Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

MỤC LỤC
Phần 1: .............................................................................................................. 2
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ......................................................................... 2
1. Động cơ nghiên cứu. ................................................................................ 4
2. Lịch sử nghiên cứu ................................................................................... 5
2. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 6
3. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................ 7
4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 7
4.1. Phật giáo là chuyên ngành khoa học................................................. 8
4.2. Cách mạng công nghiệp 4.0. ............................................................. 9
4.3. Phật giáo trong bối cảnh phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp
lần thứ 4. .................................................................................................... 9
5. Kết cấu của Luận văn ............................................................................ 13
6. Tài Liệu Tham Khảo ............................................................................. 14

T r a n g 1 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

Phần 1:

TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
Hiện nay, thế giới đang trong giai đoạn bản lề của cuộc Cách mạng công
nghiệp lần thứ 4 (CMCN 4.0) với trung tâm là sự phát triển của trí tuệ nhân
tạo, internet kết nối vạn vật, rơ-bốt, công nghệ na-nô, công nghệ sinh học…
Để phù hợp với xu thế này, Việt Nam cần phải tận dụng cơ hội, khắc phục

những hạn chế và thách thức, chuyển đổi mạnh mẽ từ mơ hình tăng trưởng
dựa vào tài ngun, lao động giản đơn chi phí thấp sang nền kinh tế tri thức,
trọng tâm là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phát huy lợi thế từ cơ
cấu dân số vàng và tiềm năng trí tuệ của người Việt Nam để nắm bắt những
cơ hội mới mà CMCN 4.0 mang lại. Tuy nhiên, ngồi những tác động tích
cực to lớn trên đây, CMCN 4.0 cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt sẽ làm
thay đổi mạnh mẽ cơ cấu lao động và thị trường lao động. Các hệ thống tự
động hóa sẽ thay thế dần lao động thủ cơng trong toàn bộ nền kinh tế, sự
chuyển dịch từ nhân cơng sang máy móc sẽ gia tăng sự chênh lệch giữa lợi
nhuận trên vốn và lợi nhuận với sức lao động, điều này sẽ tác động đến thu
nhập của lao động giản đơn và gia tăng thất nghiệp. Tỷ trọng lao động chất
lượng cao gia tăng, làm phát sinh một thị trường việc làm ngày càng tách biệt
thành các phân đoạn: thị trường kỹ năng cao, thị trường kỹ năng thấp và sẽ
dẫn đến gia tăng sự phân hóa, hoặc tạo ra nhu cầu việc làm hoàn toàn mới so
với trước đây mà cần có sự chủ động chuẩn bị và chính sách điều tiết thích
hợp.
Tơn giáo là những hình thái ý thức xã hội có mối quan hệ tương tác lẫn nhau
xét từ khía cạnh thế giới quan và phương pháp nhận thức thế giới. Trước đây

T r a n g 2 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

khoa học nghiên cứu tơn giáo dưới góc độ là hiện tượng xã hội “tiêu cực, phi
khoa học” nhằm mục đích hạn chế đi đến xóa bỏ tơn giáo. Điều này thể hiện
trong các cơng trình nghiên cứu của các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác-Lê Nin
về mối quan hệ giữa tơn giáo với CNXH nói chung và với khoa học nói riêng.
Gần đây khoa học nghiên cứu tơn giáo như những sản phẩm tinh thần được

sáng tạo bởi con người, đáp ứng nhu cầu cuộc sống con người. Các nhà khoa
học tự nhiên, khoa học XH&NV và khoa học công nghệ: Tâm lí học, triết
học, đạo đức học, xã hội học, pháp luật, ..quan tâm vấn đề tôn giáo như hiện
tượng tâm lí, xã hội thể hiện đời sống tâm lí của con người, ước vọng của con
người về một xã hội tốt đẹp, bình đẳng, bác ái. Cho tới nay, các cơng trình
nghiên cứu về mối quan hệ tơn giáo nói chung, Phật giáo nói riêng với khoa
học cơng nghệ chưa nhiều, nếu có cũng chỉ mới ở một số khía cạnh hoặc một
số ngành, chuyên ngành khoa học nhất định. Phật giáo nhờ vào khoa học để
phát triển theo chiều rộng của địa bàn, phát triển về tốc độ truyền bá giáo lý,
thông tin nhờ vào thành tựu của khoa học như: (Ghi âm, băng đĩa, intenet,
điện thoại, phim ảnh, phương tiện đi lại…). Ngược lại khoa học cơng nghệ
cũng thơng qua Phật giáo để hồn chỉnh phương pháp luận trong việc nghiên
cứu giải quyết vấn đề con người với thế giới hoặc bổ sung những điều khoa
học chưa lý giải được để làm phong phú các lĩnh vực nghiên cứu, mở rộng
các hoạt động của khoa học, khẳng định tính đúng đắn của Phật giáo trong
giải quyết vấn đề tự nhiên và xã hội, trong lý giải các lĩnh vực. Nhờ sự tiến bộ
của khoa học, Phật giáo có sự phát triển ở nhiều mặt, từ đó quan hệ giữa khoa
học công nghệ và Phật giáo ngày càng được thể hiện rõ nét ở những góc độ
khác nhau. Phật giáo là cây cầu nối tư tưởng đạo lý và tư tưởng khoa học
bằng cách khuyến khích con người khám phá ra tiềm năng tiềm ẩn trọng tâm
và môi trường chung quanh. Phật giáo lúc nào cũng hợp thời! Nhà vật lý học

T r a n g 3 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

Albert Einstein nói: “Nếu có một tơn giáo nào mà có thể thoả mãn được các
địi hỏi của khoa học thì nó chính là Phật giáo.” Bởi vì “Phật giáo có những

đặc tính mong muốn cho một tơn giáo phổ dụng của tương lai: Nó vượt quá
khả năng thượng đế, tránh khỏi các giáo điều và các thần linh; nó bao hàm
cả bản năng và tinh thần, và nó dựa trên nhận thức tơn giáo địi hỏi mãnh liệt
từ kinh nghiệm của vạn vật, của bản năng và của tinh thần, như là một sự
thống nhất đầy ý nghĩa” 1.
Cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư (CMCN 4.0) đang diễn ra đã đưa nhân
loại đang tiến vào Kỷ nguyên thông tin và hệ thống mạng. Kỷ nguyên thông
tin và hệ thống mạng, theo các nhà nghiên cứu, sẽ mở ra vào những thập niên
đầu của thiên niên kỷ thứ ba. Trong kỷ nguyên thông tin và hệ thống mạng,
nhân loại bước vào Kỷ nguyên mạng ảo.
Vậy, Phật giáo dưới tác động của CMCN 4.0 sẽ ra sao? Đây chính là trọng
tâm nghiên cứu trong bài luận này “Phật giáo trong bối cảnh phát triển của
cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4”.

1. Động cơ nghiên cứu.
Thế giới đang bắt đầu bước vào cuộc CMCN 4.0, một cuộc cách mạng sản
xuất mới gắn liền với những đột phá chưa từng có về cơng nghệ, liên quan
đến kết nối Internet, điện tốn đám mây, in 3D, công nghệ cảm biến, thực tế
ảo... Cuộc cách mạng sản xuất mới này được dự đoán sẽ tác động mạnh mẽ
đến mọi quốc gia, chính phủ, doanh nghiệp và người dân khắp toàn cầu, cũng
như làm thay đổi căn bản cách chúng ta sống, làm việc và sản xuất. Bản chất
1

Dịch từ nguyên tác tiếng Anh "Religion in a scientific age" của Đại lão HT. K. Sri Dhammananda, trong tác
phẩm "Các Viên Ngọc Trí Tuệ của Phật Giáo" (Gems of Buddhist Wisdom), CBBEF, Taiwan, 1997, trang
473-483.

T r a n g 4 | 15



Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

của CMCN 4.0 là dựa trên nền tảng công nghệ số và tích hợp tất cả các cơng
nghệ thơng minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức sản xuất. Kỷ nguyên
mới của đầu tư, năng suất và mức sống gia tăng tất cả là nhờ vào sự sáng tạo
của con người và sẽ tác động sâu sắc đối với các hệ thống chính trị, xã hội,
kinh tế của thế giới. Cuộc CMCN 4.0 mà chúng ta vừa bước vào sẽ tạo ra một
thế giới mà ở trong đó các hệ thống ảo và vật lý của chuỗi sản xuất trên tồn
cầu có thể hợp tác với nhau một cách linh hoạt. Chuẩn bị CMCN 4.0 đó, khoa
học kỹ thuật - cơng nghệ đã chuẩn bị cho mình, các học thuyết, lý luận,
phương pháp,… Trong đó, các ngành khoa học cơng nghệ thơng tin, cơng
nghệ máy tính, điều khiển và tự động hóa, mạng khơng dây … là những
ngành mũi nhọn trong công cuộc tiến tới CMCN 4.0. Cuộc CMCN 4.0 tác
động trực tiếp hoặc gián tiếp đến các lĩnh vực khoa học đến đới sống. Phật
giáo cũng khơng nằm ngồi, vậy Phật giáo ảnh hưởng thế nào vơi nó. Đó
chính là động cơ chính để người thực hiên nghiên cứu này.

2. Lịch sử nghiên cứu
Thời đại của chúng ta là thời đại khoa học, văn minh của nhân loại đã tiến bộ
vượt bậc. Nền khoa học tiên tiến phát triển với tốc độ vũ bão tại các nước văn
minh. Khoa học phát triển đã chứng minh được những điều Phật đã dạy, mối
liên hệ giữa Phật giáo và khoa học là lĩnh vực đang được quan tâm. Đây là
vấn đề khá phong phú và đa dạng, các nghiên cứu được tập trung vào đào sâu
về sự tương đồng, sự tác động qua lại giữa Phật giáo và khoa học, lý giải các
hiện tượng và thực hành kiểm chứng. Tiêu biểu như “Đạo Phật và Khoa
học”2; “Tân vật lý và vũ trụ luận”3; “Đối thoại giữa các nhà vật lý và vũ
2

Minh Giác (2005), Đạo Phật và Khoa học, NXB Tôn giáo

Pháp Hiền dịch (2012), Tân vật lý và vũ trụ luận (Phật giáo và thế giới lượng tử), NXB Văn hóa văn nghệ,
Tp.Hồ Chí Minh.
3

T r a n g 5 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

trụ học với Đức Đạt Lai Lạt Ma”4; “Phật giáo với khoa học và xã hội”5;
“Những vấn đề triết học của Điều khiển học”6 và “Phật giáo trong bối
cảnh phát triển của cuộc cách mạng thông tin lần thứ 5”7... Khoa học và
Phật giáo không phải vấn đề mới, nhưng vẫn là vấn đề nóng trong thời đại
CMCN 4.0.

2. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu “Phật giáo trong bối cảnh phát triển của cuộc cách mạng
công nghiệp lần thứ 4”. Thực hiện nhằm mục đích tím ra sự tương đồng giữa
giáo lý Phật giáo và khoa học công nghệ từ đó đánh giá mức độ ảnh hưởng
Phật giáo trong cuộc CMCN 4.0 và từ đó đưa ra giải pháp. Giáo lý Phật giáo
và khoa học công nghệ là hai chuyên ngành của khoa học, vì vậy để tìm ra sự
tương đồng đó người thực hiện ngồi kiến thức chun ngành ra cần phải sự
hỗ trợ kiến thức chuyên ngành gần, phương pháp tiếp cận mới và nghiên cứu
như:
- Văn bản học, hay nói cách khác là xử lý nguồn tư liệu. Với sự tồn tại
hơn 2600 năm, Phật giáo đã tạo ra một kho tàng tư liệu và đăc biệt tính
giao thoa, hịa nhập và phát triển với văn hóa bản địa thì kho tàng đó
càng phong phú đa dạng hơn.
- Phân tích triết học, phương pháp này nhằm mục đích phân tích những

quan điềm tương đồng, mâu thuẩn và tác động qua lại giữa Phật giáo và
4

Nhiều tác giả (2010), Đối thoại giữa các nhà vật lý và vũ trụ học với Đức Đạt Lai Lạt Ma, NXB Phương
Đông
5
Quảng Đạt (2011), Phật giáo với khoa học và xã hội, NXB Phương Đông
6
Những vấn đề triết học của Điều khiển học Nguồn />7
Bùi Biên Hòa; “Phật giáo trong bối cảnh phát triển của cuộc cách mạng thông tin lần thứ 5” Chương Trình
Hội Thảo Phật Giáo Trong Thời Đại Mới Cơ Hội Và Thách hức, Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam thuộc
Giáo hội Phật giáo Việt Nam tổ chức. Nguồn />
T r a n g 6 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

công nghệ trong cuộc CMCN 4.0. Từ đó đưa ra những nhận định, quan
điểm mới.
- So sánh đối chiếu, đây là phương pháp được sử dụng nhiều trong
nghiên cứu. Phương pháp nhằm giải quyết các vấn đề không được rõ
ràng, so sánh đánh giá tương đồng, mâu thuẩn khi nghiên cứu. Cùng
với phân tích triết học đưa những nhận định, quan điểm mới.
- Phương pháp sử học và ngôn ngữ, phương pháp này chủ yếu giải quyết
những vấn đề về lịch sử và ngôn ngữ của nguồn tư liệu. Với trường hợp
xử lý văn bản gặp mâu thuẫn, không rõ ràng, không phù hợp cần tiến
hành khảo cứu lại nguồn tư liệu trên nền sử liệu và ngơn ngữ.
Ngồi ra cịn nhiều phương pháp và các kiến thức các chuyên ngành khác
phụ trợ trong nghiên cứu như: Xã hội học, lịch sử, tôn giáo, thống kê v.v….

và các chuyên ngành về khoa học kỹ thuật như: kỹ thuật điên – điện tử, điều
khiền – tự động hóa, cơng nghệ thơng tin v.v…

3. Mục tiêu nghiên cứu
Tơn giáo khơng đứng ngồi cuộc CMCN 4.0, Phật giáo cũng thế. Tác động
tiêu cực, tích cực và những ảnh hưởng của Phật giáo trong cuộc CMCN 4.0
là mục tiêu chính trong nghiên cứu này.

4. Phạm vi nghiên cứu:
Trong Kỷ nguyên mạng ảo, đã mở ra một kỷ nguyên định hướng vào mạng
(Network - Centri Era). Trong kỷ nguyên này, có sự kết nối mọi sự hoạt động
của mọi người trên thế giới với quy mô rộng khắp trên tồn cầu. Chỉ cần một
máy tính sách tay hay một chiếc điện thoại di động, là trong nháy mắt có thể
đàm thoại, gửi và nhận thơng điệp từ hàng tỷ người trên thế giới. Từ định

T r a n g 7 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

hướng vào mạng, đã tạo ra sự chuyển dịch từ năng suất cá nhân cùng với tư
tưởng của họ được chuyển nhanh tức thời sang các cộng đồng ảo. Với khả
năng này, đã khắc phục những chướng ngại về thời gian, khoảng cách và
thậm chí các hàng rào cản trở về mặt tổ chức giữa mọi người, sẽ dẫn đến tạo
ra được vơ số các nhóm, các cộng đồng ảo và các cá nhân ảo có cùng mối
quan tâm, cùng mục đích và nhu cầu. Cộng đồng này sẽ tồn tại và ngày càng
lớn mạnh trong không gian mạng ảo đang xuất hiện và trải khắp toàn cầu.
Theo thời gian, ảnh hưởng của những nhóm này tới hoạt động kinh doanh,
nghệ thuật, khoa học, chính trị, tơn giáo và các lĩnh vực xã hội khác một cách

sâu sắc. Với phạm vi rộng lớn như thế, việc tìm hiểu và nghiên cứu cần thời
gian và kiến thức tổng hợp các chuyên ngành phải rất sâu và rộng. Do đó,
hạn chế phạm vi nghiên cứu là cần thiết.
4.1.

Phật giáo là chuyên ngành khoa học

Khoa học là quá trình nghiên cứu nhằm khám phá ra những kiến thức mới,
học thuyết mới, … về tự nhiên và xã hội. Những kiến thức hay học thuyết
mới này, tốt hơn, có thể thay thế dần những cái cũ, khơng cịn phù hợp. Như
vậy, khoa học bao gồm một hệ thống tri thức về quy luật của vật chất và sự
vận động của vật chất, những quy luật của tự nhiên, xã hội và tư duy. Với
khái niệm đó, giáo lý và hệ tư tưởng Phật giáo là một chuyên ngành khoa
học. Hơn thế nửa, các trường đại học, học viện chuyên ngành đào tạo về Phật
học như Trường Đại Học Hoằng Pháp Phật Giáo Nguyên Thủy Quốc Tế
(Myanmar), đây là một trung tâm chuyên dạy và học Phật giáo Nguyên thủy,
cả pháp học lẫn pháp hành. Ban giảng sư gồm nhiều học giả bản xứ nổi tiếng,
có học vị cao, kiến thức sâu rộng về kinh điển Pāli. Ngơn ngữ chính dùng để
giảng dạy là tiếng Anh. Có tổng cộng 14 phân khoa và đạo tạo từ bậc đại học

T r a n g 8 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

đến tiến sĩ8. Hoặc như Phật Học Viện Viên Quang Ở Đài Loan là một cơ sở
giáo dục Phật giáo được thành lập cách đây gần 50 năm, đào tạo Tăng Ni và
cư sĩ. Phật học viện Viên Quang phân chia thành 4 chương trình học, từ trung
cấp đến sau đại học9 v.v… Và đặc biệt ở Việt Nam, nhà nước đã cho phép

giáo hội thành lập học viện Phật giáo ở ba miền đất nước và hơn thế nửa là
học viện Phật giáo Việt Nam tại TP.HCM được đào tạo tiến sĩ vào 201810.
Điều đó khẳng định thêm giáo lý và hệ tư tưởng Phật giáo là một chuyên
ngành khoa học độc lập.
4.2.

Cách mạng công nghiệp 4.0.

Cách mạng công nghiệp 4.0 là sự tích hợp cao độ của hệ thống siêu kết nối
số, vật lý, ảo và thực. Công nghệ thơng tin có khả năng làm thay đổi nền sản
xuất thế giới, mở ra cơ hội cho từng cá nhân, tổ chức và dân tộc11. Đặc trưng
cơ bản của CMCN 4.0 là sự hợp nhất giữa các lĩnh vực công nghệ, kỹ thuật
số, sinh học để giải quyết những vấn đề kinh tế, xã hội, sự kết hợp giữa các
hệ thống ảo và thực, các hệ thống kết nối internet. Phật giáo cũng khơng nằm
ngồi quy luật đó, tác động của CMCN 4.0 đến Phật giáo thế nào sẽ được
nghiên cứu chi tiết trong những phần sau.
4.3.

Phật giáo trong bối cảnh phát triển của cuộc cách mạng công
nghiệp lần thứ 4

4.3.1. Phật giáo thời đại internet
8

Trường Đại Học Hoằng Pháp Phật Giáo Ngun Thủy Quốc Tế; Nguồn
/>9
TT.TS. Thích Hạnh Bình; “Giới Thiệu Du Học Phật Học Viện Viên Quang Ở Đài Loan”. Nguồn
/>10
Thông tin được nghe tư bài giảng của HT Thích Trí Quảng, TT. Nhật Từ Học viện Phật giáo Việt Nam tại
TP.HCM.

11
Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam; Nguồn />
T r a n g 9 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

Trong thế giới kỹ thuật thay đổi nhanh và có nhiều người bị căng thẳng,
chúng ta phải chấp nhận hiệu ứng của những loại hình căng thẳng này và áp
lực đó đè nặng lên tâm trí của con người. Ở đây khơng muốn nói rằng chúng
ta hãy tạo ra một “xứ khơng tưởng ảo” (virtual utopia), vì giáo lý nhà Phật đã
dạy rằng khơng có cái gì trường tồn mãi mãi, mọi sự mọi vật đều có bản chất
phù du và khơng thật có. Trí tuệ chứng nghiệm này giúp chúng ta buông bỏ
và vượt khỏi sự ràng buộc vào sự vật, và giúp chúng ta đi xi dịng với cuộc
đời một cách nhẹ nhàng, an lạc12. Sự chấp nhận tính biến dịch và khả năng
hợp tác với nó là ý tưởng được hàm chứa trong bài giảng Alan Watts13 “trí
tuệ của sự vô thường”. Trong sự trống rỗng về mặt tâm linh đang chiếm ưu
thế trong thế giới đương đại, vốn chỉ nghĩ đến việc chiếm hữu tất cả, người ta
cần phải được biết về những gì mà văn hóa tâm linh Phật giáo có thể cống
hiến. Một thí dụ là những kỹ thuật thiền quán có thể được giải thích và minh
họa trên mạng qua phương diện nghe và nhìn, với người học được hướng dẫn
qua một vị thầy trên mạng (online teacher). Đặc điểm của internet là sự
tương liên, tương thuộc tồn cầu. Đây chính là lý nhân duyên, một tri kiến
cốt tủy, một chân lý phổ quát trong Đạo Phật. Khi hiểu rõ chân lý này người
ta sẽ tỉnh ngộ, thốt khỏi tính ngã chấp và nối kết với nhau, biết cảm thông
với những đau khổ của nhau.
12

Ven. Pannyavaro | Thích Nguyên Tạng dịch Việt; “tương lai của phật giáo trên internet”; Nguồn

/>13
Alan Wilson Watts (1915 - 1973) là một triết gia , nhà văn, và diễn giả người Anh, được biết đến như một
thông dịch viên và phổ biến triết học phương Đông cho người phương Tây. Sinh ra ở Chislehurst, Anh, ông
chuyển đến Hoa Kỳ năm 1938 và bắt đầu tập thiền ở New York. Theo đuổi sự nghiệp, ơng đã tham dự khóa
học Seabury-Western Theological Seminary , nơi ông nhận bằng thạc sĩ thần học. Watts trở thành một linh
mục giám mục vào năm 1945, sau đó rời khỏi bộ vào năm 1950 và chuyển đến California, nơi ông gia nhập
khoa của Học viện Nghiên cứu Châu Á Hoa Kỳ . Watts đã viết hơn 25 cuốn sách và bài viết về các chủ đề
quan trọng đối với tôn giáo phương Đông và phương Tây , giới thiệu nền văn hoá thiếu niên đang phát triển
đến The Way of Zen (1957), một trong những quyển sách bán chạy nhất về Phật giáo. Trong trị liệu tâm lý
Đông và Tây (1961), Watts đề xuất rằng Phật giáo có thể được coi là một hình thức trị liệu tâm lý chứ không
phải là một tôn giáo. Ông coi Nature, Man and Woman (1958) là "từ quan điểm văn học - cuốn sách hay nhất
tôi từng viết". Ông cũng khám phá ý thức con người, trong tiểu luận "The New Alchemy" (1958), và trong
cuốn The Joyous Cosmology (1962).

T r a n g 10 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

4.3.2. Phật giáo thích nghi trong cuộc CMCN 4.0
Chưa bao giờ con người một lúc đứng giữa những cơ hội và thách thức lớn
đến vậy. Tác động rõ rệt nhất của CMCN 4.0 là sự xuất hiện của robot có trí
tuệ nhân tạo, với những tính năng có thể thay thế con người, thậm chí cịn tối
ưu hơn như khả năng tính tốn, phân tích, ghi nhớ, cùng sức lao động bền bỉ,
năng suất cao. Như vậy, trong một thị trường việc làm vốn đã rất gay gắt bởi
những cuộc cạnh tranh giữa người với người, bây giờ người ta còn phải cạnh
tranh thêm với cả robot. Có thể hình dung, cách mạng 4.0 sẽ tiến tới loại bỏ
những công việc phổ thơng hoặc mang tính chất lặp đi lặp lại, thay thế tồn
bộ bằng máy móc. Nhưng đồng thời, nhu cầu về nguồn lao động có tay nghề

cao, tư duy sáng tạo, thực hiện những công việc phức tạp, làm chủ máy móc
lại tăng lên, áp lực cơng việc nhiều hơn và đồi hỏi cao hơn về chất cũng như
về lượng.
Phật giáo nói riêng và các tơn giáo khác cùng vậy, phải thích nghi với điều
kiện đó. Tín đồ sẽ có ít thời gian đến các cơ sở thờ tự tơn giáo như chùa, nhà
thờ, đình miếu, v.v… và thay vào đó là những trang web, những phần mềm
để thực hiện nghi thức tôn giáo như:
- Thiên chúa đã đưa ra phần mềm quản lý giáo xứ (QLGX) và “xưng tội
online” từ năm 2011, tác giả Mat-thêu Nguyễn Đức Khoan: “Mong
ước trong tương lai khơng xa, các giáo phận có thể áp dụng thành
công việc ứng dụng công nghệ thông tin vào việc thống nhất quản lý
trong các giáo xứ, để tiến tới việc thực hiện "giáo hội điện tử" trên đất
nước Việt nam chúng ta”14, tải về và hướng dẫn sử dụng trên web
Hoặc Năm 2013, Nhà thờ Công giáo
14

/>
T r a n g 11 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

La mã cũng cho ra đời ứng dụng Pope App, sau khi có ứng dụng Xưng
tội (Confession app) giúp người sử dụng ghi lại tội lỗi của mình 15.
- Phật giáo, Ngày 15 12 2017, Đức Dalai Lama 16 vừa công bố một ứng
dụng điện thoại di động cho tín đồ để cập nhật với lịch đi lại và những
lời giảng của ơng, App miễn phí này, mang tên Dalai Lama, hiện chỉ
có trên iPhone. Ứng dụng này đăng tin tức, video và ảnh về Đức Dalai
Lama17. Hoặc nếu vào tìm kiếm trên app ở các điện thoại thông minh

ta sẽ thấy có nhiều phần mền để các Phật tử có thể tìm hiểu và học hỏi
giáo lý như: Dalai Lama quotes; Buddha Quotes with music; teaching
of Tibetan Buddhism, Phật giáo v.v…Hoăc "thầy chùa robot" Xian'er
được phát triển bởi các chuyên gia trí tuệ nhân tạo và các nhà sư tại
chùa Long Tuyền ở Bắc Kinh - ngôi chùa nổi tiếng dùng công nghệ
mới để truyền bá giáo lý đạo Phật18. Hoặc như các trang web
www.daophatngaynay.com/; …

đã giúp các Phật tử có thể tự học tập giáo lý, có ý nghĩa rất to lớn trong
việc hoằng dương Phật pháp, từng bước thích nghi với cuộc CMCN
4.0.
Và nhiều app tơn giáo khác cũng mọc lên, cho phép các lãnh đạo tôn giáo
giữ liên hệ với hội thánh và giúp người dùng tìm đồ ăn tinh thần phù hợp
với tơn giáo của mình khi họ đi lại.
Chúng ta có thể tạm kết luận, tơn giáo khơng đứng ngồi cuộc CMCN 4.0,
15

Theo BBC Vietnamese ngày 15/12/2017
Đăng-châu Gia-mục-thố (tiếng Tạng: Tenzin Gyatso,
; sinh ngày 6 tháng 7 năm 1935) là tên của
Đạt-lại Lạt-ma thứ 14, là nhà lãnh đạo thế quyền và giáo quyền của nhân dân Tây Tạng. Theo cơng trình
nghiên cứu cá nhân vừa qua của giáo sư Eric Sharp thuộc Đại học Sydney, Úc thì trong số những thánh nhân
của thế kỷ thứ 20 này, có ba thánh nhân người châu Á, đó là cố thi hào Ấn Độ Rabindranath Tagore (18611941), Mahātma Gandhi (1869-1948) và chính vị Đạt-lại Lạt-ma thứ 14 này.
17
Theo BBC Vietnamese ngày 15/12/2017
18
Thông tin trên internet />16

T r a n g 12 | 15



Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

Phật giáo cũng thế. Tác động tiêu cực, tích cực và những ảnh hưởng
CMCN 4.0 đến Phật giáo sẽ được tìm hiểu chi tiết ở phần sau.

5. Kết cấu của Luận văn:
- Phần 1: Tổng quan nghiên cứu.
- Phần 2: Nội dung: Gồm 4 chương.
Chương I: Cơ sở lý thuyết và các khái niệm cơ bản.
I.1. Khái niệm về khoa học.
I.2. Khái niệm và bối cảnh lịch sử, xã hội cuộc cách mạng công
nghiệp.
I.3. Phật giáo là ngành khoa học.
Chương II: Ảnh hưởng của Phật giáo trong cuộc CMCN 4.0.
II.1 Ảnh hưởng internet lên Phật giáo.
II.2. Ảnh hưởng khoa học công nghệ lên Phật giáo.
Chương III: Phật giáo thích nghi trong cuộc CMCN 4.0.
III.1. Giáo Lý.
III.2. Giáo hội.
III.3. Giáo chúng.

T r a n g 13 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

Chương IV: Kết luận và kiến nghị

Tài liệu tham khảo

6. Tài Liệu Tham Khảo
[1]. HT. K. Sri Dhammananda, "Các Viên Ngọc Trí Tuệ của Phật Giáo"
(Gems of Buddhist Wisdom), CBBEF, Taiwan, 1997, trang 473-483.
[2]. Minh Giác (2005), Đạo Phật và Khoa học, Nxb Tôn giáo
[3]. Pháp Hiền dịch (2012), Tân vật lý và vũ trụ luận (Phật giáo và thế giới
lượng tử), NXB Văn hóa văn nghệ, Tp.Hồ Chí Minh.
[4]. Nhiều tác giả (2010), Đối thoại giữa các nhà vật lý và vũ trụ học với Đức
Đạt Lai Lạt Ma, NXB Phương Đông
[5]. Quảng Đạt (2011), Phật giáo với khoa học và xã hội, NXB Phương Đông
[6]. Nguồn internet "Triết học và các khoa học cụ thể" (Tập 2); NXB Chính
trị />
[7]. Bùi Biên Hòa; “Phật giáo trong bối cảnh phát triển của cuộc cách mạng
thông tin lần thứ 5” Chương Trình Hội Thảo Phật Giáo Trong Thời Đại
Mới Cơ Hội Và Thách Thức, Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam thuộc
Giáo

hội

Phật

giáo

Việt

Nam

tổ


chức.

Nguồn

/>[8]. Trường Đại Học Hoằng Pháp Phật Giáo Nguyên Thủy Quốc Tế; Nguồn
/>
[9]. TT.TS. Thích Hạnh Bình; “Giới Thiệu Du Học Phật Học Viện Viên
Quang Ở Đài Loan”. Nguồn />
T r a n g 14 | 15


Tiểu Luận: Văn Bản Học
Phật Giáo Trong Bối Cảnh Phát Triển Của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp Lần Thứ 4

du-hoc-phat-hoc-vien-vien-quang-o-dai-loan-thich-hanh-binh

[10]. Nguồn interner; PGS.TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế
Việt Nam; Nguồn />
[11]. Ven. Pannyavaro; Thích Nguyên Tạng (dịch); “Tương Lai Của Phật
Giáo Trên Internet”; Nguồn />
[12]. Nguồn internet; Hướng dẫn phần mềm />[13]. Thông tin trên internet />
T r a n g 15 | 15