1. Người muốn tự làm tất cả hoặc nhận tất cả cơng lao về mình sẽ khơng trở
thành nhà lãnh đạo giỏi. (Andrew Carnegie)
Dưới góc độ tâm lý học lãnh đạo, ta có thể khẳng định quan điểm trên của
Andrew Carnegie là hồn tồn có căn cứ thực tế và đúng trong hầu hết tất cả các
trường hợp về quản trị nói chung.
Đầu tiên, về mặt khái niệm: nhà lãnh đạo là cá nhân có khả năng gây ảnh
hưởng, kích thích và khuyến khích người khác đóng góp vào các hoạt động có hiệu
quả và thành cơng của tổ chức họ trực thuộc (House 2004). Kỹ năng lãnh đạo là việc
dùng kinh nghiệm, kiến thức và năng lực của bản thân để định hướng, tạo sự ảnh
hưởng, thúc đẩy được mọi người hành động nhằm đạt được mục tiêu công việc chung.
Người có kỹ năng lãnh đạo ln có tầm nhìn xa, khả năng tư duy chiến lược, có đủ
các kỹ năng mềm và biết cách quản lý nhân viên, cấp dưới của mình hiệu quả.
Bất kỳ một tổ chức, đội, nhóm nào cũng cần có một người lãnh đạo tài giỏi.
Một người hội tụ đủ những phẩm chất, kinh nghiệm, kiến thức và tầm nhìn để có thể
dẫn dắt cả tập thể đi theo định hướng đã đề ra.
Người lãnh đạo thường được ví như một “thuyền trưởng” hay “người lái tàu”
luôn biết cách điều khiển con tàu hoạt động hết cơng suất nhằm đi đến đích một cách
nhanh nhất. Trong một tổ chức, vai trò của người lãnh đạo cũng giống như vậy. Họ sẽ
là người lên kế hoạch, triển khai, phân công nhiệm vụ và điều phối cả tập thể một
cách nhịp nhàng. Và dưới sự điều phối đó, mọi người làm việc hiệu quả hơn, năng
suất hơn dẫn đến kết quả chung là cả tập thể đạt được hoặc vượt trên cả mục tiêu đã đề
ra. Các kỹ năng cần thiết để trở thành một nhà lãnh đạo có thể kể đến như: kỹ năng
giao tiếp, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng tư duy, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng
lập kế hoạch, kỹ năng quản lý con người, kỹ năng truyền cảm hứng, tạo động lực.
Chúng ta có thể lấy ví dụ đối với một nhà lãnh đạo nổi tiếng trên thế giới: CEO
Apple – Tim Cook:
Tim Cook đảm nhận vị trí giám đốc điều hành của Apple khi cái bóng của nhà
lãnh đạo đại tài Steve Jobs là quá lớn. Tuy nhiên Tim Cook đã rất thành công trong
việc chứng tỏ năng lực bản thân kể từ khi gia nhập “trái táo cắn dở” 16 năm trước.
Các quyết định trên cương vị CEO cho thấy tài năng quản lý con người xuất chúng
trước những thách thức thật sự đáng gờm của Tim Cook và thật sự xứng đáng là một
tấm gương lớn cho các doanh nhân đương thời.
Văn hóa tơn trọng lẫn nhau giữa các nhà quản lý và nhân viên tại Apple do
chính Tim Cook đề xướng. Chính thành cơng trong việc quản lý con người đã giúp
ơng ngày càng được tín nhiệm bởi những nhân sự trong tập đồn cơng nghệ hàng đầu
thế giới hiện nay. Tim Cook luôn dùng sự chân thành và thân thiện để cảm phục nhân
viên. Tuy nhiên, khi cần thiết, ông vẫn tỏ ra là một người quyết liệt. Đặc biệt là
phương châm làm việc “không cố quá khả năng” của ông luôn khiến nhân viên được
làm việc trong một môi trường “dễ thở”.
Bên cạnh sự quyến rũ, Tim Cook được đánh giá là người thân thiện với Phố
Wall và truyền thông. Tuy nhiên, lúc cần, ông vẫn tỏ ra là một người quyết liệt. Đặc
biệt là phương châm làm việc “không cố quá khả năng” của ông luôn khiến nhân viên
được làm việc trong một môi trường “dễ thở”.
Từ những lý luận trên, ta có thể thấy từ mặt khái niệm đến những kỹ năng cần
thiết để trở thành nhà lãnh đạo thì những người muốn tự làm tất cả hoặc tự nhận hết
cơng lao về mình đều trái ngược hồn tồn để có thể trở thành nhà lãnh đạo chứ chưa
nói đến nhà lãnh đạo giỏi. Nhà lãnh đạo không những không tự làm hết tất cả mà sẽ
phân quyền cho cấp dưới làm những công việc phù hợp, lập kế hoạch vầ phân chia
nhiệm vụ cho từng cá nhân phù hợp với năng lực của họ. Nhà lãnh đạo sẽ khơng tự
nhận tất cả cơng lao về mình mà ln tìm cách để động viên, khích lệ, khen thưởng
một cách hợp lý để tạo động lực cho cấp dưới của mình, kích thích họ làm việc hiệu
quả hơn, cống hiến và gắn bó lâu hơn với tổ chức. Những việc làm như làm hết tất cả
mọi việc hay nhận tất cả cơng lao về mình có thể khiến người đó trở thành một người
nhân viên tốt, gây được sự chú ý nhưng để trở thành nhà lãnh đạo giỏi thì khơng thể.
Bản chất của lãnh đạo làm cách nào để cho các nhân viên dưới quyền làm việc cá
nhân và làm việc nhóm một cách hiệu quả đem lại lợi ích cho doanh nghiệp, vậy nên
khi khơng quan tâm đến lợi ích hay trách nhiệm của nhân viên dưới quyền thì đó
không được gọi là lãnh đạo. Người mà chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân của mình
hoặc khơng biết cách chia sẻ cơng việc với người khác thì khơng thể trở thành nhà
lãnh đạo được.
Đối với nhân viên dưới quyền khi có một người lãnh đạo chỉ biết nhận tất cả
mọi việc về mình thì họ sẽ cảm thấy như bản thân mình khơng được tin tưởng để trao
quyền và phân chia nhiệm vụ. Họ sẽ cảm thấy vị trí của mình trong tổ chức khơng
quan trọng và khơng có được cơ hội phát triển, khơng chứng minh được bản thân
mình. Đương nhiên sẽ có những trường hợp nhân viên sẽ mặc kệ vì bản thân họ khơng
bị ảnh hưởng gì mà cơng việc thì do quản lý làm hết nhưng điều này sẽ làm giảm tính
hiệu quả trong quản lý và lãng phí nhân lực. Người lãnh đạo nhận hết mọi việc về
mình sẽ khơng tham khảo ý kiến của các thành viên khác trong nhóm và rất dễ gây ra
những quyết định mạng tính chuyên quyền, vấp phải nhiều sự phản đối từ phía nhân
viên và gây mất đoàn kết trong tổ chức đồng thời cũng cũng triệt tiêu sự sức sáng tạo
và ý kiến cá nhân của nhân viên đồng thời giảm tính gắn kết, khơng phát huy được
sức mạnh của tập thể.
Hoặc nếu nhà lãnh đạo nhận hết cơng lao về mình thì khi đó nhân viên sẽ cảm
thấy cơng sức mình bỏ ra khơng được trân trọng và đền đáp xứng đáng, lâu dần họ sẽ
mất đi cảm hứng làm việc, không muốn làm việc và đùn đẩy trách nhiệm cho nhau và
đi đến kết quả cuối cùng là nghỉ việc. Như vậy khi mà nhà lãnh đạo tự làm hết mọi
việc hay nhận hết mọi cơng lao về mình thì sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến nhân viên
dưới quyền khiến họ không thể làm việc hiệu quả và vơ hình chung sẽ gây ảnh hưởng
đến mục tiêu của tổ chức.
Nhìn chung, dù xét trên phương diện trách nhiệm, kỹ năng cần thiết để trở
thành nhà lãnh đạo hay xét từ phương diện của nhân viên dưới quyền thì những người
lãnh đạo tự làm tất cả mọi việc hay những nhà lãnh đạo nhận hết mọi cơng lao về
mình đều khơng thể trở thành những nhà lãnh đạo giỏi. Nếu cố gắng đi theo phương
thức quản trị như vậy thì sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến cá nhân những nhân viên dưới
quyền và ảnh hưởng đến mục tiêu quản trị của tổ chức. Khơng những vậy, cá nhân nhà
lãnh đạo đó cũng chịu sự ảnh hưởng do khơng có được sự tin tưởng và cống hiến từ
nhân viên của mình và khi cấp trên nhìn vào một nhóm làm việc khơng có hiệu quả,
khơng đồn kết thì người chịu trách nhiệm lớn nhất chính là người lãnh đạo của nhóm
đó.
Vì vậy, để trở thành một nhà lãnh đạo và là một nhà lãnh đạo giỏi thì phải biết
cách tin tưởng và trao quyền cho nhân viên, tham khảo ý kiến từ nhân viên, khích lệ
sức sáng tạo, khen thưởng đúng lúc đúng chỗ để tạo động lực làm việc và tăng sự gắn
bó với cơng việc và tổ chức.
Tuy nhiên, câu nói của Andrew Carnegie chỉ dừng lại ở mức độ quan điểm.
Mặc dù ta có thể dùng những lý thuyết về quản trị và tâm lý học lãnh đạo để chứng
minh là nó đúng nhưng trên thực tế còn rất nhiều những trường hợp đặc biệt mà chúng
ta chưa xét đến và không thể khẳng định hoàn toàn quan điểm trên là đúng trong tất cả
các trường hợp. Nhưng đứng trên góc độ tư duy về tâm lý lãnh đạo nói chung thì
chúng ta có thể coi đó là một quan điểm đúng đắn.