Hội nghị Khoa học trẻ lần 3 năm 2021 (YSC2021) – IUH
Ngày 06/8/2021 ISBN: 978-604-920-124-0

ID: YSC3F.328

TÁC ĐỘNG CỦA CÔNG NGHỆ ĐẾN NGÀNH TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
TRONG THỜI ĐẠI CƠNG NGHIỆP 4.0
NGUYỄN LÊ HỒNG VỸ1
1

Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Cơng nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh
,

Tóm tắt. Nền tảng công nghệ đã và đang tác động mạnh mẽ đến sự chuyển mình của nền kinh tế nói chung
và ngành tài chính - ngân hàng nói riêng. Các mặt tích cực được nhìn nhận với vai trị to lớn trong việc thúc
đẩy, tạo ra các cơ hội cho các doanh nghiệp trong ngành tham gia vào chuỗi giá trị tồn cầu. Bên cạnh đó,
những mặt hạn chế cũng được đặt ra với lĩnh vực tương đối nhạy cảm này, đặc biệt là tính an tồn và độ
bảo mật. Bài viết trình bày những đặc điểm của nền tảng công nghệ đặc biệt trong cuộc cách mạng công
nghiệp 4.0 hiện nay và tác động của nó đến lĩnh vực tài chính ngân hàng. Bên cạnh nhận diện được những
cơ hội và thách thức, bài viết đề xuất những khuyến nghị và chính sách cho ngành Tài chính - ngân hàng
nói riêng và nền kinh tế nói chung để có thể hội nhập và chủ động ứng phó thành cơng với những xu hướng
của cơng nghệ.
Từ khóa. Ngành tài chính ngân hàng, cách mạng cơng nghiệp 4.0, cơng nghệ ngân hàng.

THE IMPACT OF TECHNOLOGY TO THE FINANCIAL - BANKING SECTOR IN
INDUSTRIAL AGE 4.0
Abstract. The technology platform has had a strong impact on the transformation of the economy in
general and the financial - banking industry in particular. The positive sides are recognized with a great role
in promoting and creating opportunities for businesses in the industry to participate in the global value
chain. Besides, limitations are also posed with this relatively sensitive field, especially safety and security.
The article presents the characteristics of the special technology platform in the current industrial revolution

4.0 and its impact on the banking and finance sector. In addition to identifying opportunities and challenges,
the article proposes recommendations and policies for the finance and banking industry in particular and
the economy in general to be able to integrate and actively respond successfully to technology trends.
Keywords. Banking and finance industry, industrial revolution 4.0, banking technology.

1 GIỚI THIỆU
Công nghệ đã và đang thay đổi bộ mặt của nhiều lĩnh vực trong đời sống, ngày càng có sức ảnh hưởng
trong việc phát triển kinh tế - xã hội nói chung và nâng cao năng suất lao động xã hội nói riêng. Việc sử
dụng các giải pháp công nghệ thay thế các công cụ và cách làm truyền thống được áp dụng ngày càng phổ
biến và trở thành một xu hướng thời đại hiện nay. Được coi là đứng đầu về việc ứng dụng công nghệ thơng
tin trong các hoạt động của mình, lĩnh vực tài chính - ngân hàng chắc chắn khơng nằm ngồi sự ảnh hưởng
không nhỏ từ sự phát triển của công nghệ đặc biệt trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 như hiện nay.
Các sản phẩm dịch vụ tài chính ngân hàng truyền thống cũng như các kênh phân phối trong lĩnh vực dịch
vụ tài chính - ngân hàng truyền thống đang dần được thay thế bằng việc ứng dụng các nền tảng công nghệ
thông tin, ứng dụng chuyển đổi kỹ thuật số hiện đại. Có thể nói, cách mạng công nghệ 4.0 là tiền đề để tạo
ra những bước đột phá mới cho ngành Tài chính ngân hàng, nhưng đồng thời cũng đối mặt nhiều thách
thức, chẳng hạn như, các vấn đề liên quan đến an ninh mạng, minh bạch thơng tin, tình trạng và nhu cầu
lao động cũng là những thách thức không nhỏ. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đó, tác giả đã có một vấn đề
nghiên cứu nhỏ “Tác động của công nghệ đến ngành tài chính ngân hàng trong thời đại cơng nghiệp
4.0”.

© 2021 Trường Đại học Cơng nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh

315


Hội nghị Khoa học trẻ lần 3 năm 2021 (YSC2021) – IUH
Ngày 06/8/2021 ISBN: 978-604-920-124-0

2. NHỮNG TÁC ĐỘNG CHÍNH CỦA CƠNG NGHỆ ĐẾN LĨNH VỰC TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG HIỆN NAY

Đầu tiên có thể đề cập đến khả năng thay đổi kênh phân phối và các sản phẩm dịch vụ tài chính – ngân
hàng truyền thống đang dần trở thành xu hướng nổi trội. Kênh bán hàng qua internet, điện thoại, máy tính
bảng, trên các nền tảng mạng xã hội, phát triển ngân hàng kỹ thuật số, giao dịch không giấy tờ là xu thế
phát triển mạnh. Các sản phẩm của ngân hàng có thể tích hợp với nhiều sản phẩm phụ trợ để có thể làm hài
lịng khách hàng. Cùng đi với sự phát triển của công nghệ trong thời kỳ cơng nghiệp 4.0 hiện nay có thể kể
đến các nền tảng công nghệ đã và đang được áp dụng tại các ngân hàng thương mại như dịch vụ Internet
Banking, dịch vụ E-Banking, dịch vụ Mobile Banking, dịch vụ Tablet Banking,… “Ngân hàng điện tử”,
với sự trợ giúp của công nghệ thông tin, cho phép tiến hành các giao dịch bán lẻ với tốc độc cao trong đó
nổi bật là dịch vụ Internet Banking, một thị trường hàng tỷ dân đang mở ra trước mắt họ. Các ngân hàng
đua nhau tung ra thị trường một loạt các sản phẩm cho dịch vụ internet banking làm cho dịch vụ ngân hàng
trở nên phong phú và phổ biến rộng rãi.
Việc điện thoại thơng minh, máy tính bảng, laptop và các thiết bị công nghệ truyền thông đa phương tiện
đang dần trở nên phổ biến và đã thay đổi cách con người giao tiếp và tương tác. Bên cạnh đó, việc sử dụng
các công nghệ giao tiếp mới với nền tảng internet tốc độ cao như hiện nay đã đẩy nhanh tốc độ tiếp cận
thông tin cũng như giao tiếp thương mại. Các nghiên cứu đều đưa ra dự đoán cho sự phát triển với xu hướng
khả quan không thể chối cãi của các phương tiện này trong ít nhất 10 năm tới, đây chính là điều mà các
doanh nghiệp trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng cần nắm bắt và thay đổi nếu khơng muốn bị bỏ lại phía
sau.
Việc áp dụng các trụ cột của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 còn được thể hiện rõ qua các hoạt động phát
triển sản phẩm như giao diện lập trình ứng dụng (API), phân phối liền mạch hay phân tích thơng minh, đặc
biệt là các sản phẩm có hàm lượng cơng nghệ cao của các ngân hàng. Trong đó, dữ liệu lớn (Big Data) và
phân tích hành vi khách hàng sẽ là xu hướng tương lai cho thời đại công nghệ số khi có thể thu thập dữ liệu
bên trong và bên ngồi thơng qua tổ chức phân tích hành vi khách hàng nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ,
mang lại giá trị gia tăng, tiết giảm chi phí và hỗ trợ cho các quá trình ra quyết định.
Ở nhiều nước phát triển, cụm từ “ngân hàng không giấy” (non-paper banking) không cịn là khái niệm
khơng q xa lạ và đang trở thành xu hướng không chỉ riêng tại các nước phát triển mà còn tại các nước
đang phát triển. Các dịch vụ ngân hàng qua internet, điện thoại thông minh, mạng xã hội, phát triển ngân
hàng số áp dụng nhiều giải pháp công nghệ mới hiện đại thông qua việc áp dụng xác thực vân tay, nhận
diện khuôn mặt, sinh trắc, sử dụng mã QR Code, thanh toán phi tiếp xúc…đang mang lại tiện lợi và an toàn
trong giao dịch thanh tốn điện tử, thanh tốn khơng dùng tiền mặt. “Ngân hàng không giấy” trở nên phổ

biến sẽ là thách thức không nhỏ của ngành ngân hàng trong việc giảm dần vai trị của các chi nhánh. Các
chi nhánh khơng cịn đóng vai trị quan trọng và cũng sẽ khơng phải là kênh phân phối mang lại nhiều lợi
nhuận nhất trong tương lai. Việc cạnh tranh thông qua mở rộng mạng lưới các chi nhánh ngân hàng sẽ giảm
dần hoặc thậm chí dần chấm dứt, do chi phí hoạt động cao, thay vào đó là cơng nghệ ngân hàng hiện đại.
Khách hàng khơng cịn đến với các chi nhánh nhiều như họ làm của những năm trước đây, điều này đồng
nghĩa với việc các ngân hàng phải tìm ra một phương thức giao dịch có thể kết nối được với hành vi mới
mẻ của một số khách hàng, nhưng không bỏ qua các hành vi truyền thống của những khách hàng khác. Các
ngân hàng sẽ phải thiết kế lại chi nhánh của mình để tối đa hóa trải nghiệm khách hàng, quan tâm đến việc
phát triển các thiết bị tự phục vụ như khơng gian giao dịch hiện đại, tiện ích, những chỗ ngồi hấp dẫn hợp
thời gian, những màn hình tivi/máy tính bảng cỡ lớn giúp khách hàng tự tương tác và trải nghiệm dịch vụ
mà không cần đến sự giúp đỡ của giao dịch viên truyền thống.
Một vấn đề nữa cần được xem xét và đặt ra khi trao đổi và nghiên cứu về tác động của công nghệ đến
lĩnh vực tài chính - ngân hàng chính là đồng tiền ảo Bitcoin nói riêng và những đồng tiền ảo khác nói chung.
Dù chưa chính thức được cơng nhận như là một cơng cụ thanh tốn chính thức và đưa vào giao dịch trong
các hoạt động tài chính, Bitcoin và một số đồng tiền ảo vẫn đang “làm mưa làm gió” tại Việt Nam khi biến
các giao dịch ngoại tệ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Sự phát triển của Bitcoin và các đồng tiền ảo khác
cũng có thể có những tác động tới hệ số tạo tiền đẩy nhanh tốc độ lưu thông tiền mặt trong nền kinh tế nếu
được sử dụng rộng rãi. Các ngân hàng trung ương của các quốc gia sẽ buộc phải thay đổi cách thức điều
hành chính sách tiền tệ để thích nghi do khả năng ảnh hưởng tới các chỉ số tiền tệ trong mục tiêu ổn định

316

© 2021 Trường Đại học Cơng nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh


Hội nghị Khoa học trẻ lần 3 năm 2021 (YSC2021) – IUH
Ngày 06/8/2021 ISBN: 978-604-920-124-0

giá cả. Việc sử dụng các đồng tiền ảo giúp cho một người mua hàng ở một nước dễ dàng quy đổi tiền của
mình sang một loại ngoại tệ mạnh hơn qua những dịch vụ như Pay Pal, E-gold hoặc tương tự.

Công nghệ kỹ thuật trong thời đại công nghiệp 4.0 cũng tạo ra sự cạnh tranh lớn trong lĩnh vực dịch vụ tài
chính, ngân hàng, dịch vụ thanh toán trong bối cảnh các doanh nghiệp cơng nghệ tài chính đang ngày càng
mở rộng và phát triển. Các thống kê đều cho thấy rằng số lượng các doanh nghiệp cơng nghệ tài chính đang
phát triển một cách mạnh mẽ và là xu hướng ở nhiều quốc gia trên thế giới.

3 NHỮNG THÁCH THỨC ĐỐI VỚI NGÀNH TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG TRONG THỜI
KỲ 4.0
Theo cùng với sự phát triển của công nghệ là những băn khoăn của giới chuyên gia về vấn đề an ninh mạng
khi các lỗ hổng bảo mật có thể xuất hiện ngày càng nhiều cùng những rủi ro và lo ngại về các vụ tấn công
tin tặc trong bối cảnh sự phát triển ngày càng tinh vi của công nghệ số và xu hướng chuyển dần sang điện
toán đám mây. Vấn đề này địi hỏi tồn bộ hệ thống tài chính – ngân hàng phải có trách nhiệm xã hội nhiều
hơn trong việc đảm bảo tính an tồn, bảo mật thơng tin cũng như xây dựng các cơ sở công cụ bảo mật, cơ
sở dữ liệu dự phòng, nâng cao nhận thức về bảo mật và an tồn thơng tin hệ thống khách hàng. Cơng nghệ
tài chính - ngân hàng tiềm ẩn nhiều rủi ro về bảo mật thông tin cá nhân, thông tin tài chính đối với khách
hàng. Với các ngân hàng và cơ quan giám sát, các cơng nghệ này có thể sẽ mang lại rủi ro sẽ có thể phải
thay đổi chiến lược kinh doanh, hoạt động do phụ thuộc vào bên thứ 3 cung cấp các dịch vụ như dữ liệu.
Bên cạnh đó, như đã phân tích ở trên là các rủi ro liên quan đến an tồn thơng tin, bảo mật thông tin không
gian mạng và việc quyền lợi bảo mật thông tin khách hàng theo yêu cầu của khuôn khổ pháp lý không được
bảo đảm. Việc công nghệ phát triển nhanh nhưng khơng có sự điều chỉnh kịp thời của các cơ quan nhà nước
liên quan đến chính sách tiền tệ, chính sách tài chính sẽ tạo nên lỗ hổng dẫn đến nguy cơ rủi ro rửa tiền,
thanh khoản, tín dụng với các sản phẩm cơng nghệ tài chính.
Bên cạnh các thách thức đó, các nhà phân tích cũng cho rằng sự phát triển của cơng nghệ nói chung và sự
phát triển của các nền tảng cơng nghệ trong thời đại cơng nghiệp 4.0 nói riêng sẽ tác động lớn đến thị trường
lao động khi dẫn đến việc thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao nhưng tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng. Các lao
động có trình độ cao, có thể dễ dàng tiếp cận và làm chủ công nghệ lại thiếu trong khi các lao động ở trình
độ cơ bản lại dồi dào.

4 KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH VÀ GIẢI PHÁP
Một là, đẩy mạnh đổi mới và ứng dụng các công nghệ hiện đại thông qua việc xây dựng và hoạch định
chiến lược về phát triển công nghệ thơng tin của khu vực tài chính, ngân hàng, trong đó nhiệm vụ xuyên

suốt là nghiên cứu và ứng dụng các thành tựu công nghệ hiện đại được phát minh từ cách mạng công nghiệp
4.0.
Hai là, các tổ chức tài chính nói riêng và các định chế tài chính nói chung cần tập trung thúc đẩy phát triển,
tạo sự bứt phá về hạ tầng công nghệ hỗ trợ cho sự phát triển của toàn hệ thống. Cụ thể là các cơ quan quản
lý nhà nước cần tập trung đầu tư tài chính để phát triển hạ tầng cơng nghệ (đặc biệt là hạ tầng thanh toán
quốc gia) nhằm phục vụ cho sự phát triển các sản phẩm dịch vụ của các tổ chức tài chính, các định chế tài
chính. Thêm vào đó, việc xây dựng các chính sách khuyến khích các tổ chức tài chính, các định chế tài
chính phát triển các sản phẩm, dịch vụ tài chính, ngân hàng dựa trên công nghệ số cũng cần được chú trọng
và đặt lên hàng đầu.
Ba là, tăng cường ứng dụng chuỗi cung ứng thông minh gắn kết chặt chẽ với nhu cầu của khách hàng. Đây
là nền tảng của cách mạng cơng nghiệp 4.0 mà các doanh nghiệp nói chung, các ngân hàng và tổ chức nói
riêng cần quan tâm ứng dụng và bắt kịp xu hướng. Chuỗi cung ứng mới này sẽ tạo ra một cơ sở dữ liệu duy
nhất, làm cho chuỗi cung ứng thông minh hơn, minh bạch hơn và hiệu quả hơn ở mọi giai đoạn, từ khi phát
sinh nhu cầu cho đến khi bàn giao dịch vụ, sản phẩm.
Bốn là, đẩy nhanh tiến độ xây dựng và hồn thiện Chiến lược tài chính tồn diện trong đó nhấn mạnh vai
trị ứng dụng cơng nghệ thơng tin, khuyến khích sự phát triển hợp tác giữa ngân hàng và các cơng ty tài
chính cơng nghệ Fintech; Thúc đẩy hệ sinh thái Fintech phát triển, trở thành một phần của hệ sinh thái trong
chuỗi cung ứng sản phẩm dịch vụ tài chính, ngân hàng hiện đại.
Năm là, chú trọng quản lý an ninh mạng. Nhu cầu quản lý an ninh mạng được đặt ra rất nhiều kể từ khi thế
giới chính thức bước vào cuộc cách mạng cơng nghiệp 4.0. Theo đó, các ngân hàng và các định chế tài
© 2021 Trường Đại học Cơng nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh

317


Hội nghị Khoa học trẻ lần 3 năm 2021 (YSC2021) – IUH
Ngày 06/8/2021 ISBN: 978-604-920-124-0

chính cần đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng trung tâm dữ liệu dự phòng, nâng cấp hệ thống an ninh, bảo
mật ở mức cao, đảm bảo việc mở rộng phạm vi hoạt động được ổn định, an toàn, mang lại hiệu quả lâu dài.

Các cơ quan nhà nước, nhà hoạch định chính sách cần có những chính sách phù hợp để đảm bảo mơi trường
hoạt động an ninh mạng được diễn ra một cách đảm bảo nhất có thể.
Sáu là, quan tâm, đào tạo và xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực cao trong tồn ngành tài chính,
ngân hàng, trong đó chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao có thể làm chủ được cơng
nghệ, đáp ứng được xu thế và nhu cầu lao động trong thời đại công nghiệp 4.0 hiện nay, đặc biệt là khả
năng ứng dụng công nghệ thông tin.

5 KẾT LUẬN
Công nghệ phát triển nhanh chóng nói chung và sự phát triển của các nền tảng cơng nghệ trong thời đại
cơng nghiệp 4.0 nói riêng có sự tác động đến nhiều ngành nghề, lĩnh vực, trong đó có nhóm ngành tài chính
- ngân hàng. Với tốc độ nhanh chóng, cách mạng cơng nghiệp 4.0 có sự tác động mạnh mẽ đến nhiều hoạt
động trong đời sống xã hội, từ việc thay đổi hành vi tiêu dùng cho đến thay đổi cách thức tương tác và tiếp
cận. Trong bối cảnh tồn cầu hóa nền kinh tế như hiện nay, việc chủ động đón nhận các xu hướng cũng như
trang bị các kiến thức cần thiết để làm chủ công nghệ, tiếp cận những thành tựu mới là hoàn toàn cần thiết
đối với các ngân hàng và doanh nghiệp nói chung trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, từ đó có thể đẩy
nhanh q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, góp phần tích cực cho sự phát triển của kinh tế đất
nước nói chung và nền tài chính – ngân hàng nói riêng. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội có thể dễ dàng
nhìn nhận từ sự tiện ích của nền cơng nghiệp 4.0 mang lại thì những thách thức vẫn được đặt ra và đang
chờ được giải quyết. Nếu các doanh nghiệp biết tận dụng các cơ hội và vượt qua được những thách thức thì
sẽ là một lợi thế cạnh tranh vô cùng lớn cho doanh nghiệp, tạo ưu thế vững vàng trên thị trường. Bên cạnh
đó, vai trị của Nhà nước vẫn đóng một vai trị vơ cùng quan trọng khi là một chủ thể quản lý, việc đưa ra
những chính sách tiền tệ, chính sách tài chính phù hợp trong thời kỳ này có thể đem lại cho cac nhà đầu tư,
các doanh nghiệp, các ngân hàng trong lĩnh vực tài chính ngân hàng có một bàn đạp vững chắc.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Nguyễn Ngọc Thương (2017), “Cách mạng công nghiệp 4.0 và những vấn đề đặt ra với Việt Nam”, Tạp chí CSND
[2] Nguyễn Thị Hiền, Đỗ Thị Bích Hồng (2017), “Tác động của cách mạng cơng nghiệp lần thứ 4 tới lĩnh vực tài
chính - ngân hàng”, Tạp chí Điện tử tài chính - Viện Chiến lược Ngân hàng
[3] Hà Thị Sáu (2019), “Xu hướng phát triển cơng nghệ tài chính và chủ động triển khai của hệ thống ngân hàng Việt
Nam”, Tạp chí Thị trường Tài chính tiền tệ

[4] Thùy Trang (2017), “Fintech: Xu thế mới của ngành tài chính hiện đại”, Tạp chí điện tử Hợp tác và Phát triển, Đại
học quốc gia Hà Nội
[5] Website Đại học Quốc gia Hà Nội truy cập lần cuối ngày 10/02/2020

318

© 2021 Trường Đại học Cơng nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh