MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...................................................................................................................2
NỘI DUNG...............................................................................................................2
1. Tình hình cách mạng Việt Nam sau cách mạng tháng Tám năm 1945..............2
1.1 thuận lợi...............................................................................................................2
1.2. Khó khăn......................................................................................................3
2. Đảng lãnh đạo xây dựng chế độ mới và chính quyền cách mạng thời kỳ
1945-1946..................................................................................................................5
3. Kết quả tổ chức thực hiện, ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm rút ra
từ cách mạng Tháng 8 năm 1945...........................................................................7
3.1 Kết quả tổ chức thực hiện...............................................................................7
3.2 Ý nghĩa lịch sử...............................................................................................8
3.3 Bài học kinh nghiệm.....................................................................................10
4. Ý nghĩa của vấn đề đối với xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN Việt Nam
hiện nay...................................................................................................................13
KẾT LUẬN............................................................................................................17
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................18

1


MỞ ĐẦU
Thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 dưới sự lãnh đạo của
Đảng là một sự kiện vô cùng quan trọng trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ
nước vĩ đại của dân tộc ta. Nói về ý nghĩa của Cách mạng Tháng Tám năm 1945,
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân
Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức trên
tồn thế giới cũng có thể tự hào rằng: lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách
mạng của các dân tộc thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng
thành công, đã nắm chính quyền tồn quốc”. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám
năm 1945, thành lập nước Việt Nam Dân chủ cộng hịa có ý nghĩa lịch sử to lớn đối

với dân tộc ta và quốc tế. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 để lại những bài học vơ
giá, có giá trị lịch sử trường tồn và nguồn động lực tinh thần lớn lao trong việc
giành và giữ chính quyền cách mạng, xây dựng chính quyền dân chủ thực sự của
nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Để hiểu rõ thêm về sự thành công của cách
mạng tháng 8 và ý nghĩa to lớn của vấn đề này đối với sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc của chúng ta hiện nay em xin chọn đề tài “Đảng lãnh đạo công cuộc
đấu tranh xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng những năm 1945 - 1946.
Ý nghĩa lịch sử của vấn đề đối với cách mạng và với công cuộc xây dựng, bảo vệ
Tổ quốc XHCN Việt Nam hiện nay?”
1. Tình hình cách mạng Việt Nam sau cách mạng tháng Tám năm 1945
1.1 thuận lợi
Nhân dân ta đã giành được chính quyền, nên sẽ quyết tâm bảo vệ. Cách
mạng có Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu nên rất tin tưởng. Hệ
thống xã hội chủ nghĩa trên thế giới đang hình thành, một trong những ý nghĩa cách
mạng tháng 8 mang lại chơ phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới là

2


khích lệ, cổ vũ phong trào đó, nó là nguồn cổ vũ to lớn cho cách mạng nước ta. Sự
lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh là thuận lợi cơ bản nhất.
/>Truyền thống dân tộc đánh giặc ngoại xâm, dân tộc ta ln có một lịng nồng
nàn yêu nước, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau. Đặc biệt tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh
đọa của Đảng, tiếp tục xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng.
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, uy tín và địa vị của Liên Xô được nâng cao
trên trường quốc tế. Phong trào cách mạng giải phóng dân tộc có điều kiện phát
triển, trở thành một dòng thác cách mạng. Phong trào dân chủ và hịa bình cũng
đang vươn lên mạnh mẽ. ở trong nước, chính quyền nhân dân của nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hồ đã được kiến lập có hệ thống từ Trung ương đến cơ sở. Nhân
dân lao động đã làm chủ vận mệnh của dân tộc. Lực lượng vũ trang nhân dân đang

phát triển. Toàn dân tin tưởng và ủng hộ Việt Minh, ủng hộ Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Dưới sự lãnh đạo khéo léo của Đảng, của Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ tối cao của dân
tộc, tồn dân, tồn qn đồn kết một lịng trong mặt trận dân tộc thống nhất, quyết
tâm giữ vững nền độc lập tự do của dân tộc.
(giáo trình lịch sử đảng cộng sản việt nam)
1.2. Khó khăn
Sau Cách mạng Tháng Tám, chính quyền nhân dân vừa mới được thành lập
và phải đương đầu với những khó khăn, thử thách rất nghiêm trọng. Đất nước bị
các thế lực để quốc, phản động bao vây và chống phá quyết liệt.
Cuối tháng 8 - 1945, theo thoả thuận của Đồng minh ở Hội nghị Pốt xd am
(Posdam), gần 20 vạn quân của chính phủ Tưởng Giới Thạch ổ ạt kéo vào nước ta
từ vĩ tuyến 16 trở ra làm nhiệm vụ giải giáp quân đội Nhật. Theo chúng là lực
3


lượng tay sai phản động trong hai tổ chức "Việt quốc" (Việt Nam quốc dân Đảng)
và "Việt cách" (Việt Nam cách mạng đồng minh hội). Vào Việt Nam, quân Tưởng
Giới Thạch còn rảo riết thực hiện âm mưu tiêu diệt Đảng ta, phá tan Việt Minh,
đánh đổ chính quyền cách mạng, lập chính quyền phản động tay sai của chúng.
Đằng sau quân Tưởng là đế quốc Mỹ đang nuôi dã tâm đặt Đông Dương dưới chế
độ quỷ trị", một trá hình của chế độ thuộc địa kiểu mới của Mỹ.
Phía Nam vĩ tuyến 16, quân đội Anh với danh nghĩa quân Đồng minh giải
giáp quân đội Nhật đã đồng loã và tiếp tay cho thực dân Pháp quay lại Đông
Dương. Ngày 23-9-1945, được quân Anh giúp sức, thực dân Pháp nổ súng đánh
chiếm Sài Gòn, ở đầu cuộc xâm lược nước ta lần thứ hai. Trên đất nước ta lúc đó
cịn có khoảng 6 vạn qn Nhật đang chờ giải giáp. Một số quân Nhật đã thực hiện
lệnh của quân Anh, cầm súng cùng với quân Anh dọn đường cho quân Pháp mở
rộng vùng chiếm đóng ở miền Nam. Lúc này, các tổ chức phản động "Việt quốc",
"Việt cách", Đại Việt ráo riết hoạt động. Chúng dựa vào thế lực bên ngoài để chống
lại cách mạng. Chúng quấy nhiễu, phá rối, cướp của, giết người, tuyên truyền, kích

động một số người đi theo chúng chống lại chính quyền cách mạng và địi cải tổ
Chính phủ lâm thời và các bộ trưởng là đảng viên cộng sản phải từ chức. Chúng lập
chính quyền phản động ở Móng Cái, n Bái, Vinh Yên. Chưa bao giờ trên đất
nước ta có mặt nhiều thủ trong giặc ngoài như lúc này.
Thấm nhuần tư tưởng của chủ nghĩa Mác- Lênin, nhận thức sâu sắc rằng
giành được chính quyền dã khó, nhưng bảo vệ chính quyền cịn khó hơn, Đảng ta
đã nêu lên tư tưởng quan trọng về xây dựng chính quyền phải đi đơi với bảo vệ
chính quyền để lãnh đạo cách mạng Việt Nam vượt qua mn vàn khó khăn, thử
thách; giữ vững thành quả cách mạng, xây dựng và bảo vệ thành công chế độ xã
hội mới. Theo quan điểm của Đảng, xây dựng chính quyền đi đơi với bảo vệ chính
quyền là vấn đề có tính quy luật của cách mạng vơ sản nói chung, của cách mạng
Việt Nam nói riêng. Bởi vì, mặc dù cách mạng dã thành cơng, chính quyền đã về
4


tay nhân dân, nhưng nếu không chăm lo xây dựng chính quyền vững mạnh thì
khơng thể quản lý, điều hành được đất nước. Điều đó càng có ý nghĩa hơn trong bối
cảnh các thế lực thù địch, phản động cả bên trong và bên ngồi vẫn cịn cấu kết với
nhau để chống phá cách mạng.
Trong lúc đó, ta cịn phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng về kinh
tế, xã hội. Nạn đói ở miền Bắc do Nhật, Pháp gây ra chưa được khắc phục. Ruộng
đất bị bỏ hoang, Cơng nghiệp đình đồn. Hàng hóa khan hiếm, giá cả tăng vọt, ngoại
thương đình trệ. Tình hình tài chính rất khó khăn, kho bạc chỉ có 12 triệu đồng,
trong đó q nửa là tiền rách. Ngân hàng Đơng Dương cịn nằm trong tay tư bản
Pháp. Quân Tưởng tung tiền quốc tế và quan kim gây rối loạn thị trường. 95% số
dân không biết chữ, các tệ nạn xã hội do chế độ cũ để lại hết sức nặng nề.
Trong những năm đầu sau Cách mạng Tháng Tám, nước Việt Nam Dân chủ
Cộng hồ chưa có nước nào cơng nhận và đặt quan hệ ngoại giao với Chính phủ ta.
Đất nước bị bao vây bốn phía, vận mệnh dân tộc như "ngàn cân treo sợi tóc". Tổ
quốc lâm nguy.

2. Đảng lãnh đạo xây dựng chế độ mới và chính quyền cách mạng thời kỳ
1945-1946
Để sự nghiệp kháng chiến kiến quốc giành được thắng lợi, nhiệm vụ trung
tâm là củng cố chính quyền nhân dân. Ngay từ những ngày đầu, Đảng đã chủ trong
lãnh đạo, xây dựng nền móng của chế độ dân chủ mới, xóa bỏ tồn bộ tổ chức bộ
máy chính quyền thuộc địa, giải tán các đảng phái phản động.
Trong hồn cảnh vơ cùng phức tạp, bọn đế quốc phản động ra sức ngăn trở,
quấy phá, Đảng kiên quyết lãnh đạo, tổ chức cuộc tổng tuyển cử ngày 6-1-1946 để
nhân dân tự mình chọn lựa bầu những đại biểu chân chính của mình vào Quốc hội,
cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Ngày
2-3-1946, Quốc hội họp kỷ thứ nhất đã bầu Hồ Chí Minh giữ chức Chủ tịch Chính
5


phủ và trinh quyền cho Người lập chính phủ chính thức -Chính phủ liên hiệp kháng
chiến. Tại kỳ họp thứ hai (tháng 11-1946), Quốc hội đã thông qua Hiến pháp của
nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Quyền làm chủ nước nhà, quyền và nghĩa vụ
của mọi công dân được ghi nhận trong Hiến pháp, Nhân dân cũng đã khẩn trương
bầu Hội đồng nhân dân và Hội đồng nhân dân đã bầu Uỷ ban hành chính các cấp.
Đảng chỉ đạo tích cực phát triển các đồn thể u nước. Mặt trận dân tộc
thống nhất được mở rộng, đưa đến sự ra đời của Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam
(tháng 5 1946) gọi tắt là Liên Việt. Các tổ chức quần chúng được củng cố, mở rộng
thêm: Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam... lần
lượt ra đời. Đằng Xã hội Việt Nam được thành lập nhằm đồn kết những trí thức
u nước Việt Nam.
Đảng ta coi trọng việc xây dựng và phát triển cơng cụ bảo vệ chính quyền
cách mạng như qn đội, công an. Lực lượng vũ trang tập trung được phát triển về
mọi mặt. Cuối năm 1946, lực lượng quân đội thưởng trực mang tên Quân đội quốc
gia Việt Nam có 8 vạn người. Việc vũ trang quần chúng cách mạng, qn sự hố
tồn dân được thực hiện rộng kháp

Cùng với việc xây dựng chính quyền nhân dân, Đảng và Chính phủ phát
động thi đua sản xuất, động viên nhân dân tiết kiệm giúp nhau chống giặc đói; thực
hiện bãi bỏ thuế thân và các thử thuế vô lý khác của chế độ thực dân; tiến hành tịch
thu ruộng đất của đế quốc, Việt gian chia cho nông dân nghèo, chia lại ruộng đất
công một cách công bằng, hợp lý, giảm tô 25%, giảm thuế, miễn thuế cho nông dân
vùng bị thiên tai; chủ trương cho mở lại các nhà máy do Nhật để lại, tiến hành khai
thác mỏ, khuyến khích kinh doanh... Đảng đã động viên nhân dân tự nguyện đóng
góp cho cơng quỹ hàng chục triệu đồng và hàng trăm kilơgam vàng, nền tài chính
độc lập từng bước được xây dựng.

6


Đảng đã vận động toàn dân xây dựng nền văn hóa mới, xóa bỏ mọi tệ nạn
văn hóa nổ dịch của thực dân, xóa bỏ các thủ tục lạc hậu, phát triển phong trào bình
dân học vụ để chống nạn mù chữ, diệt "giặc dốt". Một năm sau Cách mạng Tháng
Tám đã có 2,5 triệu người biết đọc, biết viết, các trường học từ cấp tiểu học trở lên
lần lượt được khai giảng. Đảng và Chính phủ rất coi trọng khai giảng các trường
đại học đã có mở thêm trường đại học mới. "Ngày 10-10-194% Hồ Chủ tịch ký Sắc
lệnh số 45/SL thành lập một ban Đại học Văn khoa tại Hà Nội" nhằm đào tạo giáo
viên văn khoa trung học, và để nâng cao nền văn học Việt Nam cho xứng đáng một
nước độc lập và theo kịp các nước tiên tiến trên thế giới.
Thắng lợi bước đầu trong cuộc đấu tranh xây dựng nền móng chế độ mới, ổn
định và cải thiện đời sống nhân dân có ý nghĩa chính trị hết sức to lớn. Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã nêu rõ rằng, nếu "nước độc lập mà dân khơng hưởng hạnh phúc tự do,
thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gi? Nhân dân được hưởng quyền tự do dân chủ,
dân sinh càng thêm tin tưởng, gắn bó và quyết tâm bảo vệ chế độ mới. Đó là sức
mạnh để bảo vệ chính quyền cách mạng, giữ vững quyền lãnh đạo của Đảng, là sức
mạnh để chiến đấu và chiến thắng thủ trong giặc ngồi.
(giáo trình lịch sử đảng cộng sản việt nam)

3. Kết quả tổ chức thực hiện, ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm rút ra từ
cách mạng Tháng 8 năm 1945
3.1 Kết quả tổ chức thực hiện
Trong những năm 1945 - 1946, Đảng ta đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh
lãnh đạo xây dựng và củng cố vững chắc chính quyền nhân dân, bầu cử Quốc hội
nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa (6/1/1946); xây dựng và thơng qua Hiến pháp
dân chủ đầu tiên (9/11/1946); chăm lo xây dựng chế độ mới, đời sống mới của nhân
dân, chống giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm; tổ chức kháng chiến chống thực dân
Pháp ở Nam Bộ và Nam Trung Bộ với sự ủng hộ và chi viện của cả nước; kiên
7


quyết trấn áp các thế lực phản cách mạng, bảo vệ chính quyền và thành quả Cách
mạng tháng Tám; đồng thời thực hành sách lược khôn khéo, đưa cách mạng vượt
qua những thử thách hiểm nghèo. Đảng đã chủ động chuẩn bị những điều kiện cần
thiết để đối phó với cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp trên phạm vi.
Trích: Đề cương tuyên truyền 90 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam cả
nước.
3.2 Ý nghĩa lịch sử
Đối với phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. Cách mạng tháng Tám
năm 1945 thắng lợi là tấm gương, là nguồn cổ vũ cho các quốc gia - dân tộc đang
mất độc lập tự do ở châu Á, châu Phi và Mỹ La-tinh, nhất là các nước láng giềng
noi theo. Khẳng định vị thế, giá trị thời đại của thắng lợi này, Chủ tich Hồ Chí
Minh viết: “Cách mạng Tháng Tám thắng lợi đã làm cho chúng ta trở nên một bộ
phận trong đại gia đình dân chủ thế giới. Cách mạng Tháng Tám có ảnh hưởng
trực tiếp và rất to đến hai dân tộc bạn là Miên và Lào. Cách mạng Tháng Tám
thành công, nhân dân hai nước Miên, Lào cùng nổi lên chống đế quốc và địi độc
lập”(1).
Hồ Chí Minh, Tồn tập,tập 7, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội,
2011, tr.27.

Cách mạng tháng Tám năm 1945 thắng lợi đã chứng minh một chân lý của
thời đại: các dân tộc bị áp bức, bị xâm lược nếu có ý chí kiên cường và đường lối
đúng đắn, sáng tạo, biết đoàn kết đấu tranh vì độc lập, tự do; đứng vững trên lập
trường của giai cấp công nhân và biết tranh thủ sức mạnh của thời đại thì dân tộc
đó nhất định thắng lợi. Vì thế, trong diễn văn kỷ niệm Cách mạng tháng Tám,
Người khẳng định: “Suốt trong 80 năm nước ta bị Pháp chiếm, nhân dân ta từ
Nam đến Bắc đã nhiều lần nổi dậy chống giặc ngoại xâm. Nhưng vì bọn vua quan
hèn mạt, câu kết với địch, phản nước hại dân, cho nên các cuộc khởi nghĩa đều
8


thất bại. Cách mạng Nga thành công đã thức tỉnh các dân tộc bị áp bức, dạy cho
họ cách tổ chức, đấu tranh và giành thắng lợi. Nhờ vậy mà ta có Đảng tiên phong,
có Mặt trận dân tộc thống nhất, đoàn kết và lãnh đạo toàn dân, kiên quyết đấu
tranh cho độc lập tự do, làm Cách mạng Tháng Tám thắng lợi. Lần đầu tiên trong
lịch sử nhân dân ta được hồn tồn giải phóng: Đã phá tan cái xiềng xích nơ lệ
thực dân, đã đập đổ cái chế độ thối nát của vua quan phong kiến, đã lập nên nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hồ. Từ đó dân ta làm chủ nước ta”(2). Trích Hồ Chí
Minh, Tồn tập,Sđd, tập 10, tr.85.

Đối với phong trào cộng sản và công nhân quốc tế.Thắng lợi của Cách mạng
tháng Tám năm 1945 mang tầm vóc thời đại, góp phần to lớn vào phong trào đấu
tranh vì hịa bình, tiến bộ của nhân loại; giáng một địn chí mạng vào nền móng của
chủ nghĩa thực dân cũ ở vị trí xung yếu nhất; cùng với Liên Xô, các lực lượng tiến
bộ trên thế giới và quân đồng minh đánh đổ chủ nghĩa thực phát xít, giữ vững hịa
bình cho khu vực và trên thế giới. Tinh thần của chiến thắng lịch sử. Do đó, cũng là
chiến thắng chung của các nước trên bán đảo Đông Dương, chiến thắng của phong
trào cộng sản và cơng nhân quốc tế, của phong trào đấu tranh vì hịa bình, tiến bộ
xã hội trên tồn thế giới. Về vấn đề này, Người dẫn lại đánh giá của Báo Nhân dân
Inđơnêxia: “Chúng ta chỉ có thể bày tỏ sự kính trọng và lịng khâm phục cao nhất

đối với nhân dân Việt Nam anh hùng... Với sự chiến đấu anh dũng của họ, nhân
dân Việt Nam đã tự đặt mình lên vị trí vẻ vang nhất trên thế giới.”(3).
Trích Hồ Chí Minh, Tồn tập,Sđd, tập 11, tr.179
Thắng của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đã chứng minh tính cách
mạng, khoa học của học thuyết Mác - Lênin về vấn đề dân tộc và thuộc địa; là sự
tiếp nối và là thắng lợi tất yếu sau thắng lợi của Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng
Mười vĩ đại năm 1917: “Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã chứng minh sự
9


đúng đắn của học thuyết Mác - Lênin về vấn đề dân tộc thuộc địa, đã chứng minh
sự đúng đắn của con đường của Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười vĩ đại
đã vạch ra”(4). Về vấn đề này, trong bài viết Cách mạng tháng Mười Nga mở
đường giải phóng cho các dân tộc trên thế giới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng
định: “Thực tiễn ở Việt Nam đã chứng tỏ rằng nhờ có sự lãnh đạo của đảng Mác Lênin mà cách mạng đã thu được thắng lợi vẻ vang trong sự nghiệp giải phóng dân
tộc, tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội”(5).
Trích Hồ Chí Minh, Toàn tập,Sđd, tập 14, tr.621; tr.622

Thời gian đã lùi xa nhưng tầm vóc ý nghĩa thắng lợi, bài học kinh nghiệm
của Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên giá trị và ngày càng tỏa sáng. Đó là
một trong những trang chói lọi nhất trong lịch sử của dân tộc ta, một dấu mốc lớn
trên con đường phát triển trong suốt chiều dài mấy nghìn năm dựng nước và giữ
nước của dân tộc Việt Nam. Đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Chẳng những
giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và
những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng lần này là lần đầu tiên
trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới
15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành cơng, đã nắm chính quyền tồn quốc”(6).
Trích Hồ Chí Minh, Tồn tập,Sđd, tập 5, tr.218; tr.218
3.3 Bài học kinh nghiệm
Một là, bài học về xây dựng Đảng. Trước hết, Đảng phải được xây dựng,

vững mạnh về chính trị. Đảng đã xây dựng được cương lĩnh, đường lối và các
chương trình hành động đúng đắn, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của từng giai
đoạn, từng thời kỳ. Đảng không lúc nào xa rời cơ sở lý luận Mác - Lênin, lý luận
chỉ đạo hành động trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, tiên lên con đường
xã hội chủ nghĩa. Đảng xây dựng tổ chức bộ máy rộng khắp để xây dựng lực lượng,
10


giác ngộ cách mạng cho quần chúng. Vượt lên trên tất cả những khó khăn thử
thách, ngọn lửa cách mạng vẫn được Đảng giữ sáng và bùng cháy, đặc biệt là trong
những lúc khó khăn nhất. Cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền cách mạng
trong tháng 8 năm 1945 là ngọn lửa bùng cháy dữ dội nhất do Đảng nhóm lên lãnh
đạo tồn dân trùng trùng điệp điệp, như sóng dềnh biển cả cuốn phăng ách phát xít
Nhật, lật nhào chế độ phong kiến chuyên chế để đổi đời cho dân tộc. Sức mạnh của
Đảng được truyền từ sức mạnh quật khởi của toàn dân tộc, là kết quả của quá trình
kiên trì xây dựng Đảng, bồi đắp bản lĩnh chính trị vững vàng và ln ln được nạp
thêm nguồn trí tuệ. Nhờ bản lĩnh chính trị vững vàng ấy, “tâm trong, trí sáng”,
Đảng đã xây dựng được khối đại đoàn kết toàn dân tộc và lực lượng Tổng khởi
nghĩa nhanh chóng trên tồn quốc chỉ trong vài tuần lễ. Cũng nhờ đó, Đảng nắm
bắt được một cách nhanh nhạy tình hình quốc tế để chớp đúng thời cơ, huy động
mọi lực lượng giành chính quyền.
Hai là, bài học về xây dựng và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân
tộc. Chủ trương xây dựng mặt trận dân tộc thống nhất đã được Đảng đề ra ngay từ
năm 1930 và các loại hình mặt trận dân tộc thống nhất đã trải qua thử thách, khảo
nghiệm của các phong trào cách mạng. Đến tháng 5/1941, Mặt trận Việt Minh do
Hội nghị Trung ương Đảng chủ trương lập ra là sự đúc kết những kinh nghiệm của
các thời kỳ trước để xây dựng lực lượng đoàn kết toàn dân một cách nổi bật và có
hiệu quả nhất. Với Mặt trận Việt Minh, tất cả các giai tầng trên đất nước Việt Nam,
trừ bọn Việt gian phản động, đều có “mẫu số chung” yêu nước, theo mười chính
sách đã đặt ra, để đứng lên đấu tranh giành độc lập dân tộc, đưa đất nước phát triển

theo con đường giàu mạnh. Trong Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám, Đảng
chỉ có khoảng 5.000 đảng viên, tuy ít, nhưng đó là những “vàng mười”, lại được
cộng hưởng sức mạnh từ hàng triệu triệu người dân Việt Nam yêu nước ủng hộ,
trong đó có Mặt trận Việt Minh rộng khắp với nòng cốt là liên minh cơng nơng trí.
Sức mạnh của khối đại đồn kết toàn dân tộc trong Cách mạng Tháng Tám dựa trên
11


đường lối của Đảng với mục tiêu giành độc lập dân tộc và thiết lập chế độ chính trị
mới định hướng xã hội chủ nghĩa. Sức hút này tạo thành véctơ lựcrõ ràng, mạnh mẽ
để nhấn chìm lũ cướp nước và bọn bán nước. Đảng và Dân, Dân và Đảng, trên thực
tế của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã tỏ rõ mối quan hệ máu thịt sinh
động hơn bao giờ hết. Với thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945,
Đảng đã đặt trọn niềm tin vào Dân và Dân đã đặt trọn niềm tin vào Đảng. Đó cũng
là lý do tại sao Dân đã tin tưởng trao quyền cho Đảng và Dân thực sự thoát khỏi
kiếp nô lệ, trở thành người chủ của đất nước độc lập, tự do.
/>Ba là, vấn đề giành và giữ chính quyền. Đảng ta đã biết chăm lo xây dựng
lực lượng cách mạng, làm cho lực lượng cách mạng đủ mạnh, thu hút được đơng
đảo quần chúng tham gia, từ đó làm thay đổi so sánh lực lượng giữa ta và địch, tạo
ra thời cơ cách mạng để đưa cuộc cách mạng đến thành cơng. Để giữ vững chính
quyền, Đảng và Nhà nước ta đã dựa chắc vào nhân dân, tạo nên sức mạnh vật chất
và tinh thần để đấu tranh thắng lợi với thù trong giặc ngoài. Đảng ta biết kiên quyết
dùng bạo lực cách mạng và sử dụng bạo lực cách mạng thích hợp và đúng lúc để
đập tan bộ máy nhà nước cũ, lập ra nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân
dân. “Giành chính quyền đã khó, giữ chính quyền lại càng khó hơn” hiểu theo
nghĩa rộng là “Giành lại độc lập đã khó, giữ vững độc lập, chủ quyền khó hơn”.
Bài học ấy không chỉ ứng nghiệm từ Cách mạng tháng Tám đến nay mà còn trong
suốt chiều dài lịch sử chống ngoại xâm của Việt Nam. Nếu chỉ ca ngợi các chiến
thắng đánh bại các thế lực hùng mạnh của phương Bắc như: Tống, Nguyên, Minh,
Thanh… thì sẽ coi nhẹ một thực tế quan trọng hơn là các triều đại phong kiến dù

giành được độc lập bằng những chiến công rất hiển hách nhưng sau đó lại tha hóa
nên lại để mất nước và lại phải tốn rất nhiều xương máu của các thế hệ sau mới
giành lại được. Không thể để cho sự lặp lại ấy như những “chu kỳ định mệnh”.
12


Phải chăng dịng lịch sử bi hùng ấy tự nó là bài học “thời cơ để kẻ thù xâm lược là
khi ta tự yếu đi chứ không phải lúc chúng mạnh hơn” vẫn còn nguyên giá trị cho
đến ngày nay và cho mn đời sau.
Trích T.S Nguyễn Hữu Ngun - Cách mạng tháng Tám và bài học lịch sử về giữ
chính quyền.
Bốn là, nắm bắt được thời cơ, đề ra được những quyết định chính xác và kịp
thời. Nghệ thuật chỉ đạo tài tình của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc
chọn đúng thời cơ, ra quyết định Tổng khởi nghĩa đúng lúc thể hiện cụ thể trong chỉ
thị của Thường vụ Trung ương Đảng tháng 3-1945 “Nhật – Pháp bắn nhau và hành
động của chúng ta” và bản Quân lệnh số 1 của Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc phát đi
đêm 13-8-1945. Cũng nhờ chọn đúng thời cơ mà sức mạnh của nhân dân ta trong
Cách mạng Tháng Tám được nhân lên gấp bội, đã tiến hành tổng khởi nghĩa thành
công trong phạm vi cả nước trong thời gian ngắn.
/>4. Ý nghĩa của vấn đề đối với xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN Việt Nam
hiện nay
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã đưa dân tộc Việt Nam lên một vị trí
mới với những ý nghĩa về chính trị, xã hội, nhân văn sâu sắc. Cuộc cách mạng ấy
để lại nhiều giá trị và bài học vô cùng quý giá đối với sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay và trong tương lai.
Thứ nhất, hãy bắt đầu từ nhân tố tiên quyết, điều kiện quyết định cho thắng
lợi của sự nghiệp cách mạng Việt Nam hiện nay, đó là tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng. Đảng phải trong sạch, vững mạnh hơn bao giờ hết để lãnh đạo đất nước vượt
qua mọi khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ mà Nghị quyết Đại hội XII đã đề ra và
13



chuẩn bị đón nhận nhiệm vụ của Đại hội XIII. Hiện nay, các cấp của Đảng, từ cơ sở
đến cấp trên cơ sở là huyện, quận, thị xã đã và đang tiến hành đại hội để từ nay đến
cuối năm hoàn thành đại hội cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Trung
ương Đảng cũng đang tích cực chuẩn bị về mọi mặt để tiến hành Đại hội toàn quốc.
Xây dựng, chỉnh đốn Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức vẫn là nhiệm vụ
quan trọng nhất của Đảng.
Với bài học của Cách mạng Tháng Tám, Đảng cần nhận thức và hành động
để chứng tỏ rằng, Đảng xứng đáng với niềm tin của nhân dân với vị trí vai trò và
trách nhiệm Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên
phong của nhân dân lao động và của dân tộc; đại biểu trung thành cho lợi ích của
giai cấp cơng nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc Việt Nam. Đảng phải xây
dựng đường lối đúng và đề ra những chủ trương phù hợp; tăng cường xây dựng hệ
thống chính trị, đặc biệt là xây dựng Nhà nước của nhân dân, do nhân dân. Đảng
dựa chắc vào cơ sở lý luận Mác - Lênin, nắm chắc tình hình trong nước và quốc tế
để giải quyết các mối quan hệ trong quá trình cách mạng Việt Nam.
Bài học nắm thời cơ trong Cách mạng Tháng Tám phải được vận dụng có
hiệu quả trong tình hình hiện nay, khi Đảng cần tỏ rõ bản lĩnh chính trị và trí tuệ
sáng suốt của mình để vượt qua khó khăn trở ngại, đưa đất nước phát triển bền
vững. Muốn thế, bản thân Đảng phải luôn ln chú trọng “tự chỉnh đốn”, phịng và
chống những tiêu cực trong Đảng, nhất là tham nhũng, lãng phí, quan liêu; khắc
phục cho được tình hình một bộ phận khơng nhỏ cán bộ, đảng viên suy thối về tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống.
Bài học của cuộc Cách mạng Tháng Tám vận dụng vào giai đoạn hiện nay
cũng đặt ra yêu cầu rằng, đội ngũ cán bộ, đặc biệt là những cán bộ chủ chốt, người
đứng đầu, phải luôn xứng tầm. Trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, biết bao
cán bộ, đảng viên đã đứng mũi chịu sào, sẵn sàng hy sinh tính mạng của mình cho
cách mạng. Nay, điều kiện hy sinh đó khơng cịn, nhưng cũng cần có sự hy sinh
14



không nhỏ về nhiều mặt. Cần lắm một đội ngũ cán bộ như trong Cách mạng Tháng
Tám, những người ngày đêm lăn lộn vì phong trào cách mạng, biết đặt quyền lợi
của cá nhân mình trong và dưới quyền lợi của Đảng, của cách mạng, của nhân dân,
luôn luôn gương mẫu về mọi mặt. Một đội ngũ cán bộ, đảng viên có đạo đức cách
mạng trong sáng, có nhân cách cao đẹp đã dẫn dắt cả phong trào cách mạng tiến lên
như “triều dâng thác đổ” làm nên thắng lợi cách mạng. Với đội ngũ cán bộ, đảng
viên như vậy, dân đã theo Đảng, theo Việt Minh, chứ không đi theo nội các Trần
Trọng Kim của Nam triều Bảo Đại. Uy tín của Đảng được xác lập, được khẳng
định trong thực tế của cách mạng. Giai đoạn cách mạng hiện nay cũng đang cần
một quyết tâm chính trị mạnh mẽ, cần thực hiện “nói đi đơi với làm” trong Đảng,
góp phần đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống.

Thứ hai, giai đoạn cách mạng hiện nay càng cần củng cố và phát huy sức mạnh
khối đại đoàn kết toàn dân tộc hơn nữa để đưa đất nước vượt qua khó khăn tiến
nhanh và bền vững hơn. Trong thử thách, trong hoạn nạn, càng chứng tỏ sức mạnh
của tập thể, của sự giác ngộ chính trị, chung tay vượt qua khó khăn. Với những chủ
trương của Đảng và Chính phủ coi chống dịch như chống giặc, toàn dân tin theo
Đảng và Chính phủ để phịng và chống dịch COVID-19 đạt kết quả tốt. Một hệ
thống chính trị vào cuộc và phát huy tác dụng, nhân dân đồng tình ủng hộ, chúng ta
tin tưởng vào sự thắng lợi chung của đất nước trong trận chiến cam go với hai
nhiệm vụ kép: vừa chống dịch COVID-19 vừa phát triển về mọi mặt.
Công tác mặt trận và các đoàn thể nhân dân càng cần được coi trọng hơn hết.
Khối đại đoàn kết toàn dân tộc, nịng cốt là cơng nơng trí - nhân tố đặc biệt quan
trọng làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, càng quan trọng hơn trong sự
nghiệp cách mạng giai đoạn hiện nay trong một thế giới hội nhập, tồn cầu hóa;
trong sự nghiệp đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước để biến nước ta
thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
15



Theo tinh thần bài học Cách mạng Tháng Tám, đoàn kết cần được xây dựng
trên cơ sở của cương lĩnh, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước; phát huy quyền làm chủ của nhân dân; xây dựng sự đồng thuận xã hội, tôn
trọng những ý kiến riêng của cá nhân miễn là những ý kiến đó khơng làm tổn hại
chung cho sự phát triển của đất nước.
Đoàn kết theo bài học của Cách mạng Tháng Tám trong giai đoạn cách mạng
hiện nay cịn cần cả sự tích cực giáo dục chính trị, nâng cao sự giác ngộ về tinh
thần yêu nước; đấu tranh chống lại các quan điểm và hành động sai trái của các thế
lực thù địch. Đồn kết tồn dân tộc phải ln đi đơi với phịng và chống “diễn biến
hịa bình”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống,
chống lại tất cả những hành động làm tổn hại đến sự đoàn kết toàn dân tộc, chống
lại sự kích động hằn thù dân tộc, chống lại mọi tiêu cực trong hệ thống chính trị và
ngồi xã hội.
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt
Nam, đã trải qua 75 năm xây dựng và trưởng thành, bắt đầu từ cột mốc có tầm vóc
quốc tế là thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Toàn Đảng, toàn
quân, toàn dân Việt Nam, trong lúc này càng nhớ tới lời tuyên bố trịnh trọng, như là
lời thề độc lập, của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bản Tun ngơn độc lập: “Nước
Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thực đã thành một nước tự do và
độc lập. Toàn thể dân Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mệnh
và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”.
/>KẾT LUẬN

16


Cách mạng Tháng Tám năm 1945, trang sử vàng trong lịch sử đấu tranh
dựng nước và giữ nước, một bước ngoặt cách mạng chưa từng có trên con đường

phát triển của dân tộc Việt Nam. Khẳng định vai trò to lớn của Đảng đối với sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ thành quả của cách mạng. Cách mạng Tháng Tám năm
1945 đã đưa dân tộc Việt Nam lên một vị trí mới với những ý nghĩa về chính trị, xã
hội, nhân văn sâu sắc. Cuộc cách mạng ấy đã để lại nhiều giá trị và bài học vô cùng
quý giá đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa hiện nay và trong tương lai. Thời gian đã lùi xa nhưng tầm vóc ý nghĩa
thắng lợi, bài học kinh nghiệm của Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên giá trị
và ngày càng tỏa sáng. Đó là một trong những trang chói lọi nhất trong lịch sử của
dân tộc ta, một dấu mốc lớn trên con đường phát triển trong suốt chiều dài mấy
nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Giáo trình lịch sử đảng cộng sản việt nam – Bộ giáo dục và đào tạo
2. Trích: Đề cương tuyên truyền 90 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt
Namcả nước.
3. Hồ Chí Minh, Tồn tập,tập 5, 7, 10, 11, 14, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự
Thật, Hà Nội, 2011, tr.27.
4. />5. />6. />17


7. />
18