LỄ HỘI THẢ ĐÈN TRỜI (YI PENG) Ở THÁI LAN

Mơn

ĐƠNG NAM Á LỤC ĐỊA
GVHD
Nguyễn Thị Thu Hằng
Được thực hiện bởi
Huỳnh Nguyễn Lam Ngọc
MSSV:18550184

Sinh viên ngành Đông Nam Á Học
Khoa XHH – CTXH - ĐNAH
Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................

............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................
............................................. .....................................................................................


MỤC LỤC
1. GIỚI THIỆU.............................................................................................................1
1.1. Lí do chọn đề tài.................................................................................................. 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................ 2
1.3. Bố cục: 3 phần..................................................................................................... 2
2. CƠ SỞ LÍ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN.................................................................. 2
2.1. Các khái niệm liên quan.......................................................................................2
2.1.1. Lễ hội:............................................................................................................2

2.1.2. Văn hóa vật chất:...........................................................................................2
2.1.3. Văn hóa tinh thần:......................................................................................... 3
2.1.4. Vương quốc Lanna........................................................................................ 4
2.2. Lịch sử nghiên cứu...............................................................................................5
2.3. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................... 5
2.4. Khái quát về đất nước Thái Lan...........................................................................5
2.4.1. Vị trí địa lí......................................................................................................5
2.4.2. Lịch sử Thái Lan............................................................................................5
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU...................................................................................... 7
3.1. Thời gian và địa điểm diễn ra lễ hội thả đèn trời (Yi Peng)................................ 7
3.2. Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hội thả đèn trời (Yi Peng)......................................9
3.3. Các hoạt động tại lễ hội Yi Peng....................................................................... 10
TỔNG KẾT.................................................................................................................13
LỜI CẢM ƠN............................................................................................................. 15


LỄ HỘI THẢ ĐÈN TRỜI (YI PENG) Ở THÁI LAN
Huỳnh Nguyễn Lam Ngọc
Ngành Đông Nam Á học
Trường Đại Học Mở Thành Phố Hồ Chí Minh

Tóm tắt: Lễ hội đèn trời hay còn gọi là lễ hội Yi Peng là một trong những lễ hội đẹp nhất và lâu năm
nhất của Thái Lan, được tổ chức tại ngôi làng du lịch Chiang Mai. Lễ hội Yi Peng âm hưởng rõ nét về
đời sống tâm linh và ảnh hưởng sâu sắc của Phật giáo đến niềm tin và hi vọng của người dân tại “xứ sở
chùa Vàng”. Không những là một dịp hịa mình vào khơng gian thiêng đối với người bản địa, đây cũng
là thời điểm thu hút lượng lớn khách du lịch ở khắp nơi trên thế giới. Với bài bài viết này, những thông
tin và lễ hội đèn trời sẽ được đề cập một cách cụ thể và sinh động. Đồng thời qua những luồng ánh
sáng ấy, le lói đến rõ nét một đời sống tinh thần phong phú và đa dạng của người dân Thái Lan sẽ được
thể hiện nổi bật. Phương pháp nghiên cứu được áp dụng cho dề tài này phương pháp phân tích và tổng
hợp từ những nguồn tài liệu đã được hợp pháp hóa, lưu truyền rộng rãi.

Từ khóa: Thái Lan, lễ hội đèn trời, lễ hội Yi Peng, Phật giáo, tôn giáo, vật thiêng, khơng gian
thiêng,….

1. GIỚI THIỆU
1.1. Lí do chọn đề tài
Thái Lan, đất nước thuộc khu vực Đông Nam Á lục địa, là nơi giao thoa của các
nền văn hóa lớn trên thế giới. Thái Lan được biết đến như một thành phố du lịch của
Đông Nam Á, nơi đây không chỉ nổi tiếng bởi cảnh quan thiên nhiên núi rừng hòa
hợp mà còn là vùng đất tâm linh của nhiều nền tơn giáo khác nhau, trong đó Phật giáo
chiếm phần lớn và trở thành quốc giáo của Thái Lan. Không đơn giản khi thế giới gọi
Thái Lan là “xứ sở chùa Vàng”, vì trải dài trên khắp quốc gia là những cơng trình phật
giáo đồ sộ, là nơi nương tựa niềm tin của hầu hết các tín đồ Phật giáo và ảnh hưởng
sâu sắc đến nền văn hóa của Thái Lan. Sự tác động đó được thể hiện qua trang phục trang sức, ẩm thực, nghệ thuật,… và cũng chính là lí do khiến cho đời sống của người
dân nơi đây như gần gũi với các sức mạnh siêu nhiên đầy bí ẩn. Trong đó, một yếu tố
có xúc tác gắn kết các hoạt động cộng đồng nhất, đó chính là lễ hội. Lễ hội là dịp để
mọi người tập trung, gặp gỡ nhau và tham gia các hoạt động mang ý nghĩa kỉ niệm,
chúc mừng hoặc chia sẻ nhau những niềm tin và sự biết ơn đối với các đấng thần linh.
Thế nên, tại “xứ sở chùa vàng” này, một lễ hội lớn với bầu trời rợp ánh sáng mang tên
1


Yi Peng, không chỉ là các hoạt động vui chơi thơng thường, mà thơng qua đó là một
niềm tin tơn giáo, tín ngưỡng vơ cùng thiêng liêng và vĩ đại. Tất cả sẽ được phân tích
và tổng hợp một cách rõ ràng, cụ thể trong bài tiểu luận này.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Trình bày một cách tổng quan về đất nước Thái Lan: vị trí địa lí, lịch sử, văn hóa.
Mơ tả cụ thể q trình tổ chức, mục đích và ý nghĩa của lễ hội đèn trời (Yi Peng).

1.3. Bố cục: 3 phần
1.Thời gian và địa điểm diễn ra lễ hội thả đèn trời (Yi Peng)

2. Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hôi thả đèn trởi (Yi Peng)
3. Các hoạt động tại lễ hội thả đèn trời (Yi Peng)
2. CƠ SỞ LÍ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN
2.1. Các khái niệm liên quan
2.1.1. Lễ hội:
Lễ hội là sự kiện văn hóa được tổ chức mang tính cộng đồng, diễn ra trong một
ngày hoặc một khoảng thời gian dài đặc biệt. “Lễ” là hệ thống những hành vi, tác
động của con người nhằm biểu hiện sự tơn kính đối với thần linh, phản ánh những
ước mờ, hy vọng về một cuộc sống tốt đẹp ở tương lai. “ Hội” là quá trình sinh hoạt
tơn giáo, nghệ thuật, văn hóa xuất phát từ các cộng đồng để đáp ứng nhu cầu cuộc
sống. Ở Đơng Nam Á, vì là khu vực đa tộc người, đồng thời là nơi giao thoa của
nhiều nền văn hoá lớn trên thế giới, nên các lễ hội diễn ra quanh năm ở Đông Nam Á.
Với nét đặc trưng của nền văn hóa nơng nhiệp, phần lớn các lễ hội đều gắn liên với
các hoạt động sản xuất, đặc biệt là chu kỳ sinh trưởng của cấy lúa như: lễ mở đừng
cày, lễ gieo hạt, lễ mừng lúa lên đồng, lễ mừng lúa mới, rước hồn lúa về kho,… Bên
cạnh đó, sự phong phú, đa dạng cịn được thể hiện qua các lễ hội tơn giáo tín ngưỡng
và các ngày kỉ niệm của quốc gia đó.
2.1.2. Văn hóa vật chất:
Tính thơng nhất và đa dạng của Đơng Nam Á được thể hiện một cách rõ nét qua
nền văn hóa vật chất ở các phương diện: trang phục, ẩm thực, nhà ở và nhạc cụ. Tác
giả Đặng Thị Quốc Anh Đào đã từng trích dẫn từ Khoa Nhân học năm 2016 “Văn hóa
2


vật chất là những sản phẩm vật chất do con người sáng tạo ra trong quá trình lao động
bao gồm: cơng cụ lao động, vũ khí, phương tiện đi lại, phương tiện vận chuyển, nhà
cửa, cơng trình kiến trúc, ẩm thực, trang phục…” (Đặng Thị Quốc Anh Đào, Các tộc
người ở Đông Nam Á, 2018, trang 113). Ở Đông Nam Á, tính thống nhất dựa trên các
điều kiện tự nhiên và vị trí địa lí, như: các quốc gia đa dạng các loại địa hình núi, đồi,
thung lũng, cao ngun,…;


có đới khí hậu nhiệt đới gió mùa; hầu hết các nước

Đông Nam Á là của ngõ và cầu nối Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương; có chung một
tiến trình lịch sử và phát triển khu vực; tích cực giao lưu, tiếp biến văn hóa từ các
nước phương Đơng, phương Tây và các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Trong
khi đó, nền tảng của tính đa dạng là đa tôn giáo, đa tộc người, đa ngôn ngữ: hơn 750
tộc người và các nhóm địa phương, hầu hết là các tơn giáo lớn, tín ngưỡng bản địa; đa
dạng về địa hình nên tạo điều kiện thuận lợi hình thành nhiều vùng văn hóa khác nhau;
đa dạng trong mức độ giao lưu và tiếp biến văn hóa của các quốc gia Đơng Nam Á.
2.1.3. Văn hóa tinh thần:
Văn hóa tinh thần của Đông Nam Á được thể hiện qua các tín ngưỡng tơn giáo,
nghệ thuật, múa, sân khấu,… Sách Nhân học đại cương đã có đề cập “Văn hóa tinh
thần hội tụ những khía cạnh thuộc về các lĩnh vực học thuật, tín ngưỡng tơn giáo,
phong tục tập qn, văn học, nghệ thuật,…” (Khoa nhân học, Nhân học đại cương,
2013, trang 169). Đặc điểm cơ bản và quan trọng trong trong đời sống tín ngưỡng tơn
giáo của cư dân Đơng Nam Á là tính đa dạng và sự dung hợp hay hỗn dung. Có thể
thấy, hầu hết các nền tơn giáo lớn trên thế giới đều có mặt và truyền bá rộng rãi ở
Đông Nam Á, như: Islam giáo, Phật giáo, Hindu giáo, Công giáo,… Ở các nước Đông
Nam Á hải đảo: Indonesia, Malaysia, Brunie và phía nam Thái Lan, phía Nam
Phillipines, Islam giáo được xem là tơn giáo chính và chiếm một lượng người Muslim.
Trong khi đó, đối với các quốc gia Đông Nam Á lục địa: Campuchia, Lào, Việt Nam
và đặc biệt là Thái Lan, Phật giáo nguyên thủy được xem là tơn giáo chính. Song song,
khơng chỉ tập trung vào các tôn giáo hiện đại, cộng đồng Đơng Nam Á vẫn gìn giữ và
duy trì những tín ngưỡng tôn giáo sơ khai như: vạn vật hữu linh, thờ cung tố tiên,
shaman giáo, tín ngưỡng phồn thực,… Để minh chứng cho sự ảnh hưởng và tác động
to lớn của tín ngưỡng tơn giáo đối với nền văn hóa tinh thần của các quốc gia, Niels
Muder đã từng nói:

“Trọng tâm của tín ngưỡng Đơng Nam Á khơng phải là vấn đề


đạo đức, cứu rỗi linh hồn hay giải thoát. Hoạt động tín ngưỡng đề cập tới khả năng
cá nhân, phúc lành và đề cập tới sự che chở trước nguy hiểm và những rủi ro, bất
3


hạnh. Đó là mối qua hệ với sức mạnh hay quyền năng. Quyền năng đó được đặt ở tự
nhiên hay siêu nhiên mà cuốc sống của con người được bao quanh, biểu thị trong các
thánh thần, những linh hồn người vừa mới qua đời hoặc những vật linh nghiệm.”
(Niels Mulder, Những thay đổi trong văn hóa và tơn giáo của Đông Nam Á, 2015,
trang 25). Tiếp nối là nghệ thuật Đông Nam Á, được thể hiện qua các lĩnh vực âm
nhạc, múa, sân khấu, văn học, kiến trúc, hội họa, kĩ thuật dệt vải,..
2.1.4. Vương quốc Lanna
Là vương quốc cổ từng tồn tại từ thế kỉ XIII đến gần cuối thế kỉ XVIII ở miền núi
phía Bắc Thái Lan hiện nay. Cư dân của vương quốc này là người Thái Yuan. Lanna
tồn tại song song với nhà nuocw Ayutthaya và có thể lớn đủ mạnh để cạnh trạnh với
Ayutthaya vào thế kỉ XV. Lanna được thành lập năm 1992 bởi vị vua Mengrai - vị
vua cuối cùng của Ngoenyang, khi ông cho dời đô từ Ngoanyang (thành phố Chiang
Saen ngày nay) về Chiang Hai (Chiang Rai ngày nay) nhằm mở rộng quyền kiểm sốt
đối với lưu vực sơng Ping và công Lok. Dưới thời vua Mengrai, lãnh thổ của Lanna
trải dài một vùng rộng lớn khắp miền Bắc Thái Lan hiện nay đến cực Đơng của
Myanmar và cả phía Nam của Trung Quốc. Nhà vua cho xây dựng Chiang Mai trở
thành kinh đơ chính của Lanna vào năm 1296. Tuy nhiên, năm 1317, vua Mengrai qua
đời, đất nước rơi vào thời kỳ khủng hoảng nghiêm trọng vì các cuộc tranh chấp ngai
vàng trong hoàng tộc và mất một khoảng thời gian đến khoảng thế kỉ XIV mới trở nên
ổn định. Từ thế kỉ XIV đến đầu thế kỉ XVI, trải qua nhiều đời vua, nhà nước Lanna
phát triển phồn thịnh ở các mảng tôn giáo, văn học và buôn bán, nhất là ở Chiang Mai
các hoạt động diễn ra một cách hoạt náo và sinh động. Đến cuối thế kỉ XV, Lanna có
tham gia vài cuộc chiến tranh với Ayutthaya và nhà Minh từ phương Bắc. Dưới thời
vua Tilokaraj, Lanna rất hùnh mạnh và đánh bại cả Ayutthaya, đồng thời cũng đặt một

mối quan hệ rất tốt với nước Lang Xang, khi ông cho quân sang phụ trợ trong cuộc
tranh chấp giữa Lang Xang và Đại Việt. Đặc biệt, vua Tilokaraj là một người rất sùng
bái đạo Phật, ông đã cho đúc nhiều tượng phật, xây dựng hàng loạt những ngơi chùa
trên khắp lãnh thổ của mình, nhiều nhất phải nói đến là ở kinh đơ Chiang Mai. Sau
thời vua Tilokaraj, Lanna lại rơi vào tranh chấp với nhà nước Ayutthaya và Lang
Xang, điều đó dẫn đến vương quốc Lanna suy yếu dần và trở thành thuộc địa của
Myanmar. Đến năm 1774, Phraya Cha Ban và Phraya Kawila dưới sự giúp đỡ của vua
Taksin đã chiếm lại được Lanna từ tay người Miến Điện. Nhưng sau đó, một lần nữa,
Lanna trơ thành nước chư hầu cho Thonburi.
4


2.2. Lịch sử nghiên cứu
Ở Việt Nam và cả các nước ngoài, nguồn tài liệu về lễ hội thả đèn trời (Yi Peng)
vô cùng phong phú và đa dạng, chủ yếu là các trang web về du lịch, thám hiểm và tiêu
biểu là National Geographic - một trang web chuyên những chuyến đi khám phá,
thăm thú vô cùng thú vị và mạo hiểm. Nhà sản xuất chương trình đã đặt chân đến
vùng đât linh thiêng Thái Lan và đúng vào dịp diễn ra lễ hội này. Tại đây họ đã ghi
nhận lại những hình ảnh vơ cùng đặc sắc cùng với các hoạt động gắn liền với lễ hội
Yi Peng.
2.3. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp phân tích và tổng hợp
2.4. Khái quát về đất nước Thái Lan
2.4.1. Vị trí địa lí
Vương quốc Thái Lan nằm ở trung tâm khu vực Đơng Nam Á, phía Bắc giáp với
Lào và Myanmar, phía Đơng giáp với Lào và Campuchia, phía Nam giáp với
Malaysia và vịnh Thái Lan, cuối cùng phía Tây giáp với Myanmar và biển Andaman.
Thái Lan có đặc điểm khí hậu đặc trưng của các nước Đơng Nam Á, đó chính là khí
hậu nhiệt đới gió mùa. Đồng thời, sở hữu địa hình chủ yếu là đồi núi cùng các cảnh
quan biển phong phú với thời tiết mát mẻ, nên đây là cơ hội dễ dàng cho Thái Lan

phát triển vượt bậc về các dịch vụ du lịch và lữ hành.
2.4.2. Lịch sử Thái Lan
Lịch sử Thái Lan bắt đầu khi những người Thái đầu tiên, di cư vào khu vực Thái
Lan ngày nay trong thiên niên kỉ thứ I, nhằm thành lập những nhà nước nhỏ lẻ của
riêng họ, Những quốc gia nhỏ này ln chịu sự dịm ngó, hăm he của hai nước Miến
Điện và Đại Việt. Từ thế kỉ XII đến đầu thế kỉ XX, đất nước có tên Siam (Xiêm La).
Từ năm 1939, sau một biến cố chính trị, tên nước được đổi thành Thái Lan, trong đó
“Thái” có nghĩa là tự do. Một trong những hình ảnh, gây ấn tượng lịch sử mạnh mẽ
của Thái Lan đối với các nước trong khu vực Đông Nam Á. Đó là từ thế kỉ XX, với
chính sách ngoại giao mềm dẻo, đúng đắn. Thái Lan là quốc gia duy nhất trong khu
vực không là thuộc địa và chịu sự bốc lột của các nước phương Tây. Năm 1932, sau
5


khi kết thúc nền quên chủ chuyên chế, Thái Lan đứng dưới sự cai trị của chế độ quân
sự trong 60 năm và sau đó chuyển sang thể chế chính trị quân chủ lập hiến. Lịch sử
đất nước Thái Lan được chia thành 2 thời kỳ: Thời kỳ đầu lịch sử (sự hình thành của
nhà nước Sukhothai và Ayutthaya) và thời kỳ 1763 - 1782.


Vương quốc Sukhothai

Thời kỳ đầy lịch sử Thái Lan bắt đầu khi người ta phát hiện ra các nền văn minh
Malay, Mon, Khmer đã từng xuất hiện và rất thịnh vượng tại đây. Người Thái có liên
hệ ngơn ngữ với một số dân tộc ở phía Nam Trung Quốc, cũng vì thế nên nhiều thơng
tin cho rằng người Thái có nguồn gốc từ tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Họ chịu sự đàn
áp của người Khmer, trở thành mục tiêu bị lợi dụng làm lính của chúng. Tuy nhiên
đến năm 1238, người Thái tại đây đã đánh đuổi các lãnh chúa Khmer và đồng thời
thiết lập một nhà nước mới, đó chính là Vương quốc Sukhothai. Dưới thời Sukhothai,
vua Ramkhamhaeng đã tiến hành công cuộc xâm chiếm đến tận phía Nam các lãnh

thổ của người Khmer. Đặc biệt, ơng cũng chính là người sáng tạo ra bảng chữ cái đầu
tiên của Thái Lan, Bên cạnh đó, nhà vua Rakhamhaeng là người tiên phong tạo điều
kiện cho người dân của mình có cơ hội được biết và hiểu rõ về giá trị thật sự của nghệ
thuật. Tuy nhiên, trước tình đó, cái chết của nhà vua vào năm 1300 đã khiến cho
vương quốc Sukhothai trở nên dần suy thối và tiếp tục dẫn đến sự hình thành của
một nhà nước mới, mang tên Ayutthaya.


Vương quốc Ayutthaya.

Năm 1378, nhà nước Ayutthaya được thành lập và trở thành nhà nước hùng mạnh
nhất trong lịch sử về các vương triều cổ đại ở Thái Lan. Ayutthya là vương quốc rất
tôn trọng sự có mặt của nhà vua, họ xem vua như một chúa tể của mọi sinh linh nơi
đây. Dưới vương triều này, xã hội được phân chia thành các tầng lớp quý tộc và nô lệ.
Tương tự các nhà nước trước, vương quốc Ayutthaya cũng tập trung bành trướng
khắp các nước láng giềng. Hơn thế nữa, sau khi dập tắt triều đại Sukhothai, Ayutthaya
bắt đầu xâm lược dần xuống miền Nam, buộc người Khmer phải dời về Phnom Pênh
vì vua Boromaraja đệ nhị cướp thành phố Khmer Angko Thom. Vào năm 1569,
vương quốc Ayutthaya bỗng trở bị xâm chiếm và trở thành một phần lãnh thổ của
Miến Điện. Một khoảng thời gian đến năm 1584, hoàng tử Naresuan đã đuổi hết
người Miến Điện ra khỏi đất nước và tuyên bố độc lập. Trong thế kỉ tiếp theo, vương
quốc Xiêm trở thành con mồi thu hút sự chú ý của các nước phương Tây, cụ thể là các
quốc gia châu Âu khi thương nhân Hà Lan đã đặt chân đến đất nước này vào năm
1601. Từ đấy, người châu Âu đã tranh giành nhau để nắm quyền làm chủ, độc quyền
6


các bến cảng và buôn bán tại Thái Lan. Đứng trước những sự tác động đó, là dấu hiệu
đánh dấu cho thời kì nhà nước Ayutthaya đang đi đến sự sụp đổ, đặc biệt là sau cuộc
tấn công của quân Miến Điện.



Thời kì 1763 - 1782

Sau khi vương quốc Ayutthaya sụp đổ, một vị tướng có tên Taksin đã chiếm lại
thành phố và dời đơ đến Thonburi. Bên cạnh đó, ông cũng là một vị tướng đứng ra tổ
chức khánh chiến để đẩy lùi quân Miến Điện và lập ra thành phố Bangkok ngày nay.
Taksin đã dẫn quân chinh phục Miến Điện để chiếm lại phía Bắc và chiếm Chiang
Mai vào năm 1776, sau đó thống nhất.
Năm 1782, Chaophraya Chakri phế truất Taksin khỏi vị trí vua nước Xiêm và lên
ngơi lấy niên hiệu Rama I. Từ đó đã mở ra một triều đại Chakri và tồn tại đến ngày
nay. Vua Rama I đã cho xây dựng thủ đô Bangkok theo kiểu mẫu của vương triều
Ayutthaya xưa cũ. Đồng thời cũng đã hồi sinh lại mầm móng nghệ thuật và văn hóa
Thái Lan. Ở thời Chakri, Xiêm đã chấp nhận mở cửa tiếp xúc, trao đổi mua bán với
các nước phương Tây. Sau khi chuyển từ chế độ quân chủ chuyên chế sang chế đọ
cquana chủ lập hiến , quốc gia này tiếp tục năm dưới sự cai trị độc tài của quân sự đến
năm 1992 thì chấm dứt . Đó được xem là bước tiến quan trọng khi mở ra một thời đại
đan chủ mới của Thái Lan.
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Thời gian và địa điểm diễn ra lễ hội thả đèn trời (Yi Peng)
Theo tiếng Thái, “Yi” có nghĩa là “thứ 2”, “Peng” có nghĩa là “ tháng” và
đúng như tên gọi, lễ hội thả đèn trời thường được tổ chức vào ngày trăng tròn của
tháng thứ hai theo lịch Lanna. Tính theo lịch Thái Lan, thời gian diễn ra lễ hội thả đèn
trời từ đêm rằm ngày 15/12 âm lịch và lễ hội sẽ được diễn ra xuyên suốt 3 ngày. Lịch
của người Thái Lan khác với lịch của nước ta, nên ngày chính xác được thay đổi mỗi
năm và chỉ được cơng bố chính thức trước khoảng hai tháng, nhưng ngày lễ thường
rơi vào giữa tháng 11. Lễ hội Yi Peng được tổ chức ở khu vực miền Bắc Thái Lan,
tiêu biểu là ở Chiang Mai, nơi đây được xem là thánh địa của các lễ hội, là cái nơi của
nền văn hóa Thái Lan cổ đại vì nó gắn liền với vương triều Lanna xưa. Thế nên,
khơng gì ngạc nhiên khi đến những ngày lễ quan trọng như thế này, len vào những

cung đường lớn đế nhỏ hẹp ở Chiang Mai, có thể thấy những ngơi chùa, đền thờ và
nhà cửa được trang trí bằng những chiếc lồng đèn sáng rực cả phố phường. Những
7


chiếc đèn lộng sẽ được thả khắp bầu trời Chiang Mai, để thấy được những khoảng
khắc huyền diệu ấy, có ít nhất ba địa điểm để du khách có thể thưởng thức: cầu
Narawat, Tượng đài ba vị vua, Cổng Thapae.

Hình 3.1: Lễ hội thả đèn trời (Yi Peng)
(Nguồn: />rns-yee-peng-loy-krathong-chiang-mai-8210796.html?prodid=80945)

Hình 3.1. A: Cổng Thapae ở Chiang Mai - một trong những địa điểm diễn ra lễ hội Yi Peng
(Nguồn: />-thapae-gate-thapae-gate-old-city-area-chiang-mai_4710402.htm)

8


3.2. Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hội thả đèn trời (Yi Peng)
Đối với người Thái Lan, có
rất nhiều câu chuyện và truyền
thuyết nói về lễ hội Yi Peng. Tuy
nhiên một câu chuyện tiêu biểu và
được nhiều cư dân Thái Lan truyền
miệng nhất đó chính là lễ hội này có
nguồn gốc từ Ấn Độ. Rằng lễ hội
thả đèn trời bắt nguồn từ lễ hội của
Ấn giáo Vệ Đà (Ấn Độ), được du
nhập từ các nhà sư truyền bá. Lễ hội
Yi Peng thể hiện rõ ý nghĩa sự tơn

kính đối với đức Phật và các vị thần,
gội rửa hết đi những bụi trần tội lỗi
để bày tỏ tấm lòng mong cầu, hi
vọng điều may mắn, tốt đẹp sẽ đến.
Đối với một quốc gia chiếm 95%
người theo Phật giáo, những điều đó
đặc biệt có ý nghĩa to lớn đối với
những người Phật tử, động tác vươn
tay thả những chiếc đèn lồng lung linh lên bầu trời như một hành động dứt khoát đẩy
đi bao phiền muộn, làm sạch tâm hồn, một lòng hướng về Phật. Khoảnh khắc ấy, con
người như đang hòa vào thiên nhiên và dần bước vào thế giới tâm linh cho riêng mình.
Mỗi chiếc đèn trời được xem như biểu tượng của sự thoát ly khỏi nỗi bất hạnh và ghi
nhận công đức. Trong quan niệm của Phật giáo, nếu chiếc đèn lồng có thể bay cao và
dần biến mất, điều đó có nghĩ lời nguyện cầu của bạn đã được đức Phật chấp thuận.
Ngược lại, nếu chiếc đèn lồng đang bay và bị cháy nửa chừng, như một dấu hiệu cảnh
báo điều xấu hoặc tai họa đang đến.

9


3.3. Các hoạt động tại lễ hội Yi Peng
Có rất nhiều hoạt động diễn ra trong suốt quá trinh tổ chức lễ hội Yi Peng, bao
gồm các nghi lễ thờ cúng, các cuộc thi trang trí, phiên chợ, diễu hành, sân khấu biểu
diễn múa truyền thống của Thái Lan, cuộc diễu hành chính thức ‘Yee Peng Parade’
quanh cổng Thành cổ xuống đường Tha Phae. Vào chiều tối, khi lễ hội bắt đầu, mọi
người sẽ ngồi lại với nhau để cùng cầu nguyện những điều an lành. Sau đó các nhà sư
sẽ thực hiện một cuộc diễu hành, trên tay
mỗi người là một đóa hoa sen với nến
được thắp sáng bên trong, ánh vàng trải
rộng theo từng bước chân của đoàn

người diễu hành như đang tiến bước về
dải sáng huyền ảo. Cuối cùng là nghi lễ
thả đèn của những người tham gia, lúc
này mọi người với thế giới của riêng
mình sẽ viết những nguyện ước, lời
thành khẩn và cả lời chúc tụng. Các đèn
lồng được người tham gia lễ hội sử dụng
đa dạng các mẫu mã, kiểu dáng và được
trang trí rất tinh tế, sinh động. Trong đó
có ba loại đèn lồng chính là: Khom Loi,
Khom Lanna, Khom Khwean được ưa
chuộng hơn cả. Mỗi dịp lễ hội Yi Peng,
theo ước tính có khoảng 30 nghìn chiếc
đèn lồng thả trên bầu trời.

Hình 3.3. A: Hình ảnh các nhà sư
trong lễ hội Yi Peng
(Nguồn: />
Vì đảm bảo mơi trường tự nhiên khơng bi ảnh hưởng xấu, những chiếc đèn trời này
được làm từ các nguyên liệu tự nhiên, thân thiện với môi trường và có thể phân hủy
được dễ dàng. Tiêu biểu là người dân địa phương dùng bột gạo để cán mỏng, rồi làm
thành một dải dây quấn quanh các nan tre. Khi nến được đốt cháy sẽ sinh ra một
lượng khí nóng từ bên trong, sau đó chuyển hóa thành lực đủ để nâng đèn lồng bay
lên. Nhìn từ xa, mảng màu trắng ấy như những những tấm vải lụa trong suốt bao
quanh nguồn sáng vô tận. Thời khắc những chiếc đèn lồng được thả lên bầu trời như
10


tạo thành một nguồn sáng vĩ đại. Nguồn
sáng đó, khiến con người trở thành một

sinh linh nhỏ bé giữa một khơng gian
thiêng, có sự giao thoa giữa trời và đất,
giữa con người với thế giới siêu nhiên.
Tính từ thời kì nhà nước Lanna được hình
thành và phát triển phồn thịnh, Phật giáo
đã trở nên vô cùng quan trọng trong đời
sống người dân Thái Lan nói chung và cư
dân Chiang Mai nói riêng. Sự linh thiêng
đó xun cả khơng gian và thời gian tạo
nên một nền văn hóa tinh thần mang đầy
bản sắc khác biệt của Thái Lan.
Hình 3.3.B: Những chiếc đèn lồng
được làm từ bột gạo
(Nguồn: />
Hình 3.3. C: Bầu trời rợp ánh sáng ở Chiang Mai
(Nguồn: />
11


Đối với khách du lịch, có lẽ sẽ dễ bị nhầm lẫn với một lễ hội mang tính chất và ý
nghĩa tương tự như Yi Peng, đó chính là lễ hội Loy Khrathong. Cả hai lễ hội đều được
diễn ra vào khoảng thời gian gần nhau, trong khi Yi Peng được tổ chức xuyên suốt 3
ngày thì Loy Khrathong chỉ có 1 ngày cho các hoạt động. Đều là những lễ hội thể
hiện niềm tơn kính đến các đức Phật và thánh thần nhằm gạt bỏ những ưu phiền, điều
không may mắn và mong cầu về một tương lai tốt đẹp. Tuy nhiên, Yi Peng và Loy
Khrathong khác nhau ở vật linh thiêng được dùng để truyền tải thông điệp với bề trên.
Với Yi Peng, trong lễ hội người dân sẽ dùng đèn lồng hay còn gọi là Khom Loi lấy
sức nóng từ lửa bên trong, tạo lực cho đèn bay lên trời cùng thứ ánh sáng hão huyền.
Trong khi đó, tại lễ hội Loy Khrathong, những chiếc đèn hoa đăng hình dạng hoa sen
sẽ được đốt nến phía trong và thả đều trên mặt nước. Việc tham dự hai lễ hội trên, với

lễ hội thả đèn trời, Chiang Mai là điểm đến lí tưởng để đắm chìm vào một bầu trời
đầy ánh sáng. Lễ hội thả hoa đăng Loy Khrathong, là một lễ hội khá phổ biến ở các
nước Đông Nam Á và được tổ chức ở nhiều địa điểm của Thái Lan, nhất là 4 tỉnh:
Sukhothai, Chiang Mai, Ayutthaya và Bangkok. Tuy khác nhau về mặt hình thức, cả
hai lễ hội truyền thống Yi Peng và Loy Khrathong của Thái Lan đều chất chứa chung
một nét tâm linh Phật giáo độc đáo. Ở hai lễ hội, có nước, bầu trời và ánh sáng như ba
yếu tố tạo nên sự sống, sự sinh sôi nảy nở của nhân loại, có như thế mới thấy rõ con
người và thiên gắn liền cùng nhau, là dải phân cách cho thế giới thực và tâm linh.
Hình 3.3.D: Hoa đăng
trong lễ hội Loy
Khrathong
(Nguồn:

m/yee-peng-lantern-fest
ival-awesome-pictures/)

12


TỔNG KẾT
Phật giáo đã gây sức ảnh hưởng rất lớn, đến mức có thể định hình cả đời sống vật
chất và tinh thần của người dân Thái Lan. Những điều đó tạo nên một nền văn hóa
đầy bản sắc cho đất nước Thái Lan khơng chỉ về nền văn hóa vật chất, như: trang
phục, ẩm thực, nhà ở,… Nơi đây cịn sở hữu một nền văn hóa tinh thần vơ cùng độc
đáo và đầy giá trị nghệ thuật, tiêu biểu là các lễ hội mang đậm niềm tin tín ngưỡng tơn
giáo. Từ lễ hội thả đèn trời (Yi Peng), có thể thấy rõ một phần bức tranh tâm linh
trong tổng thể một Thái Lan nghìn năm lịch sử và phát triển. Đây là một lễ hội vô
cùng thú vị và đặc sắc, là dịp để con người có thể tịnh tâm, nhìn lại cả quá trình của
cuộc đời mình và gửi lời mong cầu cho một tương lai tốt đẹp. Bầu trời đầy ánh sáng
của Chiang Mai vào ngày lễ hội Yi Peng đã thấm sâu vào kí ức của mỗi người con

Thái Lan, sưởi ấm lòng người khách tha phương và ánh sáng ấy bay xuyên cả vào các
tác phẩm nghệ thuật không chỉ riêng ở Thái Lan mà cả thế giới. Tiêu biểu, trong bộ
phim nổi tiếng “Tangled” (tạm dịch: Cơ gái tóc mây), một bộ phim vơ cùng nổi tiếng
được sản xuất năm 2010, bởi xưởng phim Walt Disney Animation Studios. Phim đã
khắc họa rất chân thực với sự xuất hiện của những chiếc đèn lồng đặc trưng của Thái
Lan và được thắp nến, bay lơ lửng trên bầu trởi, như một dải sương mù mang đầy ánh
sáng. Đối với mỗi quốc gia, từ tiếng trình hình thành đến thống nhất và độc lập, nền
văn hóa đóng vai trị rất quan trọng, văn hóa giúp kiến tạo nên một xã hội con người
tại vùng đất đó. Trải qua bao năm, Thái Lan đã gìn giữ, duy trì và phát triển nền văn
hóa tinh thần của đất nước mình thơng qua các tín ngưỡng tơn giáo, lễ hội và nghệ
thuật. Hơn thế nữa, Thái Lan đã gợi nên những âm hưởng riêng từ các lễ hội truyền
thống, để rồi trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho bạn bè quốc tế, mà lễ hội thả đèn
trời (Yi Peng) là một minh chứng cụ thể và đầy giá trị.

13


Hình 3.4.E: Một phân cảnh trong phim Tangled
(Nguồn: />
Hình 3.4.F: Lễ hội Yi Peng thực tế
(Nguồn:
/>l-lantern-press-photography?variant=32817472962631&utm_source=pinterest&utm_mediu
m=social)

14


LỜI CẢM ƠN

Trong q trình nghiên cứu và hồn thành bài tiểu luận lần này, tôi xin được cảm ơn

chân thành đến những nhà nghiên cứu, giáo sư, thạc sĩ đã và đang hoạt động trong
lĩnh vực xã hội, cụ thể là về chuyên ngành Đông Nam Á học, đã cho tơi cơ hội được
tiếp cận, tìm hiểu về đề tài mình đã chọn thơng qua các cơng trình nghiên vơ cùng
hữu ích. Lời cảm kích đến giáo viên hướng dẫn trong bộ môn Đông Nam Á lục địa,
cô đã nhiệt tình giảng dạy, giải đáp thắc mắc và dẫn dắt sinh viên đến với những kiến
thức mới lạ, bổ ích. Cảm ơn tất cả sự hỗ từ các kênh thơng tin báo đài, báo mạng đã
giúp tơi hồn thành đề tài này.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tài liệu tiếng Việt
1. Đặng Thị Quốc Anh Đào, 2018, Các tộc người ở Đông Nam Á, NXB ĐHQGHCM,
Tp. Hồ Chí Minh
2. Khoa Nhân học, 2013, Nhân học đại cương, NXB ĐHQGHCM, Tp. Hồ Chí Minh
Tài liệu nước ngoài
3. Niels Mulder, 2015, Những thay đổi trong văn hóa và tơn giáo của Đơng Nam Á,
NXB Hồng Đức
Các Website:
4. Nguyễn Nga, Lễ hội đèn trời Yi Peng có gì hấp dẫn?,
website: />g-co-gi-hap-dan_22-2220.html
5.

Hồng Dương, 2021, Lễ hội Yi Peng, địa điểm và thời gian tổ chức

website: />6. Lily, 2021, Yee Peng Festival in Chiang Mai 2021, Lanterns Festival Chiang Mai
website: />7. Sherry Zhao, 2014, WISHFULL THINKING
website: />-wish-thailand

15