40 Gương Tha
̀
nh Công

Ta
́
c gia
̉
: Dale Carnegie
Di ̣ch gia
̉
: Nguyê
̃
n Hiê
́
n Lê
Nha
̀
xuâ
́
t ba
̉
n văn ho
́
a thông tin
www.thuvien-ebook.com


Thông tin vê
̀

ebook
1. Somerset Maugham
2. Glenn L.Martin
3. S.Parkes Cadman
4. Đa ̣i tươ
́
ng Montgomery
5. John D.Rockefeller
6. Albert Einstein
7. Upton Sinclair
8. Edward Bok
9. Evangeline Booth
10. Theodore Roosevelt
11. Đê
̀
đô
́
c C.W.Nimitz
12. Sinclaire Lewis
13. Đa ̣i tươ
́
ng George Marshall
14. Walt Disney
15. Mark Twain
16. Andrew Carnegie
17. Enrico Caruso
18. Dorothy Dix
19. Zane Grey
20. F.W.Woolworth
21. Đê

̀
đô
́
c Byrd
22. Winston Churchill
23. Hennry J.Kaiser
24. Charles Dickens
25. Connie Mark
26. Howard Thurston
27. Đa ̣i ta
́
Robert Falcon Scott
28. Al Smith
29. H.G.Wells
30. Anh em Mayo
31. Clarence Darrow
32. Eddie Rickenbacker
33. Oliver Wendell Holmes
34. Bernard Shaw
35. James Buchanan Duke
36. Ernestine Schumann - Heink
37. Henry Ford
38. Đơ
̀
i cơ ha
̀
n cu
̉
a ca
́

c nha ̣c si
̃
39. Nhơ
̀
vô kha
́
m ma
̀
họ tha
̀
nh danh
si
̃
40. Tri
́
nhơ
́
tâ
̀
m thươ
̀
ng cu
̃
ng co
́
thê
̉
trơ
̉
tha

̀
nh thiên ta
̀
i

1. Somerset Maugham
Theo ba ̣n, ki ̣ch na
̀
o co
́
gia
́
tri ̣ nhâ
́
t tư
̀
trươ
́
c? Co
́
lâ
̀
n, ca
́
c nha
̀
phê bi
̀
nh nô
̉

i danh
vê
̀
ki ̣ch đa
̃
bâ
̀
u ki
́
n ơ
̉
Nư
̃
u Ươ
́
c đê
̉
lựa lâ
́
y
mươ
̀
i ki ̣ch co
́
gia
́
tri ̣ nhâ
́
t thi
̀

ki ̣ch Hamlet
đư
́
ng đâ
̀
u sô
̉
. Ki ̣ch đo
́
viê
́
t ca
́
ch đây trên
ba trăm năm. Rô
̀
i ki ̣ch thư
́
nhi
̀
không pha
̉
i
la
̀
ki ̣ch Macbeth, hoă ̣c ki ̣ch Vua Lear,
ki ̣ch Nha
̀
buôn ơ
̉

Venice, ma
̀
la
̀
ki ̣ch
Mưa.
Vâng, ki ̣ch Mưa, một ki ̣ch diê
̃
n sự
chiê
́
n đâ
́
u dông tô
́
giư
̃
a Ti
̀
nh dục va
̀
Tôn
gia
́
o, một ki ̣ch soa ̣n theo một chuyện
ngă
́
n cu
̉
a Somerset Maugham.

Ki ̣ch Mưa đa
̃
đem la ̣i cho Maugham
bô
́
n chục nga
̀
n Anh Kim, ma
̀
ông không
mâ
́
t chu
́
t công na
̀
o đê
̉
soa ̣n no
́
.
Viê ̣c xa
̉
y ra như vâ
̀
y: Ông viê
́
t môt
truyện ngă
́

n nhan đê
̀
la
̀
Sadie Thomson.
Viê
́
t xong, ông chă
̉
ng nhơ
́
gi
̀
tơ
́
i no
́
nư
̃
a.
Nhưng một đêm John Colton la ̣i chơi nha
̀
ông, va
̀
Colton muô
́
n co
́
ca
́

i gi
̀
đọc đê
̉
vô
̃
giâ
́
c ngu
̉
.
Maugham be
̀
n đưa cho Colton â
́
n ca
̉
o
truyện đo
́
.
Colton say mê đọc, ki
́
ch thi
́
ch la ̣
lu
̀
ng. Ông nhâ
̉

y xuô
́
ng sa
̀
n đi đi la ̣i la ̣i,
tươ
̉
ng tượng ra như thâ
́
y truyê ̣n đa
̃
diê
̃
n
tha
̀
nh ki ̣ch, một ki ̣ch sau na
̀
y se
̃
bâ
́
t hu
̉
.
Sa
́
ng hôm sau, ông cha ̣y ti
̀
m

Somerset Maugham, ba
̉
o:"Truyện na
̀
y
viê
́
t tha
̀
nh một ki ̣ch hay được. Tôi đa
̃
nghi
̃
vê
̀
no
́
suô
́
t đêm hôm qua. Ba
́
o đơ
̀
i!
Biê
̉
u cho ngươ
̀
i ta đọc ca
́

i gi
̀
đê
̉
dê
̃
ngu
̉
,
ma
̀
la
̀
m cho ngươ
̀
i ta không chợp mă
́
t lâ
́
y
được một phu
́
t!".
Nhưng Maugham vâ
̃
n tha
̉
n nhiên đa
́
p:

- Viê
́
t tha
̀
nh ki ̣ch ư? Một ki ̣ch bệnh
hoa ̣n thi
̀
được. Rô
̀
i đem diê
̃
n được trong
sa
́
u tuâ
̀
n lê
̃
. Không đa
́
ng đê
̉
y
́
tơ
́
i.
Thôi đi.
Va
̀

chi
́
nh ki ̣ch ma
̀
ông không the
̀
m đê
̉
y
́
tơ
́
i đo
́
đa
̃
đem la ̣i cho ông bô
́
n chục
nga
̀
n Anh Kim.
Ki ̣ch viê
́
t xong, nhiê
̀
u ga
́
nh ha
́

t tư
̀
chô
́
i. Họ tin chă
́
c ră
̀
ng se
̃
thâ
́
t ba ̣i. Chi
̉
co
́
Sam Harris chi ̣u nhâ ̣n. Ông sơ
̉
di
̃
nhâ ̣n la
̀
co
́
y
́
cho một đa
̀
o tre
̉

tên la
̀
Jeanne
Eagels đo
́
ng. Nhưng ngươ
̀
i qua
̉
n ly
́
ga
́
nh
ha
́
t không chi ̣u, muô
́
n lựa một đa
̀
o co
́
danh hơn.
Rô
́
t cuộc, Jeanne Eagels cu
̃
ng được
đo
́

ng va
̀
na
̀
ng tha
̀
nh công. Ki ̣ch diê
̃
n bô
́
n
năm rươ
̃
i một lâ
̀
n, lâ
̀
n na
̀
o cu
̃
ng co
́
na
̀
ng
va
̀
lâ
̀

n na
̀
o ra ̣p cu
̃
ng đông nghẹt.
Somerset Maugham đa
̃
viê
́
t nhiê
̀
u
tiê
̉
u thuyê
́
t co
́
danh như Of Human
Bondage, The Moon and Six-pence va
̀
The Painted Veil, khoa
̉
ng hai chục ki ̣ch
hay. Nhưng chi
́
nh ki ̣ch trư
́
danh nhâ
́

t cu
̉
a
ông thi
̀
, ông la ̣i không viê
́
t.
Bây giơ
̀
nhiê
̀
u ngươ
̀
i coi ông la
̀
một
thiên ta
̀
i, nhưng hô
̀
i mơ
́
i bă
́
t đâ
̀
u viê
́
t, ông

thâ
́
t ba ̣i luôn mươ
̀
i một năm. Nha
̀
văn đa
̃
kiê
́
m được hai trăm nga
̀
n Anh kim đo
́
,
trong mươ
̀
i một năm â
́
y chi
̉
kiê
́
m được
mô
̃
i một Anh kim.
Nhiê
̀
u lu

́
c đo
́
i, ông muô
́
n xin một
chân trong to
̀
a soa ̣n một nha
̀
ba
́
o na
̀
o đo
́
đê
̉
co
́
một sô
́
tiê
̀
n nhâ
́
t đi ̣nh mô
̃
i tha
́

ng,
nhưng không ai nhâ ̣n ông ca
̉
. Ông ba
̉
o:
"Kiê
́
m không được việc tôi đa
̀
nh pha
̉
i
tiê
́
p tục viê
́
t như vâ ̣y".
Lu
́
c đo
́
ông đa
̃
đâ ̣u bă
̀
ng câ
́
p y khoa
ba

́
c si
̃
, họ thôi thu
́
c ông bo
̉
truyện ngă
́
n,
truyện da
̀
i đi ma
̀
la
̀
m thuô
́
c ra toa cho
tâ
́
m thân đơ
̃
cơ cực. Nhưng không co
́
gi
̀
la
̀
m ông thay đô

̉
i quyê
́
t đi ̣nh să
́
t đa
́
cu
̉
a
ông la
̀
lưu danh la ̣i trên như
̃
ng trang Văn
học sư
̉
Anh.
Bod Ripley, nô
̉
i danh vê
̀
cuô
́
n
Believe it or not, co
́
lâ
̀
n ba

̉
o tôi:"Một
ngươ
̀
i co
́
thê
̉
la
̀
m viê ̣c như mọi không ai
biê
́
t đê
́
n, trong mươ
̀
i năm rô
̀
i nô
̉
i danh
trong mươ
̀
i phu
́
t". Lơ
̀
i đu
́

ng vơ
́
i Ripley
va
̀
ca
̉
vơ
́
i Maugham.
Lâ
̀
n đâ
̀
u tiên Somerset Maugham
được nô
̉
i danh la
̀
do một ngâ
̃
u nhiên. Một
ki ̣ch na
̀
o đo
́
thâ
́
t ba ̣i va
̀

ông bâ
̀
u một ga
́
nh
ha
́
t kiê
́
m một ki ̣ch ba
̉
n kha
́
c đê
̉
thay. Chu
̉
y
́
ông chưa muô
́
n kiê
́
m một ki ̣ch được
hoan nghênh, chi
̉
muô
́
n kiê
́

m một ki ̣ch cu
̃
cu
̃
na
̀
o đo
́
diê
̃
n đơ
̃
, đợi nga
̀
y gă ̣p được
một ki ̣ch co
́
chân gia
́
tri ̣. Vâ ̣y ông ti
̀
m bâ ̣y
trong tu
̉
cu
̉
a ông, xem ra may được một
ki ̣ch na
̀
o chăng, va

̀
ru
́
t ra một ki ̣ch cu
̉
a
Somerset Maugham, nhan đê
̀
la
̀
Lady
Frederick. Ki ̣ch đo
́
ông nhe
́
t va
̀
o tu
̉
đa
̃
mâ
́
y năm rô
̀
i, nhơ
́
đa
̃
đọc qua, va

̀
biê
́
t la
̀
chă
̉
ng hay ho gi
̀
, nhưng diê
̃
n ta ̣m được i
́
t
tuâ
̀
n. Ông be
̀
n cho diê
̃
n. Va
̀
phe
́
p mâ
̀
u đa
̃
hiê ̣n ra. Ki ̣ch Lady Frederick tha
̀

nh công
rực rơ
̃
. Khă
́
p tha
̀
nh phô
́
London, ai cu
̃
ng
no
́
i tơ
́
i. Tư
̀
hô
̀
i Oscar Wilde tơ
́
i nay,
chưa co
́
ki ̣ch gia na
̀
o la
̀
m cho ngươ

̀
i Anh
vui thi
́
ch như vâ ̣y.
Tư
́
c thi
̀
hê
́
t thâ
̉
y ca
́
c ông bâ
̀
u ha
́
t ơ
̉
Luân Đôn tranh nhau xin ki ̣ch cu
̉
a
Somerset Maugham. Ông lục lọi ca
́
c vơ
̉
ki ̣ch cu
̃

trong tu
̉
ra, va
̀
chi
̉
trong va
̀
i tuâ
̀
n,
ba ki ̣ch cu
̉
a ông được đem diê
̃
n trong
như
̃
ng ra ̣p lơ
́
n.
Tiê
̀
n ta
́
c gia
̉
cha
̉
y vô như suô

́
i. Ca
́
c
nha
̀
xuâ
́
t ba
̉
n lăn xa
̉
vô xin ky
́
giao ke
̀
o
vơ
́
i vi ̣ thiên ta
̀
i mơ
́
i xuâ
́
t hiện đo
́
.
Giâ
́

y mơ
̀
i cu
̉
a ca
́
c hội bay tơ
́
i như
mưa, va
̀
sau mươ
̀
i năm sô
́
ng trong bo
́
ng
tô
́
i, Somerset Maugham bô
̃
ng được hoan
nghênh trong ca
́
c pho
̀
ng kha
́
ch sang trọng

nhâ
́
t.
Ông no
́
i vơ
́
i tôi ră
̀
ng không khi na
̀
o
ông la
̀
m việc qua
́
một giơ
̀
trưa, vi
̀
buô
̉
i
chiê
̀
u, o
́
c ông như đă ̣c la ̣i. Ông viê
́
t dươ

́
i
một ma
́
i hiên trên tư
̀
ng thượng biệt thự
cu
̉
a ông ơ
̉
Nice. Luôn luôn ông hu
́
t ô
́
ng
điê
́
u va
̀
đọc sa
́
ch triê
́
t ly
́
khoa
̉
ng một giơ
̀

rô
̀
i mơ
́
i bă
́
t đâ
̀
u viê
́
t. Khi quân Đư
́
c
chiê
́
m nươ
́
c Pha
́
p, ông qua Nam Caroline
viê
́
t trong một đô
̀
n điê
̀
n.
2. Glenn L.Martin
Đêm ră
̀

m tha
́
ng giêng năm 1886, ba
̀
Minta Martin ơ
̉
Macksbung nă
̀
m mộng
thâ
́
y ngô
̀
i trên một ca
́
i ma
́
y, bay trên
không trung, lượn trên châu tha
̀
nh ba
̀
ơ
̉
,
đưa tay ra vâ
̃
y vâ
̃
y ba ̣n be

̀
đư
́
ng dươ
́
i
đươ
̀
ng va
̀
buô
̀
n râ
̀
u vi
̀
họ không thê
̉
bay
như mi
̀
nh được.
Viê ̣c đo
́
xa
̉
y ra mươ
̀
i ba
̉

y năm trươ
́
c
khi hai anh em Wright bay thư
̉
lâ
̀
n đâ
̀
u.
Gă ̣p lu
́
c kha
́
c thi
̀
chă
́
c ba
̀
không đê
̉
y
́
gi
̀
tơ
́
i giâ
́

c mộng đo
́
ca
̉
, nhưng hô
̀
i â
́
y ba
̀

đương co
́
mang va
̀
đa
̃
được nghe nhiê
̀
u
ngươ
̀
i đoa
́
n điê
̀
m gia
̉
i mộng nên bô
́

n
mươi ta
́
m giơ
̀
sau, khi sanh con trai la
̀
Glenn Martin thi
̀
ba
̀
tin ră
̀
ng con ba
̀
sau
na
̀
y se
̃
bay được trong không trung như
ba
̀
.
Điê
̀
u la ̣ lu
̀
ng nhâ
́

t trong truyê ̣n đo
́
la
̀
con ba
̀
sau tâ ̣p bay thâ ̣t, sau hai anh em
Wright một chu
́
t va
̀
la
̀
ngươ
̀
i thư
́
ba ơ
̉
Châu My
̃
la
́
i một ma
́
y bay tự mi
̀
nh sa
́
ng

chê
́
ra.
Bây giơ
̀
Martin la
̀
ngươ
̀
i đư
́
ng đâ
̀
u
trong ky
̃
nghệ ha
̀
ng không ma
̀
ông đa
̃
la
̀
m
cho pha
́
t triê
̉
n một ca

́
ch phi thươ
̀
ng.
Xươ
̉
ng chê
́
ta ̣o cu
̉
a ông, tư
́
c công ty
Glenn L. Martin, ơ
̉
gâ
̀
n Baltimore xư
́
Maryland, la
̀
một trong ba xươ
̉
ng chê
́
ta ̣o
phi cơ lơ
́
n nhâ
́

t thê
́
giơ
́
i. Ông đa
̃
đo
́
ng
như
̃
ng chiê
́
c Marauder cho lục quân,
Mariner cho ha
̉
i quân va
̀
Baltimore cho
nươ
́
c Anh. Ông la
̀
nha
̀
chê
́
ta ̣o phi cơ
danh tiê
́

ng nhâ
́
t thê
́
giơ
́
i. Ma
̀
nê
́
u thân
mâ
̃
u ông không nă
̀
m mộng thâ
́
y mi
̀
nh bay
lên trên không trung thi
̀
co
́
le
̃
ông đa
̃
không lựa nghê
̀

đo
́
.
Ba ̣n ho
̉
i tôi:
- Ta ̣i sao vâ ̣y?
La
̀
vi
̀
suô
́
t thơ
̀
i thơ â
́
u cu
̉
a ông, ba
̀
cụ
thươ
̀
ng kê
̉
cho ông nghe giâ
́
c mộng â
́

y,
gây cho ông một mục đi
́
ch cao vơ
̀
i, một
quyê
́
t tin, một tham vọng: chinh phục
được thê
́
giơ
́
i cu
̉
a ba
̃
o tô
́
. Ma
̀
ơ
̉
trên
như
̃
ng ca
́
nh đô
̀

ng co
̉
miê
̀
n Kansas, nơi
tuô
̉
i thơ ông trôi qua, luôn luôn co
́
như
̃
ng
trâ ̣n ba
̃
o tô
́
dư
̃
dội câ
̀
n pha
̉
i chê
́
ngự.
Trong một cuộc pho
̉
ng vâ
́
n, ông kê

̉
cho nghe ră
̀
ng như
̃
ng trâ ̣n gio
́
ơ
̉
Kansas
đa
̃
đo
́
ng một vai tro
̀
chu
̉
yê
́
u trong thơ
̀
i
thiê
́
u niên cu
̉
a ông. Hô
̀
i sa

́
u tuô
̉
i, ông lâ
́
y
một chiê
́
c mê
̀
n cột va
̀
o chiê
́
c xe nho
̉
sơn
đo
̉
, rô
̀
i cho gio
́
thô
̉
i xe cha ̣y trên đươ
̀
ng
phô
́

như thuyê
̀
n buô
̀
m cha ̣y trên sông.
Sau ông đi gia
̀
y đa ̣p tuyê
́
t, tay câ
̀
m
một chiê
́
c buô
̀
m tự ông că
́
t lâ
́
y rô
̀
i đê
̉
gio
́
đâ
̉
y cha ̣y trên băng. Ông cu
̃

ng du
̀
ng ca
́
ch
đo
́
đê
̉
kho
̉
i pha
̉
i đa ̣p xe ma
́
y. Ông ba
̉
o
ră
̀
ng thơ
̀
i đo
́
hê
̃
gă ̣p một khu rộng na
̀
o co
́

thê
̉
du
̀
ng buô
̀
m đê
̉
di chuyê
̉
n được la
̀
ông
cu
̃
ng mê mâ
̉
n, như bi ̣ thôi miên.
Tôi ngơ
̀
ră
̀
ng ca
́
i thơ
̀
i xa xăm â
́
y, thơ
̀

i
ba
̀
cụ Martin co
̀
n ơ
̉
Kansas thi
̀
cụ chưa
hê
̀
được nghe chư
̃
tâm ly
́
nhưng cụ đa
̃
du
̀
ng một phương pha
́
p tâm ly
́
ma
̀
ca
́
c
tâm ly

́
gia nga
̀
y nay chă
́
c chă
́
n đê
̀
u công
nhâ ̣n la
̀
hiệu qua
̉
, đê
̉
nung lo
̀
ng can đa
̉
m
va
̀
đư
́
c tự tin cu
̉
a con trai. Khi con khôn
lơ
́

n, la
̀
m được một việc gi
̀
thi
̀
cụ đê
̉
cho
câ ̣u tự la
̃
nh lâ
́
y mọi tra
́
ch nhiệm. Một lâ
̀
n
câ ̣u muô
́
n co
́
một đôi gia
̀
y trượt tuyê
́
t ma
̀
không co
́

tiê
̀
n mua, cụ ba
̉
o câ ̣u la ̣i tiệm
thợ re
̀
n ma
̀
mượn đô
̀
, xin să
́
t, tự re
̀
n lâ
́
y
một đôi, câ ̣u vâng lơ
̀
i la
̀
m liê
̀
n. Muô
́
n co
́
một chiê
́

c diê
̀
u, câ ̣u cu
̃
ng pha
̉
i la
̀
m lâ
́
y.
Va
̀
đọc một ta ̣p chi
́
, câ ̣u đa
̃
na
̉
y ra y
́
chê
́
ra một kiê
̉
u diê
̀
u râ
́
t mơ

́
i co
́
hai tâ
̀
ng
ca
́
nh. Câ ̣u ra
́
p no
́
trong nha
̀
bê
́
p va
̀
khi
thâ
́
y no
́
bay thă
̉
ng hơn, cao hơn tâ
́
t ca
̉
như

̃
ng diê
̀
u kha
́
c ơ
̉
Kansas, câ ̣u thi
́
ch thu
́
,
hăng ha
́
i vô cu
̀
ng.
Câ ̣u ha
̃
nh diê ̣n vê
̀
sự tha
̀
nh công đo
́
đê
́
n nô
̃
i tự tô

̉
chư
́
c cuộc thi diê
̀
u va
̀
câ ̣u
thă
́
ng. Thê
́
la
̀
ca
́
c tre
̉
em trong châu tha
̀
nh
đê
̀
u năn ni
̉
câ ̣u la
̀
m cho một chiê
́
c diê

̀
u
như cu
̉
a câ ̣u.
Câ ̣u be
́
Glenn Luther Martin - ma
̀
năm chục năm sau chê
́
ta ̣o được chiê
́
c
phi cơ lơ
́
n nhâ
́
t thê
́
giơ
́
i, chiê
́
c Mars. Hô
̀
i
đo
́
lâ ̣p một xươ

̉
ng la
̀
m diê
̀
u trong nha
̀
bê
́
p
cu
̉
a ba
̀
cụ. Mô
̃
i đ êm câ ̣u la
̀
m được ba
chiê
́
c diê
̀
u va
̀
ba
́
n hai că
́
c rươ

̃
i một
chiê
́
c: tra
̉
mă ̣t một că
́
c rươ
̃
i cho tra
̉
go
́
p
la
̀
m ba tuâ
̀
n, mô
̃
i tuâ
̀
n năm xu.
Lo
̀
ng tự tin cu
̉
a câ ̣u co
̀

n tăng lên nư
̃
a
khi câ ̣u thâ
́
y mi
̀
nh co
́
khiê
́
u vê
̀
ma
́
y mo
́
c
va
̀
co
́
thê
̉
la
̀
m được nhiê
̀
u đô
̀

ma
̀
ca
́
c tre
̉
kha
́
c la
̀
m không được.
Ba chục năm sau, khi ông đa
̃
chê
́
ta ̣o
như
̃
ng phi cơ đa
́
nh đă
́
m được nhiê
̀
u chiê
́
n
ha ̣m, một ky
́
gia

̉
ơ
̉
Cleveland la ̣i pho
̉
ng
vâ
́
n ông vê
̀
như
̃
ng bươ
́
c đâ
̀
u trong nghê
̀
,
ông đa
́
p:
- Ma
́
tôi đa
̃
a
̉
nh hươ
̉

ng nhiê
̀
u đê
́
n tôi.
Ngươ
̀
i đa
̃
khuyê
́
n khi
́
ch tôi la
̀
m diê
̀
u
trong nha
̀
bê
́
p. Ngươ
̀
i đa
̃
tâ ̣p cho tôi đư
́
c
tự tin.

Khi như
̃
ng chiê
́
c xe hơi đâ
̀
u tiên xuâ
́
t
hiê ̣n ơ
̉
Kansas, Martin chi
̉
ươ
́
c ao mô
̃
i
một điê
̀
u la
̀
được la
́
i loa ̣i xe ky
̀
di ̣ cha ̣y
không câ
̀
n ngựa đo

́
. Ông xin được va
̀
o
la
̀
m trong một ha
̃
ng sư
̉
a xe. Sau na
̀
y, khi
gia đi
̀
nh ông dơ
̀
i qua Santa Ana ơ
̉
California, ông mơ
̉
một ha
̃
ng sư
̉
a xe, xin
được la
̀
m đa ̣i ly
́

ca
́
c ha
̃
ng xe Ford va
̀
Maxwell. Hô
̀
i đo
́
, ông hai chục tuô
̉
i, la
̀
m
nghê
̀
ba
́
n va
̀
sư
̉
a xe â
́
y ma
̀
kiê
́
m được tư

̀
ba đê
́
n bô
́
n nga
̀
n My
̃
kim mô
̃
i năm.
Rô
̀
i một viê ̣c xa
̉
y ra la
̀
m cho cuộc
đơ
̀
i ông thay đô
̉
i hă
̉
n.
Một buô
̉
i sa
́

ng năm 1905, một tin
trong ba
́
o la
̀
m ông sư
̉
ng sô
́
t rô
̀
i như bi ̣
thôi miên: hai anh em Wright ơ
̉
Kitti
Hawk, miê
̀
n Bă
́
c Caroline, đa
̃
bay được
trong một trăm giây. Tin đo
́
ki
́
ch thi
́
ch
ông vô cu

̀
ng, ông nhâ ̣n ra ră
̀
ng thư
́
ma
́
y
bay đo
́
đương râ
̀
m rộ mơ
̉
một ky
̉
nguyên
mơ
́
i.
Vâ ̣y ra hai anh em Wright đa
̃
bay
được trong một trăm giây. Ông lâ
́
y đô
̀
ng
hô
̀

ra, đê
́
m một trăm giây, rô
̀
i tự nhu
̉
: "Co
́
ngươ
̀
i bay được một trăm giây thi
̀
sau
na
̀
y se
̃
co
́
ngươ
̀
i chê
́
ta ̣o được như
̃
ng ma
́
y
bay bay được một giơ
̀

, co
́
le
̃
năm giơ
̀

biê
́
t đâu chư
̀
ng?"
Va
̀
i tha
́
ng sau ông la ̣i bi ̣ ki
́
ch thi
́
ch
một lâ
̀
n nư
̃
a: ông thâ
́
y một ta ̣p chi
́
ky

̃
thuâ ̣t in hi
̀
nh phi cơ cu
̉
a hai anh em
Wright. Nghiên cư
́
u ti
̉
mi
̉
hi
̀
nh đo
́
xong,
ông thưa vơ
́
i ba
̀
cụ:
- Xe
́
t cho ky
̃
thi
̀
chă
̉

ng qua ma
́
y bay
chi
̉
la
̀
một chiê
́
c diê
̀
u lơ
́
n co
́
động cơ.
Con la
̀
m diê
̀
u được, thi
̀
cu
̃
ng chê
́
ta ̣o một
chiê
́
c ma

́
y bay như vâ ̣y được, đê
̉
con la
̀
m
rô
̀
i lă
́
p ra
́
p cho ma
́
xem.
Ba
̀
cụ nhơ
́
la ̣i giâ
́
c mộng hô
̀
i xưa,
đa
́
p:
- Con co
́
ly

́
, con co
́
ly
́
, con tâ
́
t la
̀
m
được.
Hô
̀
i đo
́
ông hai mươi tuô
̉
i, ham bay
tơ
́
i nô
̃
i muô
́
n bo
̉
hê
́
t thơ
̀

i giơ
̀
va
̀
o việc
chê
́
ta ̣o ma
́
y bay. Nhưng không được như
sơ
̉
nguyê ̣n vi
̀
co
̀
n pha
̉
i kiê
́
m ăn nư
̃
a, cho
nên ban nga
̀
y đ a
̀
nh trông nom ha
̃
ng xe

hơi, co
̀
n ban đ êm, ô
̀
ban đêm, thi
̀
tha hô
̀
muô
́
n la
̀
m gi
̀
thi
̀
la
̀
m. Mơ
́
i đâ
̀
u ông đo
́
ng
một kiê
̉
u diê
̀
u lơ

́
n chơ
̉
nô
̉
i một ngươ
̀
i,
không co
́
động cơ, rô
̀
i ông tâ ̣p bay thư
̉
.
Sau nhiê
̀
u tha
́
ng tâ ̣p bay như vâ ̣y, ông
no
́
ng lo
̀
ng muô
́
n chê
́
ta ̣o một phi cơ thực,
co

́
động cơ đ a
̀
ng hoa
̀
ng. Nhưng pha
̉
i la
̀
m
ra sao bây giơ
̀
? Ông mu
̀
ti ̣t hay gâ
̀
n như
mu
̀
ti ̣t vê
̀
khoa khi
́
động học, va
̀
chưa
được học tâ ̣p vê
̀
ky
̃

thuâ ̣t bao giơ
̀
.
Mă ̣c dâ
̀
u vâ ̣y ông cu
̃
ng cô
́
đo
́
ng một
chiê
́
c ma
́
y bay, không co
́
ba
̉
n đô
̀
ve
̃
trươ
́
c, ma
̀
cu
̃

ng chă
̉
ng được ai giu
́
p đơ
̃
,
chi
̉
ba
̉
o. Ông hăng ha
́
i lă
́
m, la ̣i một thư
viện công cộng, đọc sa
́
ch vê
̀
ky
̃
thuâ ̣t xây
câ
̀
u vi
̀
ông nghi
̃
ră

̀
ng biê
́
t ca
́
ch xây câ
̀
u thi
̀
se
̃
ti
̀
m được ca
́
ch đo
́
ng một chiê
́
c phi cơ
nhẹ chơ
̉
được một ngươ
̀
i va
̀
một động cơ.
Năm 1908 ông chê
́
ta ̣o xong chiê

́
c
phi cơ thư
́
nhâ
́
t trong một nha
̀
thơ
̀
bo
̉
hoang ơ
̉
Santa Ana, xư
́
Californie ma
̀
ông pha
̉
i mươ
́
n mô
̃
i tha
́
ng mươ
̀
i hai My
̃

kim. Thân phụ ông mă
́
c cơ
̃
vi
̀
co
́
đư
́
a con
điên điên khu
̀
ng khu
̀
ng ba
́
n xe hơi kiê
́
m
được râ
́
t nhiê
̀
u tiê
̀
n thi
̀
không chi ̣u la ̣i bo
̉

phi
́
thi
̀
giơ
̀
chê
́
ta ̣o như
̃
ng ma
́
y đê
̉
bay.
Thanh niên trong ti
̉
nh thâ
́
y ông bo
̉
ăn, bo
̉
ngu
̉
, không biê
́
t la
̀
nga

̀
y lê
̃
, nga
̀
y nghi
̉
la
̀
gi
̀
, că ̣m cụi hê
́
t tha
́
ng hê
́
t năm, cu
̃
ng chê
́
giê
̃
u ông nư
̃
a. Một ba
̀
gia
̀
nọ la ̣i thuyê

́
t
thân mâ
̃
u ông đê
̉
cụ ba
̉
o ông bo
̉
ca
́
i y
́
cu
̉
a
ma quy
̉
đo
́
đi.
- Nê
́
u thượng đê
́
muô
́
n cho loa
̀

i
ngươ
̀
i bay được thi
̀
đa
̃
cho chu
́
ng ta că ̣p
ca
́
nh rô
̀
i, pha
̉
i không cụ?
Chi
̉
mô
̃
i co
́
một ngươ
̀
i khuyê
́
n khi
́
ch

ông la
̀
thân mâ
̃
u ông. Cụ nhơ
́
la ̣i giâ
́
c
mộng cu
̉
a cụ. Cụ tin chă
́
c con cụ se
̃
bay
được. Mô
̃
i đ êm cụ că ̣m cụi vơ
́
i con
trong ngôi nha
̀
thơ
̀
hoang, câ
̀
m chiê
́
c đ e

̀
n
dâ
̀
u chiê
́
u sa
́
ng cho con la
̀
m. Ke
̉
to
̀
mo
̀
ngo
́
qua cư
̉
a sô
̉
xem thă
̀
ng khu
̀
ng đo
́
la
̀

m
ca
́
i tro
̀
gi
̀
. Ông bực mi
̀
nh sơn ca
́
c cư
̉
a
ki
́
nh không cho ai nhi
̀
n qua được nư
̃
a.
Rô
̀
i ông kho
́
a cư
̉
a la ̣i. Nhưng họ vâ
̃
n tơ

́
i
đê
̉
cươ
̀
i, chê
́
ông. Ông la ̣i pha
̉
i mươ
́
n
ngươ
̀
i coi cư
̉
a đê
̉
ngăn họ đư
̀
ng tơ
́
i gâ
̀
n.
Luôn mươ
̀
i ba tha
́

ng như vâ ̣y, hai mẹ
con ông la
̀
m việc đ êm na
̀
y qua đ êm
kha
́
c, ca
̉
trong đ êm lê
̃
Gia
́
ng Sinh, ca
̉
trong đ êm Nguyên Đa
́
n. Nhưng xin ba ̣n
đư
̀
ng pha
̀
n na
̀
n cho họ. Công việc đo
́
không pha
̉
i la

̀
một công việc thươ
̀
ng: no
́
la
̀
một sự đam mê. Không pha
̉
i la
̀
một
chuyện đo
́
ng một phi cơ ma
̀
la
̀
chuyê ̣n
chinh phục thê
́
giơ
́
i cu
̉
a gio
́
ba
̃
o, cho một

giâ
́
c mộng tha
̀
nh sự thâ ̣t. Chă
́
c chă
́
n hô
̀
i
â
́
y ông sô
́
ng vui thi
́
ch hơn một ông vua
hoă ̣c một nha
̀
triệu phu
́
râ
́
t nhê
̀
u. Co
́
lâ
̀

n
ông ba
̉
o tôi ră
̀
ng mươ
̀
i ba tha
́
ng đo
́
la
̀
qua
̃
ng đơ
̀
i đẹp nhâ
́
t cu
̉
a ông.
Ông lă
́
p một động cơ hai ma
̃
lực va
̀
o
phi cơ cu

̉
a ông. Muô
́
n cho nhe ̣, ông thay
ca
́
i vo
̉
gang bă
̀
ng một ca
́
i vo
̉
đô
̀
ng. Ông
pha
̉
i đe
̃
o sa
́
u chiê
́
c chong cho
́
ng mơ
́
i

được một ca
́
i vư
̀
a y
́
.
Sau cu
̀
ng phi cơ đo
́
ng xong. Pha
̉
i pha
́
một va
̀
i ma
̉
ng tươ
̀
ng cu
̉
a nha
̀
thơ
̀
rô
̀
i nga

̀
y
cuô
́
i tha
́
ng ba
̉
y năm 1909, va
̀
o nư
̉
a đêm,
Glenn Martin va
̀
hai ngươ
̀
i phụ ta
́
, đâ
̉
y
ma
́
y bay ra ngoa
̀
i, cho ngựa ke
́
o no
́

lên
đươ
̀
ng ca
́
i hơn năm cây sô
́
nư
̃
a, tơ
́
i một
ca
́
nh đô
̀
ng đê
̉
sa
́
ng sơ
́
m hôm sau bay thư
̉
.
Sơ
̉
di
̃
pha

̉
i ke
́
o ban đ êm như vâ ̣y la
̀
đê
̉
cho ngựa không thâ
́
y hi
̀
nh thu
̀
ky
̀
di ̣ cu
̉
a
no
́
ma
̀
hoa
̉
ng hô
́
t.
Tinh sương nga
̀
y mu

̀
ng một tha
́
ng ta
́
m
năm 1909, Glenn Martin leo lên phi cơ,
mơ
̉
ma
́
y, động cơ nô
̉
vang trơ
̀
i.
Ông lên sô
́
, ma
́
y ông rung chuyê
̉
n
ma ̣nh, đâm xiên đâm xe ̣o, rô
̀
i thi
̀
, ôi phe
́
p

mâ
̀
u! No
́
câ
́
t ca
́
nh được. Em nho
̉
Glenn
Martin xưa la
̀
m diê
̀
u trong nha
̀
bê
́
p ơ
̉
Kansas nay đa
̃
bay được. Phu
́
t đo
́
la
̀
phu

́
t
quan trọng nhâ
́
t đơ
̀
i ông.
Sau ông đo
́
ng như
̃
ng chiê
́
c China
Clipper, tư
́
c như
̃
ng phi cơ đâ
̀
u tiên đa
̃
vượt Tha
́
i Bi
̀
nh Dương va
̀
đo
́

ng râ
́
t
nhiê
̀
u phi cơ chiê
́
n đâ
́
u.
Đơ
̀
i ông la
̀
một tâ
́
m gương sa
́
ng cho
ta thâ
́
y năng lực phi thươ
̀
ng cu
̉
a một y
́
chi
́
chuyên chu

́
va
̀
o một mục đi
́
ch độc nhâ
́
t.
Mơ
́
i rô
̀
i ông no
́
i vơ
́
i tôi:
- Nê
́
u ông lựa một con đươ
̀
ng va
̀
không khi na
̀
o quên mục đi
́
ch cu
̉
a ông thi

̀
du
̀
con đươ
̀
ng kho
́
khăn, lơ
̉
m chơ
̉
m đê
́
n
đâu, rô
́
t cuộc thê
́
na
̀
o ông cu
̃
ng tơ
́
i được