CHỈ ĐẠO THỰC HIỆN
THUẬN HỮU
TỔ CHỨC NỘI DUNG
LÊ QUỐC KHÁNH
QUẾ ĐÌNH NGUYÊN
NGUYỄN VĂN BẮC
TRẦN THANH BÌNH
TỔ CHỨC THỰC HIỆN
TRUNG TÂM THÔNG TIN, BÁO NHÂN DÂN
BAN THƯ KÝ - BIÊN TẬP, BÁO NHÂN DÂN
TỔ CHỨC BẢN THẢO
TRẦN NGỌC TRÁC
DOÃN TRÀ MY
HÀ PHƯƠNG MAI
NGUYỄN THÙY DƯƠNG
ĐẶNG VIỆT HƯNG


Đồng chí NGUYỄN PHÚ TRỌNG
Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam,
Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam



LỜI GIỚI THIỆU
Công cuộc đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi
xướng và lãnh đạo từ năm 1986 đến nay đã trải qua 35 năm.

Đó là một chặng đường lịch sử quan trọng trong sự nghiệp
phát triển của dân tộc ta. Suốt q trình lãnh đạo cơng cuộc đổi
mới, Đảng ta luôn xác định đúng đắn đường lối, chủ trương đổi
mới, hình thức, bước đi và cách tiến hành phù hợp, từng bước
thu được những thành tựu ngày càng to lớn, có ý nghĩa lịch
sử; tạo tiền đề quan trọng để nước ta tiếp tục phát triển nhanh,
bền vững hơn trong giai đoạn mới, hướng tới những dấu mốc
phát triển quan trọng của đất nước ta: Đến năm 2025: Là nước
đang phát triển có cơng nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua
mức thu nhập trung bình thấp; đến năm 2030, kỷ niệm 100 năm
thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam: Là nước đang phát triển có
cơng nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045,
kỷ niệm 100 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa,
nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Trở thành nước
phát triển, thu nhập cao.
Để giúp cán bộ, đảng viên và nhân dân tìm hiểu, nghiên cứu
sâu hơn về sự lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện của Đảng ta trong quá
trình thực hiện đường lối đổi mới, nhất là từ Đại hội đại biểu toàn
quốc lần thứ XI đến nay, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật
xuất bản lần thứ hai bộ sách Vững bước trên con đường đổi mới
của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, bao gồm
2 tập: Tập 1: 2011 - 2014 và Tập 2: 2015 - 2017.


Bộ sách tập hợp các bài viết, bài phát biểu, bài nói, trả lời
phỏng vấn của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng,
đăng trên Báo Nhân Dân từ năm 2011 đến năm 2017. Bộ sách tập
trung vào các vấn đề như: đẩy mạnh tồn diện cơng cuộc đổi mới
theo định hướng xã hội chủ nghĩa; xây dựng, chỉnh đốn Đảng;
nâng cao hiệu lực, hiệu quả của cả hệ thống chính trị, phát huy

sức mạnh đại đồn kết của tồn dân tộc; chủ động, tích cực hội
nhập, hợp tác quốc tế; thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh,
dân chủ, cơng bằng, văn minh... Các bài viết, bài nói của Tổng Bí
thư, Chủ tịch nước thể hiện quan điểm chỉ đạo, những trăn trở,
tinh thần trách nhiệm của người lãnh đạo cao nhất của Đảng ta
đối với những vấn đề quan trọng của đất nước, của Đảng, có giá
trị lý luận và thực tiễn sâu sắc.
Bộ sách là tài liệu quý có ý nghĩa thiết thực, góp phần định
hướng cho cán bộ, đảng viên tiếp tục rèn luyện bản lĩnh chính
trị, trí tuệ, phẩm chất đạo đức, lối sống, tinh thần và năng lực
phục vụ nhân dân; kiên định vững vàng thực hiện đường lối đổi
mới; đồng thời góp phần nghiên cứu, quán triệt các chủ trương,
đường lối của Đảng.
Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xin trân trọng giới
thiệu bộ sách của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng
với cán bộ, đảng viên và nhân dân cả nước.
Tháng 12 năm 2020
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT
BÁO NHÂN DÂN


9

65 NĂM - MỘT CHẶNG ĐƯỜNG
LỊCH SỬ VẺ VANG
CỦA QUỐC HỘI VIỆT NAM*

Cách đây 65 năm, ngày 06/01/1946, chỉ sau 5 tháng giành
được độc lập, trong hồn cảnh mn vàn khó khăn, nhân dân ta
dưới sự lãnh đạo hết sức tài tình và sáng suốt của Đảng và Chủ tịch

Hồ Chí Minh, đã tiến hành thắng lợi cuộc Tổng tuyển cử, bầu ra
Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam mới bằng phương thức bầu
cử dân chủ, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Sự kiện trọng đại
này đã đi vào lịch sử nước ta như một mốc son chói lọi, đánh dấu
bước phát triển nhảy vọt về thể chế dân chủ của nước ta, mở ra
một thời kỳ phát triển mới của dân tộc. Lần đầu tiên trong lịch sử,
nước ta chẳng những đã trở thành một quốc gia độc lập mà cịn có
cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của
nhân dân, thay mặt nhân dân quyết định những công việc hệ
trọng của đất nước. Đó là "kết quả của sự hy sinh, tranh đấu của
tổ tiên ta, nó là kết quả của sự đoàn kết anh dũng phấn đấu của
toàn thể đồng bào Việt Nam ta, sự đoàn kết của toàn thể đồng bào
không kể già trẻ, lớn bé, gồm tất cả các tôn giáo, tất cả các dân tộc
trên bờ cõi Việt Nam đoàn kết chặt chẽ thành một khối hy sinh
không sợ nguy hiểm tranh lấy nền độc lập cho Tổ quốc"1.
____________
* Bài viết của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng, Báo Nhân Dân, số
ra ngày 05/01/2011.
1. Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.4, tr.216.


10

VỮNG BƯỚC TRÊN CON ĐƯỜNG ĐỔI MỚI, TẬP 1 (2011 - 2014)

Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử ngày 06/01/1946 là
thắng lợi của tinh thần yêu nước của toàn dân Việt Nam;
thắng lợi của chính thể dân chủ cộng hịa lần đầu tiên được
thiết lập trên đất nước Việt Nam. Đó là thắng lợi của đường lối
cách mạng đúng đắn, của chính sách đại đồn kết dân tộc, của

tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước pháp quyền. Có
thể nói, kể từ bản Yêu sách của nhân dân An Nam (năm 1919) đến
Quốc dân Đại hội Tân Trào (năm 1945), rồi đến Quốc hội khóa I
(năm 1946), tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước
pháp quyền đã được phát triển và cụ thể hóa từng bước bằng
những việc làm từ thấp đến cao, và cuối cùng đã biến thành
hiện thực sinh động.
Ngay sau khi ra đời, Quốc hội khóa I (1946 - 1960) đã có
những đóng góp to lớn vào cơng cuộc củng cố nền độc lập, xây
dựng nhà nước dân chủ cộng hòa, tiến hành thắng lợi cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp. Những năm đầu sau khi hịa
bình lập lại, Quốc hội đã thơng qua các kế hoạch khôi phục, cải
tạo và phát triển kinh tế, văn hóa, xây dựng chế độ dân chủ
nhân dân, đưa miền Bắc tiến dần trên con đường xã hội chủ
nghĩa, làm cơ sở vững chắc cho cuộc đấu tranh thống nhất đất
nước, tạo thế và lực cho cách mạng miền Nam tiến lên. Trong
14 năm hoạt động, Quốc hội khóa I đã xem xét và ban hành
Hiến pháp năm 1946 và Hiến pháp năm 1959, 11 đạo luật và 50
nghị quyết, nhất là trong việc thành lập Chính phủ hợp hiến,
hợp pháp do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu và bảo đảm cho
Chính phủ đủ uy tín, hiệu lực để tổ chức nhân dân kháng
chiến, kiến quốc, thực hiện chính sách đối nội và đối ngoại.
Trong thời kỳ 1960 - 1980 với năm khóa Quốc hội, hoạt
động theo Hiến pháp năm 1959, Quốc hội đã phát huy vai trị
quan trọng của mình trong việc động viên sức người, sức của


65 NĂM - MỘT CHẶNG ĐƯỜNG LỊCH SỬ VẺ VANG...

11


để xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải
phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Quốc hội đã từng bước
mở rộng quan hệ đối ngoại với các nước anh em, bè bạn trên
thế giới nhằm tranh thủ sự ủng hộ, đồng tình của nhân dân yêu
chuộng hịa bình đối với cuộc kháng chiến của dân tộc. Sau
ngày miền Nam hồn tồn giải phóng, thống nhất đất nước, kể
từ khóa VI (1976 - 1981), chúng ta có Quốc hội chung của cả
nước. Quốc hội đã ban hành những quyết định hết sức quan
trọng nhằm tiếp tục củng cố và phát huy thành quả của cách
mạng, xây dựng Nhà nước Việt Nam thống nhất, trong đó có
Hiến pháp năm 1980, các đạo luật và nghị quyết về tổ chức và
hoạt động của Quốc hội, Chính phủ, Tịa án nhân dân tối cao và
Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. Đây là cơ sở pháp lý cần thiết
cho hoạt động của bộ máy nhà nước và toàn xã hội trong điều
kiện cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Trong những năm 1980 - 1992, hoạt động theo Hiến pháp
năm 1980, chức năng và nhiệm vụ của Quốc hội được xác định
đầy đủ và cụ thể hơn. Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của
nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, là cơ quan duy nhất có quyền
lập hiến và lập pháp; quyết định những chính sách cơ bản về
đối nội và đối ngoại, mục tiêu phát triển kinh tế và văn hóa,
những quy tắc chủ yếu về tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà
nước, về quan hệ xã hội và hoạt động của công dân; thực hiện
quyền giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật.
Ngoài các đạo luật về tổ chức bộ máy nhà nước được ban hành
mới theo Hiến pháp năm 1980, lần đầu tiên Quốc hội đã ban
hành Bộ luật hình sự (năm 1985), Luật hơn nhân gia đình
(năm 1986), thể hiện bước phát triển đáng kể trong hoạt động

lập pháp của Quốc hội.


12

VỮNG BƯỚC TRÊN CON ĐƯỜNG ĐỔI MỚI, TẬP 1 (2011 - 2014)

Bước vào thời kỳ đổi mới, từ năm 1986 đến nay, vị trí, vai
trị của Quốc hội ngày càng được khẳng định; uy tín của Quốc
hội ngày càng được nâng cao. Quốc hội chú trọng và chủ động
hơn trong việc xem xét, quyết định các vấn đề quan trọng của
đất nước, các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, các chương
trình, mục tiêu quốc gia, bảo đảm an ninh - quốc phòng và về
tổ chức bộ máy, nhân sự của các cơ quan nhà nước theo quy
định của pháp luật.
Quốc hội khóa VIII (1987 - 1992) là Quốc hội của giai đoạn
khởi đầu sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước. Nhiều đạo luật
quan trọng thể chế hóa chính sách kinh tế mới lần đầu tiên đã
được Quốc hội ban hành, như Luật đầu tư nước ngoài tại Việt
Nam (năm 1987), Luật doanh nghiệp tư nhân (năm 1990). Đây
là những đạo luật quan trọng thể chế hóa đường lối phát triển
nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần ở nước ta. Lần đầu tiên
các luật này thừa nhận quyền sở hữu tư nhân về tư liệu sản
xuất và quyền thành lập công ty và doanh nghiệp tư nhân.
Ngồi ra, Quốc hội cịn ban hành các luật thuế như Luật thuế
doanh thu, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, Luật thuế lợi tức, Bộ luật
hàng hải, Luật hàng không dân dụng và hàng loạt pháp lệnh.
Từ năm 1992 đến nay, được tổ chức và hoạt động theo
Hiến pháp năm 1992 và qua gần 4 nhiệm kỳ hoạt động, Quốc
hội đã có những đổi mới mạnh mẽ, đúng đắn, khắc phục dần

tính hình thức trên một số mặt. Tổ chức của Quốc hội từng
bước được kiện toàn với việc thành lập thêm Ủy ban Quốc
phòng - An ninh trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa IX (1992 1997); Ủy ban Tài chính, Ngân sách và Ủy ban Tư pháp trong
nhiệm kỳ Quốc hội khóa XII (2007 - 2011); tăng số đại biểu hoạt
động chuyên trách lên 29,4% và thành lập thêm một số cơ quan
chuyên môn thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội.


65 NĂM - MỘT CHẶNG ĐƯỜNG LỊCH SỬ VẺ VANG...

13

Với sự nỗ lực cao trong việc xây dựng và hoàn thiện hệ
thống pháp luật đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh tồn diện cơng
cuộc đổi mới, số lượng luật và pháp lệnh được sửa đổi, bổ sung
và ban hành mới đã tăng lên rất nhiều qua mỗi nhiệm kỳ. Từ
năm 1992 đến nay, Quốc hội đã ban hành 214 luật, bộ luật và
Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành 130 pháp lệnh, tạo cơ sở
pháp lý để điều chỉnh hầu hết các lĩnh vực của đời sống và xã
hội. Chất lượng hoạt động lập pháp ngày càng được nâng lên;
bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất và tính đồng
bộ của hệ thống pháp luật với các quy định cụ thể hơn.
Quốc hội đã có nhiều quyết sách quan trọng như quyết
định tổ chức và nhân sự cấp cao của Nhà nước; xem xét và
thông qua các nghị quyết về dự toán và quyết toán ngân sách,
phân bổ ngân sách nhà nước; các nghị quyết về nhiệm vụ, các
kế hoạch kinh tế - xã hội hằng năm và 5 năm; Chiến lược phát
triển kinh tế - xã hội 10 năm; phê chuẩn các điều ước quốc tế
mà Việt Nam ký kết hoặc gia nhập; quyết định chủ trương đầu
tư xây dựng các cơng trình quan trọng quốc gia như: Đường Hồ

Chí Minh, Nhà máy khí - điện - đạm Bà Rịa - Vũng Tàu, Nhà
máy thủy điện Sơn La, Nhà máy lọc dầu Dung Quất, Nhà máy
điện hạt nhân Ninh Thuận... tạo tiền đề cho việc đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Bên cạnh đó, hoạt
động giám sát tối cao cũng không ngừng được chú trọng. Tại
mỗi kỳ họp, Quốc hội đã dành nhiều thời gian để xem xét, thảo
luận về các báo cáo của Chính phủ, Tịa án nhân dân tối cao,
Viện Kiểm sát nhân dân tối cao trong việc thực hiện chức năng,
nhiệm vụ theo luật định; tăng cường giám sát chuyên đề, tập
trung vào các vấn đề bức xúc của cuộc sống mà cử tri quan tâm;
nâng cao hiệu quả chất vấn và trả lời chất vấn, tạo khơng khí


14

VỮNG BƯỚC TRÊN CON ĐƯỜNG ĐỔI MỚI, TẬP 1 (2011 - 2014)

cởi mở, dân chủ trong hoạt động của Quốc hội, ngày càng được
nhân dân quan tâm theo dõi và hoan nghênh.
Trên lĩnh vực đối ngoại, hoạt động của Quốc hội cũng
ngày càng được đẩy mạnh và mở rộng trên cả bình diện song
phương và đa phương. Hiện nay, Quốc hội Việt Nam là thành
viên của nhiều tổ chức quốc tế như Hội đồng liên nghị viện
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (AIPA), Diễn đàn đối tác
Nghị viện Á - Âu (ASEP), Diễn đàn Nghị viện các quốc gia
châu Á - Thái Bình Dương (APPF), Liên minh nghị viện Cộng
đồng Pháp ngữ (APF), Liên minh nghị viện thế giới (IPU).
Khơng chỉ là thành viên tích cực tham gia đầy đủ các hoạt động
của các tổ chức này, Quốc hội nước ta cịn tích cực, chủ động đề
xuất nhiều sáng kiến quan trọng nhằm tăng cường tình đồn

kết, hữu nghị, hợp tác giữa các nghị viện. Đặc biệt, Quốc hội
Việt Nam đã đảm nhiệm chức vụ Chủ tịch AIPO nhiệm kỳ
2001 - 2002, tổ chức thành công Đại hội đồng AIPO-23 (tháng
9/2002); và đảm nhiệm chức vụ Chủ tịch AIPA nhiệm kỳ
2009 - 2010, tổ chức thành công Đại hội đồng AIPA-31 (tháng
9/2010). Và mới đây Quốc hội nước ta được nghị viện các nước
bầu làm Phó Chủ tịch Đại hội đồng Liên minh nghị viện thế
giới nhiệm kỳ 2010 - 2011, đánh dấu sự trưởng thành nhanh
chóng của ngoại giao nghị viện Việt Nam, góp phần nâng cao
vai trò, vị thế của Quốc hội Việt Nam trên trường quốc tế.
Nhìn lại chặng đường 65 năm ra đời, phát triển và trưởng
thành của Quốc hội Việt Nam, chúng ta nhận thấy:
Một là, sự ra đời của Quốc hội là thành quả đấu tranh cách
mạng của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng
sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Được thai nghén trong
hành trình tìm đường cứu nước của lãnh tụ Hồ Chí Minh, dưới
sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, Quốc hội Việt Nam


65 NĂM - MỘT CHẶNG ĐƯỜNG LỊCH SỬ VẺ VANG...

15

đã ra đời trong bối cảnh lịch sử đầy cam go, thử thách. Quá
trình hình thành và sự ra đời của Quốc hội là kết tinh của sự
lựa chọn đúng đắn, kết hợp nhuần nhuyễn chủ nghĩa yêu nước
với những giá trị phổ quát của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân
và quy luật phát triển của lịch sử.
Từ Quốc dân Đại hội Tân Trào - mơ hình tiền thân của

Quốc hội Việt Nam - đến sự ra đời của Quốc hội khóa I và sự
vận động phát triển của 11 nhiệm kỳ Quốc hội tiếp theo là q
trình tích lũy tri thức lý luận và kinh nghiệm thực tiễn, được cụ
thể hóa từng bước, với những việc làm cụ thể, kịp thời, từ thấp
đến cao, phù hợp với diễn biến và yêu cầu của mỗi giai đoạn.
Ngay sau khi ra đời, Quốc hội đã hịa mình vào dịng chảy của
lịch sử dân tộc, cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đi dọc
cuộc kháng chiến trường kỳ, gian khổ cho đến ngày toàn thắng,
thống nhất Tổ quốc và tiếp đó là tiến hành cơng cuộc đổi mới,
xây dựng và bảo vệ đất nước từ những thập niên cuối cùng của
thế kỷ XX và đang tiếp nối ở những năm đầu của thế kỷ XXI.
Hai là, từ khi ra đời đến nay, Quốc hội luôn luôn là hiện thân
của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đại diện cho các tầng lớp nhân dân,
các thành phần xã hội, cùng thực hiện mục tiêu xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam. Ngay từ khóa I, trong cơ cấu và cách thức tổ
chức của Quốc hội đã thể hiện tính đại diện cho ý chí, nguyện
vọng và quyền làm chủ của nhân dân, gắn bó mật thiết với
nhân dân. Tuyên ngôn của Quốc hội (tại kỳ họp đầu tiên Quốc
hội khóa I, tháng 3/1946) đã ghi rõ: Chủ quyền của nước Việt Nam
độc lập thuộc về toàn thể nhân dân Việt Nam. Vận mệnh quốc gia Việt
Nam là ở trong tay Quốc hội Việt Nam. Từ tuyên ngôn này, Quốc
hội các khóa tiếp theo của nước ta ln bảo đảm tính đại diện
sâu sắc, bao gồm các đại biểu đại diện cho tầng lớp nhân dân,


16

VỮNG BƯỚC TRÊN CON ĐƯỜNG ĐỔI MỚI, TẬP 1 (2011 - 2014)

cho các vùng lãnh thổ của cả nước, thể hiện rộng rãi khối đại

đoàn kết toàn dân tộc ở nước ta.
Ba là, từ khi ra đời đến nay, tư tưởng về vị trí, tính chất của
Quốc hội ln được khẳng định một cách nhất quán và xuyên suốt
trong cương lĩnh, đường lối chính trị của Đảng, được thể chế hóa
trong các bản Hiến pháp của nước ta. Qua mỗi lần sửa đổi Hiến
pháp, vị trí, tính chất của Quốc hội lại được hoàn thiện hơn ở
một tầm cao mới. Quốc hội là cơ quan nhà nước duy nhất do cử
tri cả nước bầu ra theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực
tiếp và bỏ phiếu kín, nghĩa là nhân dân ủy quyền cho Quốc hội
thay mặt nhân dân thực hiện quyền lực bằng con đường nhà
nước. Quốc hội có những nhiệm vụ và quyền hạn to lớn để
thiết lập trật tự chính trị, pháp lý trên tất cả các lĩnh vực của đời
sống xã hội, quyết định những vấn đề trọng đại của đất nước.
Bốn là, quá trình hình thành, ra đời và phát triển của Quốc hội
là quá trình liên tục kế thừa, khơng ngừng đổi mới cả về tổ chức và
hoạt động, đáp ứng kịp thời nhiệm vụ chiến lược trong từng giai đoạn
cách mạng. Kể từ khóa I đến nay, Quốc hội và các cơ quan của
Quốc hội không ngừng được đổi mới cả về cơ cấu tổ chức và
phương thức hoạt động. Kinh nghiệm thực tiễn của Quốc hội
khóa trước ln là bài học q giá cho việc kiện tồn, củng cố
Quốc hội khóa sau. Và mọi kết quả hoạt động và trưởng thành
của Quốc hội khóa sau là sự kế thừa và phát triển liên tục của
Quốc hội các khóa trước. Đổi mới cơ cấu tổ chức và phương
thức hoạt động của Quốc hội luôn được tiến hành đồng bộ, từ
việc thử nghiệm mô hình và cách thức, phương pháp cho đến
đổi mới cơ bản về thể chế pháp luật. Đó là cơ sở để Quốc hội
hồn thành sứ mệnh của mình trong từng giai đoạn lịch sử.
Năm là, bảo đảm và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng là nhân
tố quyết định để Quốc hội trở thành cơ quan đại biểu cao nhất của



65 NĂM - MỘT CHẶNG ĐƯỜNG LỊCH SỬ VẺ VANG...

17

nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của đất nước, hoàn
thành xuất sắc trọng trách mà nhân dân ủy thác. Đây không chỉ là
nguyên tắc cơ bản trong tổ chức thực hiện quyền lực nhà nước,
cũng như trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước ở
nước ta, mà còn là quan điểm chỉ đạo quá trình đổi mới, hồn
thiện Nhà nước, bảo đảm cho Nhà nước hoạt động theo đúng
định hướng chính trị của Đảng, thực hiện tốt các mối quan hệ
giữa Quốc hội với các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước.
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước luôn gắn
liền với việc đổi mới, chỉnh đốn Đảng, bao gồm đổi mới cả nội
dung và phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước nói
chung và Quốc hội nói riêng.
Quốc hội các khóa từ trước đến nay đã ln luôn nắm
vững và vận dụng đúng đắn đường lối, quan điểm và các chủ
trương của Đảng vào các hoạt động lập pháp, giám sát và quyết
định các vấn đề quan trọng của đất nước. Thực tế cho thấy, sự
lãnh đạo đúng đắn của Đảng tạo khả năng xây dựng một cơ
cấu tổ chức thống nhất của Quốc hội và là tiền đề bảo đảm cho
Quốc hội phát huy được các hoạt động của mình.
Hiện nay, tồn Đảng, tồn dân ta đang đẩy mạnh tồn
diện cơng cuộc đổi mới, tiến hành cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa nhằm đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp
theo hướng hiện đại vào năm 2020. Đây là thời kỳ mà tình hình
thế giới tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường. Hịa
bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, nhưng các cuộc

chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, sắc tộc, tơn giáo, khủng
bố... có nguy cơ gia tăng. Cuộc đấu tranh dân tộc và đấu tranh
giai cấp tiếp tục diễn biến phức tạp và gay gắt. Khu vực châu Á Thái Bình Dương là khu vực phát triển năng động, nhưng vẫn
tiềm ẩn những nguy cơ gây mất ổn định. Những vấn đề mang


18

VỮNG BƯỚC TRÊN CON ĐƯỜNG ĐỔI MỚI, TẬP 1 (2011 - 2014)

tính tồn cầu như biến đổi khí hậu, đói nghèo, thiên tai, dịch
bệnh, tình trạng bn bán người, tội phạm... địi hỏi các quốc gia
phải đối phó và phối hợp hành động mới có thể giải quyết được.
Ở trong nước, bên cạnh những thuận lợi cơ bản, chúng ta vẫn
phải đương đầu với khơng ít khó khăn, thách thức. Cuộc khủng
hoảng tài chính, suy thối kinh tế tồn cầu, những yếu kém vốn
có của nền kinh tế, cùng với mặt trái của cơ chế thị trường và
mở cửa hội nhập cũng tác động tiêu cực đến quá trình phát
triển của đất nước. Các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chiến
lược "diễn biến hịa bình", bạo loạn lật đổ, sử dụng chiêu bài
"dân chủ", "nhân quyền", vấn đề dân tộc, tôn giáo để can thiệp
vào công việc nội bộ của nước ta. Thực tế đó địi hỏi chúng ta
hơn bao giờ hết, càng phải đoàn kết chặt chẽ thống nhất ý chí
và hành động, tận dụng thời cơ và thuận lợi, vượt qua khó khăn,
thách thức, huy động tốt mọi nguồn lực, đưa đất nước phát
triển nhanh và bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Muốn thế, chúng ta phải xây dựng được một mơi trường hịa
bình, ổn định, một nền kinh tế phát triển, một nền quốc phòng,
an ninh đủ mạnh, một chiến lược, định hướng đúng đắn, một
hệ thống pháp luật ngày càng đầy đủ và hoàn thiện.

Kế thừa và phát huy những thành tựu và kinh nghiệm của
65 năm qua, Quốc hội nước ta đang tiếp tục nỗ lực phấn đấu,
thực hiện tốt hơn nữa các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và
trách nhiệm của mình, để đáp ứng tốt nhất yêu cầu, nhiệm vụ
xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa trong giai đoạn mới. Đặc biệt, đang tập trung vào
một số vấn đề sau đây:
1. Nhận thức đầy đủ và sâu sắc về vai trị, vị trí của Quốc
hội, xác định rõ Quốc hội là một thiết chế của nền dân chủ xã
hội chủ nghĩa, là nơi tập trung cao nhất quyền lực của nhân dân


65 NĂM - MỘT CHẶNG ĐƯỜNG LỊCH SỬ VẺ VANG...

19

trong hệ thống nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa do Đảng
Cộng sản lãnh đạo. Từ đó tiếp tục kiện toàn tổ chức của Quốc hội,
các cơ quan của Quốc hội, đề cao vị trí, vai trị của Hội đồng
Dân tộc, các ủy ban của Quốc hội; đổi mới phương thức hoạt động
của Quốc hội theo hướng phát huy trí tuệ tập thể tăng cường
thảo luận dân chủ để có những quyết định đúng đắn, chính xác.
2. Chú trọng nâng cao chất lượng đại biểu Quốc hội, coi
đây là một khâu có ý nghĩa quyết định trong việc nâng cao chất
lượng thực hiện các chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của
Quốc hội. Hoàn thiện cơ chế lựa chọn, giới thiệu và tiến hành
bầu cử đại biểu Quốc hội theo hướng vừa nâng cao chất lượng
đại diện theo địa phương, vừa chú ý đến yêu cầu đại diện theo
ngành, giới, nghề nghiệp; tăng cường mối quan hệ giữa đại
biểu Quốc hội với cử tri; tăng hợp lý số lượng đại biểu Quốc hội

chuyên trách, phát huy mạnh mẽ vai trò của đại biểu Quốc hội
ở cả trung ương và địa phương. Đồng thời, củng cố, nâng cao
năng lực các cơ quan tham mưu giúp việc, nhằm hỗ trợ đắc lực
cho các hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các
đại biểu Quốc hội.
3. Tăng cường năng lực và hoạt động lập pháp của Quốc
hội, đáp ứng yêu cầu của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc. Tiếp tục nêu cao tính chủ động trong hoạt động lập pháp,
đổi mới quy trình lập pháp, bảo đảm tiến độ và chất lượng
chuẩn bị dự án luật ngay từ những cơng đoạn đầu, coi trọng
xác định nội dung chính sách luật trước khi tiến hành các bước
tiếp theo trong quy trình lập pháp. Phấn đấu đến năm 2020,
nước ta có đủ các đạo luật cơ bản để điều chỉnh các quan hệ
trên các lĩnh vực của đời sống xã hội.
4. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát; tập
trung vào những vấn đề lớn bức xúc trong đời sống kinh tế - xã hội


20

VỮNG BƯỚC TRÊN CON ĐƯỜNG ĐỔI MỚI, TẬP 1 (2011 - 2014)

(như quản lý, sử dụng đất đai, đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý
sử dụng vốn, tài sản, ngân sách nhà nước phòng, chống tham
nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, giải quyết khiếu
nại, tố cáo của công dân...). Thông qua giám sát để đánh giá
đúng hiệu quả hoạt động và xác định trách nhiệm của các cơ
quan, tổ chức, người đứng đầu thực thi công vụ nhằm thúc đẩy
hoạt động của bộ máy nhà nước.
5. Đề cao trách nhiệm và nâng cao chất lượng quyết định

các vấn đề quan trọng của đất nước, bảo đảm lợi ích chung của
quốc gia, phù hợp với ý chí và nguyện vọng của nhân dân; chất
lượng việc quyết định ngân sách nhà nước, các vấn đề về kinh
tế - xã hội, tổ chức bộ máy nhà nước.
6. Đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại của Quốc hội, góp
phần thực hiện có kết quả chính sách đối ngoại rộng mở, đa
phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ đối ngoại của Đảng, Nhà
nước và nhân dân ta. Tranh thủ những điều kiện khách quan
thuận lợi để triển khai mạnh mẽ hơn nữa hoạt động đối ngoại
nghị viện trong tình hình mới, góp phần thúc đẩy tiến trình hội
nhập khu vực và quốc tế.
Với những kết quả và kinh nghiệm đã thu được qua 65
năm xây dựng và phát triển, chúng ta có cơ sở để tin chắc rằng,
trong thời gian tới, dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, sự
ủng hộ, giúp đỡ, giám sát của nhân dân; sự phối hợp chặt chẽ
của các cơ quan trong bộ máy nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và
đoàn thể nhân dân, các tổ chức xã hội, sự giúp đỡ của bạn bè
quốc tế, Quốc hội nước ta nhất định sẽ làm tròn trọng trách mà
Tổ quốc và nhân dân giao phó.


21

PHÁT HUY NHỮNG THÀNH TỰU
VÀ KINH NGHIỆM CỦA 65 NĂM,
QUỐC HỘI TIẾP TỤC ĐỔI MỚI, ĐÁP ỨNG
TỐT NHẤT YÊU CẦU, NHIỆM VỤ CHÍNH TRỊ
CỦA ĐẤT NƯỚC TRONG GIAI ĐOẠN MỚI*

Thưa các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước

và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam,
Thưa các vị lão thành cách mạng, các vị đại biểu Quốc hội qua
các thời kỳ,
Thưa các vị khách q,
Thưa đồng bào, đồng chí,
Hơm nay, trong khơng khí phấn khởi của những ngày đầu
năm mới 2011, cả nước đang sôi nổi thi đua lập thành tích chào
mừng Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XI của Đảng, chúng ta
họp mặt tại đây - Nhà hát Lớn thành phố Hà Nội chính nơi mà
65 năm về trước đã diễn ra kỳ họp thứ nhất của Quốc hội đầu
tiên của nước ta - để kỷ niệm 65 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu
tiên bầu ra Quốc hội của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay
là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Thay mặt các đồng
chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tôi
____________
* Diễn văn của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng tại Lễ kỷ niệm
65 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam. Đầu đề của
Báo Nhân Dân, số ra ngày 06/01/2011.


22

VỮNG BƯỚC TRÊN CON ĐƯỜNG ĐỔI MỚI, TẬP 1 (2011 - 2014)

xin gửi đến các vị đại biểu, các vị khách q, cùng tồn thể
đồng bào, đồng chí lời chúc mừng tốt đẹp nhất. Trong khơng
khí trang nghiêm và xúc động của buổi lễ trọng thể này, chúng
ta bày tỏ lịng thành kính và biết ơn vơ hạn đối với Chủ tịch Hồ
Chí Minh - Người sáng lập, rèn luyện Đảng ta và Nhà nước ta;
tưởng nhớ các vị lãnh đạo tiền bối của Đảng, Quốc hội, Chính

phủ và Mặt trận Dân tộc thống nhất, những người đã dày công
vun đắp, xây dựng và phát triển Quốc hội Việt Nam.
Thưa các vị đại biểu,
Thưa các đồng chí,
Như chúng ta đều biết, ngày 06/01/1946, chỉ mấy tháng sau
khi giành được độc lập, trong hồn cảnh mn vàn khó khăn,
đáp lời kêu gọi thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân
dân ta, không phân biệt nam, nữ, giàu nghèo, dân tộc, giai cấp,
tơn giáo, chính kiến, đã tham gia cuộc Tổng tuyển cử bầu ra
Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam mới bằng phương thức
bầu cử dân chủ, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Sự kiện
trọng đại này đã đi vào lịch sử nước ta như một mốc son chói
lọi, đánh dấu bước phát triển nhảy vọt về thể chế dân chủ, mở
ra một thời kỳ phát triển mới của dân tộc. Lần đầu tiên trong
lịch sử, nước ta chẳng những đã trở thành một quốc gia độc lập
mà cịn có cơ quan nhà nước có đầy đủ cơ sở và tư cách pháp lý
đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân,
thay mặt nhân dân quyết định những vấn đề quan trọng của
đất nước. Đây là thắng lợi của đường lối cách mạng đúng đắn,
sáng tạo của Đảng, chính sách đại đồn kết dân tộc và tư tưởng
Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước pháp quyền; thể hiện tinh
thần yêu nước, ý chí mãnh liệt và niềm tin tuyệt đối của nhân dân
ta đối với sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh.


PHÁT HUY NHỮNG THÀNH TỰU VÀ KINH NGHIỆM...

23

Trải qua 65 năm, với 12 nhiệm kỳ hoạt động, Quốc hội đã

luôn ln gắn bó đồng hành cùng dân tộc, khơng ngừng phát
huy vai trị, vị trí là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ
quan quyền lực nhà nước cao nhất của đất nước, thực hiện có
hiệu quả chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của
Hiến pháp và pháp luật, đóng góp to lớn và quan trọng vào sự
nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Quốc hội khóa I, ngay sau khi ra đời, tại kỳ họp thứ nhất
(tháng 3/1946) đã đóng vai trị rất quan trọng trong việc thành
lập Chính phủ Liên hiệp kháng chiến hợp hiến, hợp pháp do
Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu để điều hành đất nước; và tại
kỳ họp thứ hai, ngày 09/11/1946, đã thông qua Hiến pháp năm
1946 - bản Hiến pháp đầu tiên trong lịch sử nước nhà, một văn
kiện chính trị - pháp lý mang tính nhân văn, dân chủ, tiến bộ,
đánh dấu bước khởi đầu quan trọng trong tiến trình xây dựng
nhà nước pháp quyền ở nước ta. Tiếp đó cho đến năm 1960,
Quốc hội đã cùng nhân dân cả nước thực hiện cách mạng giải
phóng dân tộc, từng bước cải cách dân chủ, tiến hành thắng lợi
cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp, vừa khôi
phục phát triển kinh tế, cải tạo xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc,
vừa tiếp tục đấu tranh giành thống nhất nước nhà.
Quốc hội các khóa II, III, IV, V (từ năm 1960 đến năm 1975),
hoạt động trong thời kỳ nước ta thực hiện đồng thời hai chiến
lược cách mạng: xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu
tranh giải phóng miền Nam, đã có những đóng góp to lớn vào
việc xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật ban đầu của chủ nghĩa xã
hội ở miền Bắc, đẩy mạnh cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu
nước đến thắng lợi hồn tồn, thu non sơng về một mối.



24

VỮNG BƯỚC TRÊN CON ĐƯỜNG ĐỔI MỚI, TẬP 1 (2011 - 2014)

Từ khóa VI trở đi, Quốc hội nước ta là Quốc hội của nước
Việt Nam thống nhất, kết quả của cuộc Tổng tuyển cử ngày
25/4/1976, đã tích cực xây dựng hệ thống pháp luật, đồng thời
quyết định nhiều vấn đề quan trọng trong công cuộc xây dựng
chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc trên phạm vi cả nước. Quốc
hội các khóa VII, VIII, IX, X, XI, XII tiếp tục kế thừa và phát huy
những thành quả và kinh nghiệm của Quốc hội các khóa trước,
ngày càng chủ động, sáng tạo trong đổi mới, có bước tiến quan
trọng cả về tổ chức và hoạt động, thúc đẩy việc phát huy sức
mạnh đại đoàn kết dân tộc, xây dựng nền dân chủ và Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đóng góp xứng đáng vào thành
tựu to lớn của cơng cuộc đổi mới, đẩy mạnh cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa, hội nhập quốc tế vì mục tiêu dân giàu, nước
mạnh, xã hội cơng bằng, dân chủ, văn minh.
Nhìn một cách tổng thể, chúng ta nhận thấy, mỗi khóa
Quốc hội đều để lại những dấu ấn riêng và đều hoàn thành
trọng trách mà nhân dân giao phó, thực hiện đúng chức năng
lập hiến, lập pháp, giám sát tối cao và quyết định những vấn đề
quan trọng của đất nước. Về hoạt động lập hiến, từ khi ra đời đến
nay, Quốc hội đã xây dựng và ban hành bốn bản Hiến pháp:
Hiến pháp năm 1946, Hiến pháp năm 1959, Hiến pháp năm
1980 và Hiến pháp năm 1992. Đây là những đạo luật cơ bản của
Nhà nước, tạo lập nền tảng chính trị, pháp lý cho sự phát triển
ổn định và bền vững của đất nước, quy định những vấn đề
quan trọng nhất về quyền lực nhà nước; chế độ chính trị, chế độ
kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phịng, an ninh; cơ cấu tổ chức và

cách thức hoạt động của bộ máy nhà nước; quyền và nghĩa vụ
cơ bản của công dân.
Hoạt động lập pháp ngày càng được đẩy mạnh và có nhiều
tiến bộ cả về số lượng và chất lượng nhằm thể chế hóa các