡng
dục và luôn động viên con trong những năm qua và cảm ơn tất cả bạn bè đã
ln khuyến khích, giúp đỡ em trong q trình học tập và hồn thành khóa
luận này.
Sau cùng, em xin kính chúc q thầy cơ trong khoa Y tế công cộng thật
dồi dào sức khỏe, niềm tin để tiếp tục thực hiện sứ mệnh cao đẹp của mình là
truyền đạt kiến thức cho thế hệ mai sau.
Sinh viên

Lê Thị Thúy Hằng


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

COVID-19

:

Bệnh Coronavirus 2019

SARS-CoV-2

:

Severe acute respiratory syndrome corona
virus 2 (Virus corona gây hội chứng hô hấp
cấp tính nặng 2)

WHO


: World Health Organization
Tổ chức Y Tế Thế Giới

NĐ

: Nghị định

QĐ

: Quyết định

ĐTV

: Điều tra viên

SV

: Sinh viên

ĐHYDHP

: Đại học Y Dược Hải Phòng

KTX

: Kí túc xá


MỤC LỤC



DANH MỤC BẢNG


DANH MỤC HÌNH


9

ĐẶT VẤN ĐỀ
Đại dịch COVID-19 là đại dịch bệnh truyền nhiễm do chủng corona
virus mới được phát hiện vào tháng 12 năm 2019 đang diễn ra trên phạm vi
toàn cầu. Tác động của đại dịch COVID-19 đến sức khỏe, đời sống, kinh tế,
văn hóa của tồn bộ người dân trên toàn thế giới. Sự lây lan của đại dịch rất
khủng khiếp bằng chứng cho thấy sự lây lan nhanh chóng và sự nguy hiểm
của đại dịch là tính đến thời điểm hiện tại , tổng số ca nhiễm trên toàn thế giới
đã vượt 414,3 triệu ca, trong đó có hơn khoảng 336,4 triệu ca đã khỏi, còn
khoảng 77,9 triệu ca đang mắc và hơn 5,8 triệu ca tử vong [1]. Tại Việt Nam
theo thống kê của Bộ Y Tế có hơn 2,57 triệu ca nhiễm, 2,24 triệu ca đã khỏi
bệnh, có hơn 329 nghìn ca đang mắc và 39,122 ca tử vong [2].
Tình hình dịch bệnh tại Việt Nam diễn biến phức tạp với các giai đoạn
bùng phát ổ dịch và tạm lắng liên tục, số ca mắc phát hiện tăng liên tục. Chính
phủ Việt Nam đã nhanh chóng thực hiện các biện pháp cách ly ca bệnh/trường
hợp bệnh nghi ngờ/người tiếp xúc gần với ca bệnh và hàng loạt các biện pháp
giãn cách xã hội. Ban chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19 phối hợp
với Bộ Y tế thường xuyên tuyền truyền, phổ biến, hướng dẫn tới người dân về
các biện pháp phòng, chống dịch trên các phương tiện thơng tin đại chúng
dưới mọi hình thức nhằm chung tay đẩy lùi dịch bệnh [3]. Trong các nhóm
đối tượng, nhóm sinh viên có ý nghĩa rất lớn trong việc phòng, chống dịch
bệnh do sinh viên đến từ các tỉnh/thành phố khác nhau trong cả nước. Dịch

bệnh ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống xã hội, trong đó ngành giáo dục
chịu tác động không hề nhỏ, rất nhiều trường học từ mầm non, tiểu học, trung
học cho đến đại học đã cho học sinh, sinh viên nghỉ để tránh dịch, thay thế sử
dụng phương pháp giảng dạy trực tiếp truyền thống bằng phương pháp học
trực tuyến. Nhưng do mang tính chất đặc thù về ngành học, sinh viên y dược


10
là đối tượng cần tham gia vào việc hỗ trợ phòng chống dịch. Đặc biệt, sinh
viên các trường Y Dược trong cả nước được kỳ vọng là lực lượng hỗ trợ quan
trọng trong công tác phòng, chống dịch bệnh khi nhân lực y tế của nước ta
còn thiếu trầm trọng. Tuy nhiên, để có thể tham gia cơng tác phòng, chống
dịch sinh viên cần có kiến thức, thái độ và sự sẵn sàng trong công tác phòng
chống dịch Covid-19 tốt. Do đó chúng tơi tiến hành đề tài “ Nghiên cứu về
sự sẵn sàng trong cơng tác phịng chống dịch COVID-19 của sinh viên
Trường Đại học Y Dược Hải Phòng năm 2022”. Với mục tiêu:
1.

Mô tả thực trạng kiến thức, thái độ sẵn sàng trong phòng chống dịch

2.

bệnh của sinh viên trường Đại học Y Dược Hải Phịng năm 2022.
Mơ tả một số yếu tố liên quan đến thái độ sẵn sàng tham gia phòng
chống dịch bệnh của sinh viên trường Đại học Y Dược Hải Phòng.


11
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1.


Một số khái niệm và định nghĩa
-Vi rút Corona nCoV: Vi rút Corona (CoV) là một họ vi rút lây truyền từ

động vật sang người và gây bệnh cho người từ cảm lạnh thông thường đến các
tình trạng bệnh nặng, đe dọa tính mạng của người bệnh như Hội chứng hơ hấp
cấp tính nặng (SARS- CoV) năm 2002 và Hội chứng hô hấp Trung Đông
(MERS-CoV) năm 2012[4].
Sự sẵn sàng là trạng thái có thể sử dụng hoặc hành động ngay do được
chuẩn bị đầy đủ.
1.2. Nguồn gốc, đường lây và ca bệnh lâm sàng của COVID-19.
Theo Quyết định số 1344/QĐ-BYT, Quyết định về việc ban hành Hướng
dẫn chẩn đốn và điều trị viêm đường hơ hấp cấp do SARS-CoV-2 ( Covid19) của Bộ Y Tế, ban hành ngày 25/03/2020 [4].
1.2.1. Nguồn gốc, đường lây của virus SARS-CoV-2
Từ tháng 12 năm 2019, một chủng virus corona mới(SARS-CoV-2) đã
được xác định là căn nguyên gây dịch viêm đường hơ hấp cấp tính (Covid-19)
tại thành phố Vũ Hán ( tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc), sau đó lan rộng ra toàn
Trung Quốc và hầu hết các nước trên Thế giới.
Chủng SARS-CoV-2 ngoài lây truyền từ động vật sang người, còn có khả
năng lây trực tiếp từ người sang người chủ yếu qua giọt bắn đường hô hấp và
qua đường tiếp xúc. Virus cũng có khả năng lây truyền qua khí dung (aerosol)
trong khơng khí, đặc biệt tại các cơ sở y tế. Cho tới nay, lây truyền theo
đường phân- miệng chưa có bằng chứng rõ ràng.
Người dân ở mọi lứa tuổi đều có thể bị mắc chủng mới của virus Corona. Tuy
nhiên, người cao tuổi, người có bệnh mãn tính như: hen phế quản, tiểu đường,
bệnh tim mạch..... dễ bị mắc và bệnh nặng hơn.
1.2.2. Trường hợp bệnh liên quan Covid-19


12

1.2.2.1. Trường hợp bệnh nghi ngờ
Bao gồm các trường hợp:
- Người bệnh có sốt và/ hoặc viêm đường hơ hấp cấp tính và khơng lý
giải được bằng các căn ngun khác và/hoặc có tiền sử đến/qua/ở/về từ vùng
dịch tễ bệnh Covid-19 trong khoảng 14 ngày trước khi khởi phát các triệu
chứng.
Hoặc
- Người bệnh có bất kỳ triệu chứng hơ hấp nào và tiếp xúc gần với
trường hợp bệnh nghi ngờ hoặc xác định Covid-19 trong khoảng 14 ngày
trước khi khởi phát các triệu chứng.
1.2.2.2. Trường hợp bệnh xác định
Là trường hợp bệnh nghi ngờ hoặc bất cứ người nào xét nghiệm dương
tính với virus SARS-CoV-2 được thực hiện bởi các cơ sở xét nghiệm do Bộ Y
Tế cho phép khẳng định.
1.2.3. Triệu chứng lâm sàng
1.2.3.1. Lâm sàng
- Thời gian ủ bệnh: từ 2-14 ngày, trung bình từ 5-7 ngày.
Khởi phát: Triệu chứng hay gặp là sốt, ho khan, mệt mỏi và đau cơ. Một
số trường hợp đau họng, nghẹt mũi, chảy nước mũi, đau đầu, ho có đờm, nơn
và tiêu chảy.
1.2.3.2. Xét nghiệm khẳng định căn nguyên
Phát hiện SARS-CoV-2 bằng kỹ thuật Real-Time RT-PCR hoặc giải trình
tự gen từ các mẫu bệnh phẩm.
1.2.4. Điều tra, giám sát, xét nghiệm và báo cáo ca bệnh Covid-19 [5], [4]
- Tất cả các cơ sở y tế cần tiến hành sàng lọc, phân loại và cách ly ngay
khi phát hiện các ca bệnh nghi ngờ, hoặc xác định mắc Covid-19.


13
- Các trường hợp bệnh nghi ngờ, cần làm xét nghiệm khẳng định căn

nguyên.
- Nhanh chóng lấy bệnh phẩm và gửi làm xét nghiệm xác định SARSCoV-2 càng sớm càng tốt từ các ca bệnh trên, lây dịch đường hô hấp trên
( dịch họng và dịch tỵ hầu) và khi mẫu bệnh phẩm dịch đường hơ hấp trên âm
tính nhưng vẫn nghi ngờ về lâm sàng, cần lấy dịch đường hô hấp dưới (đờm,
dịch hút phế quản,dịch rửa phế nang). Nếu người bệnh thở máy có thể chỉ cần
lấy dịch đường hô hấp dưới. Trong trường hợp cần thiết nghi ngờ thì có thể
lấy máu và mẫu phân.
- Trường hợp xác định mắc Covid-19, cần lấy mẫu bệnh phẩm dịch hô
hấp và xét nghiệm nhắc lại với khoảng cách mỗi 2-4 ngày hoặc ngắn hơn nếu
cần thiết cho tới khi kết quả âm tính.
- Những trường hợp bệnh nghi ngờ, kể cả ở những trường hợp đã xác
định được tác nhân thông thường khác, cần làm xét nghiệm khẳng định để xác
định SARS-CoV-2 ít nhất một lần.
- Cần thực hiện đầy đủ các xét nghiệm lâm sàng và thăm dò thường quy
tùy từng tình trạng người bệnh để chẩn đốn, tiên lượng và theo dõi người
bệnh.
- Những trường hợp dương tính với SARS-CoV-2 cần báo cáo Bộ Y Tế
hoặc trung tâm Kiểm soát bệnh tật địa phương.
- Xác định về mặt dịch tễ học liên quan đến các trường hợp dương tính
với SARS-CoV-2 như: nơi sinh sống, nơi làm việc, đi lại, lập danh sách
những người đã tiếp xúc trực tiếp, tuân thủ theo hướng dẫn giám sát và phòng
chống Covid-19 của Bộ Y Tế.
1.3. Dự phòng lây nhiễm Covid
Covid-19 ban đầu xuất hiện từ nguồn động vật khơng có khả năng lây
truyền từ người sang người. Virus lây từ người này sang người kia thông qua


14
tiếp xúc với dịch cơ thể của người bệnh. Tùy thuộc vào mức độ lây lan của
chủng virus việc ho, hắt hơi hay bắt tay có thể khiến người xung quanh bị

phơi nhiễm.
Đối phó với dịch bệnh Đảng, Chính phủ và các cơ quan chức năng khẩn
trương vào cuộc, chỉ đạo quyết liệt và kịp thời, đồng bộ các giải pháp phòng
chống COVID-19 ngay từ khi dịch xuất hiện, huy động các cấp các ngành và
kêu gọi, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.
Bộ Y Tế đã đưa ra các biện pháp phòng chống sự lây lan của Covid-19
và khuyến cáo người dân và cộng đồng nghiêm túc thực hiện các biện pháp
sau theo Quyết định số 343/QĐ- BYT của Bộ Y Tế ngày 07/02/2020 về việc
ban hành hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng, chống bệnh viêm đường hô
hấp cấp do chủng virus Corona (nCoV) theo cẩm nang hỏi- đáp thông tin về
bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới virus Corona (nCoV) cập nhập
trên website của Bộ Y Tế [4],[5].
1.3.1. Dự phòng lây nhiễm Covid-19 cho người dân
1.3.1.1. Người dân chủ động thực hiện các biện pháp phịng bệnh.
- Khơng đến các vùng có dịch bệnh. Hạn chế đến các nơi tập trung đông
người. Trong trường hợp đến các nơi tập trung đông người cần thực hiện các
biện pháp bảo vệ cá nhân như đeo khẩu trang, rửa tay với xà phòng......
- Hạn chế tiếp xúc với người bị bệnh đường hô hấp cấp tính (sốt, ho, khó
thở): khi cần thiết phải đeo khẩu trang y tế đúng cách và giữ khoảng cách trên
02 mét khi tiếp xúc.
- Người có dấu hiệu sốt, ho, khó thở phải đeo khẩu trang bảo vệ, thơng
báo ngay cho cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn, khám, điều trị kịp thời. Gọi
điện cho cơ sở y tế trước khi đến để thông tin về các triệu chứng và lịch trình
đã di chuyển trong thời gian gần đây để có biện pháp hỗ trợ đúng, không nên
đến nơi tập trung đông người. Học sinh, sinh viên khi có biểu hiện nhiễm


15
bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh không đến trường và thông báo cho cơ quan y
tế.

- Vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên dưới vòi nước chảy bằng xà
phòng hoặc dung dịch sát khuẩn thơng thường ít nhất 20 giây, súc miệng,
họng bằng nước súc miệng, tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng để phòng lây
nhiễm bệnh.
- Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất bằng khăn vải hoặc
khăn tay, hoặc ống tay áo để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp.
Không khạc nhổ bừa bãi nơi cơng cộng.
- Đảm bảo an tồn thực phẩm, chỉ sử dụng các thực phẩm đã được nấu
chín.
- Giữ ấm cơ thể, tăng cường sức khỏe bằng ăn uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt
hợp lý, luyện tập thể thao.
- Khơng bán, tiếp xúc với các lồi động vật ni hoặc hoang dã.
- Tăng cường thơng khí khu vực nhà ở bằng cách mở các cửa ra vào và
cửa sổ, hạn chế sử dụng điều hòa.
- Thường xuyên vệ sinh nơi ở, cơ quan, trường học, xí nghiệp nhà máy...
bằng cách lau nền nhà, tay nắm cửa và bề mặt các đồ vật trong nhà với xà
phòng, chất tẩy rửa thơng thường hóa chất khử khuẩn khác theo hướng dẫn
của ngành y tế: như xà phòng và các dung dịch khử khuẩn thơng thường khác.
1.3.1.2. Biện pháp phịng bệnh đặc hiệu
Hiện nay trên thế giới đã có rất nhiều loại vaccine cơng bố chính thức để
phòng chống bệnh Covid-19 như vaccine của Mỹ : Moderna, Novavax;
vaccine do Anh sản xuất : AstraZeneca; vaccine có sự kết hợp cơng nghệ y
khoa của Mỹ và Đức: Pfizer, vaccine sản xuất;..... Và Việt Nam cũng đang
tiến hành nghiên cứu, thử nghiệm và sản xuất 1 số loại vaccine như


16
Nanocovax,.... Để phòng chống bệnh Covi-19 nên tiêm vaccine phòng Covid19 theo đúng chỉ định và đúng hướng dẫn để phòng bệnh đúng quy định.
1.3.2. Đối với hộ gia đình
Thực hiện vệ sinh, thơng thống nhà ở, thường xun lau nền nhà, tay

nắm cửa và bề mặt các đồ vật trong nhà bằng các chất tẩy rửa thông thường
như xà phòng và các dung dịch khử khuẩn khác [6]
1.3.3. Đối với cộng đồng, trường học, xí nghiệp, cơng sở.
- Triển khai các biện pháp phòng, chống dịch như đối với hộ gia đình.
- Biện pháp đóng cửa trường học, cơng sở, nhà máy, xí nghiệp, cơng
trường.... sẽ do Chủ tịch Ủy ban nhân dân- Trường Ban chỉ đạo phòng chống
dịch của tỉnh/ thành phố quyết định dựa trên diễn biến tình hình dịch cụ thể.
- Khơng tổ chức các sự kiện tập trung đông người.
- Hạn chế hoặc tạm dừng các hoạt động có nguy cơ lây nhiễm cao tại các
cơ sở như: rạp chiếu phim, quán bar, vũ trường, tụ điểm chơi game, điểm mát
xa, sân khấu, nhà hàng, karaoke, phòng trà ca nhạc, các cơ sở luyện tập gym,
thể thao đơng người trong mơi trường khép kín.
1.3.4. Dự phòng lây nhiễm Covid-19 tại cơ sở y tế
Dự phòng lây nhiễm là một bước quan trong trong chẩn đoán và điều
trị người bệnh mắc Covid-19, do vậy cần được thực hiện ngay khi người bệnh
tới nơi đón tiếp ở các cơ sở y tế. Các biện pháp dự phòng chuẩn phải được áp
dụng ở tất cả các khu vực trong cơ sở y tế.
*Tại khu vực sàng lọc và phân loại ca bệnh.
- Cho người bệnh nghi ngờ đeo khẩu trang và hướng dẫn tới khu vực cách ly
- Đảm bảo khoảng cách giữa các người bệnh > 2 mét
- Hướng dẫn người bệnh che mũi miệng khi ho, hắt hơi và rửa tay ngay sau
khi tiếp xúc dịch hơ hấp.
* Áp dụng các biện pháp dự phịng giọt bắn


17
* Áp dụng các biện pháp dự phòng lây truyền qua đường khơng khí khi thực
hiện các thủ thuật liên quan.
1.4. Thực trạng dịch Covid-19 trên thế giới và Việt Nam.
1.4.1. Trên thế giới

Theo ghi nhận của Tổ chức Y Tế thế giới (WHO) tính đến ngày
18/03/2022 thế giới đã ghi nhận hơn 464,8 triệu ca mắc Covid-19 tại 203
quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có châu Âu hơn 191,8 triệu trường hợp ca
mắc Covid-19 được xác nhận, các quốc gia tại châu Âu có tỷ lệ mắc cao như
Vương quốc Anh số ca mắc là hơn 20 triệu ca, Đức là hơn 18,2 triệu ca, Ý là
hơn 13,64 triệu ca mắc.
Tại châu Mỹ tổng số ca mắc là hơn 149,4 triệu trường hợp đã xác nhận
mắc Covid-19 trong đó Mỹ là quốc gia có tổng số ca mắc lớn nhất gần 79
triệu ca, tiếp theo là Brazil với gần 29,5 triệu ca. Tại châu Phi, có hơn 8,5
triệu ca mắc Covid-19. Châu Úc là gần 4 triệu ca mắc [7].
Tại châu Á, quốc gia có tổng số ca nhiễm cao nhất là Ấn Độ với hơn 49
triệu ca mắc, Hàn Quốc là hơn 9,5 triệu ca, Nhật Bản là hơn 6 triệu ca mắc
Covid-19.
Tại Đông Nam Á, tình hình dịch bệnh vẫn còn đang diễn biến rất phức
tạp với tổng số ca mắc là hơn 56,6 triệu ca mắc. Trong đó các quốc gia có tỷ
lệ mắc cao như Malaysia (hơn 3,77 triệu ca), Philippin (hơn 3,6 triệu ca), Thái
Lan ( 3,37 triệu ca) [8].
Tình hình dịch bệnh Covid-19 trên thế giới vẫn diễn biến rất phức tạp,
tính từ tháng 3/2020 đến tháng 10/2020 số ca mắc tăng nhanh và chưa có dấu
hiệu dừng lại tại tất cả các quốc gia trên thế giới. Trong khi cuối tháng 3/2020
số ca mắc chưa tới 1 triệu ca bệnh thì tới 25/10/2020 đã vượt mốc 42 triệu
người tại 215 quốc gia và vùng lãnh thổ (có 02 tàu du lịch) trên toàn cầu, số
ca tử vong là trên 1 triệu người.


18
Bệnh lây truyền từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc trực
tiếp với dịch cơ thể của người bệnh, qua đường hô hấp. Do vậy việc tập trung
đông người sẽ khiến bệnh có nguy cơ lan rộng trong cộng đồng khi cơ quan
chức năng chưa xác định được người mắc. Để ứng phó với tình hình dịch

bệnh ngày càng tăng nhanh và diễn biến phức tạp các quốc gia trên thế giới đã
áp dụng nhiều biện pháp, chính sách quyết liệt nhằm giảm tốc độ lây lan và
phòng, chống dịch bệnh. Những biện pháp, chính sách được áp dụng chủ yếu
liên quan tới giãn cách xã hội; cấm tập trung đông người; cấm và dừng bay
với một số chuyến bay trong nước và quốc tế; cách ly ca bệnh sớm; tạm
dừng/đóng cửa các cửa hàng và những hoạt động không cần thiết;... Đồng
thời ngành Y học Thế Giới cũng nỗ lực hết sức khi chế tạo ra các loại vaccine
phòng chống lại Covid-19. Đồng hành với đó là một phần góp sức đáng kể
của sinh viên Y khoa trên toàn thế giới. Khi đại dịch bùng nổ trên toàn thế
giới, lực lượng nhân viên y tế gần như thiếu hụt trầm trọng thì sinh viên y
dược là một lực lượng không thể thiếu. Tại trường Y Norwich của Vương
quốc Anh, sinh viên y khoa được tuyển dụng để hỗ trợ các cơng việc như
chăm sóc điều dưỡng cơ bản, thu thập bệnh sử, phân loại và cung cấp dịch vụ
chăm sóc cơ bản, khẩn cấp cho bệnh nhân có triệu chứng của COVID-19.
Ngồi ra, các cơ quan y tế công cộng trên khắp Canada đã bắt đầu tuyển dụng
sinh viên y khoa để hỗ trợ nhiệm vụ cần thiết là truy tìm những cá nhân đã
tiếp xúc với bệnh nhân bị nhiễm bệnh [9].
Ngày 11 tháng 3 năm 2020, Thủ tướng Đan Mạch kêu gọi huy động toàn
bộ nhân viên y tế trên toàn quốc tham gia phục vụ công tác chống dịch. Để
đáp lại lời kêu gọi đó tất cả các nhân viên y tế cho đến sinh viên y khoa đều
bắt đầu các khoa học cấp tốc về điều trị và phòng bệnh về COVID-19. Trong
vòng 2 tuần, tất cả các tình nguyện viên là sinh viên y khoa đã làm việc với tư


19
cách là trợ lý điều trị COVID-19 và 142 sinh viên tình nguyện làm việc tại 9
khoa cấp cứu đại dịch COVID-19 [10].
Sau 2 năm nỗ lực sử dụng các biện pháp phòng chống dịch, vào những
tháng đầu năm 2022, theo thống kê cho thấy trên thế giới đều ghi nhận số ca
mắc Coid-19 giảm dần. Tại Mỹ và Canada, số ca nhiễm mới theo ngày giảm

24%, tại châu Phi giảm 20%, châu Á giảm 18%, châu Đại Dương virus
SARS-CoV-2 gần như không tồn tại với số ca nhiễm mới hàng ngày ghi nhận
chỉ còn 12 ca [11].
1.4.2. Tại Việt Nam
Đảng, Chính phủ và Bộ Y Tế đã áp dụng các biện pháp phòng chống
dịch dựa trên những vấn đề có tính ngun tắc, định hướng chiến lược của
trung ương, giao trách nhiệm cho các địa phương trên tinh thần và phát huy
đầy đủ trách nhiệm, thẩm quyền của UBND các tỉnh, thành phố, trưởng ban
chỉ đạo Thành phố. Các địa phương căn cứ vào các hướng dẫn chuyên môn để
có các biện pháp chống dịch cần thiết, phù hợp với từng giai đoạn. Tính đến
03/2022 tình hình dịch tại Việt Nam diễn biến khá phức tạp.
Vào ngày 24 tháng 01 năm 2020, trường hợp đầu tiên mắc COVID-19
do virus SARS-CoV-2 gây ra được xác nhận tại Thành phố Hồ Chí Minh. Xã
hội, kinh tế bị tác động bởi đại dịch. Các hoạt động kiểm sốt đã diễn ra trong
đó có hạn chế tự do di chuyển. Thủ tướng, phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y
tế đã ban hành 12 văn bản và có kế hoạch đáp ứng chống dịch theo từng mức
độ và theo từng kịch bản; yêu cầu toàn ngành y tế triển khai các hoạt động
giám sát, đáp ứng ở mức cao hơn một mức so với thực tế diễn biến dịch bệnh;
Tổ chức giám sát nghiêm ngặt tất cả khách nhập cảnh tại các cửa khẩu, giám
sát bệnh viêm phổi cấp tại cơ sở y tế và tại cộng đồng để phát hiện kịp thời,
cách ly, quản lý chặt chẽ các trường hợp có biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh; sẵn


20
sàng tiếp nhận, cách ly, điều trị bệnh nhân, thực hiện nghiêm túc việc kiểm
soát nhiễm khuẩn tại các bệnh viện [12].
Đến ngày 6/3/2020, gồm các ca bệnh từ nước ngồi trở về, Hà Nội
cơng bố trường hợp đầu tiên dương tính với virus corona là một bệnh nhân
nữa (đây là trường hợp thứ 17 tại Việt Nam). Chấm dứt chuỗi liên tiếp 22
ngày Việt Nam khơng có thêm ca mới, mặc dù trong thời gian đó đã có nhiều

trường hợp nghi nhiễm và bị cách ly [13]. Ngày 20/03/2020, Bộ Y Tế công bố
2 bệnh nhân Covid-19 là 2 điều dưỡng bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội với tiền
sử dịch tễ không cho thấy nguồn lây khi cả 2 khơng có lịch sử tiếp xúc với các
bệnh nhân Covid-19 [14].
Từ 0h ngày 01/04/2020, Việt Nam thực hiện cách ly xã hội trong vòng
15 ngày. Cùng ngày, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc công bố dịch Covid-19
trên phạm vi cả nước [15]. Đồng thời Việt Nam tạm dừng nhập cảnh đối với
tất cả người nước ngoài, thực hiện cách ly 14 ngày với mọi trường hợp nhập
cảnh. Giai đoạn này trên cả nước đã phát hiện ra rất nhiều ca nhiễm, khoanh
vùng dịch và dập dịch một cách nhanh chóng nhất trong mọi khả năng. Ngày
28/7/2020, Bộ Y Tế công bố ca nhiễm 416 tại Đà Nẵng nhưng không truy vết
được nguồn lây, thành phố Đà Nẵng bắt đầu thực hiện dãn cách xã hội [16].
Ngày 13 và 14/8/2020, khách du lịch nội địa mắc kẹt tại Đà Nẵng cũng được
đưa về địa phương, các ca nhiễm ở TP.HCM, Hà Nội, Quảng Nam,... cũng bị
phát hiện và khống chế lây lan kịp thời. Từ 31/07/2020, Việt Nam bắt đầu xác
nhận những ca tử vong đầu tiên [17].
Trong năm 2021,tại phía Bắc, ổ dịch bùng phát tại Hải Dương và
khoảng thời gian đầu năm âm lịch năm Tân Sửu, các ổ dịch lớn tại các khu
công nghiệp, khu dân cư tập trung với tỷ lệ người mắc cao do sự xuất hiện
của chủng virus biến thể có khả năng lây nhiễm nhanh. Sau đó lần lượt là các


21
ổ dịch lớn tại Bắc Ninh, Bắc Giang, Quảng Ninh,... với tỷ lễ nhiễm cao trung
bình hơn 100 ca mắc/ ngày [18].
Tại phía Nam, xuất hiện các ổ lây nhiễm tại thành phố Hồ Chí Minh liên
quan đến Hội Thánh Truyền giáo Phục Hưng dẫn đến thành phố Hồ Chí Minh
phải áp dụng giãn cách xã hội từ ngày 31/5/2021.Sau đó, một số tỉnh miền
Trung và miền Nam cũng xuất hiện các ổ dịch, lần lượt áp dụng các biện pháp
khẩn cấp để khống chế số ca nhiễm có thể gây quá tải cho hệ thống y tế. Sau

gần 3 tháng áp dụng chỉ thị 16, từ ngày 01/10/2021, TP.HCM mở cửa phần
lớn các hoạt động trở lại và áp dụng chỉ thị 18 thay thế chỉ thị 15,16 [19].
Trong suốt 3 tháng chống dịch tại các ổ dịch lớn tại miền Nam, Bộ Y
Tế đã điều động nhân lực là nhân viên y tế và sinh viên y dược trên khắp cả
nước tham gia công tác phòng chống dịch. Một số trường đại học y, dược
khác trong nước như đại học Y dược Huế, Học viện Quân Y,… đội ngũ sinh
viên tích cực hưởng ứng lời kêu gọi tham gia hỗ trợ cơng tác phòng, chống
dịch Covid-19 trong tình hình cấp bách như hiện nay, đã tổ chức nhiều hoạt
động tình nguyện phối hợp với các cơ quan chức năng địa phương về hỗ
trợ/hướng dẫn người dân phòng, chống dịch.
Tính đến ngày 31/5/2021, theo thơng tin của Cục Khoa học công nghệ
và Đào tạo, tổng số cán bộ, giảng viên, sinh viên lên đường tham gia hỗ trợ
phòng chống dịch COVID-19 tại Bắc Giang, Bắc Ninh gần 30,000 người gồm
lực lượng y bác sĩ, kỹ thuật viên, điều dưỡng... đến từ nhiều bệnh viện, trường
Đại học, Cao đẳng y dược và lực lượng y tế quân y, công an... hỗ trợ truy vết,
xét nghiệm, cách ly, khoang vùng dập dịch, điều trị, truyền thơng [20].
Trước tình hình dịch Covid-19 đang diễn biến hết sức phức tạp do biến
chủng Delta tại TP.HCM và các tỉnh phía Nam, Bộ Y Tế đã quyết định huy
động đội ngũ gần 10,000 nhân lực y tế của các đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ
và các địa phương khu vực miền Bắc, miền Trung hỗ trợ TP.HCM và các tỉnh


22
phía Nam chống dịch. Chỉ tính riêng 8 trường đại học y khoa phía Bắc thuộc
Bộ Y Tế, đã có hơn 2,200 sinh viên, cán bộ, giảng viên đủ điều kiện lên
đường. Đồng thời tại các trường y khoa cũng tập huấn, đào tạo chuyên môn
trở thành lực lượng “dự bị sẵn sàng” khi có yêu cầu [21] [20]. Để phù hợp với
tình hình thực tế chống dịch, Bộ Y Tế đã chỉ đạo thực hiện hiệu quả chiến
lược về truy vết thần tốc, khoanh vùng nhanh, lấy mẫu xét nghiệm diện rộng,
phong tỏa hẹp để hạn chế tối đa tác động của bệnh dịch đến đời sống xã hội

của người dân.
Năm 2022, tính đến 16h ngày 04/04/2022, trên hệ thống Quốc gia
quản lý ca bệnh COVID-19 ghi nhận hơn 48 nghìn ca nhiễm mới tại 62 tỉnh
thành phố trong đó Hà Nội( 5,868 ca), Bắc Giang (2,649 ca), Yên Bái (2,350
ca) .....[22] Bộ Y Tế thông báo xuất hiện biến chủng mới Omicron và các quy
định mới về phòng chống dịch và quy định cách ly dành cho F1,F0, cùng các
nghị quyết về cách ly và chữa bệnh tại nhà cho F0. Trong cuộc chiến chiến
chống đại dịch COVID-19 tại Việt Nam, Đảng, Nhà nước, Bộ Y Tế và các cơ
quan ban ngành đã nỗ lực triển khai nhiều giải pháp nhằm kiểm sốt dịch
bệnh. Trong đó, ngay từ đầu, Việt Nam xác định vaccine là biện pháp hữu
hiệu nhất giúp ứng phó đại dịch COVID-19. Đến hết năm 2021, Việt Nam
chạm mốc 150 triệu liều vaccine, đã có 100% người từ 18 tuổi trở lên tiêm ít
nhất một liều vaccine, 90% người trên 18 tuổi tiêm đủ 2 mũi vaccine phòng
COVID-19 [23].
Trong suốt 2 năm chống dịch ngoài sự đóng góp to lớn trong cơng cuộc
chống dịch của các cấp, ban ngành, sự đồng lòng chống dịch từ cấp Trung
Ương đến địa phương và sự hy sinh thầm lặng của các y bác sĩ tại tuyến đầu
chống dịch khơng thể khơng kể đến sự đóng góp của lực lượng sinh viên y
dược. Trước khi tham gia chống dịch các sinh viên y dược đã được trải qua
các buổi tập huấn tại trường với các nội dung cập nhật, thiết thực. Sinh viên


23
được phân công về các khối chuyên môn để tập huấn, rèn luyện, bắt tay vào
những việc nhằm hỗ trợ cùng ngành y tế địa phương trong công tác phòng,
chống dịch COVID-19.
Đồng thời nhằm chuẩn bị cho phương án mở rộng xét nghiệm để kiểm soát
dịch bệnh, sinh viên y khoa còn được học tập về an toàn sinh học, tập huấn về
kỹ năng và trải qua quá trình thực hành để thành thục kỹ năng mặc trang phục
bảo hộ PEE, kỹ thuật lấy mẫu -đóng vận chuyển mẫu SARS-CoV-2, kỹ năng

truy vết F0,F1,F2,.... ,tiêm vaccine, chẩn đoán và điều trị bệnh.
Trước tình hình dịch bệnh căng thẳng, hàng nghìn sinh viên y khoa đã được
Bộ Y Tế, nhà trường và đơn vị địa phương huy động tăng cường tham gia
công tác phòng chống dịch bệnh. Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch và
Trường ĐH Y Dược TP Hồ Chí Minh huy động sinh viên năm cuối tổ chức
lấy mẫu xét nghiệm, đảm bảo công suất 50.000 mẫu/ ngày. Ngay ngày đầu
phát động hơn 500 sinh viên năm cuối của tất cả các khoa trong trường trong
đó có hơn 200 sinh viên khoa y tế công cộng đã hỗ trợ truy vết, gọi điện, đi
lấy mẫu suốt đêm ở các điểm nóng dịch bệnh của Thành Phố Hồ Chí Minh
[24]. Ngồi các cơng tác hỗ trợ tại địa phương, sinh viên y khoa còn có mặt
hỗ trợ và chi viện cho các địa phương khác dưới sự huy động của Bộ Y Tế.
Trường Đại học Y Dược Hải Phòng đã chi viện cho các địa phương khác 4
đợt tổng gần 500 cán bộ, sinh viên thuộc chuyên ngành Y học dự phòng, xét
nghiệm y học và đa khoa, hỗ trợ công tác truy vết, xét nghiệm nhanh, tiêm
vaccine tại các địa phương như Bắc Giang, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương,
Hà Nội,...[25],[26]
Vào năm 2022, dưới sự phát động của Thủ tướng Chính Phủ: “Từng
bước bình thường hóa với dịch COVID-19” [27], số lượng F0 ngày một gia
tăng nhưng tỷ lệ tử vong rất thấp, để giảm tải cho khối lượng công việc tại các
trạm y tế, sinh viên y là lực lượng không thể thiếu để hỗ trợ công tác tại các


24
trạm y tế lưu động. Tại Thành phố Hải Phòng có 237 Trạm y tế lưu động bao
gồm 600 sinh viên từ Trường Đại học Y Dược Hải Phòng và Cao đẳng Y Tế
Hải Phòng hỗ trợ giúp người dân tiếp cận nhanh nhất các dịch vụ y tế, quản lý
người bệnh tại nhà, tiếp cận và phân tầng điều trị F0, hỗ trợ người dân và cán
bộ y tế nhập dữ liệu để quản lý, chăm sóc bệnh nhân,.. [28]
1.4.3. Tại Hải Phịng
UBND thành phố Hải Phòng đã có những văn bản chỉ đạo nhằm ngăn chặn

trình trạng dịch Covid-19 lây lan trên toàn thành phố trước bối cảnh dịch bệnh
diễn ra rất phức tạp. Thành phố Hải Phòng là nơi có rất nhiều các khu cơng
nghiệp có các doanh nghiệp có người nước ngồi nên việc kiểm sốt các đối
tượng từ vùng dịch về cần rất chặt chẽ. UBND các quận, huyện, Ban quản lý
khu kinh tế Hải Phòng thường xuyên rà soát, thống kê, cập nhật, xác định
công dân lao động trên địa bàn cần phải cách ly y tế, phối hợp với ngành Y tế
tổ chức cách ly y tế và theo dõi dịch bệnh theo quy định. Đối với thành phố có
các hoạt động phòng tránh lây nhiễm cụ thể dừng tất cả các lễ hội, các hoạt
động giải trí, sinh hoạt cộng đồng, các rạp chiếu phim, quán karaoke, vũ
trường, quán bar, tránh tập trung nơi đông người, nhằm giảm thiểu các nguy
cơ lây lan dịch bệnh. Tính đến thời điểm hiện tại, thành phố đã có 7135 người
nhiễm bệnh và 14 người tử vong do Covid-19 [29]. Nguy cơ bùng dịch tại
thành phố ngày một tăng cao, các bạn ngành lãnh đạo đã đưa ra các biện pháp
về cách ly y tế cũng như dự phòng lây nhiễm bằng nhiều phương pháp khác
nhau và tiêu biểu nhất là tiêm vacine phòng Covid-19.
Các chiến dịch triển khai tiêm vaccine để phòng ngừa Covid-19 được phủ
rộng rãi trên tồn thành phố. Để cơng tác tiêm chủng đạt hiệu quả hơn trong
thời gian tới, UBND thành phố đề nghị các địa phương, đơn vị không lơ là,
chủ quan, mất cảnh giác bởi nếu không tiêm hoặc tiêm không đủ liều sẽ tiềm
ẩn nguy cơ khiến dịch bùng phát trở lại. Đề nghị Trung tâm Kiểm soát bệnh


25
tật thành phố phối hợp với các cơ quan thông tấn báo chí trên địa bàn thành
phố tuyên truyền theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về tiêm phòng vắc
xin COVID-19. Lãnh đạo UBND các quận, huyện báo cáo thường trực Quận
ủy, Huyện ủy đưa việc tiêm phòng vắc xin vào là một trong những nhiệm vụ
trọng tâm của địa phương. Thực hiện công tác phối hợp chặt chẽ giữa các sở,
ban, ngành với các địa phương trong công tác tiêm phòng vắc xin COVID-19.
UBND thành phố yêu cầu các quận huyện thực hiện đúng cam kết đã ký với

Sở Y tế trong việc đẩy nhanh tiến độ tiêm cũng như đảm bảo an toàn tiêm
chủng; nếu thiếu vật tư nhân lực cần khẩn trương báo cáo thành phố để có
phương án xử lý kịp thời [30].
1.5. Một số nghiên cứu liên quan đến kiến thức, thái độ và thực hành của
sinh viên y khoa đối với COVID-19.
1.5.1. Nghiên cứu trên thế giới
Tác giả Ronald Olum cùng các cộng sự thực hiện thu thập số liệu từ
ngày 13 tháng 4 năm 2020 đến ngày 19 tháng 4 năm 2020 trên 741 sinh viên
Y Khoa từ năm thứ nhất đến năm thứ năm đã đưa ra đánh giá về kiến thức của
sinh viên 9 trường y khoa ở Uganda: 671 sinh viên (91%) có kiến thức tốt, đa
số sinh viên Y Khoa xác định sốt, ho và khó thở là triệu chứng lâm sàng chính
của COVID-19 (lần lượt là 95% và 85% và 88% ). Đa số các sinh viên năm
cuối có kiến thức tốt hơn so với các sinh viên năm nhất [31]
Tác giả Mohammad Hossein Taghrir cùng các cộng sự đã thu thập
thông tin từ ngày 26 đến ngày 28 tháng 2 năm 2020. Đối tượng tham gia là
sinh viên y khoa Iran (năm thứ 5-7), cỡ mẫu 240 sinh viên. Tỷ lệ trả lời đúng
các câu hỏi kiến thức về COVID – 19 trung bình là 86,96%. Trong đó, 79,6%
sinh viên có mức độ hiểu biết tốt, 13,8% sinh viên có mức độ hiểu biết trung
bình và 6,7% sinh viên có mức độ hiểu biết thấp. Kết quả 550 sinh viên các
trường Y ở Uganda (74%) có thái độ tích cực đối với việc phòng ngừa