Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0

MỘT SỐ QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH
VỀ BẢO VỆ CHỦ QUYỀN BIỂN ĐẢO
Hà Thị Liên

Trường Đại học Thủy lợi, email:

1. GIỚI THIỆU CHUNG

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm
quan tâm đến vấn đề bảo vệ chủ quyền biển
đảo. Theo Người, biển đảo là cửa ngõ của Tổ
quốc, có vị trí chiến lược về cả chính trị, kinh
tế, xã hội và đối ngoại. Do vậy, việc bảo vệ
chủ quyền biển đảo là nhiệm vụ quan trọng
nhằm giữ vững nền độc lập thống nhất và
toàn vẹn lãnh thổ của dân tộc. Biển đảo nước
ta có tiềm năng và lợi thế rất lớn, được Người
ví là “biển bạc”. Thế mạnh từ biển sẽ góp
phần to lớn vào quá trình phát triển kinh tế,
xây dựng chủ nghĩa xã hội. Để bảo vệ chủ
quyền biển đảo, theo Người, điều quan trọng
nhất đó là phát huy được sức mạnh của nhân
dân, xây dựng lực lượng Hải quân vững chắc
dưới sự lãnh đạo của Đảng.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu
phân tích, thống kê, logic, so sánh để hoàn
thiện bài báo.

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Bảo vệ chủ quyền biển đảo là nhiệm
vụ quan trọng nhằm giữ vững nền độc lập
thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ
Đấu tranh để thống nhất tồn vẹn lãnh thổ
đó là cái dĩ bất biến trong tư tưởng của Hồ
Chí Minh về độc lập dân tộc. Thống nhất
toàn vẹn lãnh thổ theo Người đó phải là sự
thống nhất cả vùng đất liền, vùng trời, biên
giới, vùng biển, hải đảo. Trong đó, biển đảo
là cửa ngõ của Tổ quốc. Do vậy, bảo vệ chủ
quyền biển đảo nhiệm vụ đặc biệt quan trọng,
vì vùng biển là nơi kẻ thù, các thế lực hiếu

chiến bên ngoài ẩn núp để thực hiện âm mưu
xâm lược, lấn chiếm chủ quyền của nước ta,
đe dọa nghiêm trọng đến vấn đề độc lập của
dân tộc. Người nói: “Đồng bằng là nhà, mà
biển là cửa, giữ nhà mà không giữ cửa có
được khơng? Kẻ gian tế nó sẽ vào chỗ nào
trước? Nó vào cửa trước. Vì vậy ta phải giáo
dục cho đồng bào biết bảo vệ bờ biển” 1. Đây
là nhiệm vụ khó khăn bởi vì chủ quyền biển
đảo của nước ta rộng lớn trong khi lực lượng
của ta còn hạn chế, kẻ thù có thể sử dụng
nhiều thủ đoạn để xâm chiếm biển đảo.
Vào ngày 15 - 3 - 1961, nhân dịp đến thăm
Bộ đội Hải quân lần thứ hai, Người nói:
“Ngày trước ta chỉ có đêm và rừng. Ngày nay

ta có ngày, có trời, có biển. Bờ biển ta dài,
tươi đẹp, ta phải biết giữ gìn lấy nó”. Khẳng
định này của Người đã thôi thúc sự quyết tâm
bảo vệ chủ quyền của toàn quân và dân ta,
động viên nhân dân đánh bại đế quốc Mỹ và
tay sai. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Chủ tịch
Hồ Chí Minh, Hải quân ta mặc dù còn rất non
trẻ, nhưng đã lập được nhiều chiến tích lớn.
Trong thư gửi cán bộ, chiến sĩ Hải quân ngày
11 - 8 - 1965, Bác viết: “Tuy còn non trẻ,
nhưng nhờ sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sự
tin yêu, giúp đỡ của nhân dân, sự cố gắng
khơng ngừng của mình, Hải qn ta đã anh
dũng chiến đấu tích cực diệt địch, bắn rơi máy
bay và đánh đuổi tàu chiến Mỹ, đồn kết lập
cơng, bảo vệ nhân dân, bảo vệ vùng trời và
vùng biển của Tổ quốc, các chú đã nêu cao
truyền thống anh hùng của dân tộc ta”2. Cũng
trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, chúng ta
1

Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 10, Nhà xuất bản Chính
trị quốc gia, 2011, tr.311.
2
Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 14, Nhà xuất bản Chính
trị quốc gia, 2011, tr.579.

370



Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0

đã xây dựng được con đường Hồ Chí Minh
trên biển, những con tàu không số đã thực
hiện sứ mệnh của mình, dũng cảm vượt qua
mưa bom, bão đạn để chi viện cho miền Nam,
giải phóng các đảo và quần đảo Trường Sa,
góp phần giành thắng lợi trọn vẹn trong cuộc
kháng chiến chống đế quốc Mỹ, thống nhất
đất nước.
3.2. Phát huy sức mạnh của đồng bào
miền biển và bộ đội Hải quân để bảo vệ
vững chắc chủ quyền biển đảo
Để giữ gìn và bảo vệ vững chắc chủ quyền
biển đảo, Hồ Chí Minh u cầu cả dân tộc
phải đồn kết, đồng lòng, Đảng phải phát huy
được sức mạnh của nhân dân, không ngừng
củng cố, tăng cường, giáo dục nhân dân về
tầm quan trọng của việc bảo vệ chủ quyền
biển đảo. Trong đó, Người nhấn mạnh hai lực
lượng quan trọng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ
chủ quyền biển đảo, đó là đồng bào miền
biển và bộ đội Hải quân, đây là lực lượng
nịng cốt và trực tiếp. Tại buổi nói chuyện ở
Hội nghị cán bộ phát động miền biển, ngày
10 - 4 - 1956, Người nói: “Lực lượng nhân
dân tổ chức nhau lại là chính. Khơng nên ỷ
lại mà phải tự lực cánh sinh”3. Đây là nguyên
tắc chiến lược vì khi có nguy biến thì lực
lượng và phương tiện tại chỗ của dân sẽ ứng

phó kịp thời, cản trở hữu hiệu mọi sự đe dọa,
xâm lấn chủ quyền biển đảo trước khi có sự
phối hợp với các lực lượng khác. Như vậy,
xây dựng thế trận lòng dân trong bảo vệ chủ
quyền biển đảo là rất quan trọng.
Hồ Chí Minh ln quan tâm đến đời sống
của đồng bào miền biển, Người thường xuyên
đến thăm và động viên đồng bào ở các địa
phương như: Đồ Sơn, Quảng Ninh, Hà Tĩnh,
Sầm Sơn, Quảng Bình…, đến thăm đảo Tuần
Châu, đảo Hòn Rồng, đảo Cồn Cỏ, đảo Cô
Tô, đảo Bạch Long Vĩ, đảo Vạn Hoa… Trong
một lần đến thăm đảo Cô Tô, Người đã căn
dặn, động viên quân dân trên đảo đoàn kết
cùng tiến bộ, Người nói: “Thủ đơ Hà Nội tuy
khơng cách xa các đảo, nhưng Đảng và Chính
phủ ln quan tâm đến đồng bào các đảo và
3

Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 10, Nhà xuất bản Chính trị
quốc gia, 211, tr.311.

mong đồng bào các đảo đoàn kết, cố gắng và
tiến bộ”4. Để huy động được lực lượng nhân
dân đoàn kết bám biển, bảo vệ biển đảo,
Người yêu cầu cán bộ, bộ đội, chính quyền
địa phương phải lãnh đạo nhân dân, đoàn kết
nhân dân, quan tâm đến đời sống của nhân
dân, một lòng phục vụ nhân dân. Bên cạnh đó,
phải hướng dẫn nhân dân chủ động trong đấu

tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo. Người nói:
“Nếu khơng lo bảo vệ miền biển thì đánh cá,
làm muối cũng không yên. Cho nên một
nhiệm vụ quan trọng của đồng bào miền biển
là phải bảo vệ bờ biển. Đồng bào miền biển là
người canh cửa cho Tổ quốc”5.
Cùng với đồng bào miền biển thì bộ đội
Hải quân là lực lượng rất quan trọng, họ trực
tiếp, ngày đêm canh giữ chủ quyền biển đảo.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, ngay sau
khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp kết
thúc, ngày 7 - 5 - 1955, Hồ Chí Minh đã chỉ
đạo thành lập Cục phòng thủ bờ biển (ngày 24
- 1 - 1959 là Cục Hải quân, nay là Quân chủng
Hải quân). Đối với các chiến sĩ Hải quân nhân
dân Việt Nam nhiệm vụ của họ rất nặng nề và
vẻ vang, Người nói: “Bờ biển ta có vị trí rất
quan trọng. Vì vậy, nhiệm vụ của Hải quân
trước mắt cũng lâu dài rất nặng nề nhưng rất
vẻ vang. Phải biết tìm ra cách đánh phù hợp
với điều kiện con người, địa hình bờ biển
nước ta và vũ khí trang bị mình có. Hải qn
ta phải học tập kinh nghiệm chiến đấu hiện đại
nhưng không được quên truyền thống đánh
giặc xưa kia của tổ tiên”6.
Với vai trò là lực lượng nòng cốt thực hiện
nhiệm vụ quan trọng bảo vệ chủ quyền biển
đảo, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ Hải
quân ta đã chiến đấu giành được nhiều thắng
lợi vẻ vang. Trong ngày 2 và 5-8-1964 Hải

quân ta đã đánh đuổi tàu khu trục Ma Đốc
của Mỹ xâm phạm vùng biển miền Bắc, cùng
nhân dân đấu tranh làm thất bại âm mưu mở
4

Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 13, Nhà xuất bản Chính
trị quốc gia, 2011, tr.130.
5
Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 10, Nhà xuất bản Chính
trị quốc gia, 2011, tr.311.
6
Hồ Chí Minh Biên niên sử, tập 8, Nhà xuất bản
Chính trị quốc gia, 2008, tr.46.

371


Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0

rộng chiến tranh bắn phá miền Bắc. Đánh bại
âm mưu phong tỏa đường biển, Hải quân ta
đã tháo gỡ, phá hàng ngàn quả thủy lôi, bom
từ trường của địch, khai thông luồng lạch,
đảm bảo giao thông thông suốt, nối liền hậu
phương với tiền tuyến. Cùng với đó, mở
đường Hồ Chí Minh trên biển huyền thoại,
chi viện đắc lực cho miền Nam. Những chiến
cơng đó đã góp phần to lớn vào sự thắng lợi
của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Như vậy, bộ đội Hải quân và dân miền

biển, hải đảo là lực lượng rất quan trọng thực
hiện nhiệm vụ canh giữ, đem lại sự bình yên
cho vùng biển đảo của Tổ quốc.
3.3. Bảo vệ chủ quyền biển đảo nhằm
tạo môi trường phát triển kinh tế, xây
dựng chủ nghĩa xã hội
Biển đảo đóng góp to lớn vào trong q
trình phát triển kinh tế, xây dựng chủ nghĩa
xã hội. Theo Hồ Chí Minh, biển nước ta là
“biển bạc”, điều đó thể hiện sự giàu có về của
cải vật chất của một quốc gia, một dân tộc.
Khi nói chuyện với bà con ngư dân ở Cát Bà,
Hải Phòng, Người khẳng định: “Biển bạc của
ta do nhân dân ta làm chủ… cán bộ phải lo
cho đời sống của nhân dân”. Theo Người,
làm chủ ở đây đó là bảo vệ và khai thác các
nguồn lợi từ biển đảo, làm chủ tiềm năng của
biển đảo để phục vụ cho công cuộc xây dựng
chủ nghĩa xã hội, phát triển đất nước, nâng
cao đời sống vật chất của nhân dân.
Người yêu cầu phải chú trọng phát triển
kinh tế biển trong thời kỳ đất nước đang quá
độ đi lên chủ nghĩa xã hội. Điều này được
Người nhấn mạnh ở buổi nói chuyện với nhân
dân đảo Cơ Tơ ngày 9 - 5 - 1961, Người nói:
Để tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên
chủ nghĩa xã hội cần: “… Đẩy mạnh nghề
đánh cá, nghề làm muối, nuôi dưỡng và bảo vệ
các thứ hải sâm, trân châu, v.v. Để làm tốt
những nghề đó, thì cần phải cải tiến kỹ thuật,

cải tiến lưới thuyền. Muốn có lưới tốt thì phải
có tơ, muốn có tơ thì phải trồng dâu ni
tằm…”7. Tiềm năng của biển đảo nước ta
7

Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 13, Nhà xuất bản Chính
trị quốc gia, 2011, tr.2219.

khơng chỉ dừng lại ở việc đánh bắt thủy, hải
sản, làm muối… mà biển đảo nước ta cịn có
tiềm năng về du lịch. Hồ Chí Minh sớm nhận
thấy được điều này, Người căn dặn cán bộ
miền biển phải phát huy được thế mạnh của
địa phương mình. Cán bộ địa phương phải là
người hướng dẫn nhân dân làm kinh tế, đảm
bảo nghề đánh cá và làm muối phải đẩy mạnh
sản xuất và tiêu thụ, đưa kinh tế biển đảo phát
triển mạnh, đóng góp vào sự phát triển kinh tế
nước nhà, tạo động lực để cho cả nước đi lên
chủ nghĩa xã hội.
Vùng biển nước ta rộng lớn, tiếp giáp với
nhiều nước trong khu vực, vì thế, Hồ Chí Minh
đã đưa ra nhiều chính sách đối ngoại rộng mở,
hợp tác, tránh đối đầu và khơng gây thù ốn
với ai, tiến tới xây dựng đường biên giới hịa
bình, hữu nghị với các nước láng giềng, điều
này rất quan trọng, vì khơng những làm triệt
tiêu mầm mống về vi phạm chủ quyền, củng cố
vững chắc “phên dậu”, bảo vệ chủ quyền an
ninh biên giới từ xa, mà cịn tạo cơ sở, điều

kiện xây dựng tình hữu nghị giữa các dân tộc.
4. KẾT LUẬN

Với tầm nhìn chiến lược, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã đưa ra những quan điểm chỉ đạo rất
sâu sắc trong vấn đề bảo vệ chủ quyền biển
đảo. Người khẳng định, bảo vệ chủ quyền biển
đảo là nhiệm vụ rất nặng nề và vẻ vang, có
tầm quan trọng đặc biệt trong việc bảo vệ nền
độc lập thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của nước
ta và trong q trình xây dựng chủ nghĩa xã
hội. Nhờ có sự chỉ đạo đúng đắn của Người,
quân và dân ta đã phát huy được sức mạnh của
dân tộc, bảo vệ vững chắc vùng biển đảo của
Tổ quốc. Quan điểm của Hồ Chí Minh về bảo
vệ chủ quyền biển đảo cho đến nay vẫn còn
nguyên giá trị về mặt lý luận và thực tiễn sâu
sắc, trở thành kim chỉ nan cho dân tộc ta bảo
vệ vững chắc chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.
5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 9,10,13,14
(2011), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.
[2] Hồ Chí Minh, Biên niên sử, tập 8 (2008),
Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.

372