BỘ NỘI VỤ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI

TÊN ĐỀ TÀI:
PHÂN TÍCH NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN VĂN
HĨA HIỆN NAY. LIÊN HỆ TÁC ĐỘNG ĐÓ ĐẾN SỰ PHÁT
TRIỂN VĂN HÓA Ở ĐỊA PHƯƠNG
BÀI TẬP LỚN KẾT THÚC HỌC PHẦN

Học phần: Đường lối văn hóa của Đảng cộng sản Việt Nam
Mã phách: ………………………………….......

HÀ NỘI, 2021

1


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1
PHẦN NỘI DUNG ................................................................................................... 2
1. Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ......................................................................... 2
1.1.

Tác động tích cực ...................................................................................... 2

1.2.

Tác động tiêu cực ...................................................................................... 3

1.3.

Liên hệ xây dựng nông thôn mới tại huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định ......... 5

2. Tồn cầu hóa .................................................................................................... 9
2.1.

Tác động tích cực ...................................................................................... 9

2.3.

Liên hệ về tác động đó đến sự phát triển văn hóa tỉnh Gia Lai ................ 13

3. Nền kinh tế thị trường .................................................................................... 16
3.1.

Tác động tích cực .................................................................................... 17

3.2.

Tác động tiêu cực .................................................................................... 18

3.3.

Liên hệ sự tác động.................................................................................. 19

KẾT LUẬN ............................................................................................................ 22
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 23

2



PHẦN MỞ ĐẦU
Việt Nam là một quốc gia có nền văn hóa phong phú và đa dạng trên tất cả
các khía cạnh, người Việt cùng cộng đồng 54 dân tộc có những phong tục tập quán
đúng đắn, tốt đẹp từ lâu đời, có những lễ hội đặc sắc mang nhiều ý nghĩa sinh hoạt
cộng đồng, những niềm tin bền vững trong tín ngưỡng, sự khoan dung trong tư
tưởng giáo lý khác nhau của tơn giáo, cùng lối sống trọng tình trọng nghĩa, biết sẻ
chia, giúp đỡ lẫn nhau. Những nét văn hóa đặc sắc, độc đáo ấy đã trở thành bản sắc
riêng của dân tộc Việt Nam.
Trước xu thế phát triển một cách mạnh mẽ gần như mọi mặt của đời sống xã
hội hiện nay và đặc biệt dưới sự phát triển vượt bậc của khoa học - công nghệ cho
phép con người vượt qua các giới hạn không gian và thời gian, con người được tiếp
cận nhiều nguồn thông tin và do đó có thêm nhiều cơ hội trao đổi tiếp xúc với nhau,
đẩy mạnh sự giao lưu về mọi mặt từ kinh tế mậu dịch, đầu tư, du lịch đến văn hóa
trên phạm vi tồn thế giới. Khơng ngoài xu thế của thời đại, Việt Nam đang tiến
hành công cuộc đổi mới, mở cửa giao lưu rộng rãi với các nước trên thế giới ở nhiều
lĩnh vực. Tình hình đó đã tác động lớn đến những giá trị văn hoá dân tộc. Sự tác
động của nền văn hoá bên ngồi vào nền văn hố dân tộc sẽ nảy sinh những thời cơ
và thách thức mới, những thuận lợi và khó khăn mà hậu quả khơng những tác động
đến văn hố dân tộc mà cịn tác động đến tương lai của đất nước. Với những vấn đề
cấp thiết đó, em đã chọn chủ đề “Phân tích những nhân tố tác động đến văn hóa
hiện nay. Liên hệ tác động đó đến sự phát triển văn hố ở địa phương” làm đề tài
nghiên cứu.

1


PHẦN NỘI DUNG
1. Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa là q trình chuyển đổi căn bản, toàn diện các
hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và quản lý kinh tế xã hội từ sử dụng lao

động thủ cơng là chính sang sử dụng một cách phổ biến sức lao động cùng với công
nghệ, phương tiện và phương pháp tiên tiến, hiện đại dựa trên sự phát triển của công
nghiệp và tiến bộ khoa học - công nghệ, tạo ra năng suất lao động xã hội cao. [2]
Như vậy, q trình cơng nghiệp hố - hiện đại hố thực chất tự bản thân nó chính là
quá trình sử dụng thành tựu khoa học - kỹ thuật tiên tiến của nhân loại để biến mọi
hoạt động kinh tế - chính trị - xã hội, nhất là hoạt động sản xuất tinh thần và đời
sống văn hóa của con người từng bước lên trình độ tiên tiến và hiện đại. Đó là q
trình văn hố hố đời sống xã hội và văn hoá hoá ngày càng cao bản thân con người.
1.1. Tác động tích cực
Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đi vào đời sống đã có những tác động tích cực
đến văn hóa Việt Nam hiện nay thông qua các phương diện khoa học công nghệ,
mạng lưới internet, truyền thơng,…,cụ thể:
Cơng nghiệp hóa đi vào thực tiễn đã cải thiện mọi mặt đời sống của con
người, đưa đời sống con người trở lên hiện đại hơn, tiện nghi hơn so với đời sống
nông nghiệp như trước đây. Tự sự tiện nghi trong đời sống mà con người tất yếu
phát sinh mạnh mẽ những nhu cầu về sáng tạo văn hóa và hưởng thụ các sản phẩm
văn hóa để thỏa mãn về mặt tinh thần. Và chính những nhu cầu ấy đã kéo theo sự
nảy sinh của vô vàn khơng gian văn hóa, sản phẩm văn hóa để đáp ứng nhu cầu và
thị hiếu của người dân. Cùng với sự hỗ trợ của các thiết bị công nghệ cao đã cho ra
các sản phẩm văn hóa rất độc đáo, sáng tạo và đa dạng mang đậm chất hiện đại,
cộng thêm sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống thơng tin đại chúng về loại hình, chất
lượng, tính hiện đại, nhanh nhạy đã truyền bá văn hóa đến với công chúng trong
nước ngày càng rộng hơn, dễ dàng hơn.
Tiếp theo, các thiết bị khoa học - công nghệ hiện đại ra đời là kết quả của quá
trình vận động những tri thức vô hạn của con người và để thích ứng được những
2


thiết bị đó địi hỏi con người cũng cần phải có những kiến thức chun mơn về
những trang thiết bị ấy, vì vậy nó là động cơ thúc đẩy con người đến với tri thức,

khơng ngừng nâng cao trình độ, sự học hỏi để thích ứng được với mơi trường và
cuộc sống hiện đại. Mà trong đó, con người là trung tâm của văn hóa, tạo ra văn hóa
vì vậy mà sự học hỏi, không Nguyễn Văn Vũừng tư duy, sáng tạo đã tạo ra một môi
trường tri thức rộng mở, con người phát triển toàn diện, tài năng.
Tiếp nữa, sự thay đổi tác phong nơng nghiệp. Văn hóa cơng nghiệp được du
nhập vào Việt Nam, khi các trang thiết bị, máy móc hiện đại được áp dụng vào các
quy trình sản xuất theo một khn khổ nhất định vì vậy mà tạo ra một mơi trường
văn hóa làm việc theo phong cách cơng nghiệp khác hồn tồn so với tác phong làm
việc nông nghiệp trước đây. Công nhân, người lao động làm việc có kỷ luật, đúng
giờ, chuyên nghiệp thay cho tác phong nông nghiệp nông nhàn, tùy tiện, mùa vụ của
những cơng việc mang tính chất nơng nghiệp.
Tiếp nữa, các cơ sở thực hành văn hoá, trung tâm văn hóa được phục dựng
trở lên hiện đại, tân tiến; các loại hình văn hóa được tận dụng các trang thiết bị công
nghệ để bảo tồn được nguyên vẹn và hiệu quả. Ví dụ, bảo tàng đã sử dụng cơng
nghệ ảo tương tác 3D ứng dụng cho việc giới thiệu khu trưng bày chuyên đề “Di
sản văn hóa Phật giáo Việt Nam” tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam.
1.2. Tác động tiêu cực
Sự phát triển của khoa học - cơng nghệ giúp con người có thể làm nhiều loại
cơng việc bằng hình thức làm việc từ xa, khơng nhất thiết phải đến trụ sở, văn phịng,
khơng phải giao tiếp trực tiếp với đồng nghiệp, thậm chí cả với đối tác... mà vẫn
hồn thành cơng việc. Đây là những lợi ích to lớn mà khoa học - cơng nghệ mang
lại, nhưng điều này cũng khiến con người trở nên lệ thuộc vào máy tính, điện thoại
thơng minh, hệ thống mạng internet, khiến con người ít quan tâm đến các mối quan
hệ trong cộng đồng, xã hội, thậm chí là cả quan hệ gia đình. Vì vậy mà sợi dây nối
liền bị đứt gãy, làm cho các mối quan hệ trong cộng đồng dần trở nên xa cách, mất
đi truyền thống “tối lửa tắt đèn có nhau” thay bằng lối sống“đèn nhà ai nấy rạng”.
Cơng nghiệp hố - hiện đại hố nâng cao chất lượng sống, từ đó hình thành
nên những chuẩn mực mới lạ trong đời sống tinh thần, có thể dẫn đến "sự va chạm"
3



giữa lối sống, lối tư duy hiện đại với lối sống và tư duy truyền thống: Lối sống và
cách tư duy hồ với thiên nhiên, tình cảm cộng đồng tình làng nghĩa xóm dường
như "mặc cảm" với lối sống đơ thị và toan tính kinh tế có tính cá nhân, nếp sống
thanh bình, nơng nhàn, mùa vụ dễ "dị ứng” với nhịp độ gấp gáp, hối hả của tác
phong công nghiệp, ứng xử tình cảm nghiêng về đạo đức thường tương phản với
văn hố trí tuệ và nền pháp lý chặt chẽ, lối sống tiêu xài không mấy phù hợp với
truyền thống thanh đạm của con người Việt Nam.
Vài năm gần đây, không chỉ ở thành thị mà cả ở nông thôn, điều kiện sống,
tiện nghi sinh hoạt, lối sống đã có sự thay đổi lớn, sự thay đổi đó diễn ra khơng chỉ
ở bề ngồi mà cả ở chiều sâu. Sự khủng hoảng một số mặt trong nhiều phương diện
đời sống đang hình thành liên quan đến từng gia đình. Trước đây một số người đi
tìm sự thoả mãn lối sống của họ ở nước ngồi, thì nay lối sống đó đã nảy nở tại Việt
Nam, trên một số lĩnh vực lối sống đó đã khống chế lối sống truyền thống Việt Nam,
nhiều cách sinh hoạt, cách sống, cách nghĩ,... thực sự đã xung đột với những chuẩn
mực mà nhân dân ta cho là lành mạnh. Nhiều hiện tượng trước đây hồn tồn xa lạ
thì nay ở khơng ít người được xem như là chuyện bình thường: bạo lực, kích dâm,
xem tiền là tối thượng, xem hưởng thụ vật chất là mục đích của cuộc đời, tiêu xài
hoang phí. Đồng minh của lối sống buông thả là luận điệu tự do, dân chủ không
ranh giới. Tất cả những cái đó nếu khơng kịp thời ngăn chặn, đến một lúc, an ninh
quốc gia, thậm chí độc lập dân tộc sẽ là cái bia bắn phá, lối sống dân tộc, văn hoá
dân tộc sẽ bị coi là lạc hậu, lạc lõng.
Đặc biệt hơn, là các hiện tượng tiêu cực trên mạng xã hội. Trên nền tảng cơng
nghệ, mọi người có cơ hội giao lưu, trò chuyện kết nối với bạn mới, nền văn hóa
mới, tuy nhiên đã xảy ra khơng ít hiện tượng có tính chất cơng kích, kích động,
nhiễu loạn tinh thần trên không gian mạng và nguy hiểm hơn là vấn đề bạo lực
mạng, chiến tranh mạng, nếu không thực sự khơng tỉnh táo, tiếp thu có chọn lọc sẽ
gây nhiều hệ lụy lớn, làm sai lệch truyền thống dân tộc, đặc biệt tầng lớp thanh niên
được tiếp xúc nhiều với cơng nghệ hiện đại. Ví dụ: Hoa hậu Đại dương 2017 Lê Âu
Ngân Anh từng là nạn nhân bị 'ném đá' vì nhan sắc khơng được lịng cơng chúng.

4


Như vậy, cơng nghiệp hố, hiện đại hóa đã cải thiện đời sống vật chất cũng
như đời sống tinh thần cho người dân. Mặt khác nó đã gây ra những hệ lụy trái với
lối sống, đạo đức, cách hành xử truyền thống được cho là tốt đẹp.
1.3. Liên hệ xây dựng nông thôn mới tại huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định
1.3.1. Giới thiệu huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định
Hải Hậu là huyện đồng bằng ven biển thuộc châu thổ Sông Hồng nằm ở phía
Đơng Nam của tỉnh Nam Định có diện tích tự nhiên 23.000 ha, dân số trên 26 vạn
người, có 33 km bờ biển và 32 xã 3 thị trấn với 546 đơn vị cấp xóm. Là huyện thuần
nông giàu truyền thống cách mạng được Đảng và Nhà nước phong tặng 4 lần anh hùng
có 40 năm liên tục là điển hình văn hóa cấp huyện của cả nước liên tục từ năm 1978
đến nay là 01 trong 05 huyện nông thôn mới đầu tiên của cả nước được Thủ tướng
Chính phủ cơng nhận đạt chuẩn huyện Nơng thôn mới tại quyết định số 921 QĐ-TTg
ngày 23/6/2015.
1.3.2. Biểu hiện
*Cơ sở hạ tầng:
Giao thông nông thôn: Giai đoạn từ 2016 đến nay tiếp tục đầu tư xây
mới 46,11 km đường giao thông nội đồng và nâng cấp 29,16 km đường thơn, xóm.
Hệ thống giao thơng của huyện hiện nay đã đồng bộ, kết nối thông suốt giữa các lộ,
các tuyến và các cấp đường từ xã, thị trấn từ đường dong xóm, trục xóm, liên xóm,
trục xã, liên xã đến các tuyến đường Huyện lộ, Tỉnh lộ, Quốc lộ và đạt chuẩn nông
thôn mới.
Hệ thống thủy lợi: Đảm bảo đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu ứng phó hiệu quả
với mức độ rủi ro thiên tai cấp độ 3 (bão, lũ, lụt).
Trường học: Giai đoạn 2016- 2019 tiếp tục nâng cấp, sửa chữa cơ sở vật chất
trường học, xây dựng thêm 03 trường (01 trường Mầm non, 02 trường Trung học
cơ sở) đạt chuẩn quốc gia; đã tiếp tục đầu tư xây dựng trường đạt chuẩn “Xanh Sạch - Đẹp - An tồn”. Đến nay tồn huyện có 109/109 trường học ở cả 3 cấp (Trung
học cơ sở, Tiểu học, Mầm non) đạt chuẩn quốc gia và có 94 trường đạt chuẩn “Xanh


5


- Sạch - Đẹp - An tồn” (trong đó: 29 trường Mầm non, 36 trường Tiểu học, 29
trường Trung học cơ sở).
Trạm y tế xã: Giai đoạn 2016- 2019 tiếp tục đầu tư sửa chữa, nâng cấp cơ sở
vật chất và bổ sung trang thiết bị, nhân lực y tế cho 20 trạm y tế xã và tổ chức xây
dựng trạm y tế “Xanh- Sạch- Đẹp”. Chất lượng dịch vụ y tế được cải thiện, đáp ứng
nhu cầu chăm sóc sức khỏe của nhân dân. Tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế toàn huyện
đạt 89,25% tăng 24,25% so với năm 2015.
*Mơ hình kinh tế mới, nâng cao đời sống nhân dân
Đã tích cực chuyển đổi các vùng sản xuất theo quy hoạch, điều chỉnh cơ cấu
về mùa vụ, ứng dụng nhanh các tiến bộ khoa học kỹ thuật về giống mới và cơ giới
hóa sản xuất để nâng cao năng suất lao động, năng suất, chất lượng và giá trị nơng
sản. Hiện nay đã hình thành được 25 chuỗi liên kết bền vững từ sản xuất đến tiêu
thụ nông sản hàng hóa tại 25/35 xã.
Các Hợp tác xã cũ trước đây đều được giải thể để thành lập Hợp tác xã mới
và Hợp tác xã chuyên ngành hoạt động theo Luật Hợp tác xã 2012. Đến nay toàn
huyện đã chuyển đổi và thành lập mới được 51 hợp tác xã hoạt động theo đúng luật
Hợp tác xã năm 2012 với 4-5 nội dung được chuyển đổ.
Sản xuất công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp và ngành nghề nông thôn luôn
được huyện quan tâm. Trong thời gian qua Hải Hậu tích cực thu hút các doanh
nghiệp đầu tư phát triển sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và ngành
nghề tại các cụm công nghiệp. Hiện nay trên địa bàn huyện có 03 cụm cơng nghiệp
đang hoạt động, 44 làng nghề với trên 500 doanh nghiệp vừa và nhỏ đầu tư phát
triển sản xuất, dịch vụ, tạo việc làm và thu nhập cho trên 33.000 lao động nơng
thơn.
Thu nhập bình quân đầu người/năm của huyện đạt 45,16 triệu đồng(năm
2018). Riêng đối với 15 xã đạt nông thôn mới nâng cao có thu nhập bình qn đầu

người/năm đạt trên 49,2 triệu đồng.
Về văn hóa, bổ sung thiết bị, chỉnh trang, nâng cấp các cơng trình văn hóa,
thể thao; thường xun tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao
và tích cực vận động người dân hưởng ứng, tham gia; Từng hộ gia đình nghiêm túc
6


thực hiện đúng các hương ước, quy ước, quy định của thơn/xóm; thực hiện tốt các
quy định nếp sống văn minh, nhất là trong việc cưới, việc tang và lễ hội; gia đình
văn hóa, gia đình kiểu mẫu
*Cảnh quan mơi trường:
Công tác bảo vệ môi trường được quan tâm, triển khai đồng bộ trên toàn
huyện. Tất cả 35 xã, thị trấn của huyện đã đầu tư xây dựng khu xử lý rác thải tập
trung, với 35 lò đốt rác đạt tiêu chuẩn. Các khu xử lý rác thải ở các xã đang tiếp tục
được nâng cấp theo hướng thân thiện với môi trường như: lắp đặt thêm thiết
bị lọc – khử khí thải máy xử lý chất thải rắn, san lấp bãi rác cũ và trồng cây xanh;
chỉnh trang khuôn viên, trồng cây xanh xung quanh lò đốt rác.
Các xã, thị trấn đều duy trì hoạt động thường xuyên của tổ thu gom, xử lý rác
thải; đang tích cực triển khai phong trào xây dựng cảnh quan môi trường nông thôn
“Sáng, Xanh sạch, Đẹp” thông qua việc chỉnh trang khuôn viên gia đình, trồng hoa,
trồng cây bóng mát, nâng cấp hệ thống điện trên các tuyến đường, kiên cố hóa và
làm sạch đẹp thường xuyên các tuyến kênh, xây dựng rãnh thốt nước trong khu
dân cư. Tồn huyện hiện đã có trên 500 km đường hoa; 100% các tuyến kênh được
khốn quản giải tỏa dịng chảy, nạo vét và làm vệ sinh thường xuyên.
Đã xây dựng quy định của xã về bảo vệ cảnh quan, môi trường nông thôn và
tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện; Tổ chức trồng hoa, cây bóng mát tại các
cơng trình cơng cộng và các tuyến đường giao thơng trục xã, liên xóm, trục xóm, tại
các trường học, trạm y tế...; Vệ sinh, làm đẹp môi trường, cảnh quan khu vực trung
tâm xã, khuôn viên trụ sở UBND xã và các cơng trình cơng cộng; Tổ chức tốt các
mơ hình tự quản bảo vệ môi trường và hoạt động thu gom rác thải thường xuyên (12 ngày/lần). Vận động các hộ dân phân loại, xử lý rác hữu cơ ngay tại hộ gia đình;

Cải tạo, nâng cấp các khu xử lý rác thân thiện với mơi trường lắp đặt thêm thiết
bị lọc, khử khí thải, máy xử lý chất thải rắn, san lấp bãi rác cũ và trồng cây xanh;
chỉnh trang khuôn viên, trồng cây xanh xung quanh lò đốt rác; Tổ chức tuyên truyền
giải tỏa vi phạm, vệ sinh các kênh mương cấp I, cấp II và các tuyến giao thông Quốc
lộ, Tỉnh lộ, Huyện lộ.
7


Sản xuất nông nghiệp và thủy sản từng bước được tái cơ cấu; trong đó sản
xuất nơng nghiệp đã hình thành 7 vùng sản xuất hàng hóa gồm: sản xuất lúa sạch,
lúa giống, lúa chất lượng, vùng dược liệu, vùng trồng hoa cây cảnh, vùng nuôi trồng
mặn lợ; khai thác thủy sản, số lượng phương tiện khai thác xa bờ tăng từ 92 phương
tiện lên 137 phương tiện; sản lượng tăng từ 20 nghìn tấn lên 25 nghìn tấn. Đồng thời
đã từng bước hình thành chuỗi liên kết từ sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm.
1.3.3. Đánh giá
*Ưu điểm:
Qua hơn 2 năm tổ chức thực hiện: Cơ cấu kinh tế của huyện đã có chuyển
dịch đúng hướng; tỷ trọng sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp tăng từ 26 lên
34%; có thêm 6 doanh nghiệp đầu tư vào các lĩnh vực: may mặc, điện tử, tạo việc
làm mới cho hơn 20.000 lao động, có thu nhập bình qn từ 5- 6 triệu đồng/tháng.
Từ đó đã hình thành lực lượng lao động mới, có kỹ thuật và kỷ luật lao động, bên
cạnh lực lượng lao động truyền thống làm nông nghiệp, diêm nghiệp, thủy sản ở địa
phương.
Sản xuất nông nghiệp và thủy sản từng bước được tái cơ cấu; trong đó sản
xuất nơng nghiệp đã hình thành 7 vùng sản xuất hàng hóa gồm: sản xuất lúa sạch,
lúa giống, lúa chất lượng, vùng dược liệu, vùng trồng hoa cây cảnh, vùng nuôi trồng
mặn lợ; khai thác thủy sản, số lượng phương tiện khai thác xa bờ tăng từ 92 phương
tiện lên 137 phương tiện; sản lượng tăng từ 20 nghìn tấn lên 25 nghìn tấn. Đồng thời
đã từng bước hình thành chuỗi liên kết từ sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm.
Môi trường trong sản xuất và sinh hoạt của nhân dân được thường xuyên

quan tâm và thực hiện đồng bộ các giải pháp: từ việc xây dựng lị đốt rác theo cơng
nghệ khí tự nhiên; thành lập các hợp tác xã thu gom và xử lý rác thải; tổ chức khốn
quản lý giải phóng dịng chảy và vớt rác trên tất cả các tuyến kênh với định mức 2
triệu đồng/km; đến việc phát động phong trào tồn dân vệ sinh mơi trường, trồng
cây xanh, cây hoa trên tất cả các tuyến đường giao thông.
Đến nay hầu hết các tuyến đường giao thông ở khu dân cư đều có cây hoa,
cây xanh và điện chiếu sáng. Kết quả cơ bản đảm bảo môi trường cho sản xuất và
đời sống, được nhiều người đánh giá nơi đây là vùng quê đáng sống.
8


*Hạn chế:
Tuy nhiên, q trình xây dựng nơng thơn mới vẫn tồn tại một số mặt hạn
chế. Sau khi được cơng nhận đạt chuẩn, hồn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn
mới, phong trào xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu không
đồng đều ở các địa phương; số lượng sản phẩm OCOP chưa tương xứng với tiềm
năng và mới tập trung ở các huyện Hải Thanh, Hải Đơng. Việc cải tiến, nâng cấp
sản phẩm cịn chậm, chất lượng một số sản phẩm chưa cao, sản phẩm mới cịn ít.
Tiến độ xây dựng cơng trình cấp nước sạch tập trung ở một số địa phương còn chậm;
việc huy động các nguồn lực xây dựng nông thôn mới gặp nhiều khó khăn, nhất là
nguồn lực đầu tư cải tạo, nâng cấp trường học.
*Giải pháp:
Tăng cường nhận thức và quan tâm của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp
và của cả hệ thống chính trị về ý nghĩa, tầm quan trọng của xây dựng nông thôn mới
để cùng chung sức tham gia, đóng góp.
Có các cơ chế, chính sách thích hợp và đủ mạnh để thực sự khuyến khích
việc ứng dụng khoa học - cơng nghệ, huy động nguồn lực, thu hút doanh nghiệp,
đào tạo nhân lực.
Tăng cường các biện pháp tổ chức, chỉ đạo thực hiện; khẩn trương kiện toàn
và nâng cao năng lực hoạt động của Ban Chỉ đạo các cấp; Tăng cường công tác

kiểm tra, đôn đốc sát sao; tổ chức định kỳ công tác sơ kết, tổng kết để đánh giá,
khen thưởng và uốn nắn kịp thời.
2. Tồn cầu hóa
Theo Bách khoa tồn thư Việt Nam định nghĩa: “Tồn cầu hóa là hiện tượng
trong đó các quan hệ xã hội được mở rộng trên tồn thế giới, loại trừ dần tình trạng
khép kín, biệt lập giữa các quốc gia, đưa đến sự chuyển hoá lẫn nhau trong mơi
trường quốc tế mà ở đó mỗi nước đều có những vị trí nhất định trong q trình hình
thành, xác lập những quan hệ và ứng xử cộng đồng, những tiêu chí và luật lệ, cơ chế
và trật tự cộng đồng”. Như vậy, ta hiểu chung toàn cầu hóa là sự kết nối giữa các
quốc gia khác nhau trên thế giới.
2.1. Tác động tích cực
9


Tồn cầu hóa là mơi trường rộng mở để bản sắc văn hóa Việt Nam được lan
tỏa nhanh, mạnh, sâu trên phạm vi toàn cầu, giúp quảng bá bản sắc văn hóa nước ta
ra tồn thế giới, tạo sự đồng cảm, hiểu biết và xích lại gần nhau hơn giữa dân tộc ta
và các dân tộc trên thế giới, từ đó có thể chia sẻ, hợp tác, mở rộng giao lưu quốc tế.
Có thể rõ ràng nhìn thấy hàng nghìn lượt khách du lịch quốc tế đến Việt Nam mỗi
ngày, ở đây họ được đón nhận, chia sẻ, cảm thụ nhiều hơn, sâu hơn những giá trị
văn hóa của dân tộc Việt, để rồi chính họ là những chiếc cầu nối, một mặt đưa văn
hóa nhân loại đến Việt Nam, đồng thời lan tỏa văn hóa Việt Nam ra với thế giới.
Ðiều này lý giải vì sao càng những năm gần đây, mơ hình du lịch văn hóa càng trở
nên sôi động với sức hấp dẫn lớn đối với du khách nước ngồi đến thế.
Đồng thời, qua q trình giao lưu giữa các nền văn hố, chúng ta có dịp cọ
sát, học hỏi, tiếp thu văn hóa nhân loại, biết thêm nhiều hơn về phong tục, tập quán,
văn hóa và con người của các quốc gia trên thế giới. Do đó, nước ta có cơ hội nhìn
nhận lại chính mình khi so sánh với văn hóa quốc tế, bộc lộ cái hay và cái dở để từ
đó học hỏi, sáng tạo ra giá trị mới, trực tiếp bổ sung, làm giàu bản sắc văn hóa dân
tộc, xóa bỏ được những hủ tục, phong tục rườm rà.

Hơn nữa, sự “va đập” giữa cái mới và cái cũ tạo nên một lực hấp dẫn đặc biệt
của bản sắc văn hóa Việt Nam, vừa kế thừa các giá trị văn hóa truyền thống, vừa
tiếp thu những giá trị mới, hướng tới tương lai như dân chủ, hiện đại, nhân văn, khai
phóng, khoan dung, rộng mở. Thơng qua sự giao lưu đó cũng kiểm chứng tính bền
vững của bản sắc văn hóa Việt Nam, nâng cao vị thế của đất nước trong khu vực và
trên thế giới. Điều này được thể hiện rõ qua sự học hỏi văn hóa “xếp hàng” của
người Nhật Bản, gỡ bỏ đi quan niệm xưa kia “ăn cỗ đi trước, lội nước đi sau”, giờ
đây văn hóa ấy được thể hiện ở mọi nơi trong đời sống, từ việc xếp hàng đợi thang
máy, xếp hàng để thanh toán,…
Đặc biệt, tác động cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa giúp thay đổi tư duy sáng
tạo, lối sống hiện đại, đặc biệt là tầng lớp trẻ theo hướng hiện đại và tích cực, chủ
động hơn và kỷ luật, góp phần quan trọng tạo khơng khí dân chủ, cởi mở hơn, dân
trí được nâng cao, tính năng động sáng tạo, tự chủ mà cịn phát huy tính tích cực xã
hội của con người, hình thành các nhân tố mới, giá trị mới của con người Việt Nam.
10


Đưa trình độ nhận thức, văn hóa của nhân dân ngày một cao hơn tạo điều kiện cho
việc sáng tạo văn hóa có chất lượng hơn.
2.2. Tác động tiêu cực
Trong bối cảnh quốc tế hiện nay, tồn cầu hố khơng chỉ mang lại thời cơ
lớn, mà còn tạo ra những thách thức không nhỏ đối với tất cả các quốc gia, đặc biệt
là với các nước đang phát triển trong trào lưu hội nhập quốc tế, đối với lĩnh vực văn
hố mà trong đó bao hàm cả giá trị đạo đức truyền thống.
Đầu tiên, tồn cầu hóa khiến các nền văn hóa là bị đồng hóa. Khắp nơi trên
thế giới, đâu đâu cũng thấy lặp đi lặp lại những dáng dấp hiện đại cùng với lối sống
ngày càng giống nhau, thậm chí y hệt hay được gọi là “phong cách quốc tế”. Nổi
bật nhất là nền văn hóa Mỹ, dưới ảnh hưởng của công nghệ thông tin, ý thức hệ của
Mỹ, lối sống Mỹ, văn hóa Mỹ, điện ảnh Mỹ, đồ ăn Mỹ,… đang được truyền bá rộng
khắp thế giới khơng ngoại trừ Việt Nam, chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp hàng loạt

các bộ phim Hollywood ngoài rạp phim hay các đơi giày Nike có mặt mọi nơi, đến
nỗi một số người coi tồn cầu hóa là "Mỹ hóa tồn cầu". Đây là sự đồng nhất hóa
các hệ giá trị văn hóa, từ đó làm hạn chế khả năng sáng tạo, sự đa dạng và phong
phú của các nền văn hóa khác trên thế giới, làm lu mờ những cái riêng, cái bản sắc
của văn hóa và hơn nữa là văn hóa sẽ khó có cơ hội phát triển mở rộng ra nước ngồi
vì sự lấn át của nền văn hóa của nước phát triển. Thực ra, trong kỷ ngun tồn cầu
hóa hiện nay, sự lo ngại về khả năng đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc là mối lo
chung của các nước đang phát triển.Cùng với tồn cầu hố, nhiều học giả đã chỉ ra
xu hướng đồng nhất tất cả các nền văn hoá. Tất cả các nước phát triển đang muốn
áp đặt các giá trị văn hố của mình cho tồn thế giới. Thơng qua q trình tồn cầu
hố, các nước phát triển phương Tây muốn bắt phần cịn lại của thế giới khơng chỉ
khuất phục về kinh tế, chính trị và quân sự, mà còn muốn hạn chế tối đa nét đặc thù
của văn hoá phi phương Tây, bởi theo họ, các nền văn hố này khơng phù hợp,
thậm chí cịn xung đột với văn hố và văn minh phương Tây.
Tiếp đó là xuất hiện sự áp đặt vơ hình một số giá trị văn hóa ngoại lai vào
đời sống văn hóa Việt Nam. Nó len lỏi phát triển vào văn hóa dân tộc những giá trị
văn hóa theo khuynh hướng xã hội cơng nghiệp hiện đại và mặt trái của kinh tế thị
11


trường, làm ảnh hưởng, xuống cấp, suy thoái về tư tưởng, đạo đức, lối sống. Điển
hình là lối sống chủ nghĩa thực dụng kinh tế, lối sống tiêu thụ, hưởng thụ, tư tưởng
kỹ trị - vị kỷ, chủ nghĩa cá nhân cực đoan, "văn hóa phẩm" độc hại. Đặc biệt, một
bộ phận không nhỏ trong nhân dân, nhất là ở tầng lớp trẻ đã có những biểu hiện coi
nhẹ hoặc khơng quan tâm đến các giá trị văn hố truyền thống của dân tộc, chạy
theo lối sống, tâm lý, thị hiếu không lành mạnh, xa lạ với con người Việt Nam. Đó
là “tệ sùng bái nước ngồi”, chạy theo những giá trị tiêu cực trong văn hóa ngoại
lai, chối bỏ dân tộc, so sánh dân tộc mình với dân tộc khác, đã và đang gây hại đến
thuần phong mỹ tục của dân tộc. Hơn nữa, những giá trị đạo đức đang bị đứng trước
tình thế chao đảo. Đặc biệt, một số giá trị đạo đức tốt đẹp, thiêng liêng… vốn có vị

trí quan trọng trong hệ giá trị văn hố truyền thống của dân tộc Việt Nam đang có
nguy cơ bị mai một và tha hoá. Hiện tượng suy đồi đạo đức đang trở thành mối quan
tâm chung của xã hội. Đặc biệt, một bộ phận lớp trẻ hiện nay có tâm lý sống bng
thả, quay lưng lại với văn hóa, giá trị đạo đức truyền thống. Chẳng hạn, trong hôn
nhân, truyền thống tốt đẹp của dân tộc là đề trinh tiết của người phụ nữ và cái tình
đi đơi với cái thể hết nhưng nghĩa thì bền chặt... Cịn bây giờ, giới trẻ đang dậy lên
những trào lưu như “sống thử”, “sống gấp”,... Đây thực sự là những tín hiệu “báo
động đỏ” trong đời sống đạo đức ở nước ta hiện nay.
Một vài thế lực đã và đang có mưu đồ sâu xa, thực hiện sự tấn công vào chính
trị, văn hóa, xã hội, đạo đức và tâm lý của đất nước ta. Chịu ảnh hưởng của những
tư tưởng phản động nước ngoài, cá nhân đã lợi dụng để nói và viết, tun truyền
khơng đúng sự thật, khơng đúng bản chất của hiện thực, thậm chí xun tạc hình
ảnh của Đảng, bản chất cuộc chiến tranh chính nghĩa của dân tộc ta hoặc ngợi ca,
đề cao những tác phẩm đi ngược lại với những chuẩn mực, giá trị văn hóa chân
chính của dân tộc. Làm cho quan hệ giữa văn hóa và chính trị có nguy cơ bị giãn
cách ngày càng xa, do vậy tác động tích cực vốn có của văn hóa vào đời sống xã hội
có nguy cơ bị xem nhẹ, giảm sút.
Từ thực trạng đã phân tích trên đây cho chúng ta thấy rằng, xu thế tồn cầu
hố đang tác động đến những giá trị văn hoá, đạo đức truyền thống của dân tộc Việt
Nam cả theo hướng tích cực lẫn tiêu cực. Một mặt, nó góp phần nâng cao đời sống
12


tinh thần của nhân dân, làm phong phú thêm các giá trị văn hố Việt Nam truyền
thống. Mặt khác, nó cũng đang đặt ra trước dân tộc ta những thách thức lớn trong
việc giữ gìn và phát huy những giá trị văn hoá truyền thống.
2.3. Liên hệ về tác động đó đến sự phát triển văn hóa tỉnh Gia Lai
2.3.1. Giới thiệu tỉnh Gia Lai
Gia Lai là tỉnh có diện tích lớn thứ hai Việt Nam và là một tỉnh cao nguyên
nằm ở khu vực Bắc Tây Nguyên, có trung tâm là thành phố Pleiku. Tính đến năm

2020 tỉnh có dân số đạt 1.541.829 người, trong đó chủ yếu là dân tộc Kinh, ngồi ra
nơi đây cịn là nơi cu trú lâu đời của đồng bào dân tộc Gia Rai và Ba Na thể hiện
qua các kiểu kiến trúc nhà rông, nhà sàn, nhà mồ, qua lễ hội truyền thống, qua y
phục và nhạc cụ như Cồng chiêng, Đàn đá, T'rưng,... các lễ hội như lễ hội đâm trâu,
lễ ăn cơm mới, lễ bỏ mả,… Trong đó, độc đáo nhất và được nhớ đến khi nhắc đến
các tỉnh thuộc vùng Tây Ngun đó là khơng gian văn hóa Cồng Chiêng được
UNESCO công nhận là Kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể nhân loại vào ngày 25
tháng 11 năm 2005. Đây là một sản phẩm tinh thần vô giá trong văn hóa Tây
Nguyên nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung. Chúng xuất hiện trong hầu hết
các lễ hội của người dân tộc. Nó trở thành thứ âm thanh theo chân người dân Tây
Nguyên từ lúc sinh ra đến cuối đời. Hơn nữa, cịn là sợi dây vơ hình gắn kết giữa
con người với thần linh.
2.3.2. Biểu hiện của tồn cầu hóa đến sự phát triển văn hóa
Từ sự kiện được UNESCO (Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của
Liên hiệp quốc) cơng nhận là Kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể nhân loại, không
gian văn hóa Cồng chiêng đã khẳng định được sự độc đáo trong nét văn hóa của
mình, cũng từ đó mà đón nhận được nhiều sự quan tâm trong nước và quốc tế.
Trước hết là sự quan tâm, chú trọng của cơ quan Nhà nước trong việc bảo
tồn, phục dựng và phát triển văn hóa cồng chiêng bằng các chính sách, cụ thể: tháng
6/2017, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 1662/QĐBVHTTDL về việc tổ chức xây dựng mơ hình bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa,
truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với xây dựng nông thôn mới được
thực hiện tại 8 tỉnh, trong đó có Gia Lai với mơ hình “Câu lạc bộ Cồng chiêng gắn
13


với bảo tồn, phát huy phục vụ phát triển du lịch trong phong trào xây dựng nơng
thơn mới” từ chính sách ấy cùng ý thức về việc phải bảo tồn văn hóa của dân làng
đã giúp văn hóa cồng chiêng được bảo tồn, phát triển hơn, cụ thể: Nhiều năm qua
các cuộc liên hoan cồng chiêng đã được tổ chức đều đặn từ cơ sở đến cấp tỉnh: 2
năm tổ chức 1 lần ở cấp xã và cấp huyện; 4 năm tổ chức 1 lần ở cấp tỉnh. Các cuộc

liên hoan cồng chiêng này đã thu hút được đông đảo các nghệ nhân và dân làng
tham gia vào hoạt động trình diễn, thưởng thức, cổ vũ. Thơng qua các hoạt động
này giúp các nghệ nhân và dân làng có cơ hội giao lưu, truyền dạy cồng chiêng tại
cộng đồng và kích thích khả năng sáng tạo, học hỏi của nghệ nhân, nâng cao nhận
thức của đồng bào các dân tộc bản địa trong việc bảo tồn giá trị văn hóa cồng chiêng
của cha ơng. Nhờ sự tận tình truyền dạy của các già làng, đến nay, những thiếu niên
tại này đã thuộc lòng các động tác như cầm dùi, gõ nhịp, hay những kỹ năng diễn
tấu của các bài cồng chiêng cơ bản tại các lễ hội buôn làng. Tiếp nữa là sự quan tâm
của các doanh nghiệp kí kết cùng người dân để phát triển mơ hình du lịch văn hóa
cồng chiêng đầy đặc sắc kết hợp với du lịch nhà rông, nhà dài, lễ hội mừng lúa,…
kết hợp với hệ thống internet, truyền thông, quảng bá đã thu hút rất nhiều khác du
lịch đến trải nghiệm, thực hành văn hóa cồng chiêng cùng bn làng.
Ngồi ra, năm 2018 tỉnh cịn tổ chức Festival cồng chiêng gồm có: Lễ hội
đường phố diễn ra trên các đường phố chính ở thành phố Pleiku; phục dựng một số
lễ hội truyền thống của các dân tộc bản địa như: Mừng lúa mới, mừng nhà rông mới,
phục dựng nghi lễ của các dân tộc; trình diễn nghệ thuật chỉnh chiêng, tạc tượng gỗ
dân gian, đan lát, dệt thổ cẩm; sinh hoạt văn nghệ dân gian như diễn xướng sử thi
Tây Nguyên, hát dân ca; triển lãm ảnh khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên;
triển lãm và trình diễn nhạc cụ các dân tộc,…Việc tổ chức festival cồng chiêng Tây
Nguyên cũng là hoạt động thiết thực góp phần quan trọng nhằm bảo tồn, phục hồi
giá trị khơng gian văn hóa cồng chiêng của các dân tộc tỉnh Tây Nguyên. Đây cũng
là dịp để quảng bá hình ảnh Gia Lai đến bạn bè trong nước và quốc tế, mở rộng cơ
hội đón nhận đầu tư, phát triển; đồng thời góp phần tuyên truyền, vận động đồng
bào các dân tộc trong tỉnh, khu vực và cả nước giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa,
truyền thống của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
14


Đặc biệt, trong tiến trình giao lưu văn hóa quốc tế, cồng chiêng Tây Nguyên
có cơ hội được lưu diễn giao lưu nghệ thuật tại thành phố Canning của Úc trong đó

có nghệ nhân Y Duê Niê, ở đây diễn ra một bản hòa phối cồng chiêng Ê Đê với
trống Nhật Bản, Mỹ, New Zealand và dàn hợp xướng của thổ dân Úc, tạo ra một
cuộc giao lưu, kết hợp văn hóa quốc tế đa sắc và độc đáo. Ngồi ra đồn cịn từng
diễn cồng chiêng ở các nước như Ý, Đức, Pháp, Thụy Điển, Đan Mạch,…
Tuy nhiên, trong quá trình giao lưu văn hóa, nhiều giá trị văn hóa truyền
thống bản địa đang dần mất đi. Ngày nay đến các bn làng dường như vắng bóng
hình ảnh người phụ nữ ngồi dệt, vắng đi tiếng cồng chiêng trong các nghi lễ của gia
đình, dịng họ; vai trị của già làng, trưởng bản cũng nhạt dần trong các mối quan hệ
cộng đồng; những ngôi nhà dài đang bị mất dần; các nghề truyền thống cũng bị mai
một. Đời sống và sinh hoạt hiện đại cũng nhanh chóng làm thay đổi nhận thức về
sự thiêng liêng và tính cộng đồng của văn hố cồng chiêng. Sự xuất hiện của nhiều
loại hình giải trí mới thu hút giới trẻ, do đó việc hướng họ theo học cồng chiêng,
“chung thủy” với các loại hình văn hóa truyền thống dân tộc trở nên khó khăn hơn
bao giờ hết. Và nguy hiểm nhất, văn hóa Cồng chiêng đang bị lạm dụng cho mục
đích thương mại. Ngày càng xuất hiện nhiều những “lễ hội”, câu lạc bộ mượn hình
ảnh văn hóa bản địa để trình diễn, phục vụ mục đích thương mại, thu hút khách du
lịch. Và cứ thế, cồng chiêng đã khơng cịn giữ được sự trong sáng, thiêng liêng vốn
có để rồi, bản sắc văn hóa khơng cịn giữ ngun được hồn cốt, dễ dàng bị chi phối
bởi đồng tiền. Hiện nay trên địa bàn hình thành nhiều nhóm, cạnh tranh nhau nên
có khi đánh lạc điệu, có nhiều điệu nhảy biến tướng mua vui. Khơng cịn bản sắc
Văn hóa Cồng chiêng, khơng gian biểu diễn cồng chiêng bị hòa lẫn với nhạc hiện
đại mất tính truyền thống, các hiện tượng trao đổi, mua bán cồng chiêng để phục vụ
kế sinh nhai và nhiều mục đích khác nhau.
2.3.3. Đánh giá
*Ưu điểm:
Nhờ sức mạnh của tồn cầu hóa mà khơng gian văn hóa cồng chiêng như
khẳng định được giá trị và sự độc đáo của mình, đúng với nghĩa của cụm từ “kiệt
tác” được UNESCO cơng nhận. Từ đó nhận được sự quan tâm của Nhà nước đưa
15



văn hóa cồng chiêng bảo tồn và phát triển từ cơ quan cấp trên đến từng địa phương,
thơn xóm. Văn hóa cơng chiêng được đưa vào khai thác để đem lại kinh tế. Cùng
với đó người dân đã nhận thức được vấn đề cần Phó chủ tịchải bảo tồn văn hóa của
chính dân tộc mình, người dân bằng việc tự phục dựng, tổ chức các lớp để giao lưu
học hỏi, lưu truyền, tổ chức các tích cực tham gia, Phục dựng, bảo tồn được.
*Hạn chế:
Do sự phát triển lớn mạnh của khoa học công nghệ đưa đời sống được nâng
cao, người dân chạy đi theo lối sống hiện đại nên những giá trị văn hóa ấy dần bị
lãng quên, hay ý thức trong việc phục dựng và bảo tồn chưa cao do nguồn lợi nhuận
từ các giá trị văn hóa chưa cao, không đủ để trang trải cuộc sống.
Hơn nữa, việc đầu tư nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho đồng bào dân
tộc thiểu số bản địa chưa tương xứng với mức đầu tư phát triển kinh tế - xã hội. Đời
sống văn hóa ở nhiều thơn, bn, tổ dân phố còn khá nghèo nàn, đơn điệu, mức độ
hưởng thụ văn hóa giữa các vùng cịn chênh lệch. Một số biện pháp bảo tồn văn hóa
truyền thống của các cấp chính quyền cịn mang tính hình thức, chưa đi vào đời sống
thực của người dân, chưa trở thành hoạt động tự thân của cộng đồng nên thiếu tính
bền vững. Vì vậy, cần có những chính sách khuyến khích, hỗ trợ đời sốn
3. Nền kinh tế thị trường
Kinh tế thị trường là cách tổ chức nền kinh tế - xã hội, trong đó các quan hệ
kinh tế của các cá nhân, các doanh nghiệp đều biểu hiện qua quan hệ mua, bán hàng
hoá, dịch vụ trên thị trường và thái độ cư xử của từng thành viên chủ thể kinh tế là
định hướng vào việc tìm kiếm lợi ích của chính mình theo sự dẫn dắt của giá cả thị
trường. Nền kinh tế tri thức mang những đặc trưng khác biệt rõ rệt với các nền kinh
tế trước đây, đó là sự thiết yếu và giàu có của tri thức và vai trò của tri thức trong
sản xuất, mà trọng tâm là bước ngoặt mới của sự phát triển khoa học và cơng nghệ
và vai trị của chúng đối với sản xuất. Những tiến bộ vượt bậc về khoa học - công
nghệ đã và đang làm thay đổi về chất của lực lượng sản xuất, tác động mạnh mẽ đến
những thay đổi trong quan hệ sản xuất, cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, quy mô sản
xuất, năng suất lao động… dẫn đến những thay đổi to lớn trong phương thức sản

xuất.
16


3.1. Tác động tích cực
Trước hết, cần khẳng định đời sống văn hóa xã hội ta hiện nay so với chế độ
cũ có bước tiến bộ rõ rệt. Điều dễ thấy là tính năng động xã hội kinh tế và tính tích
cực cơng dân được khơi dậy và phát huy thay cho tâm lý thụ động, ỷ lại, trông chờ
bao cấp trong cơ chế cũ. Bầu khơng khí dân chủ, cởi mở trong xã hội tăng lên. Mặt
bằng dân trí từng bước được nâng cao, sở trường, năng lực cá nhân con người được
khuyến khích, tơn trọng. Những nét nổi bật ấy được phản ảnh qua hoạt động khởi
sắc, phong phú, đa dạng trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, đời sống, trên báo chí,
xuất bản, phát thanh, truyền hình, giáo dục, văn học, nghệ thuật. Trong sự phong
phú, đa dạng của đời sống và hoạt động văn hóa, chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh được Đảng ta vận dụng và phát triển sáng tạo đóng vai trò là nền tảng
tư tưởng và kim chỉ nam bảo đảm cho xã hội phát triên đúng hướng vì độc lập tự do
của Tổ quốc, vì hành phúc nhân dân.
Tiếp nữa, dưới sự tác động của kinh tế thị trường đã đưa văn hóa trở lên có
giá trị hơn, từ một nền văn hóa mang nặng yếu tố tuyên truyền trở nên có giá trị, có
thể khai thác để tạo kinh nguồn kinh tế phát triển đất nước đặc biệt là thơng qua hoạt
động du lịch văn hóa, khám phá văn hóa, trải nghiệm văn hóa,…
Hơn nữa, trên đà phát triển kinh tế thị trường ngày càng nhanh và mạnh, tất
yếu chất lượng đời sống, sinh hoạt của người dân được cải thiện từ đó mà nhu cầu
hưởng thụ sản phẩm văn hóa của nhân dân được nâng cao, tạo động lực cho phát
triển văn hóa. Điển hình, khi đời sống được cải thiện, con người có nhu cầu đi du
lịch, trải nghiệm văn hóa, đặc biệt gần đây phát triển xu hướng khám phá bản sắc
văn hóa các dân tộc thiểu số, vì vậy, Nhà nước và các doanh nghiệp đã tích cực phục
hồi, bảo tồn và phát huy nét đẹp đời sống các dân tộc thiểu số nhằm vừa phục vụ
đời sống tinh thần vừa để bảo tồn và phát triển bản sắc văn hóa.
Kinh tế thị trường tạo cơ hội thúc đẩy tinh thần tự quản, năng lực làm chủ

của nhân dân trong việc tổ chức các hoạt động và sáng tạo văn hóa. Người dân ngày
càng được khuyến khích tham gia vào các hoạt động xã hội và hoạt động văn hóa
với tư cách như những nhân tố chủ động, từ hoạch định đến đánh giá các vấn đề xã
hội và văn hóa, thậm chí là người đồng kiến tạo xã hội và văn hóa cùng với bộ máy
17


nhà nước. Yếu tố nội sinh của sự phát triển xã hội và văn hóa được tăng lên cao,
phần nào đó thể hiện vai trị tăng lên của người dân so với Nhà nước trong nhiều
vấn đề xã hội và văn hóa.
3.2. Tác động tiêu cực
Có thể nhận thấy, nhu cầu về mặt tinh thần của con người ngày càng lớn khi
đời sống vật chất ngày càng được hoàn thiện và hiện đại hơn. Tuy nhiên, để đáp ứng
nhu cầu đó, đã xảy ra hiện tượng sản xuất các sản phẩm văn hóa một cách ồ ạt, mất
kiểm sốt, và hơn nữa là những sản phẩm có nội dung khơng chất lượng và lợi dụng
văn thành công cụ kiếm tiền, trục lợi cá nhân.
Đó là những hiện tượng suy thối đạo đức, đặc biệt là nạn tham nhũng, hối
lộ, buôn lậu, gian lận thương mại, mua bằng, bán điểm, mua chức bán quyền trước
sự tấn cơng của thói lừa đảo, chủ nghĩa cá nhân, lối sống tiêu dùng, sức mạnh đồng
tiền và chủ nghĩa thực dụng. Đó là trạng thái dao động, hoài nghi, giảm sút niềm
tin, phai nhạt lý tưởng ở một bộ phận đảng viên, cán bộ, kể cả một số cán bộ trung,
cao cấp. Đó là hiện tượng nhức nhối trước đây khơng hề có trong quan hệ gia đình
đạo lý thầy trị, quan hệ bạn bè, sự đảo lộn một số chuẩn giá trị và nếp sống vốn tốt
đẹp. Đó là một bộ phân dân cư, kể cả một số thanh niên, học sinh, sinh viên do hiểu
biết cịn q ít về lịch sử dân tộc, về các giá trị truyền thống mà lịch sử và cách
mạng đã xây nên, trong khi đó lại phục hồi không phân biệt tốt, xấu các vốn cổ dân
tộc, đồng thời đi liền với tâm lý sùng ngoại đôi khi đến mức mù quáng, phi lý, lệch
lạc, mất gốc. Đó là các tệ nạn xã hội có chiều hướng gia tăng, sự đam mê nhu cầu
vật chất và những dục vọng thấp hèn lối sống bất chấp đạo lý, dự luận xã hội và luật
pháp, đang xô đẩy một số người đi vào con đường tội lỗi. Tất cả những hiện tượng

trên làm xấu về lối sống văn hóa truyền thống xưa nay của con người Việt Nam,
gây ra những bất bình lớn trong nhân dân, làm xói mịn nền tảng tinh thần xã hội,
tạo miếng đất màu mỡ cho sự xâm nhập sản phẩm văn hóa độc hại từ bên ngoài.
Khi xu thế đưa kinh tế - xã hội lên một bước phát triển mới, theo đó là nhu
cầu tham gia các hoạt động văn hóa ngày càng tăng cao, dẫn tới tình trạng chạy đua
kiếm lợi nhuận qua các hoạt động văn hóa ngày càng phát triển, khiến cho văn hóa
dần khơng cịn mang vai trị giáo dục, định hướng thẩm mỹ
18


Mặt trái của tồn cầu hóa về kinh tế và việc phát triển nền kinh tế thị trường
ở nước ta hiện nay là làm nảy sinh tư tưởng thực dụng, vụ lợi, chạy theo lợi ích vật
chất, khơng từ bỏ thủ đoạn nào để kiếm tiền; làm xuất hiện xu hướng thương mại
hóa mọi thứ, trong đó có thương mại hóa các sản phẩm văn hóa tinh thần, biến văn
hóa trở thành mục tiêu trục lợi; đi kèm đó là khơng ít các hiện tượng tiêu cực trong
xã hội, các tệ nạn làm suy thoái đạo đức xã hội.
Bên cạnh đó, vấn đề “lợi ích nhóm” với những thủ đoạn tinh vi đã lũng đoạn,
làm méo mó chính sách, gây mất cơng bằng trong xã hội, đe dọa lợi ích tồn dân
cũng như lợi ích quốc gia, làm băng hoại các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc, đe
dọa sự an tồn văn hóa của cá nhân và cộng đồng, có thể gây ra những rạn nứt văn
hóa trong xã hội.
3.3. Liên hệ sự tác động
3.3.1. Giới thiệu chùa Ba Vàng, thành phố ng Bí,tỉnh Quảng Ninh
Chùa Ba Vàng (cịn gọi là Bảo Quang Tự) là một ngơi chùa tọa lạc trên lưng
chừng núi Thành Đẳng, thuộc Phường Quang Trung, Thành phố ng Bí,
tỉnh Quảng Ninh. Từ năm 2007, Đại đức Thích Trúc Thái Minh, thuộc Hệ phái thiền
Trúc Lâm Yên Tử được nhân dân địa phương thỉnh về trụ trì chùa. Với 500 tỷ tiền
cơng đức, chùa đã được trùng tu và xây lại khang trang. Trong quá trình xây dựng
lại, chùa Ba Vàng đã xin cấp phép hàng chục ngàn mét vuông đất rừng quốc gia tại
tỉnh Quảng Ninh và được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam cơng nhận là ngơi chùa trên núi

có tịa chính điện lớn nhất đạt kỷ lục Việt Nam kể từ ngày 9 tháng 3 năm 2014 và
ngơi chùa có chiếc trống độc mộc bằng gỗ đỏ nguyên khối lớn nhất.
3.3.2. Biểu hiện
Sau khi được trùng tu, chùa Vàng trở thành điểm đến của nhiều du khách.
Không chỉ là nơi đi đến của các tín đồ Phật giáo mà cịn là địa điểm du linh tâm linh
thu hút khách trong và ngoài nước. Nơi đây hàng năm diễn ra nhiều hoạt động lớn
như: Lễ hội hoa Cúc là lễ hội lớn và nổi tiếng nhất của chùa Ba Vàng. Lễ hội được
tổ chức vào ngày 9/9 âm lịch hàng năm. Theo Đại Đức Thích Trúc Thái Minh, trụ
trì chùa Ba Vàng, ngày 9/9 âm lịch là ngày tết cổ xưa của người Việt, gọi là ngày
Tết Trùng Dương hay tết Trùng Cửa, ngày tết hoa cúc.
19


Hơn nữa, nói đây hội đủ các yếu tố của một điểm du lịch sinh thái, văn hoá
- lịch sử và là điểm đến của tăng ni, phật tử, khách thập phương trong và ngoài nước.
Hàng năm, Chùa Ba Vàng thường xuyên tổ chức các khóa tu, tiếp nhận hàng
trăm du khách. Chùa Ba Vàng hay tổ chức các khóa tu mùa Hè, mang đến môi
trường lành mạnh, giúp các bạn trẻ có thể rèn luyện kỹ năng sống cho mình cũng
như trau dồi thêm những bài học đạo đức qua lời Đức Phật dạy.Trong những ngày
tu học tại chùa, ngoài những giờ sinh hoạt tập thể, vui chơi lành mạnh, du khách cịn
được tham gia những thời khóa giảng dạy Phật Pháp của Quý Thầy. Chùa còn tổ
chức những buổi giao lưu với các nhà diễn giả nổi tiếng để tích lũy thêm cho khóa
sinh (người tham gia khóa tú) những bài học bổ ích. Khóa tu cịn là cầu nối yêu
thương giữa các bạn khóa sinh và gia đình, tư vấn, tháo gỡ những khúc mắc về các
vấn đề tâm lý, đạo đức trong đời sống. Đây cũng là dịp để mỗi khóa sinh sống chậm
lại, lắng nghe, thấu hiểu, tìm lại chính mình, nhận diện cuộc sống và chuyển hóa
những nỗi khổ đau để sống an lành hạnh phúc.
Tháng 3 năm 2019, chùa Ba Vàng bị lãnh đạo thành phố ng Bí và các sở
ngành tỉnh Quảng Ninh kiểm tra sau khi loạt bài điều tra đăng trên báo Lao Động
đưa thông tin về việc chùa này tổ chức truyền bá "vong báo oán" và "giải nghiệp"

để thu lợi hàng trăm tỉ đồng mỗi năm; để được giải nghiệp, các cá nhân phải cúng
cho chùa vài triệu đến hàng chục triệu đồng thơng qua hình thức cơng đức. Cụ thể,
chùa lợi dụng niềm tin của nhân dân để tiến hành trục lợi qua “đường dây thỉnh
vong giải oán”, họ cho rằng, người ở đây mọi bệnh tật và xui xẻo trong cuộc sống
đều do oán hồn từ kiếp trước gây ra. Người ở kiếp này muốn thoát nạn thì phải ‘trả
nợ’ theo lời vong yêu cầu. Hình thức ‘trả nợ’ là bằng tiền mặt thông qua việc cơng
đức vào nhà chùa, có người bị ‘địi nợ’ 5-7 triệu nhưng cũng có người bị 'địi' vài
chục triệu đồng, với những người khó khăn về tài chính, nhà chùa sẵn sàng nhận trả
góp hoặc quy đổi ra số ngày làm công quả. Nhưng với một số người đã “thỉnh
vong”mà khơng “giải ốn”, họ bị dọa là sẽ bị điên và những vận hạn khác trong
tương lai. Người tìm đến chùa Ba Vàng để “thỉnh vong, giải oán” hầu hết là những
người mắc bệnh hiểm nghèo, gặp những điều kém may mắn trong cuộc sống nên
20


khơng ít người trong số đó đã xi lịng rút tiền với hi vọng hoá giải mọi bệnh tật
và vận đen qua đi.
3.3.3. Đánh giá
Chùa Ba Vàng là một địa điểm thực hành Phật giáo rất lớn, là nơi gửi gắm,
tin tưởng, chỗ dựa tinh thần cho con người trong lúc gian nan. Ngồi ra cịn là nơi
giáo dục đời sống, lối sống, rèn luyện kỹ năng sống cũng như trau dồi thêm những
bài học đạo đức, có cơ hội để nhìn nhận, để thay đổi để sống tốt hơn.
Tuy nhiên, dưới sức hút mạnh mẽ của đồng tiền đã lợi dụng niềm tin tôn giáo
của một số người dân, cấu kết để tiến hành hành vi trục lợi. Hành động đó đã gây
lên nhức nhối trong dư luận, làm ảnh hưởng niềm tin tôn giáo, mất an ninh trật tự
xã hội.

21



KẾT LUẬN
Qua những phân tích trên, có thể thấy những tác động mạnh mẽ, sâu rộng
của cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, tồn cầu hóa và nền kinh tế thị trường đến văn
hóa Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, việc phân chia các nhân tố ảnh hưởng như vậy
chỉ mang tính tương đối, trong thực tế chúng có mối liên hệ với nhau, chi phối lẫn
nhau và đều một mặt tác động tích cực, tạo thời cơ, cơ hội rộng mở để văn hóa dân
tộc được giao lưu và hợp tác với các nền văn hóa nhân loại, từ đó làm giàu và phong
phú bản sắc văn hóa; mặt khác, bản sắc văn hóa đang phải đối mặt với những thách
thức to lớn, những giá trị ấy đang ngày càng bị biến đổi, phai mờ, biến hóa mà trước
kia vốn là những nét văn hóa độc đáo được ơng cha ta gìn giữ và lưu truyền nhiều
đời nay, cùng trải qua bao thăng trầm lịch sử. Thay vào đó là lối sống sai trái, thực
dụng, chạy theo lợi ích, sống trái với đạo đức, giá trị văn hóa, đặc biệt là tầng lớp
trẻ. Tuy nhiên, đây không chỉ là mỗi lo chỉ riêng dân tộc ta mà của chung các nước
đang phát triển, vì vậy chúng ta cần có những nhìn nhận thực tế và có những giải
pháp thiết thực nhằm giảm thiểu đi những tác động đó, đưa văn hóa Việt Nam trở
thành một nền văn hố ngày càng tiên tiến, hiện đại và ngày càng đậm đà bản sắc
theo như quan điểm của Đảng và Nhà nước trong đã đề ra trong thời kỳ phát triển
hiện nay./.

22


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ngơ Hồng Anh, Tác động của tồn cầu hóa đến giá trị văn hóa truyền
thống ở Việt Nam, , ngày 03/8/2019;
2. Bộ giáo dục và đào tạo (2020), Giáo dục công dân lớp 9, Nxb Giáo dục Việt
Nam, Hà Nội, tr.38;
3. Vũ Ngọc Bích, Chùa Ba Vàng - điểm du lịch văn hóa, tâm linh,
,


/>
327238.vov, ngày 19/5/2014;
4. Lê Quang Đạt, Những tác động của nền kinh tế thị trường đến văn hóa Việt
Nam hiện nay, , />ngày 31/5/2017;
5. Đặng Hiếu, Hải Hậu – điểm sáng trong xây dựng nông thôn kiểu mẫu,
, ngày 28/10/2019;
6. Lê Thị Kim Hưng, Tác động của q tình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đến
việc giữ gìn phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, ,
/>
ngày

18/10/2017;
7. Nguyễn Thị Thường, Tồn cầu hóa từ góc nhìn văn hóa, ,
/>ngày 04/8/2015;
8. Bùi

Quang

Vinh,

15

năm

bảo

tồn

văn


hóa

cồng

chiêng,

, />15-nam-bao-ton-van-hoa-cong-chieng-5710908/, ngày 22/11/2020.
23