BÀI 1
CÁC TỔ CHỨC
TÀI CHÍNH TRUNG GIAN

Copyright © 2019 - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

1


MỤC TIÊU
 Phân tích các nội dung về cấu trúc tài chính, từ đó
nhận thức được vị trí quan trọng của các tổ chức tài
chính trung gian(TCTCTG) trong nền kinh tế
 Sử dụng lý thuyết về chi phí giao dịch và thơng tin
khơng cân xứng để giải thích cấu trúc tài chính

 Giải thích được cấu trúc, chức năng, phạm vi hoạt
động và các loại hình TCTCTG ở Việt Nam và
trên thế giới

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

2


Tình huống khởi động: Lựa chọn ngân hàng thương mại
hay cơng ty chứng khốn
Ngày 1/3/2019, chị Hương đã tiết kiệm được
500.000.000 đ. Với mong muốn sinh lời số tiền này, chị
Hương đang có sự cân nhắc lựa chọn gửi tiền tiết kiệm
tại ngân hàng thương mại với mua cổ phiếu tại cơng ty

chứng khốn.
1. Sự cân nhắc này là có cơ sở?
2. Nếu chị Hương là người mong muốn sự an toàn, chuyên gia kinh
tế sẽ khuyên chị Hương như thế nào?
3. Lãi suất đối với các khoản tiền gửi tiết kiệm sẽ ảnh hưởng như thế
nào đến quyết định của người gửi tiền?

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

3


1. Những vấn đề cơ bản về CTTC
Các nhận xét thực tiễn về HTTC:
(1) Cổ phiếu không phải là nguồn tài trợ bên ngoài quan
trọng nhất cho các doanh nghiệp
(2) Phát hành trái phiếu và cổ phiếu để bán trên thị trường
không phải là cách chủ yếu mà các doanh nghiệp sử
dụng để tài trợ cho hoạt động của mình

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

4


1. Những vấn đề cơ bản về CTTC
(3) Tài chính gián tiếp thông qua hoạt động của các tổ chức TCTG
quan trọng hơn gấp nhiều lần so với tài chính trực tiếp

(4) Các trung gian tài chính, đặc biệt là các NHTM là nguồn tài trợ

vốn lớn nhất cho các doanh nghiệp
(5) Hệ thống tài chính là một bộ phận trọng yếu của nền kinh tế,
được điều hành và quản lý một cách chặt chẽ nhất

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

5


1. Những vấn đề cơ bản về CTTC
(6) Chỉ có những công ty lớn, tổ chức tốt mới dễ dàng tiếp cận với
thị trường chứng khoán để tài trợ cho hoạt động của mình
(7) Vật thế chấp là một đặc trưng của các hợp đồng vay nợ, đối với
cả hộ gia đình và doanh nghiệp

(8) Các hợp đồng vay nợ thường là những giấy tờ pháp luật rất phức
tạp, trong đó quy định các giới hạn nghiêm ngặt đối với hành vi của
người đi vay

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

6


1.1. Phí giao dịch & CTTC
• Chi phí giao dịch ảnh hưởng tới CTTC
• Các TGTC làm giảm chi phí giao dịch
-

Tiết kiệm do quy mơ


-

Đa dạng hố danh mục đầu tư

-

Vấn đề chun mơn hố và thành thạo trong nghề nghiệp

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

7


1.2. Rủi ro & cấu trúc tài chính
Các rủi ro phát sinh do thông tin bất cân xứng:
 Lựa chọn đối nghịch
 Rủi ro đạo đức

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

8


1.2. Rủi ro & cấu trúc tài chính

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

9



1.2. Rủi ro & cấu trúc tài chính


Lựa chọn đối nghịch
 Khái niệm
 Giải pháp
 Rủi ro đạo đức
 Khái niệm
 Rủi ro đạo đức trong hợp đồng vốn cổ phần
 Rủi ro đạo đức trong hợp đồng nợ

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

10


2. Chức năng & vai trò của
các tổ chức TCTG
2.2.1. Chức năng
• Chức năng tạo vốn
• Chức năng cung ứng vốn
• Chức năng kiểm sốt
2.2.2. Vai trị
•
•
•

Giảm thiểu chi phí giao dịch
Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn

Cung cấp các dịch vụ tài chính

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

11


2.3. Các loại hình tổ chức TCTG
2.3.1. Các tổ chức nhận tiền gửi
2.3.2. Cơng ty tài chính
2.3.3. Cơng ty chứng khốn
2.3.4. Cơng ty bảo hiểm
2.3.5. Quỹ đầu tư

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

12


2.3. Các tổ chức nhận tiền gửi

• Ngân hàng thương mại
• Các hiệp hội cho vay và tiết kiệm
• Các ngân hàng tiết kiệm tương hỗ
• Các liên hiệp tín dụng

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

13



2.4. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
Cơng ty tài chính
• Hoạt động huy động vốn
- Vốn góp ban đầu
- Phát hành thương phiếu
- Phát hành cổ phiếu, trái phiếu
 Hoạt động sử dụng vốn
- Cho vay
- Cho thuê và thuê mua
- Cầm cố hàng hóa, giấy tờ có giá
- Tư vấn, marketing
- Kinh doanh vàng bạc, đá quý
- Bảo lãnh
Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

14


2.4. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
Cơng ty tài chính
•

Các loại hình cơng ty tài chính
-

Cơng ty tài chính kinh doanh
Cơng ty tài chính tiêu dùng
Cơng ty tài chính bán hàng


Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

15


2.4. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
Cơng ty chứng khốn
Bốn nghiệp vụ cơ bản:
- Mơi giới chứng khốn
- Tư vấn phát hành & bảo lãnh phát hành
- Tự doanh
- Quản lý danh mục đầu tư

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

16


2.4. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
Cơng ty bảo hiểm
•



Hoạt động huy động vốn
- Vốn góp ban đầu
-

Phí bảo hiểm


-

Phát hành cổ phiếu, trái phiếu

-

Vay ngân hàng

-

Thu nhập từ hoạt động đầu tư

Hoạt động sử dụng vốn

Đầu tư vào các tài sản như mua trái phiếu, cổ phiếu, các hoạt
động tín dụng ít rủi ro
Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

17


2.4. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
Cơng ty bảo hiểm
• Một số loại hình bảo hiểm

 Bảo hiểm nhân thọ
 Bảo hiểm phi nhân thọ

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân


18


2.4. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
Quỹ đầu tư
• Huy động vốn qua chứng chỉ góp vốn, hợp đồng
uỷ thác… và sử dụng số vốn huy động được để
đầu tư vào các loại tài sản tài chính khác nhau.
• Đầu tư và quản lý quỹ bởi các chuyên gia:

- Mua bán với số lượng lớn;
- Đa dạng hóa danh mục đầu tư.

• Hình thành các quỹ đầu tư chuyên biệt:
- Quỹ đầu tư đóng, quỹ đầu tư mở

- Quỹ đầu tư chủ động, quỹ đầu tư thụ động…
Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

19


GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
Câu hỏi:
 Chị Dung có thể vay số tiền này từ ngân hàng thương mại hay các tổ chức tài
chính phi ngân hàng?
 Để được vay vốn chị Dung có cần phải có tài sản đảm bảo không?
 Trường hợp vay từ ngân hàng thương mại, ngân hàng thương mại sẽ phải thực
hiện những nguyên tắc nào để đảm bảo hiệu quả quản lý tiền cho vay?


Trả lời:
1.Chị Dung có thể vay từ ngân hàng thương mại.
2.Trường hợp vay từ ngân hàng thương mại, chị Dung phải tuân thủ các điều kiện
vay vốn tại ngân hàng thương mại trong đó nếu chị Dung vay vốn theo hình thức
có tài sản đảm bảo thì bắt buộc phải có tài sản đảm bảo mới được vay vốn.
3.Các nguyên tắc quản lý tiền cho vay (Sàng lọc và giám sát; Quan hệ khách hàng
lâu dài; Tài sản thế chấp và số dư bù; Các hạn chế về tín dụng) là cơ sở để ngân
hàng hạn chế tổn thất, rủi ro trong hoạt động cho vay.

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

20


CÂU HỎI MỞ
Sự khác nhau cơ bản giữa ngân hàng thương mại với cơng ty tài
chính là gì?
Trả lời:
Cơng ty tài chính khơng nhận tiền gửi của cá nhân, khơng cung cấp
dịch vụ thanh toán qua tài khoản của khách hàng.

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

21


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 1
So với các trung gian tài chính khác, NHTM là nguồn tài trợ vốn
lớn nhất cho các doanh nghiệp?
A. Đúng

B. Sai
C. Bao gồm cả công ty bảo hiểm
D. Khơng có phương án nào đúng

Trả lời:
 Đán án đúng là: A. Đúng
 Giải thích: Bởi NHTM có khả năng thỏa mãn nhu cầu tài trợ vốn cho
các doanh nghiệp trong nền kinh tế một cách tốt nhất so với các trung
gian tài chính khác.
Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

22


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 2
Điểm khác biệt giữa ngân hàng thương mại và công ty bảo hiểm là :
A.Công ty bảo hiểm có thực hiện nghiệp vụ huy động tiền gửi tiết kiệm
B.Ngân hàng thương mại có khả năng thực hiện nghiệp vụ huy động tiền gửi
tiết kiệm cịn cơng ty bảo hiểm thì khơng.

C.Ngân hàng thương mại khơng được phép sử dụng vốn kể mua cổ phiếu của
các doanh nghiệp.
D.Cơng ty bảo hiểm có thực hiện dịch vụ thanh tốn khơng dùng tiền mặt.
Trả lời:
 Đáp án đúng là:B. Ngân hàng thương mại có khả năng thực hiện nghiệp vụ
huy động tiền gửi tiết kiệm cịn cơng ty bảo hiểm thì khơng.
 Giải thích: ngân hàng thương mại có khả năng thực hiện nghiệp vụ huy động
tiền gửi tiết kiệm cịn cơng ty bảo hiểm thì khơng

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân


23


CÂU HỎI TỰ LUẬN
Phân tích sự khác biệt giữa ngân hàng thương mại với các tổ chức tài chính phi
ngân hàng
Trả lời:

-Phân biệt nguồn vốn hoạt động của ngân hàng thương mại và các tổ chức tài chính phi
ngân hàng.
- Phân biệt hoạt động của ngân hàng thương mại và các tổ chức tài chính phi ngân hàng.

-Khả năng tạo tiền: ngân hàng thương mại có khả năng tạo tiền, các tổ chức tài chính
phi ngân hàng khơng có khả năng tạo tiền.

Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

24


TĨM LƯỢC CUỐI BÀI
 Có 8 vấn đề cơ bản về cấu trúc tài chính.

 Chi phí giao dịch đã loại trừ người có món tiền tiết kiệm nhỏ và những người
vay các món tiền nhỏ khỏi sự liên hệ trực tiếp đến thị trường tài chính.
 Thơng tin khơng cân xứng dẫn đến vấn đề: sự lựa chọn đối nghịch.
 Các tổ chức tài chính phi ngân hàng hoạt động một phần giống ngân hàng
thương mại.


Copyright @ 2019 Đại học Kinh tế Quốc dân

25