Sử dụng công nghệ số trong lĩnh vực bảo tồn
di sản - Kinh nghiệm từ Italia
TS.KTS. Nguyễn Vinh Quang
Trường Đại học Phương Đơng

Tóm tắt: Cơng nghệ số đã và đang tác
động mạnh mẽ đến lĩnh vực bảo tồn di
sản tại các nước phát triển trên thế giới
trong những năm gần đây, đặc biệt tại
các nước Châu Âu, nơi chứa đựng nguồn
di sản khổng lồ. Italia, đất nước nổi tiếng
với các di sản kiến trúc đô thị quý giá
bên bờ Địa Trung Hải, đã thực hiện
nhiều chương trình nghiên cứu và dự án
thực tế liên quan tới việc sử dụng công
nghệ kỹ thuật số, nhằm thúc đẩy việc
tiếp cận di sản, thông qua việc thu thập
“siêu” dữ liệu về các di sản vừa nhằm để
bảo tồn các di sản này và vừa nhằm
cung cấp những sản phẩm văn hố số.
Các cơng nghệ kỹ thuật số hóa có ảnh
hưởng đáng kể đến hầu hết các hoạt
động như khảo sát, thu thập thông tin,
lưu trữ dữ liệu lịch sử.vv.. hỗ trợ hiệu
quả việc sử dụng, quản lý và bảo tồn di
sản. Bài viết này nhằm mục tiêu giới
thiệu và phân tích một số công nghệ số

sử dụng trong lĩnh vực quản lý và bảo
tồn di sản hiện nay, với những kinh
nghiệm thực tế tại Italia - đất nước của

những di sản kiến trúc đơ thị nổi tiếng.
Từ đó, người viết hi vọng rằng, những
thơng tin trong bài viết sẽ phần nào
đóng góp cho q trình thúc đẩy mục
tiêu đưa cơng nghệ số vào lĩnh vực quản
lý và bảo tồn di sản tại Việt Nam, một
lĩnh vực hiện còn đang phải đối mặt với
nhiều thách thức và khó khăn trước sự
bùng nổ mạnh mẽ của q trình đơ thị
hóa tại các thành phố lịch sử như Hà Nội
và thành phố Hồ Chí Minh; sử dụng sức
mạnh của công nghệ số hẳn sẽ là một
trong những giải pháp hiệu quả trong
những nỗ lực gìn giữ những di sản q
giá của đất nước ta.
Từ khóa: Cơng nghệ số, di sản, đơ thị
hóa, quản lý và bảo tồn, kinh nghiệm và
giải pháp).

1. Giới thiệu chung
Trong những thập kỷ gần đây, sự phát triển bùng nổ của công nghệ mới và khoa học kỹ
thuật số đã giúp làm thay đổi nhanh chóng những hoạt động chun mơn ở nhiều lĩnh vực khác
nhau trong xã hội hiện đại ngày nay. Trong đó, lĩnh vực bảo tồn di sản cũng không phải ngoại lệ,
tại các nước Châu Âu như Italia, công nghệ số đã bắt đầu được sử dụng trong các hoạt động liên
quan tới di sản và ngày càng trở nên quan trọng, đóng góp hiệu quả cho các hoạt động liên quan.
Kỹ thuật số hóa và hạ tầng cơng nghệ thơng tin có ảnh hưởng quan trọng tới tất cả các hoạt động
liên quan tới di sản, từ việc phát triển quảng bá trưng bày di sản thông qua các sản phẩm kỹ thuật
số; trao đổi, thu thập thông tin; đặc biệt, việc lưu trữ nguồn dữ liệu về di sản bằng công nghệ số
giúp hoạt động quản lý và sử dụng hiệu quả di sản cũng như bảo tồn di sản. Bên cạnh đó, việc số


160


hóa dữ liệu di sản kết hợp với các kết nối web trong hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin sẽ giúp
làm giảm chi phí lưu trữ, truy cập và giải quyết những hạn chế về không gian và thời gian. Tại
Italia, như chúng ta đã biết, nơi chứa đựng lượng di sản vô cùng đa dạng, đã tiến hành áp dụng
cơng nghệ số hóa thực hiện cho việc sản xuất, sử dụng các dữ liệu di sản trong kho dữ liệu công
cộng, và hoạt động này đang được thực hiện hiệu quả bởi Bộ Di sản Văn hóa & Du lịch Italia.
Cơng nghệ số hóa là gì? Đó là việc áp dụng công nghệ để lưu trữ và chuyển tải thơng tin.
Do đó, việc này có ảnh hưởng đáng kể đến chi phí tiếp cận và bảo quản đối tượng số hóa.
Trường hợp này đặc biệt liên quan đến di sản, ở đây việc dùng công nghệ số hóa giúp các đối
tượng và dịch vụ di sản được số hóa. Đối với các đối tượng di sản, quá trình như vậy địi hỏi một
số hình thức đại diện, cũng như mơ tả; do đó, số hố di sản đề cập đến 'đối tượng' cũng như các
tài liệu thông tin của nó. Có thể hiểu việc số hóa sẽ tạo ra một bản sao của đối tượng thực tế, ví
dụ việc qt (scanning) tài liệu lưu trữ, hình ảnh của một bức tranh nghệ thuật quý giá. Việc số
hóa thơng tin như kích thước, nguồn gốc, tiêu đề, mơ tả chất liệu…, dựa vào các tài liệu lưu trữ
trước đây kèm theo các thông tin đã được nghiên cứu bổ sung sẽ giúp tạo nên một khối dữ liệu
đầy đủ hơn, giúp việc xác định, mô tả và đánh giá giá trị của đối tượng một cách sâu sắc và
nhanh chóng. Tùy theo từng loại hình di sản mà việc số hóa thơng tin của di sản có thể được
thực hiện khác nhau. Hiệu quả của việc số hóa cũng dựa trên lượng thơng tin nền đã có trước
đây liên quan tới đối tượng, chẳng hạn đối tượng di sản được mô tả kỹ hơn sẽ giúp việc số hóa
nhanh chóng & chính xác. Về cơ bản, việc lưu trữ các dữ liệu di sản sẽ giúp việc truyền tải thông
tin hay trao đổi và nghiên cứu về di sản thuận lợi hơn, trên phạm vi rộng hơn.
Vào cuối những năm 1990, việc sử dụng các công nghệ kỹ thuật số cho di sản văn hoá đã
lan rộng ở Châu Âu, nhiều dự án đã được phát triển ở cấp quốc gia và trong khu vực. Thư viện
Châu Âu (2005) là chương trình lớn đầu tiên liên quan đến việc thu thập các siêu dữ liệu thuộc
một số thư viện quốc gia (các thư viện quốc gia) trên khắp Châu Âu, trong đó Italia là một trong
những quốc gia tiên phong. Tiếp đó, vào năm 2008, Ủy ban Châu Âu đưa ra phiên bản đầu tiên
của Europeana - cổng internet thu thập siêu dữ liệu về di sản văn hoá. Europeana được phát triển
nhằm mục tiêu thúc đẩy sự lan truyền của văn hoá trên khắp châu Âu bằng cách lưu trữ trong một

cổng thông tin duy nhất tất cả các thông tin liên quan đến các di sản văn hoá mà đã được lưu trữ
bởi tất cả các tổ chức văn hố. Mục đích chính là để cho phép công chúng (tức là sinh viên, nhà
nghiên cứu, khách du lịch, v.v ...) dễ dàng tìm thấy bất kz tài liệu nào họ đang tìm kiếm và thúc đẩy
các chương trình số hóa tài ngun di sản văn hố. Quá trình sản xuất số liệu và “siêu” dữ liệu
chuyển từ các tổ chức văn hố, từ đó cung cấp những dữ liệu đó cho Europeana, hiện tại vẫn đang
được xây dựng và phát triển. Cổng thông tin này cung cấp khoảng 40 triệu các loại sản phẩm
thông tin đã được số hóa, bao gồm hình ảnh, văn bản, âm thanh, và các tệp 3D…không chỉ liên
quan tới các đối tượng di sản mà cịn lưu trữ thơng tin của các sản phẩm văn hóa từ tất cả các
nước châu Âu. Thông qua nền tảng trực tuyến “Google Arts & Culture”, chúng ta có thể dễ dàng
tiếp cận với khoảng 2500 viện văn hóa từ khắp nơi trên thế giới với nguồn dữ liệu văn hóa đã
được số hóa, trong đó có các thơng tin về di sản văn hóa tuyệt vời.

161


2. Công nghệ số trong hoạt động bảo tồn di sản
Cơng nghệ số khơng chỉ cung cấp các lợi ích như việc lưu trữ thông tin, giới thiệu sản
phẩm văn hóa thơng qua hệ thống đa phương tiện, mà cịn giúp đưa ra các giải pháp tiếp cận
thông tin, phân tích, xử l{ thơng tin trong lĩnh vực bảo tồn di sản. Nhờ cơng nghệ đồ họa xử lý
hình ảnh, xây dựng không gian ảo kết hợp cùng các phương pháp hiển thị thông tin và nhiều
công nghệ số hiện đại khác, các chuyên gia bảo tồn di sản có thể tìm ra nhiều lối đi hơn trong
việc khơi phục những di tích văn hóa hay di sản kiến trúc đã bị phá hủy. Sự phát triển vượt bậc
của công nghệ số trong thời đại ngày nay có thể giúp thay đổi các kỹ thuật truyền thống trong
lĩnh vực bảo tồn di sản, thậm chí cơng nghệ số giúp thay đổi cả cách tư duy và hành động của
các nhà bảo tồn và nghiên cứu khảo cổ.
Như chúng ta đã biết, việc bảo tồn di sản bao gồm một loạt các hoạt động quan trọng như
khai quật khảo cổ, nghiên cứu khảo cổ, quản l{ lưu trữ, bảo tồn di sản và cả việc sử dụng các di sản.
Chẳng hạn, hoạt động khai quật khảo cổ bao gồm việc khai quật tại hiện trường, khai quật phần
ngầm dưới nền đất, mặt nước…Thông qua một loạt các hoạt động, chúng ta có thể thu thập được
các dữ liệu thực tế khác nhau và tạo nên một lượng thông tin khảo cổ đáng tin cậy, được tổng hợp

cuối cùng thông qua biên bản khảo cổ học. Công nghệ số đã hỗ trợ mạnh mẽ các hoạt động khảo cổ
học theo nhiều cách. Ví dụ, việc sử dụng hệ thống đo lường bằng kỹ thuật số sẽ giúp thực hiện chính
xác và nhanh chóng. Các máy quét laser 3 chiều (3D laser scanners) đóng vai trị quan trọng và vơ
cùng hữu hiệu trong việc ghi lại các thơng tin về hình dáng, bề mặt và đặc điểm địa chất học của đối
tượng khảo cổ. Một ví dụ thú vị khác đó là việc sử dụng cơng nghệ AI (trí tuệ nhân tạo) để đọc và
giải mã được các ngôn ngữ cổ xưa, nghiên cứu này được thực hiện thành công bởi các nhà nghiên
cứu tại Viện công nghệ MIT (Mỹ), giúp các nhà nghiên cứu dễ dàng thu thập và thấu hiểu sâu sắc
được nội dung (thậm chí “thơng điệp” từ q khứ) của dữ liệu gốc.
Việc nghiên cứu khảo cổ nhằm mục tiêu tìm ra những giá trị lịch sử, thẩm mỹ và khoa học
của di sản văn hóa. Những mục tiêu này được thực hiện thơng qua việc phân tích tồn diện các
đặc điểm vật l{, địa chất, thẩm mỹ và những tài liệu liên quan của các đối tượng di sản. Cơng
nghệ số hỗ trợ vai trị quan trọng trong q trình nghiên cứu khảo cổ nhờ các cơng nghệ kỹ
thuật để xác định tuổi thật của di tích dựa trên việc phân tích các hình dáng của chúng; kỹ thuật
sử dụng hình ảnh 3 chiều để dự đốn vị trí của di sản…tất cả các kỹ thuật này đều rất quan trọng
trong nghiên cứu di sản.
Quản l{ lưu trữ dữ liệu bao gồm việc sưu tầm, ghi âm, xắp sếp, bổ sung, loại bỏ hay điều
chỉnh các thông tin di sản. Các dữ liệu di sản văn hóa thường chứa đựng các số liệu về kích cỡ,
cân nặng, vật liệu, tình trạng hiện tại, hình ảnh và các thơng tin liên quan khác của đối tượng.
Với sự phát triển của cơng nghệ số, hình ảnh kỹ thuật số, phim kỹ thuật số, các mơ hình 3 chiều
và những thơng tin đa phương tiện khác đã trở thành các thành phần dữ liệu quan trọng được
tích hợp dễ dàng trong việc quản l{ lưu trữ các dữ liệu di sản văn hóa.

162


Việc bảo tồn di sản bao gồm việc giám sát, lưu giữ di sản an toàn và phục hồi các thành
phần di sản. Ví dụ, mơi trường xung quanh di sản như nhiệt độ, độ ẩm, độ ô nhiễm không khí và
tình trạng vi sinh vật và các yếu tố sinh học khác cần phải được theo dõi chặt chẽ. Nguyên tắc
của việc bảo tồn di sản là “bảo tồn di sản như nguyên bản”, điều đó có nghĩa là, phải bảo vệ các
đặc tính văn hóa của di sản cũng như đảm bảo tính ngun gốc. Cơng nghệ số có thể giúp việc

theo dõi sát sao các đặc điểm môi trường một cách hiệu quả. Công nghệ số cũng giúp hỗ trợ
bảo vệ các thông tin di sản thông qua các mật mã sinh học. Trong các công việc bảo tồn, cơng
nghệ số có thể giúp cả việc phân tích các đặc tính vật lý của di sản và từ đó khơi phục được tình
trạng ngun bản chính xác hơn.
Hoạt động trưng bày thực sự rất quan trọng cho việc truyền bá văn hóa và giáo dục, bao gồm
cả trưng bày trong bảo tàng cũng như tại khu vực di sản, và cả trên các trang mạng thông tin số.
Không chỉ là các thông tin cơ bản về di sản văn hóa, mà cịn các thơng tin chun sâu như lịch sử,
văn hóa hay khoa học. Cơng nghệ số thực sự đã mở ra hướng đi mới trong việc trưng bày. Ví dụ,
cơng nghệ tạo “khơng gian ảo” đã giúp người tham quan có thể tiếp cận các khu vực di sản từ xa
thông qua các thiết bị tương tác ảo với những hình ảnh và khơng gian 3 chiều của khu vực di sản.
Người tham quan có thể thưởng thức các hình ảnh của di sản một cách tự do nhờ hệ thống mạng
thông tin kết nối kỹ thuật số. Công nghệ số vừa giúp việc khai thác sử dụng các di sản đạt hiệu quả
hơn, lại vừa hỗ trợ bảo vệ các giá trị của di sản tốt hơn. Thông qua hỗ trợ công nghệ kỹ thuật số, các
vấn đề xung đột thường xảy ra giữa hoạt động bảo tồn và hoạt động du lịch cũng sẽ được giải quyết.
3. Ứng d ng công nghệ số trong bảo tồn di sản tại Italia
Như đã đề cập, tính bền vững của di sản được hỗ trợ rất hiệu quả bởi cơng nghệ số hóa.
Việc tiếp cận các tác phẩm nghệ thuật lâu đời trực tiếp rõ ràng gây ra rủi ro trong quá trình quản
lý và sử dụng. Thay vì tiếp cận trực tiếp, việc tiếp cận gián tiếp thơng qua thơng tin số hóa sẽ giúp
hạn chế tối đa những rủi ro có thể xảy ra trong quá trình sử dụng, hay khai thác di sản. Tại Italia,
một số cơng trình di sản kiến trúc đơ thị quý giá nếu ở trong tình trạng dễ bị tổn thương bởi các
hoạt động du lịch trực tiếp, sẽ được cơng nghệ số hóa hỗ trợ việc xây dựng một thế giới ảo bằng
các công nghệ lưu trữ thông tin hữu hiệu, giúp tạo nên những tour “tham quan ảo” mà vẫn tạo
nên hiệu quả thẩm thấu thông tin di sản của người du lịch hay các nhà nghiên cứu. Việc sử dụng
cơng nghệ số hóa áp dụng cho những tài liệu cần lưu trữ đặc biệt (ví dụ: những bản vẽ di sản kiến
trúc cổ xưa qu{ giá), việc tiếp cận thơng tin qua các tài liệu số hóa sau khi quét scanning sẽ giúp
loại bỏ dễ dàng những rủi ro có thể xảy ra khi tài liệu gốc được sử dụng trực tiếp. Hầu hết các
trung tâm lưu trữ tài liệu lớn tại các trung tâm văn hóa lớn của Italia như Trung tâm lưu trữ Roma,
thư viện trung tâm Milan…đều đã đưa công nghệ số vào thực hiện việc lưu trữ.
Nhiều cơng trình di sản kiến trúc lớn tại Italia đã qua các cuộc trùng tu quan trọng và khi
các tài liệu liên quan tới quá trình này được lưu trữ ở dạng số sẽ giúp các nhà nghiên cứu dễ

dàng tiếp cận và tìm hiểu kỹ càng về di sản đó, để những giai đoạn bảo tồn di sản trong tương
lai trở nên đơn giản và hiệu quả hơn. Những thông tin khi được lưu trữ bằng công nghệ số,

163


được cung cấp qua các trang web, nền tảng trực tuyến về di sản, sẽ giúp công chúng tiếp cận với
di sản dễ dàng hơn. Lưu trữ công nghệ số có thể được thực hiện một cách thực tế hơn nữa với
mục tiêu tạo ra các dịch vụ du lịch hay cung cấp tài liệu nghiên cứu bảo tồn di sản.

Hình 1: Cơng nghệ “Virtual Reality” (“trải nghiệm thực tế ảo”) hiện đang được nghiên cứu rộng
khắp tại Italia & các nước Châu Âu (Nguồn ảnh: TECHNAHOB.COM & HERITAGEINMOTION.EU)
Việc sử dụng công nghệ số trong hoạt động bảo tồn di sản đã trở nên thông dụng tại Italia,
chẳng hạn như việc sử dụng các loại thiết bị 3D Laser Scanner (quét dữ liệu di sản 3 chiều bằng
laser) để thu thập dữ liệu di sản, khảo sát thực tế tại hiện trường, giúp việc tính tốn, phân tích
và xây dựng các mơ hình gốc của các chi tiết kiến trúc trở nên dễ dàng, chính xác và nhanh hơn.

Hình 2: Công nghệ 3D Laser Scanner sử dụng trong việc khảo sát hiện trạng Lâu đài Sessa
Aurunca, Italia (Nguồn ảnh: FARO EUROPE)
Với những di sản kiến trúc lớn, còn lưu giữ được nhiều phần ngun bản thì việc bảo tồn
khơng phải là thử thách quá lớn với các chuyên gia di sản Italia. Tuy nhiên, với những di sản kiến
trúc đã bị tàn phá bởi chiến tranh hay biến đổi qua thời gian, qua nhiều biến cố xã hội khác nhau
thì nỗ lực bảo tồn rõ ràng gặp khơng ít khó khăn. Sử dụng công nghệ số trong các trường hợp này
ln là cơng cụ thích hợp, giúp các chun gia di sản tại Italia tìm kiếm được giải pháp khơi phục
lại di sản hiệu quả. Mơ hình hóa di sản bằng công nghệ số đã trở thành một trong những công
việc cần thiết hàng đầu đối với các dự án bảo tồn di sản tại Italia. Trong nhiều dự án bảo tồn di sản
kiến trúc dạng nhỏ tại thành phố Turin, vai trị của việc vẽ lại và mơ hình hóa lại các chi tiết kiến
trúc nhờ cơng nghệ số được đánh giá rất cao, đây là những hoạt động quan trọng cho cả việc
phân tích ngơn ngữ kiến trúc, và tái diễn các tác phẩm kiến trúc nguyên bản. Các mơ hình số được


164


thiết lập không chỉ giúp việc thể hiện di sản, mà cịn giúp phân tích một chuỗi các hoạt động phân
hủy và biến dạng vật lý trong thực tế của di sản. Các mơ hình kỹ thuật số 3D cung cấp các khả năng
vô hạn của quan sát - điều đó cũng có { nghĩa quan trọng cho q trình khảo sát di sản. Bằng một
loạt các phép chiếu trong kỹ thuật số 3D, di sản được phân tích kỹ hơn trên nhiều góc độ khác
nhau. Các chuyên gia di sản tại Italia đã sử dụng các mơ hình này như là các cơng cụ thiết yếu để
kiểm tra tính hợp lý của giả thiết tái cấu trúc và sự đồng nhất giữa các yếu tố xây dựng. Mơ hình
máy tính 3D cho phép tăng cường và kiểm sốt tương tác giữa người dùng và các mơ hình. Sự
phát triển ngày càng mạnh mẽ của công nghệ số, cũng cho phép tạo ra những hình ảnh thể hiện
diễn họa cao cấp: hình ảnh kỹ thuật số có thể được thể hiện như hình ảnh nguyên trạng của vật
thể, như thể nó đang tồn tại hay đã được khơi phục xây dựng. Thay vì việc thực hiện các loại mơ
hình vật lý máy móc theo cách làm truyền thống, loại kết xuất này cho phép đánh giá cao sự hình
thành khn mẫu, các mối quan hệ hình học giữa đối tượng và ngữ cảnh của nó, nhận thức về nội
thất và ngoại thất của di sản kỹ càng và sâu sắc hơn.
Cơng trình The ‘Casa del Marinaretto’ tại thành phố Turin, xây dựng vào đầu thế kỷ 20, bị
biến đổi vào những năm 1970s bởi yêu cầu thay đổi chức năng của người sử dụng. Các nhà bảo
tồn di sản đã dựa trên những bản vẽ thiết kế gốc cịn sót lại để xây dựng lại bối cảnh của cơng
trình trong không gian đô thị với những hỗ trợ của công nghệ kỹ thuật số. Hình ảnh cơng trình
ngun bản được thể hiện lại và phân tích kỹ lưỡng, cùng với sự thiết lập các đoạn phim kỹ thuật
số để đánh giá sâu sắc giá trị di sản kiến trúc. Các bước đi này không chỉ giúp các nhà chuyên môn
hiểu sâu hơn về cơng trình, mà cịn giúp thuyết phục cộng đồng địa phương nhận thấy được giá trị
thực sự của di sản để cùng tham gia vào nỗ lực bảo tồn di sản một cách hiệu quả nhất.
Trong những năm gần đây, H-BIM - “mơ hình thơng tin di sản” (Heritage or historical
building information modelling) là một ứng dụng mở rộng dựa trên ứng dụng phương pháp
BIM12 trong lĩnh vực di sản, đã được triển khai rất hiệu quả trong thực tiễn tại Italia cũng như tại
các nước phát triển. Công nghệ này giúp thống nhất các dữ liệu di sản một cách đồng nhất, giúp
việc tiếp cận, truy cập thông tin di sản thuận tiện hơn, bằng các kiến thức đa ngành. Thông qua
ứng dụng công nghệ này, việc khảo sát dữ liệu và mơ hình hóa các tòa nhà lịch sử trở nên dễ

thực hiện, sau khi các dữ liệu liên quan được tích hợp vào hệ thống thơng tin chung, thì việc
phân tích, nhận diện hiện trạng cơng trình đạt tính chính xác rất cao, giúp hỗ trợ hiệu quả cơng
tác quản lý, bảo trì di sản cũng như trùng tu, khôi phục di sản…Các yếu tố rủi ro gây thiệt hại tới
di sản được phân tích và dự báo kịp thời thơng qua mơ hình thơng tin đa chiều được tích hợp
trong ứng dụng H-BIM. Rất nhiều dự án bảo tồn khác tại Italia đã được thực hiện hiệu quả bởi
hỗ trợ của công nghệ; điều này càng khẳng định tính đúng đắn của việc áp dụng những giải pháp
hiện đại mới thay thế những cách làm truyền thống thơng thường. Tính hiệu quả của công nghệ

BIM (Building Information Modelling): phương pháp ứng dụng công nghệ thiết lập mơ hình thơng tin tích hợp
trong lĩnh vực xây dựng.
12

165


số áp dụng trong các dự án bảo tồn thể hiện không chỉ ở chất lượng công việc sau khi hồn
thành một dự án, mà cịn hướng tới sự kết nối bền vững tới tương lai.
4. Tiềm năng ng d ng công nghệ số tại Việt Nam trong ĩnh vực bảo tồn di sản
Trong những năm gần đây, hoạt động bảo tồn di sản tại Việt Nam đã được xã hội thực sự
quan tâm. Đặc biệt, những di sản kiến trúc đô thị quan trọng tại các thành phố lớn đã được chính
phủ cũng như các nhà chun mơn giành nhiều sự chú ý và tìm kiếm giải pháp nhằm mục tiêu gìn
giữ những di sản có giá trị - “biểu tượng” của các thành phố lịch sử. Tại thủ đô Hà Nội & TPHCM,
các dự án nghiên cứu bảo tồn khu vực di sản lịch sử trong lõi đô thị trung tâm đã được thực hiện
với sự hỗ trợ đầu tư của chính phủ và các tổ chức quốc tế. Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ
thông tin tại Việt Nam đã, đang và sẽ tạo điều kiện giúp cho lĩnh vực bảo tồn di sản có những
thuận lợi nhất định. Cơng nghệ số, dù vẫn cịn mới mẻ đối với lĩnh vực chuyên môn này tại Việt
Nam, xong đã ít nhiều được áp dụng cho một số giai đoạn nghiên cứu bảo tồn di sản kiến trúc đô
thị. Tại Hà Nội, việc áp dụng công nghệ GIS (hệ thống thông tin địa lý) trong dự án bảo tồn phố cổ
Hà Nội đã được thực hiện, dù mới chỉ ở giai đoạn ban đầu. Cũng tại Hà Nội, một nhóm các kiến
trúc sư trẻ đã cùng nhau sử dụng các phần mềm diễn họa 3D để mô phỏng khu phố cổ trong quá

khứ (tương tự giải pháp mô hình hóa bằng cơng nghệ số được thực hiện hiệu quả trong các dự án
bảo tồn tại Italia), đã góp phần thúc đẩy việc nhận diện các giá trị của di sản đô thị Hà Nội...
Gần đây nhất, từ các dấu tích nền móng và dữ liệu khảo cổ được khai quật tại khu vực
Hồng thành Thăng Long, mơ hình 3D cung điện thời Lý tại Thăng Long đã được mô phỏng qua
công nghệ số, tạo bước tiến dài trong nghiên cứu di sản kiến trúc quan trọng này. Đây là những
tín hiệu đáng mừng, bởi cơng nghệ số đã bước đầu được áp dụng hiệu quả trong lĩnh vực
nghiên cứu di sản tại Việt Nam.
Có thể nói, cơng nghệ số đã khơng cịn xa lạ trong thế giới hiện đại, việc áp dụng công
nghệ số trong lĩnh vực bảo tồn di sản sẽ ngày càng trở nên thông dụng hơn. Việt Nam, với lực
lượng lao động trẻ, giàu năng lượng sáng tạo, cùng với hệ thống công nghệ thông tin phát triển
hàng đầu khu vực, chắc chắn sẽ là môi trường l{ tưởng cho việc ứng dụng hiệu quả công nghệ
số trong lĩnh vực bảo tồn và phát huy di sản trong tương lai ./.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. A. Bruno jr., R. Spallone, 2015. Cultural heritage conservation and communication by digital
modeling tools. Case studies: Minor Architectures in the Turin area. 25th International CIPA
Symposium, Taiwan.
[2]. Calogero Guccio, Marco Ferdinando Martorana, Isidoro Mazza, and Ilde Rizzo, 2016. Technology
and Public Access to Cultural Heritage: The Italian Experience on ICT for Public Historical Archives.
MiBACT, Italy.
[3]. W. B. Yang, Y. N. Yen, 2017. A planning by using digital technology in the reconstruction of
cultural heritage site – A case study of Qiong – Lin settlement in Kinmen area. 26th International
CIPA Symposium, Ottawa, Canada.

166


[4]. Adam Conner Simons, 2020. MIT Using Artificial Intelligence to Translate Ancient “Dead”
Languages. SCITechDaily, US.
[5]. D. Costantino, M.Pepe, A.G. Restuccia, 2020. Scan-to-HBIM for conservation and preservation of
Cultural heritage building: The case study of San Nicola in Montedoro church (Italy). Springer

Publisher, EU.

167