Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0

CỘNG SINH CÔNG NGHIỆP - ĐÔ THỊ - DỊCH VỤ THÚC ĐẨY
PHÁT TRIỂN KINH TẾ TUẦN HOÀN Ở VIỆT NAM
Lê Minh Thoa
Trường Đại học Thủy lợi, email:

1. TỔNG QUAN VỀ CỘNG SINH CÔNG
NGHIỆP - ĐÔ THỊ - DỊCH VỤ VÀ
KINH TẾ TUẦN HỒN

Phát triển kinh tế tuần hồn trở thành xu
hướng của tất cả các quốc gia, nhất là khi
nguồn tài nguyên trên thế giới ngày càng cạn
kiệt. Một số quốc gia đã tiên phong trong
việc tái sử dụng các nguồn tài nguyên một
cách hiệu quả thông qua mơ hình cộng sinh
cơng nghiệp - đơ thị - dịch vụ để phát triển
kinh tế tuần hoàn như: Thụy Điển, Anh, Hàn
Quốc, Singapore… Bài viết đưa ra đánh giá
tác động của cộng sinh công nghiệp - đô thị dịch vụ thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn
của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Cộng sinh công nghiệp (industrial
symbiosis) là hoạt động hợp tác giữa các
doanh nghiệp trong một khu công nghiệp
hoặc với doanh nghiệp trong các khu công
nghiệp khác nhằm tối ưu hóa việc sử dụng
các yếu tố đầu vào, đầu ra như nguyên vật
liệu, nước, năng lượng, chất thải, phế liệu...
trong q trình sản xuất kinh doanh. Thơng
qua hoạt động hợp tác, các doanh nghiệp

hình thành mạng lưới trao đổi các yếu tố đầu
vào, đầu ra phục vụ sản xuất, sử dụng chung
hạ tầng và các dịch vụ phục vụ sản xuất, cải
thiện quy trình cơng nghệ và nâng cao hiệu
quả hoạt động sản xuất kinh doanh.
Khu công nghiệp - đô thị - dịch vụ
(Industrial - urban - service zones) bao gồm:
khu công nghiệp là khu chức năng chính; khu
đơ thị - dịch vụ có chức năng hỗ trợ, cung ứng
các dịch vụ, tiện tích xã hội và công cộng cho
khu công nghiệp (gồm các phân khu chức
năng như: nhà ở, bệnh viện, trường học, khu
văn hóa, thể thao, công viên, trung tâm đổi
mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu và phát

triển, trung tâm ươm tạo doanh nghiệp và một
số hạng mục cơng trình kinh tế - xã hội khác),
được đầu tư, xây dựng đồng bộ để đảm bảo sự
phát triển hiệu quả, bền vững về kinh tế, xã
hội, môi trường của khu công nghiệp.
Đặc trưng cộng sinh công nghiệp - đô thị dịch vụ là tập trung vào khu vực địa lý nhất
định, trong đó các doanh nghiệp tham gia vào
mạng lưới cộng sinh cơng nghiệp có thể được
hưởng lợi từ việc cải thiện hiệu quả sử dụng
tài nguyên không tái tạo và giảm lượng phát
thải gây ô nhiễm, giảm chi phí đầu tư cho sản
xuất, quản lý chất thải, tăng giá trị thu về do
tăng dòng chảy của chất thải, cải thiện mối
quan hệ với bên ngồi thơng qua việc xây
dựng hình ảnh sản xuất xanh, sản xuất và

marketing mới, cũng như tạo thêm việc làm
và nâng cao chất lượng công việc hiện tại
đồng thời phát triển các đô thị thông minh
giải quyết các nhu cầu về nhà ở, các cơng
trình văn hóa, thể thao, các khu vui chơi giải
trí cũng như các tiện ích xã hội khác nhằm
đảm bảo cho cư dân sống và làm việc tại đó.
Cộng sinh cơng nghiệp-đơ thị-dịch vụ: Mối
liên kết cộng tác giữa các doanh nghiệp và các
đô thị - dịch vụ trong việc thu gom, xử lý và tái
sử dụng nguyên vật liệu, rác thải, năng lượng
và nước; chia sẻ các dịch vụ và hoạt động giữa
các công ty và trong khu cơng nghiệp.

450

Hình 1. Mơ hình cộng sinh công nghiệp đô thị - dịch vụ


Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0

Kinh tế tuần hồn (circular economy) là
mơ hình kinh tế trong đó các hoạt động thiết
kế, sản xuất, dịch vụ đặt ra mục tiêu kéo dài
tuổi thọ của vật chất và loại bỏ tác động tiêu
cực đến môi trường. Trên thế giới, kinh tế
tuần hồn được coi là mơ hình kinh tế đáp
ứng u cầu về giải quyết ơ nhiễm mơi
trường, ứng phó với biến đổi khí hậu gắn với
mục tiêu phát triển bền vững. Các mơ hình

kinh doanh tuần hồn có thể mang lại lợi
nhuận nhưng vẫn cho phép người tiêu dùng
sử dụng các sản phẩm và dịch vụ tương tự,
đóng vai trị quan trọng với nền cơng nghiệp
trong những năm qua.
Kinh tế tuần hoàn được quan tâm như là
mơ hình cơng nghiệp - đơ thị - dịch vụ mới
tương phản với mơ hình tuyến tính, khuyến
khích sử dụng sản phẩm có nguồn gốc tự
nhiên, khi hết vịng đời có thể tận dụng lại
được hoặc thải bỏ mà không gây nguy hại tới
môi trường và sức khỏe con người.

chính thức, khơng có cơng bố và đăng ký với
các cơ quan chức năng có liên quan. Phần lớn
các cộng sinh này thuộc nhóm Cộng sinh phụ
phẩm. Các hình thức cộng sinh công nghiệp đô thị - dịch vụ phát sinh dựa trên nguyên tắc
thị trường và lợi ích thu được rõ ràng nhất là
giảm chi phí vận chuyển do có lợi thế về
khoảng cách địa lý. Cộng sinh cơng nghiệp đô thị - dịch vụ không chỉ dừng lại ở loại hình
cộng sinh phụ phẩm và chất thải mà cịn có
nhiều tiềm năng về các loại hình cộng sinh
khác như: Cộng sinh tiện ích và chia sẻ hạ
tầng, Cộng sinh nguồn cung, Cộng sinh dịch
vụ và Cộng sinh công nghiệp - đô thị vẫn
chưa được hiểu rõ, phát hiện và khai thác ở
các khu cơng nghiệp của Việt Nam.

Hình 3. Quy trình xây dựng và thực hiện
cộng sinh cơng nghiệp - đơ thị - dịch vụ

Hình 2. Mơ hình kinh tế tuần hoàn
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Trong bài báo tác giả sử dụng một số
phương pháp nghiên cứu, cụ thể sau: Phương
pháp thu thập số liệu, phương pháp phân tích
tổng hợp nhằm đánh giá tác động của cộng
sinh cơng nghiệp - đô thị - dịch vụ thúc đẩy
phát triển kinh tế tuấn hoàn ở Việt Nam trong
giai đoạn hiện nay.

Qua nghiên cứu cho thấy: cộng sinh công
nghiệp - đô thị - dịch vụ thỏa mãn quy luật
cung - cầu, đem lại lợi ích lớn về kinh tế và
mơi trường. Trong bài viết này, tác giả nghiên
cứu một số loại hình cộng sinh cơng nghiệp đơ thị - dịch vụ điển hình như bảng sau:
Bảng 1. Các loại hình cộng sinh
công nghiệp - đô thị - dịch vụ

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Xây dựng quy trình cộng sinh cơng
nghiệp - đô thị - dịch vụ
Cộng sinh công nghiệp - đô thị - dịch vụ ở
Việt Nam hiện nay đang dừng ở mức độ tự
phát, nghĩa là các doanh nghiệp tự tìm kiếm
cơ hội liên kết và thực hiện các quan hệ cộng
sinh công nghiệp - đô thị - dịch vụ không

3.2. Đánh giá tác động của cộng sinh

công nghiệp - đô thị - dịch vụ đến phát
triển kinh tế tuần hồn
Theo tính tốn sơ bộ, cộng sinh cơng
nghiệp - đơ thị - dịch vụ có tác động lớn đến

451


Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0

phát triển kinh tế tuần hồn và giảm thiểu
mơi trường rất lớn. Các điển hình nổi bật
cộng sinh gồm: Thứ nhất, giải pháp cộng sinh
“thu hồi nhiệt thải từ lị thủy tinh của nhà
máy kính nổi Tràng An tạo hơi cấp cho công
ty may Nien Hsing” tại khu công nghiệp
Khánh Phú - Ninh Bình với đầu tư ban đầu là
4,17 tỷ đồng; chi phí vận hành là 1,88 tỷ
đồng/năm; lợi ích kinh tế là 14,4, tỷ
đồng/năm; thời gian hồn vốn là 0,3 năm;
giảm khí thải 19 tấn CO2/năm. Thứ hai, giải
pháp cộng sinh “thu gom và phân loại giấy,
bìa thải để làm nguyên liệu đầu vào cho công
ty sản xuất giấy” tại khu cơng nghiệp Hịa
Khánh - Đà Nẵng với đầu tư ban đầu không
tốn các khoản tiền nào, chi phí vận hành 0,25
tỷ đồng/ năm; lợi ích kinh tế là 1 tỷ/năm; thời
gian hoàn vốn là 0,1 năm; giảm khí thải 13,7
tấn CO2/năm. Thứ ba, giải pháp “dịch vụ kho
lạnh dùng chung - tận dụng dư thừa của các

kho có sẵn” tại khu cơng nghiệp Trà Nóc
1&2 thành phố Cần Thơ. Khơng phải chi phí
đầu tư ban đầu; chi phí vận hành là 0,445
tỷ/năm; lợi ích kinh tế: 2 tỷ/năm; thời gian
hồn vốn là 0,2 năm; giảm khí thải 393 tấn
CO2/năm.
Về mặt môi trường, công sinh công nghiệp
- đô thị - dịch vụ sẽ giảm phát thải, giúp cải
thiện môi trường sống và làm việc của cư dân
trong khu cơng nghiệp. Kết quả tính tốn ở
bảng sau:
Bảng 2. Lợi ích kinh tế, mơi trường, xã hội
của cộng sinh công nghiệp - đô thị - dịch vụ

4. KẾT LUẬN

Mô hình cộng sinh cơng nghiệp - đơ thị dịch vụ cần có những cơ chế chính sách phù
hợp, tạo điều kiện tốt nhất cho các doanh
nghiệp trong việc cộng sinh để giảm thiểu
môi trường, tận dụng được các phế liệu, tro
thải để tái tạo lại, nhằm thúc đẩy phát triển
kinh tế tuần hoàn hiệu quả nhất của Việt Nam
hiện nay.
5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Delphine G. et al (2016). Circular
Economy, Industrial Ecology and Short
Supply Chain, Wiley, Hoboken.
[2] Sadhan K.G (2020). Circular Economy:
Global Perspective, Springer, Singapore.
[3] Mika S. et al (2019). The circular economy

Case Studies about the Transition from the
Linear Economy, Academic Press, London.

452