----------

TIỂU LUẬN CUỐI KỲ
Đề tài
BỘ PHIM TÂY DU KÝ
DƯỚI GÓC NHÌN VĂN HỐ ĐẠI CHÚNG


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................... 2
1.

Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 2

2.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 2

3.

Mục đích nghiên cứu ...................................................................................... 2

4.

Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ........................................... 3

NỘI DUNG .................................................................................................................... 3
I. Cơ sở lý luận.......................................................................................................... 3
1.

Khái niệm “văn hoá” ...................................................................................... 3

2.

Khái niệm “Văn hoá đại chúng” ..................................................................... 4

II. Bộ phim Tây du ký – một trong “tứ đại danh trác” của Trung Quốc .......... 4
1.

Về tác giả Ngô Thừa Ân ................................................................................. 4

2.

Giới thiệu bộ phim Tây du ký ........................................................................ 5

III. Bộ phim Tây du ký nhìn từ cấu trúc của văn hóa đại chúng ........................ 6
1.

Cấu trúc tầng 1 ................................................................................................ 6

2.

Cấu trúc tầng 2 .............................................................................................. 10

3.

Cấu trúc tầng hầm ......................................................................................... 12

IV. Bộ phim Tây du ký nhìn từ đặc điểm văn hóa đại chúng ............................ 14
1.


Tính đại chúng .............................................................................................. 14

2.

Tính kinh doanh thương mại gắn với cơng nghiệp văn hố ......................... 15

3.

Tính mới lạ, trẻ trung .................................................................................... 16

KẾT LUẬN ................................................................................................................. 17
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 18

1


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Lê Ngọc Trà đã từng nhận định: “Nghệ thuật bao giờ cũng là tiếng nói của tình cảm
con người, là sự tự giãi bày và gửi gắm tâm tư.” Văn hóa từ lâu đã trở thành một phần
không thể thiếu trong đời sống của con người, con người là chủ thể văn hoá, tạo ra văn
hóa, thụ hưởng sản phẩm văn hố và từ đó văn hố tác động ngược lại đến đời sống của
chúng ta. Từ đó, văn hố đại chúng trở nên rộng rãi được cơng chúng đón nhận và thoả
mãn các nhu cầu cho con người. Trong đó, phim ảnh cũng là một trong những lĩnh vực
văn hóa đại chúng có tầm ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống, là “dòng chảy văn hố tắm
mát và ni dưỡng tâm hồn con người”. Và bộ phim Tây du ký – chuyển thể từ tiểu
thuyết cùng tên của Ngô Thừa Ân, không chỉ đơn giản là sản phẩm của nền nghệ thuật
điện ảnh Trung Hoa, mà đã vượt ra khỏi ranh giới quốc gia và trở thành sản phẩm văn
hoá đại chúng, là món ăn tinh thần vơ cùng quen thuộc với nhiều thế hệ khán giả trên
khắp thế giới trong đó có Việt Nam. Theo chân thầy trò Đường Tăng đi Tây Thiên thỉnh

kinh, đương đầu với nhiều khó khăn, yêu quái, cái ta nhận được khơng chỉ là sự giải trí
cho bản thân, mà quan trọng hơn là những triết lý cuộc sống, tinh thần nhân đạo qua
các tình tiết hấp dẫn trong phim. Với những sự thú vị ấy, tôi chọn đề tài “Bộ phim Tây
du ký dưới góc nhìn văn hố đại chúng” để trang bị cho mình những kiến thức về văn
hố đại chúng, cũng như tìm hiểu về những giá trị văn hoá trong bộ phim kinh điển này.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là phim truyền hình Tây du ký nguyên tác năm 1986,
cụ thể hóa phạm vi đối tượng nghiên cứu thơng qua việc phân tích bộ phim trên quan
điểm đặc trưng của văn hóa đại chúng.
3. Mục đích nghiên cứu
Mục tiêu chính của nghiên cứu này là biết được đặc điểm của bộ phim “Tây du ký”
qua hình tượng các nhân vật và nội dung truyền tải. Đồng thời, đặt bộ phim dưới góc
2


nhìn đặc trưng của văn hóa đại chúng để thấy được sức ảnh hưởng của nó đối với khán
giả, các yếu tố, cấu trúc của phim theo góc nhìn cấu trúc và đặc điểm văn hoá đại chúng.
Cuối cùng, dưới góc nhìn văn hố đại chúng, những thơng điệp ý nghĩa, những triết lý,
giá trị văn hoá được truyền tải qua bộ phim này.
4. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
Tiểu luận chú trọng góc nhìn văn hố đại chúng đối với bộ phim Tây du ký, đặc biệt
chú ý đến yếu tố sự tiếp nhận của công chúng đối với bộ phim này thông qua các tư
liệu chủ yếu là các các nhận định, phê bình của các kênh truyền thơng chính thống,
hoặc nguồn tư liệu thứ cấp từ sách báo, tạp chí văn hóa, các bài viết khoa học liên quan
đến đề tài được công bố trên internet, luận văn,… Bên cạnh đó, kết hợp những kiến
thức nền tảng đã tiếp thu được qua quá trình học Văn hoá học, cụ thể là Văn hoá đại
chúng. Đề tài vận dụng phương pháp nghiên cứu chủ yếu là phân tích - tổng hợp: Dựa
trên nguồn tài liệu và tư liệu thu thập được, sự dụng phương pháp này để làm rõ, chi
tiết về bộ phim Tây du ký, sự ảnh hưởng của bộ phim đến đời sống cơng chúng, từ đó
lý giải tại sao bộ phim lại có tầm ảnh hưởng to lớn và được đón nhận không phân biệt

thời gian nào, đất nước nào đến như vậy và làm bật lên những giá trị nhân sinh sâu sắc
mà bộ phim này mang lại, cũng như chứng minh sản phẩm văn hoá đại chúng này xứng
đáng được nhiều sự ủng hộ hơn nữa trong tương lai.
NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận
1. Khái niệm “văn hố”
Có nhiều định nghĩa về văn hoá, các học giả đều xuất phát từ cứ liệu riêng, góc độ
riêng để đưa ra định nghĩa đúng đắn. Theo định nghĩa về văn hoá của Edward.B.Tylor
trong Văn hố ngun thuỷ (1871) viết: “Văn hóa hay văn minh là các tổng thể phức
hợp bao gồm tri thức, tín ngưỡng, nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, phong tục và bất kỳ

3


một khả năng, tập quán nào khác mà con người thu nhận được với tư cách là thành viên
xã hội”
2. Khái niệm “Văn hoá đại chúng”
Theo Barry Brummett (1994): “ Văn hóa đại chúng đề cập đến những hệ thống và
sản phẩm văn hóa mà phần lớn nhân loại chia sẻ và biết đến”.
Văn hóa đại chúng và văn hóa tinh hoa được coi là yếu tố đối lập. Trong khi văn hóa
tinh hoa được tạo thành từ những biểu hiện nghệ thuật hàn lâm và uyên bác nhất, phù
hợp với khẩu vị của các tầng lớp xã hội thống trị, giàu có và có giáo dục nhất, thì trái
lại, văn hóa đại chúng là một phản ứng đối với văn hóa un bác, xuất phát từ những
người bình thường và ni dưỡng hệ thống giá trị, tín ngưỡng và truyền thống của nó
( Văn hố đại
chúng dễ dàng được con người tiếp nhận, từ đó, sản phẩm văn hóa đại chúng mang tính
kinh doanh thương mại, gắn với cơng nghiệp văn hóa, tính mới lạ, trẻ trung, tình giải
trí và cung cấp nhiều thông tin cho đời sống con người.
II. Bộ phim Tây du ký – một trong “tứ đại danh trác” của Trung Quốc
1. Về tác giả Ngô Thừa Ân

Ngô Thừa Ân (1500/1506 - 1581), tự Nhữ Trung, hiệu Xạ Dương sơn nhân, sống
trong thời nhà Minh, ông sinh ra và lớn lên ở phủ Hoài An, tỉnh Giang Tơ. Gia đình
ơng làm nghề bn bán chỉ và đồ thêu, u và có sở thích tàng trữ sách, cả cha và ông
nội ông đều đã từng thi đậu quan lại, nhưng đến phiên Ngô Thừa Ân mặc dù đa tài, văn
hay chữ tốt và ham học hỏi, nhưng đường thi cử lận đận, mãi đến năm 43 tuổi mới đỗ
tuế cống sinh (hương cống), sau đó cuộc đời của ơng có khơng ít khó khăn, ơng làm
quan ba năm nhưng vì khơng chịu “cảnh luồn cúi” nên ơng đã từ chức về quê. Vốn say
mê những câu chuyện lạ lùng, thần tiên, yêu quái, ông đã viết nhiều tạp kĩ lừng danh,
và viết tiểu thuyết Tây du ký mấy hồi đầu vào lúc 50 tuổi, nhưng gián đoạn đến mãi sau
từ quan, 70 tuổi ơng mới hồn thành. Với sự cảm nhận sâu sắc về thực tại xã hội, tác
giả đã liên hệ với quá khứ và mượn điển tích vị Hịa thượng 25 tuổi Huyền Trang Thiên
4


Trúc bộ hành du học vào năm Đường Huyền tông Trinh Quan thứ nhất, tức năm 627,
viết nên tác phẩm này. Đương thời khi ơng cịn sống, Tây du ký chưa được người đời
biết đến, mãi tới sau khi ông mất nhiều năm, một người cháu ngoại của ông mới mang
cơng bố tiểu thuyết này. Sau đó được đón nhận, dịch ra nhiều thứ tiếng và chuyển thể
thành phim, nuôi nấng tâm hồn của biết bao thế hệ khán giả.
2. Giới thiệu bộ phim Tây du ký
Nói đến thành tựu của văn học cổ đại Trung Quốc, không thể không nhắc tới “Tứ
đại danh tác” (bốn tác phẩm nổi tiếng) gồm Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung,
Thủy hử của Thi Nại Am, Tây du ký của Ngô Thừa Ân và Hồng lâu mộng của Tào
Tuyết Cần. Tây du ký tuy được viết vào cuối đời của Ngô Thừa Ân, nhưng ông đã
chuẩn bị cho kiệt tác ấy cả một đời, cả niềm đam mê và khao khát truyền tải những triết
lý thâm sâu mà ông đúc kết. Bộ phim Tây du ký là một bộ phim truyền hình được
chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên do ông viết, Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc
(CCTV) và Cục Đường sắt Trung Quốc phối hợp sản xuất. Với cơ sở vật chất thấp, kĩ
xảo thủ cơng và chi phí hạn chế, ban đầu, đoàn làm phim dự định sẽ sản xuất 30 tập
phim nhưng do kinh phí chỉ đủ cho 25 tập phim nên bị gián đoạn. Đến năm 1998 họ

quyết định dựng lại những tập phim còn thiếu, nhưng cải biên thành phần 2 với 16 tập
để nối tiếp hành trình lấy kinh của các thầy trị. Tại Việt Nam, bộ phim được trình chiếu
từ đầu những năm 1990 và cho tới nay đã chiếu lại hàng trăm lần trên nhiều kênh truyền
hình khác nhau, đặc biệt là đài VTV. Tây du ký có nội dung dựa trên một câu chuyện
có thật về một nhà sư đời Đường Thái Tơng tên là Huyền Trang, năm 21 tuổi đã một
mình sang Ấn Độ để tìm thầy học đạo. Phim là cuộc hành trình bốn thầy trị Tơn Ngộ
Khơng, Trư Bát Giới và Sa Tăng phò tá Đường Tăng đi thỉnh kinh. Sự hấp dẫn nằm ở
các lần đối đầu với hiểm nguy của họ, vượt 81 nạn kiếp gồm nhiều yêu quái là con vật
của Tiên, Phật, vật thành tinh, chúng muốn ăn thịt Đường Tăng vì tin rằng ăn vào sẽ
trường sinh bất tử, hoặc biến thành mỹ nữ thu hút, cám dỗ. Tôn Ngộ Không đã dùng 72
phép thần thông, dùng mối quan hệ với trời, đất để đánh bại yêu quái, và cuối cùng họ
5


đều vượt qua đến được Tây Trúc (Ấn Độ), mang kinh Phật và các triết lý nhà Phật, triết
lý nhân sinh về để truyền bá ở phương Đông. Với câu từ không đạo mạo, trang nghiêm
như những tác phẩm cùng thời mà nhẹ nhàng, dí dỏm, cốt truyện thần tiên yêu quái
nhưng không đáng sợ mà thu hút mọi thế hệ thưởng thức, tạo hình nhân vật gần gũi, dí
dỏm. Cùng với những chi tiết yếu tố ấy, nhưng bài học được mở ra, phù hợp với mọi
lứa tuổi, mọi tầng lớp, quốc gia. Những điều ấy đã biến bộ phim thành niềm tự hào của
Trung Quốc, được công chúng khắp nơi đón nhận rộng rãi, khẳng định vị thế một trong
“tứ đại danh trác” của mình qua nhiều thời đại và cho đến tận bây giờ.
Bộ phim gồm các nhân vật chính: Đường Tăng, Tơn Ngộ Khơng, Trư Bát Giới, Sa
Tăng. Bên cạnh đó cịn có rất nhiều các nhân vật phụ đã đóng góp nên thành cơng cho
bộ phim.
III. Bộ phim Tây du ký nhìn từ cấu trúc của văn hóa đại chúng
1. Cấu trúc tầng 1
Tây du ký là bộ phim được cơng chúng đón nhận, nổi tiếng khắp tồn cầu, là hiện
tượng của văn hóa đại chúng suốt bao thập kỉ vừa qua, và chúng ta chưa thấy được sự
mờ nhạt trong thời đại hiện nay. Bộ phim dựa theo câu chuyện có thật về hành trình

của nhà sư Huyền Trang, nhưng với sự say mê, trí óc sáng tạo, Ngơ Thừa Ân đã gây
dựng các nhân vật, sự vật, sự kiện khó khăn, các cuộc chiến đấu một cách đặc biệt, đã
tác động không nhỏ đến nhận thức của con người ở mọi lứa tuổi, về lối sống hướng
thiện, đức tính dũng cảm, lịng vị tha, chiến đấu để thắng cái ác, xấu xa, một lòng hướng
về cái tươi đẹp trước mắt, bỏ qua dục vọng tầm thường.
• Con người:
Bộ phim Tây du ký được góp mặt bởi hàng trăm nhân vật giữ vai trị, vị trí khác
nhau, xuất hiền trong các tập phim khác nhau. Họ đã góp phần làm nên thành cơng cho
bộ phim. Bốn nhân vật chính gồm sư phụ Đường Tăng, ba đệ tử là Tôn Ngộ Không,
Trư Bát Giới, Sa Tăng. Cái hay của Tây du ký không chỉ ở cốt truyện, trong ý nghĩa,
6


mà còn thể hiện rõ nét ở việc xây dựng và khắc hoạ chân dung, tính cách nhân vật, đặc
biệt là ở 4 nhân vật chính kể trên. Trừ hai nhân vật được xưng là “Tăng” gồm Đường
Tăng và Sa Tăng với bộ dạng hoàn toàn là người ra, Trư Bát Giới, Tôn Ngộ Không hiện
lên với bộ dạng nửa người nửa vật, mỗi nhân vật có một thuộc tính riêng, bên cạnh đó
cịn có Rồng ngọc dưới hình dáng Bạch Mã. Theo chân bốn thầy trò, ta nhận thấy được
sự kết nối giữa họ, giữa những tính cách khác nhau tạo nên những tình huống khiến
người em khơng thể rời mắt dù không biết đã xem bao lần.
Đường Tăng là hiện thân một nhà tu hành từ thời Đường, từ bi, tĩnh lặng, giàu lòng
vị tha, một lòng hướng Phật, khơng màng tửu sắc. Hình ảnh Đường Tăng lần đầu xuất
hiện trong phim là một chú tiểu, đã đổi hết những gì mình có để lấy một chú cá, rồi
phóng sanh nó. Nương nhờ cửa Phật từ bé, lớn lên với pháp dành Huyền Trang, vị sư
trẻ khôi ngô tuấn tú, điềm đạm và am hiểu thuyết giáo. Vì lịng trung thành và ý chí
kiên định, bao sóng gió, ải mỹ nhân, tiền tài danh vọng đều không ngăn được bước chân
4 thầy trò. Trong một cảnh tượng Đường Tăng lần đầu mặc chiếc áo cà sa do Bồ Tát
tặng, toàn thân phát sáng, mọi người xung quanh như được diện kiến thái tử - người
của đức Phật trước mắt. Chân dung Đường Tăng trong bộ phim toát lên khí thế “sinh
tử vì đạo, dù chỉ là người thường nhưng lại gắn bó sâu sắc với Phật giáo. Qua đó cũng

phản ánh những ảnh hưởng nhất định của tơn giáo lên đời sống tinh thần của nhân dân
Trung Hoa đương thời.
Tôn Ngộ Không hiện lên với bộ dạng của một chú khỉ vàng nhỏ nhắn, tinh ranh,
nhanh nhạy, là sự thể hiện của trí tuệ, thơng minh, sức mạnh với 72 phép biến hóa khơn
lường. Có thể nói, Tơn Ngộ Khơng chính là nhân vật nổi trội mà Ngơ Thừa Ân đã dồn
tất cả tâm huyết của mình để khắc hoạ nên, đồng thời cũng chính là nhân vật anh hùng,
chiến đấu thiện ác, mang hoài bão, khát khao về cuộc sống tươi đẹp của nhân dân muốn
gửi gắm. Mở đầu bộ phim là hình ảnh con khỉ nhỏ sinh ra từ đá, giữa Hoa Quả Sơn,
nhờ tài trí đã trở thành thủ lĩnh của tất cả chú khỉ nói ấy. Những tập đầu của bộ phim
làm khán giả khối chí với những cảnh đại náo trời đất, xưng vương là Tề Thiên Đại
7


Thánh, nhưng cuối cùng thua cuộc dưới tay Phật tổ, ngọn núi Ngũ Hành Sơn đè nặng
suốt 500 năm đến khi được Đường Tăng cứu giúp, bắt đầu con đường thỉnh kinh, làm
việc thiện. Suốt cuộc hành trình, Ngộ Khơng thể hiện sự dũng cảm, mưu trí chiến đấu
cái ác, một lịng phó tá sư phụ đến được chân kinh.
Trư Bát Giới (Trư Ngộ Năng) với diện mạo nửa người, nửa lợn, hội tụ đầy đủ bản
chất tham lam, phàm phu tục tử, song cũng rất nhân hậu, nhiệt thành, đáng u, tạo tính
hài hước cho bộ phim. Có thể nói, tất cả những phẩm chất tốt đẹp cũng như thói hư tật
xấu cùng tồn tại trong nhân vật Trư Bát Giới là sự thể hiện sinh động của chất “con” và
chất “người” cần được tiếp tục giáo hóa. “Trư” là tên gọi phổ biến nhất của lồi vật
ni trong nhà, cũng là con vật cuối cùng trong bảng 12 con giáp, mang đậm ý niệm
văn hóa của dân tộc Trung Hoa, “Bát” là số từ, kết hợp với “Giới” tạo thành cái tên có
nghĩa là tám điều cảnh giới (8 điều răn nhà Phật). Hình tượng Trư bát Giới được tác giả
tô vẽ là tham ăn, tham của, háo sắc, ham cơng lao, hay ba hoa khốc lác, thích nhàn hạ,
sợ khó sợ khổ. Vốn là Thiên Bồng Nguyên Sối trên Thiên đình, nhưng với tính háo
sắc với Hằng Nga, đã bị đày xuống trần gian, nhận lời giáo huấn của Bồ Tát, chờ cùng
Đường Tăng đi lấy kinh. Nhưng khi xuống trần gian, Bát Giới đến Cao Lãng Trang bắt
giam để cưới con gái họ, sau đó bị Tôn Ngộ Không thu phục và đến bái kiến sư phụ,

cải tà quy chính.
Sa Tăng với bản tính kiên trì, nhẫn nại, được gọi là “Ngộ Tịnh” (hoặc “Ngộ Tĩnh”),
trong đó, “Ngộ” là biết, là giác ngộ, tỉnh ngộ, thốt khỏi cõi u mê; “Tịnh” là trong sạch,
thuần khiết, không nhuốm bụi trần. Ngơ Thừa Ân tuy khơng có nhiều nét bút cho Sa
Tăng, nhưng đồ đệ này của Đường Tăng cũng góp phần khơng nhỏ vào sự hấp dẫn của
bộ phim. Sa Tăng được Bồ Tát cảm hoá, một lòng chờ được bái kiến cùng đi thỉnh kinh.
Sự xuất hiện của Sa sư đệ góp phần giảm nhẹ gánh hành lý trên vai Trư Bát Giới. Tuy
là thành viên cuối cùng tham gia chuyến thỉnh kinh nhưng Ngộ Tịnh tỏ ra am hiểu
tường tận tính cách của hai ơng anh, Tôn như thế nào, Trư ra sao, Sa Tăng nắm khá kĩ
và nhờ sự nhạy bén này, Sa trở thành nhân vật trung gian hóa giải những mẫu thuẫn,
8


bất đồng giữa các sư huynh, khuyên nhủ mọi người, giúp hàn gắn vết rạn nứt trong mối
quan hệ giữa các thầy trò, anh em.
Thực chất tất cả mọi thứ từ các nhân vật ngoại trừ Đường Tăng đều là hư cấu, nhưng
từ khi xuất hiện, bộ phim đã tạo nên một cơn sốt cho khán giả toàn cầu, được sự ủng
hộ đông đảo ái mộ của đại chúng. Từ phong cách, ngoại hình,... trở thành một hình mẫu
đặc biệt, hay các vật dụng trong phim cũng được ra mắt trên nhiều nền tảng sản phẩm,
gia tăng sự thích thú và nổi tiếng của tác phẩm nói chung và các nhân vật này nói riêng.
Những khn mẫu nhân vật (Stereotypes): nét chung tiêu biểu cho nhóm nhân vật
nhất định. Trong phim Tây du ký, có thể chia làm hai nhóm: Nhóm nhân chính diện,
cũng là nhân vật chính (4 thầy trị) và nhóm nhân vật phản diện (những u qi, những
thế lực xấu góp nên các kiếp nạn trên cuộc hành trình đến chân kinh), ngồi ra cịn các
nhân vật hỗ trợ các thầy trò như nhân vật đại diện cho Nho, Phật gồm các thần linh, sư,
các bị Bồ Tát, và nhóm con người có địa vị như hồng đế ở trần gian. Tuy nhiên, cái ấn
tượng ở bộ phim cịn hiện lên qua việc khơng chỉ “dán nhãn” các khn mẫu nhân vật
chính diện là tốt, phản diện là xấu, mà song hành, đan xen nhau. Chẳng hạn như mối
quan hệ khắng khít, yêu thương mà dẫn đến các cuộc chiến như gia đình Hồng Hài Nhi,
hay Hồng hoa đạo sĩ giúp 7 yêu tinh nhền nhện trả thù, bên cạnh đó cịn một số u

ma vốn là vật cưỡi của các vị thần thánh, các vị Phật,..
• Vật: Biểu tượng cho bộ phim, tạo nên sự ảnh hưởng lớn trên thế giới.
Có thật: con sơng Hồng Hà, Tây Trúc (tên gọi trước đây của Ấn Độ), Hoa Quả
Sơn (khu thắng cảnh núi Vân Đài), bát vàng và áo cà sa bằng gấm,….
Tưởng tượng:
+ Vịng Kim Cơ: Do tâm tính hung hăng, tàn bạo của Tơn Ngộ Khơng, Bồ Tát đã
tặng cho Đường Tăng chiếc vịng Kim Cơ cùng bài niệm “Định tâm chân ngôn chú” để
khống chế Ngộ Khơng, mỗi khi niệm chiếc vịng sẽ siết chặt đau đớn khôn nguôi, dù
9


cho Ngộ Khơng có tài giỏi biến hố cũng khơng thể cởi chiếc vịng ra, nó chỉ biến mất
khi Ngộ Không cùng sư phụ đến được chân kinh, như một lời khuyên răn của nhà Phật:
thoát khỏi ma tâm để chuyên tu Phật pháp, trở nên lễ độ từ bi, trở thành con người tu
Đạo đúng nghĩa, khiêm nhường, khoan dung, hành thiện tích đức.
+ Gậy Như Ý: Khi đó Tôn Ngộ Không xuống dưới thủy cung của Đông hải long
vương để tìm kiếm một thứ vũ khí phù hợp với sức mạnh của mình, vợ của Long vương
đã đưa cho Ngộ Không một cột sắt tỏa ra hào quang, thứ vũ khí này được bịt vàng ở
hai đầu cùng dịng chữ dọc thân gậy ghi "Như ý kim cơ bổng. Nặng một vạn ba ngàn
năm trăm” Những dòng chữ cho thấy rằng cây gậy này tuân theo lệnh của chủ nhân sở
hữu nó, có thể thu nhỏ hoặc phóng to tùy thích, tạo ra bản sao của chính nó, và vô cùng
nặng. Gậy Như Ý giúp Tôn Ngộ Không tăng thêm sức mạnh khi chiến đấu với yêu ma
trên đường. Khi không sử dụng Ngộ Không thu bé cây gậy thành một cây kim và giấu
đằng sau tai của mình.
+ Bên cạnh đó cịn rất nhiều bảo bối khác như “chiếc bình âm dương hai khí” của
tên u mà động Sư Đà (ai bị cuốn vào 1 giờ 3 khắc sẽ thành nước), “kim thêu hoa”
của Tỳ Lam luyện từ mắt mặt trời, quả nhân sâm mang hình dáng của hài nhi 3000 năm
mới ra hoa, 3000 năm mới kết quả, lại 3000 năm mới chín, chỉ có 30 quả, ai có phúc
thì được ngửi và ăn sẽ kéo dài tuổi thọ đến hàng vạn,…
Những vật trên tuy chỉ là hư cấu nhưng lại có ảnh hưởng sâu sắc tới khán giả, mang

lại cho bộ phim những chi tiết kì ảo, ly kì hấp dẫn người xem, đặc biệt là ảnh hưởng
đến trí tưởng tượng mn màu của trẻ nhỏ.
2. Cấu trúc tầng 2
• Arts:
Tây Du Ký là bộ phim chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của Ngô Thừa Ân, là một
loại hình nghệ thuật đại chúng, bao gồm nhiều thể loại như phiêu lưu, hành động, giật
gân, kỳ ảo/thần bí, tình cảm, tự sự, trẻ em/gia đình,…
10


•

Formula: Những kiểu thức nhận diện mỗi thể loại của nghệ thuật đại chúng.

Thể loại phiêu lưu, hành động: Bộ phim Tây du ký là cuộc hành trình dài đầy cạm
bẫy của bốn thầy trò Đường Tăng đến Tây Thiên thỉnh kinh, họ đối diện với vô số kiếp
nạn, nhưng với sự kiên cường, một lòng hướng Đạo, chiến đấu với cái xấu, cái ác. Ba
đồ đệ của Đường Tăng đặc biệt là Tôn Ngộ Không với 72 phép thần thông, võ công
cao cường đã từng bước chiến thắng các xấu, yêu ma, phò tá sư phụ, bảo vệ cái thiện
trên suốt quảng đường.
Thể loại kỳ ảo/thần bí: Được khắc hoạ trong từng chi tiết của bộ phim, từ khung
cảnh thiên đình rực rỡ, đến long cung lấp lánh, rồi địa ngục đáng sợ, đến từng món bảo
bối như “tinh hoa của đất trời”. Bên cạnh đó là sự xuất hiện của các vị thần thánh cũng
như yêu ma, sự biến hố khơn lường, những phép thần thơng “cưỡi mây, rẽ nước”.
Thể loại tình cảm: Sau tất cả những cuộc chiến đấu, những lần tưởng như khơng
cịn cách giải thốt, thầy trị chia lìa vì những hiểu lầm,… thứ cịn lại làm cảm động
khán giả chính là tình cảm thầy trò, anh em, họ lại cùng nhau vững bước tiến về phía
trước con đường. Đồng thời, ở lần đầu tiên sư phụ gặp Ngộ Không bị đè dưới núi, đã
cảm động và giải thốt cho đồ đệ, cũng đích thân may một tấm áo lông cho Ngộ Không.
Ngộ Không lần đầu tiên nhận được tấm chân tình đã nguyện phị tá Đường Tăng khơng

ngại gian khổ, một lịng trung thành.
Motif ở các tập phim: Ở mỗi tập phim đều có một câu chuyện khác nhau, nhưng
chung quy lại, ở từng nơi họ đặt chân đến đều muốn giữ chân Đường Tăng, yêu quái
muốn ăn thịt vì cho rằng sẽ trường sinh bất tử, hoặc vì vẻ đẹp cũng như phẩm chất của
Đường Tăng mà muốn giữ lại ở đó, hoặc cũng vì bốn thầy trị muốn chiến đấu để trả lại
sự bình yên cho mảnh đất ấy. Đại đồ đệ Tôn Ngộ Không luôn là chủ lực trong cuộc
chiến đấu ấy và cũng nhờ có sự hỗ trợ của các vị thần tiên, giải cứu sư phụ, và các anh
em. Dù đơi lúc có hiểu lầm tưởng như chia lìa nhưng cuối cùng, với tình yêu thương,
và trung thành về đất Phật, họ cũng đoàn tụ lại, cùng tiếp tục cuộc hành trình gian nan.
11


3. Cấu trúc tầng hầm
Tây Du Ký là một bộ phim kinh điển và nhận được sự đón nhận của cơng chúng
trên tồn thế giới, được chuyển thể từ tiểu thuyết dưới ngịi bút của Ngơ Thừa Ân. Phía
sau mỗi nhân vật trong phim, dù là chính hay phụ, chính diện hay phản diện đều là
những câu chuyện riêng với những bài học mang tính triết lý của cuộc sống. Đặc biệt,
bốn thầy trị Đường Tăng trên cuộc hành trình của mình đã trải qua nhiều khó khăn để
cuối cùng tìm lại cái tâm của mình, loại nỏ những dục vọng tầm thường. Và khi thưởng
thức bộ phim ấy, điều mà người ta có được là những giây phút thư giãn và kích thích
sự liên tưởng. Khán giả cịn cảm nhận được sự sinh động qua từng hình ảnh nhân vật,
những nút thắt tạo nên sự kịch tính hồi hộp và rồi vỡ ịa trong hạnh phúc khi những gì
mình mong đợi đã đến. Tuy nhiên bên cạnh đó, những giá trị nhân văn, ý nghĩa sâu sắc,
triết lý nhân sinh mà nó mang lại vẫn ln đọng lại trong tâm thức của mỗi người.
Tinh thần hướng thiện, đẩy lùi cái ác: Trong suốt bộ phim Tây du ký luôn xuất
hiện sự xung đột giữa thiện và ác. Để đến được thành cơng cuối cùng, con người phải
quyết chí bng bỏ dục vọng tầm thường, kiểm soát cái tâm và bản tính của chính mình
để ln hướng đến điều thiện. Trên đường đi, dù khó khăn nhưng thầy trị Đường Tăng
luôn sẵn sàng liều thân cứu giúp kẻ nguy khốn, bênh vực cái thiện. Hay trong lúc chiến
đấu với yêu quái – hiện thân của những thói hư, điều ác ở đời – ln có những thế lực

giúp đỡ họ qua ải, cho thấy một khi tâm hướng thiện, tất cả mọi người xung quanh sẽ
yêu mến, giúp đỡ, để cùng đẩy lùi cái xấu xa. Mặt khác, trong một lần Bát Giới và Ngộ
Không muốn hái nhân sâm 3000 tuổi để ăn thử, cũng như dành cho sư phụ nhưng
Đường Tăng nhất quyết khơng ăn, “lấy có mặt”, tức khi lấy mà khuất mặt sẽ là ăn cắp,
là đi ngược với tinh thần hướng thiện. Cịn ở Tơn Ngộ Khơng, tinh thần hương thiện
dựa trên sự rạch rịi, kẻ xấu phải bị trừng trị, kẻ nào gieo gió ắt gặp bão, khơng ngoại
trừ vua hay nhà cầm quyền. Có lẽ đó cũng chính là hình tượng anh hừng mà nhân dân
muốn gửi gắm vào đó những khát khao, về một cuộc sống tươi đẹp, cơng bằng. Vì một
lịng hướng thiện, bao phen nhan sắc mỹ nhân không làm rung động trái tim người, tiền
12


tài, danh hoa phú q khơng níu được chân họ, bao lần các bậc đế vương phải ngậm
ngùi trao điệp văn tiễn họ lên đường. Để rồi cuối cùng, họ đến được chân kinh, tu thành
Phật đạo.
Lịng thành kính giữ đạo sẽ giúp con người trở nên tốt đẹp: Trong tư tưởng của
Đường Tăng chỉ có một lịng hướng Phật tuyệt đối. Suốt hành trình, các thầy trị bắt
gặp chân dung của vị Bồ Tát hay Phật, đều dừng lại kính cẩn thắp hương ở nơi đó. Khi
đến Kim Quang Tự, giữa cảnh tượng thầy chùa bị gơng xích, Đường Tăng đích thân
bắt tay vào quét dọn bảo tháp với mong muốn Đức Phật sẽ soi sét, rửa oan cho người
lành. Khi các thầy trò đến Hoả Diệm Sơn, cái nóng như thiếu đốt, Ngơ Khơng bị Bà La
Sát lừa, mang quạt ba tiêu giả quạt, càng quạt lửa càng bốc lên nghi ngút, bao quanh.
Khi đó, Đường Tăng hỏi các trị “Lối nào khơng có lửa?”, Bắt Giới đáp “Phương Đơng,
Nam, Bắc đều khơng có lửa”, Đường Tăng nhất quyết “Ta chỉ đến nơi nào có kinh
thơi”.
Ln tỉnh táo, sáng suốt trước mọi quyết định của mình: Cái tâm của Đường
Tăng q lớn, nên vơ tình đã mù qng, cả tin, trở thành kẻ tiếp tay cho bọn yêu ma,
hãm hại chính mình. Nhiều lần vì tin u qi mà thẳng tay đuổi Ngộ Không, kết quả
là người bị rơi vào hang của bọn xấu xa. Chẳng hạn như ba lần đánh Bạch Cốt Tinh
cứu sư phụ, ba lần Đường Tăng đều phủ nhận cơng trạng đó, niệm chú để răn dạy và

đuổi Ngộ Khơng đi. Từ đó cho thấy sự mù quáng tin người ở Đường Tăng đã dẫn đến
những hậu quả khơn lường.
Giữ lịng biết ơn và tơn sư trọng đạo: Ở Ngộ Khơng, tuy dưới hình hài là lồi vật
nhưng cách đối nhân xử thế khơng khác con người. Ơn của Ngộ Không đối với Đường
Tăng khơng chỉ dừng ở thầy trị, mà cịn như đối với người đã sinh ra mình lần hai. Sự
biết ơn và giữ đạo thầy trò ấy thể hiện suốt hành trình phó tá Đường Tăng, qua thái độ
tận tuỵ với thầy. Bất cứ khi nào gặp đại nạn, dù có đang giận dỗi, Ngộ Khơng cũng hết
lịng cứu trợ bảo vệ, cũng như ngược lại, hai tiếng “Ngộ Không” cũng luôn được sư
13


phụ nhắc đến đầu tiên lúc nguy biến. Ngộ Không ln giữ đạo thầy trị, mỗi câu thốt ra
đều có thưa gửi, chắp tay kính cẩn, lo từng bữa cơm, trông đèn khi ngủ cho sư phụ.
Trước lúc rời khỏi, Ngộ Khơng ln dặn dị, vẽ vịng lửa để bảo đảm an tồn cho thầy
và anh em. Càng tơn trọng Đường Tăng, Ngộ Khơng càng thể hiện tình u thương.
Khơng khốc lốc, khoe khoang ở đời: Khơng khó để bắt gặp những lần Ngộ
Không vỗ ngực xưng vương “Tề thiên đại thánh”. vừa kể về quá khứ lừng danh của
mình, vừa tung chiếc gậy thần chứng tỏ 72 phép thần thơng. Vì hay khoe khoang nên
có bao nhiêu vật phẩm quý, Ngộ Không đều trưng để lấy uy quyền, thoả mãn khối chí.
Chuyện mất áo cà sa, chuyện u qi lấy trộm bảo bối đều xuất phát từ nguyên nhân
trên.
Bên cạnh đó, từ mỗi hành động của nhân vật, Ngơ Thừa Ân đều thổi vào đó những
bài học, giá trị nhân văn sâu sắc khác ở đời. Đó cũng là tiếng nói của nhân dân, tư tưởng
của người dân và hoài bão khát khao của người dân Trung Hoa lúc bấy giờ.
IV. Bộ phim Tây du ký nhìn từ đặc điểm văn hóa đại chúng
1. Tính đại chúng
Hiếm thấy một bộ phim cổ lại có sự đón nhận của đơng đảo thế hệ khán giả, từ khi
ra mắt đến xã hội hiện đại, kỹ xảo điện ảnh phát triển ngày nay. Từ đó đến nay, Tây du
ký vượt ra khỏi bờ cõi Trung Hoa, chiếm vị thế nhất định trong thế giới phim ảnh cũng
như chỗ đứng trong lòng của các thế hệ khán giả. Cảm giác háo hức chờ đợi bộ phim

dù đã xem bộ phim này rất nhiều lần, gần như thuộc làu các tình tiết, phân đoạn trong
tập phim nhưng mỗi lần xem, khán giả lại cảm nhận sự thú vị riêng biệt, duy chỉ có Tây
du ký mới có thể mang đến như thế. Đặc biệt lạ kỳ, trên màn ảnh nhỏ, tuy sự diễn xuất
của diễn viên xưa đều xuất chúng, nhưng khi kết hợp cùng với các phương tiện, kỹ xảo
điện ảnh cịn thơ sơ, sự hấp dẫn, đẹp mắt của bộ phim không hề thuyên giảm mà còn
khiến Tây du ký càng trở nên ly kỳ, thu hút hơn. Có thể nói, Tây du ký không kén chọn
khán giả một cách nghiêm ngặt, không “ khuôn vàng thước ngọc ” về mặt câu từ , không
14


đạo mạo, trang nghiêm như một số bộ tiểu thuyết cổ điển nổi tiếng. Ngược lại, trong sự
cẩn trọng lựa chọn ngơn phong, cốt truyện, lời nói, tác giả Ngơ Thừa Ân thổi vào tác
phẩm của mình một khơng khí nhẹ nhàng, dí dỏm, lạc quan, nhất là xúc tích dễ hiểu,
phù hợp với mọi thế hệ khán giả, mọi quốc gia dù khác biệt văn hoá. Hiếm khi thưởng
thức một bộ phim nhiều yêu ma, chiến đấu, mà ben cạnh nhiều giây phút thót tim, hồi
hộp, lại chẳng mang lại sợ hãi chút nào, bởi những nhân vật với hình thù kỳ qi kia
vẫn mang những tính cách gần gũi với con người chúng ta. Khán giả của Tây du ký, từ
lứa tuổi thiếu niên nhi đồng đến lứa tuổi trung niên, từ những bậc trí thức đến nhân dân
lao động đều có thể say sưa dõi mắt theo từng chi tiết, hóng chờ từng tập phim dù đã
xem khơng biết bao nhiêu lần. Chính sức hấp dẫn, sự đa dạng về mặt đối tượng, thành
phần đón nhận, sự gần gũi như gửi gắm tinh thần của con người, cũng như đáp ứng nhu
cầu, thị hiếu và sở thích đã giúp cho bộ phim thu hút một lượng khán giả đáng kể qua
mọi thời đại.
2. Tính kinh doanh thương mại gắn với cơng nghiệp văn hố
Nhờ sự đón nhận nồng nhiệt của công chúng, Tây du ký từ khi phát hành đã tạo ra
lợi nhuận khổng lồ cho nhà sản xuất, từ đó trở thành một sản phẩm của cơng nghiệp
văn hóa, khẳng định tầm ảnh hưởng của mình trên khắp thế giới. Tại Việt Nam, bộ
phim được trình chiếu từ đầu những năm 1990 và cho tới nay đã chiếu lại hàng trăm
lần trên nhiều kênh truyền hình khác nhau, đặc biệt là đài truyền hình Việt Nam VTV.
Tác phẩm có tuổi đời gần 500 năm chứng tỏ sức hấp dẫn thông qua số lượng dự án

phim đều đặn hằng năm. Được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên, Tây du ký lần đầu
phát sóng tại Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc sản xuất năm 1986, nhận thấy
được sự ủng hộ của công chúng, quốc gia tiếp tục sản xuất “Ngô Thừa Ân và Tây du
ký”, bộ phim truyền hình sử dụng kĩ xảo 3D đầu tiên trên thế giới, khởi quay năm 2007,
tiếp theo là các bộ “Tân Tây du ký” được phát hành. Bên cạnh đó, Tây du ký cũng được
các nước khác mua bản quyền, cũng như lấy cảm hứng để sản xuất ra những sản phẩm
điển ảnh khắp thế giới, nhiều thể loại như phim hoạt hình Nobita Tây du ký - bộ phim
15


hoạt hình Doraemon thứ 9, cơng chiếu năm 1988, Bảy viên ngọc rồng,… Năm 2013,
sau bộ phim Tây du ký: Mối tình ngoại truyện của Châu Tinh Trì gây sốt phòng vé với
cách kể chuyện hài hước, lý giải nội dung kinh điển một cách bất ngờ và Tây du ký
càng được khai thác nhiều hơn. Cùng với sự phát triển của cơng nghệ mới, từ 2013 đến
nay có khoảng 93 bộ phim điện ảnh trực tuyến, phim hoạt hình khai thác nội dung của
bộ truyện này như Tây du ký: Đại náo thiên cung, Tây du ký: Đại thánh quay lại, Tây
du ký: Ba lần đánh Bạch Cốt Tinh, Đại thoại Tây du, Ngộ Không truyện, Tây du ký:
Nữ nhi quốc, Xin hỏi đường đi ở đâu,.. Chỉ tính riêng năm 2021 đã có loạt phim hoạt
hình Tây du ký: Yêu vương tái thế, phim điện ảnh Tây du chi song thánh chiến thần,
Tây du ký: Hồng hài nhi,.. và số lượng phim sắp tới với cảm hứng từ Tây du ký vẫn
chưa dừng lại, theo thống kê trên trang Douban, các phim đang sản xuất như Tây du
ký: Tỳ kheo quốc, Tây du ký: Chân giả Mỹ hầu vương, Tây du ký chi Đại thánh náo
thiên cung, Tây du ký: Ba lần mượn quạt ba tiêu… sẽ ra mắt trong thời gian sớm nhất.
Bên cạnh đó, các diễn viên trẻ thực lực cũng đang chung sức đầu tư trong các tác phẩm
này. Do vậy, quả thật không ngoa khi nói “Tây du ký ni sống nửa làng giải trí Hoa
ngữ” ( Đáp ứng nhu cầu giải trí và xu hướng hiện nay, một lượng sản phẩm
văn hoá lấy cảm hứng từ Tây du ký được tiêu thụ đại trà, và nhận thấy được nhu cầu
giải trí lớn của công chúng từ bộ phim, các nhà sản xuất phim trên khắp thế giới nhanh
chóng hồ mình vào làn sóng này, mang về khơng ít lợi nhuận về kinh tế nước nhà.
3. Tính mới lạ, trẻ trung

Tuy là một bộ phim cổ điển, nhưng ngày nay, với sức sáng tạo và đam mê với Tây
du ký, khán giả không ngừng tiếp nhận tác phẩm này dưới nhiều phương diện khác
nhau. Nổi bật, một bộ phim Hàn Quốc được đón nhận như một “Phiên bản sáng tạo
vượt bậc về thầy trò Đường Tăng” – bộ phim Hoa du ký so với các sản phẩm lấy cảm
hứng từ Tây du ký có thể nói là có sự đổi mới và sáng tạo nhất. Bộ phim khơng kể về
hành trình đi thỉnh kinh mà diễn ra trong bối cảnh thời hiện đại, nơi có những yêu quái
16


nghìn năm tuổi sống chung với con người bằng cách che giấu thân phận thật sự của
mình, đó cũng là cuộc hành trình thu phục yêu ma nhưng bằng một làn gió rất mới. Bên
cạnh đó, nhiều trị chơi giải trí cũng lấy cảm hứng từ đây, cũng như sự xuất hiện những
bảo bối, gậy Như Ý hay chiếc vòng Kim Cô “làm đau khổ Tôn Ngộ Không một thời”.
Từ đó cho thấy, dưới ảnh hưởng của Tây du ký, người trẻ thế hệ nay đã tiếp nhận và
xây dựng một cách sáng tạo, trẻ trung hơn.

Phim “Hoa du ký”
Nguồn: Korean
Odyssey

Vịng tay Kim Cơ

Game Tây Du Chiến Ký

Nguồn:

Nguồn:
/>
/>g-tay-kim-co/
KẾT LUẬN


Tây du ký từ khi ra đời và tồn tại đến nay đã chứng minh một vị thế trường tồn theo
thời gian của một kiệt tác kinh điển của Trung Hoa. Đây không đơn thuần là một bộ
tuyển thuyết đã tạo nên cơn sốt từ trang sách đến màn ảnh nhỏ, mang lại những ảnh
hưởng tích cực về văn hóa đại chúng tồn cầu. Khơng chỉ trong lĩnh vự phim ảnh, loại
hình nghệ thuật đại chúng này còn đi vào nhiều lĩnh vực của đời sống với những tư
tưởng giá trị mà nó mang lại. Với cốt truyện ý nghĩa, nhân vật gần gũi, dù ở bất cứ đất
nước nào trên thế giới khác biệt nhau về văn hoá, dù khán giả ở thế hệ nào, độ tuổi nào,
song đều yêu mến và đón nhận Tây du ký suốt nhiều năm qua. Bộ phim với cuộc hành
17


trình của bốn thầy trị đã thực sự đã trở thành một sản phẩm của văn hóa đại chúng, trở
thành một trào lưu văn hóa mới có sức lan tỏa mạnh mẽ trên khắp thế giới.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bải giảng mơn học Văn hố đại chúng của ThS. Ngơ Anh Đào.
2. Phạm Ngọc Hàm, 28/3/2019. Hình tượng nhân vật Trư Bát Giới trong tác phẩm
“Tây du ký” của Ngô Thừa Ân, Tạp chí khoa học.
3. Nguyễn Thị Hương, 2009. Tìm hiểu thế giới nhân vật trong tác phẩm “Tây du ký”
của Ngô Thừa Ân, Luận văn thạc sĩ.
4. Bảo Chiêu, 2020, Hoa Du Ký: Phiên bản sáng tạo vượt bậc về thầy trị Đường Tăng
/>5. Dao Ngơn, 27/10/2021, Tại sao nói 'Tây du ký' ni sống nửa làng giải trí Hoa ngữ?
/>
18