CHỦ ĐỀ 4: LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ

NHĨM: 02

GVHD: ThS. VŨ THỊ TUYẾT MAI

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ
TRUYỀN THÔNG VIỆT – HÀN
KHOA KINH TẾ SỐ VÀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ

BÀI TẬP NHÓM HỌC PHẦN
KINH TẾ VĨ MÔ
CHỦ ĐỀ 4: LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ

Sinh viên thực hiện: Mai Thị Thu Hịa – 20BA3
Trần Hồng Long – 20BA3
Lương Gia Hy – 20BA3
Trần Quốc Lâm – 20BA3
Giảng viên hướng dẫn: ThS. Vũ Thị Tuyết Mai

download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN

...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Đà Nẵng, ngày 04 tháng 05 năm 2021
Giáo viên hướng dẫn
ThS. Vũ Thị Tuyết Mai

LỜI MỞ ĐẦU
HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ

download by :

2


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT


Lạm phát là một phạm trù vốn có của nền kinh tế thị trường, nó xuất hiện khi các yêu cầu
của những quy luật kinh tế hàng hóa khơng được tôn trọng, nhất là quy luật lưu thông tiền tệ.
Ở đâu cịn sản xuất hàng hóa, cịn tồn tại những quan hệ hàng hóa tiền tệ thì ở đó cịn tiềm ẩn
khả năng xảy ra lạm phát và lạm phát chỉ xuất hiện khi các quy luật của lưu thông tiền tệ bị vi
phạm.
Ngày nay, lạm phát hầu như là một hiện tượng tất yếu ở các nước, song chỉ khác nhau ở
mức độ (cao, thấp) và thời gian (một năm, nhiều năm). Lạm phát vừa phải và dự đoán được
cần thiết phải được duy trì ở mức phù hợp để Nhà nước sử dụng nó như là một cơng cụ phục
vụ cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm cao cho xã hội. Chính phủ và các nhà
hoạch định chính sách cần phải có giải pháp kiềm chế, kiểm sốt nó ở mức lạm phát vừa phải
khơng để nó chuyển hóa thành lạm phát phi mã. Bài viết phân tích về cơ sỡ lý thuyết của lạm
phát và tình hình sử dụng chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát ở Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay.
Bài viết được chuẩn bị trong thời gian gấp rút, nên sẽ khơng tránh khỏi những sai sót hy
vọng giáo viên bỏ qua.
Chúng em xin chân thành cảm ơn !

HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ

download by :

3


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT


MỤC LỤC
PHẦN 1: LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ...................................... 6
1.1.LẠM PHÁT........................................................................................................................................... 6
1.1.1.

Khái niệm.................................................................................................................................. 6

1.1.2.

Nguồn gốc của Lạm phát..................................................................................................... 10

1.1.2.1.

Lạm phát do cầu (còn gọi là lạm phát do cầu kéo)............................................... 11

1.1.2.2.

Lạm phát do cung (còn gọi là lạm phát do chi phí đẩy)...................................... 11

1.1.2.3.

Lạm phát theo thuyết số lượng tiền tệ...................................................................... 12

1.1.2.4.

Lạm phát do xuất khẩu................................................................................................. 13

1.1.2.5.


Lạm phát do nhập khẩu................................................................................................ 13

1.1.2.6.

Lạm phát do dự kiến..................................................................................................... 13

1.1.3.

Biểu hiện của Lạm phát....................................................................................................... 14

1.1.4.

Tác động của lạm phát......................................................................................................... 14

1.2.CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ............................................................................................................. 18
1.2.1.

Các biện pháp của Chính phủ............................................................................................. 18

1.2.2.

Lý do sử dụng biện pháp đó............................................................................................... 19

PHẦN 2: TÌNH HÌNH LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
TẠI VIỆT NAM................................................................................................................................. 21
2.1. TÌNH HÌNH LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM............................................................................... 21
2.1.1. Diễn biến lạm phát ở Việt Nam giai đoạn 2010 – 2020................................................... 21
2.1.2. Diễn biến lạm phát ở Việt Nam năm 2020 - 2021............................................................. 21
2.1.3. Nguyên nhân làm tăng CPI trong quý I năm 2021............................................................ 24
2.2. BIỆN PHÁP VÀ LÝ DO SỬ DỤNG BIỆN PHÁP ĐĨ CỦA CHÍNH PHỦ VIỆT NAM

ĐỂ KIỂM SỐT LẠM PHÁT.................................................................................................................. 24

PHẦN 3: TỔNG KẾT................................................................................................................... 25
PHỤ LỤC: BÁO CÁO QUÁ TRÌNH LÀM VIỆC CỦA NHĨM 02.....26
1. DANH SÁCH THÀNH VIÊN.......................................................................................................... 26
2. PHÂN CÔNG NHIỆM VỤ................................................................................................................ 26

TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................................... 27

HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ

download by :

4


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ

download by :

5



LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH ẢN

DANH MỤCTRAN
G
Bảng 1.1. Quyền số dùng để tính chỉ số CPI của Việt Nam trong gia
7
đoạn 2015 – 2020
7
Bảng 1.2. Giỏ hàng hóa để tính CPI
8
Bảng 1.3. Giả hàng hóa để tính chỉ số giảm phát
Hình 1.1 Lạm phát do cầu, tổng cầu tăng làm11
sản lượng tăng và mức

ST
T
1
2
3
4

chung tăng.
12 tăng, đường SAS d

Hình 1.2 Lạm phát do cung: Khi chi phí sản xuất
chuyển sang trái: kết quả là sản lượng giảm, còn mức giá chung tăn
12
lên.
Hình 1.3. Lạm phát dự kiến
22
Hình 2.1 Chỉ số CPI bình quân năm 2020 qua 12 tháng

5
6
7

21
Biểu đồ 2.1. Tốc độ tăng trưởng GDP và chỉ số CPI của Việt Nam g
đoạn 2011 – 2020
23

8

9

Biểu đồ 2.2. Tốc độ tăng trưởng CPI giai đoạn 01/2020 – 04/2021

23
Biểu đồ 2.3. Chỉ số giá tiêu dùng, chỉ số vàng và chỉ số giá ddoola Mỹ
10 cả nước trong 4 tháng đầu của năm 2021.

HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ

6



download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

PHẦN 1
TỔNG QUA VỀ LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
1.1. LẠM PHÁT
1.1.1. Khái niệm
Ta cần phân biệt ba khái niệm: lạm phát, giảm phát và lạm phát
Lạm phát là sự tăng mức giá chung một cách liên tục của hàng hoá dịch vụ theo
thời gian và sự mất giá trị của một loại tiền tệ nào đó. Khi mức giá chung tăng cao,
một đơn vị tiền tệ sẽ mua được ít hàng hố và dịch vụ hơn so với trước đây, do đó
lạm phát phản ánh sự suy giảm sức mua trên một đơn vị tiền tệ.
Giảm phát là tình trạng mức giá chung của nền kinh tế giảm xuống trong một
khoảng thời gian nhất định.
Giảm lạm phát là tình trạng mức giá chung của nền kinh tế tăng lên nhưng với tốc
độ chậm hơn so với trước.
Mức giá chung (hay chỉ số giá) là mức giá trung bình của tất cả hàng hoá và dịch vụ
trong nền kinh tế ở kỳ này so với kỳ gốc.
Mức độ lạm phát được đo lường bằng tỷ lệ lạm phát.
Tỷ lệ lạm phát (ký hiệu là if) là tỷ lệ phần trăm gia tăng trong mức giá chung của
kỳ này so với kỳ trước.

Tỷ lệ lạm phát hàng năm (if) được tính theo cơng thức:
If =
Trong đó: Pt= Chỉ số giá năm t
Pt-1= Chỉ số giá năm t-1
Có 3 loại chỉ số giá:
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI)
Chỉ số giá sản xuất (PPI)
Chỉ số giảm phát theo GDP (Id)
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI): là chỉ số thể hiện mức giá trung bình của giỏ
hàng hố và dịch vụ mà một hộ gia đình mua ở kỳ này so với kỳ gốc. NJ
CPI của năm t được xác định theo công thức:
CPI =
Với qi0: là khối lượng sản phẩm loại i mà một gia đình tiêu dùng ở
năm gốc (O).
pi0: đơn giá sản phẩm loại i ở năm gốc
pit: đơn giá sản phẩm loại i ở năm t
Để tính được chỉ số CPI, trước tiên Tổng cục thống kê phải chọn năm gốc. Sau
đó xây dựng cơ cấu của giỏ hàng gồm số lượng chủng loại mặt hàng và khối lượng
mỗi mặt hàng. Cuối cùng thu thập giá các hàng hoá ở các thành phố điển hình, để tính
giá bình qn cho từng loại hànig hố áp dụng cơng thức CPI.
HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ

download by :

7


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI


NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

Hiện nay cơ cấu giỏ hàng hoá mà Tổng cục Thống Kê Việt Nam xây dựng để
tính chỉ số CPI cho giai đoạn 2015 – 2020 gồm có 11 nhóm hàng (với tổng cộng có 654
mặt hàng) cụ thể như sau:
Bảng 1.1: Quyền số dùng để tính chỉ số CPI của Việt Nam trong giai đoạn 2015 – 2020.
ST
T
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 Văn hóa, giải trí, và du lịch
11 Hàng hóa và dịch vụ khác

Hàng ăn và dịch vụ ăn uống
Đồ uống và thuốc lá
May mặc, mũ nón, giày dép
Nhà ở, điện, nước, chất đốt và vật liệu xây dựng
Thiết bị và đồ dùng gia đình
Thuốc và dịch vụ y tế
Giao thơng
Bưu chính viễn thơng

Giáo dục

Tổng chi cho tiêu dùng cuối cùng
Ví dụ: Giả sử giỏ hàng hố để tính CPI chỉ gồm ba loại hàng hố như sau:
Bảng 1.2: Giỏ hàng hóa để tính CPI
Loại hàng
hố
Thực phẩm
Quần áo

Chỉ số giá năm gốc luôn bằng 100
Nếu năm 2017 được chọn làm năm gốc: CPI2017= 100
CPI2020=
Nghĩa là mức giá trung bình của giỏ hàng hoá tiêu dùng năm 2020 bằng 1,68 lần hay
bằng 168% so với giá giỏ hàng tiêu dùng ở năm gốc; hay giá của giỏ hàng hoá tiêu dùng 2020
tăng 68% so với giá của giỏ hàng tiêu dùng năm gốc (năm 2017).
Dùng CPI để tính tỷ lệ lạm phát hàng tháng rất nhanh chóng, tiết kiệm thời gian; nhưng
khơng chính xác vì coi như giá của giỏ hàng tiêu dùng đại diện cho giá của tất cả hàng hoá và
dịch vụ trong nền kinh tế. Ngoài ra, sau một thời gian phải xây dựng lại cơ cấu giỏ hàng, vì
ln có những sản phẩm mới ra đời thay thế cho những sản phẩm cũ đã lỗi thời.

HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ

8


download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ

MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

Chỉ số giá sản xuất (PPI): phản ánh mức giá trung bình của một giỏ hàng
hố mà một doanh nghiệp mua ở kỳ này so với kỳ gốc.
Chỉ số PPI chỉ được sử dụng để tính tỷ lệ lạm phát trong khu vực sản xuất, khơng phổ
biến. Cách tính cũng tương tự như CPI.
Chỉ số giảm phát theo GDP: phản ánh sự thay đổi của mức giá trung bình
của tất cả hàng hoá và dịch vụ sản xuất ở năm hiện hành (năm t) so với năm
gốc.
Id của năm t được tính theo cơng thức:
Idt= =
Với qit: khối lượng sản phẩm loại i được sản xuất năm t.
pit: đơn giá sản phẩm loại i ở năm t.
pi0: đơn giá sản phẩm loại I ở năm gốc.
Chỉ số giảm phát theo GDP của năm gốc ln bằng 100.
Ví dụ 2: Trong nền kinh tế chỉ sản xuất 3 loại hàng hoá có số lượng và giá cả như sau:
Bảng 1.3:
Loại hàng
hố
Thực phẩm
Quần áo
Giả sử năm 2018 được chọn làm năm gốc, Id2018=100
Ta có GDP danh nghĩa năm 2020: GDPN2020=1.050.000 đvt
GDP thực tế năm 2020:
Id2020=


Nghĩa là mức giá trung bình của giỏ hàng hoá sản xuất năm 2020 bằng 1,75 lần hay bằng
175% so với giỏ hàng sản xuất ở năm gốc; hay giá của giỏ hàng hoá sản xuất năm 2020 tăng
75% so với giá của năm gốc.
Chỉ số giảm phát theo GDP phản ánh mức giá trung bình của tất cả hàng hoá và dịch vụ
được sản xuất ra trong nền kinh tế, nên dùng để tính tỷ lệ lạm phát tương đối chính xác, nhưng
lại mất nhiều thời gian mới có được chỉ tiêu GDP, khơng đáp ứng được yêu cầu tính tỷ lệ lạm
phát thường xuyên hàng tháng.
So sánh CPI và Id, ta thấy có 3 điểm khác nhau:
o Thứ nhất, Id phản ánh mức giá trung bình của tất cả hàng hoá và dịch vụ được sản
xuất ra trong nền kinh tế; còn CPI chỉ phản ánh giá của những hàng hoá và dịch vụ mà
người tiêu dùng mua.
o Thứ hai, Id chỉ phản ánh giá của những hàng hố sản xuất trong nước. Do đó khi giá
hàng hoá nhập khẩu tăng lên, chỉ phản ánh trong CPI, không được phản ánh trong Id.
o Thứ ba, CPI được tính bằng cách sử dụng giỏ hàng hố cố định (nên CPI không phản
ánh được chất lượng của các hàng hố sẽ thay đổi theo thời gian, khơng phản ánh xu
hướng thay thế hàng hố rẻ hơn, khơng phản ánh những sản phẩm mới ra đời sẽ thay
HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ

download by :

9


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT


cho sản phẩm cũ lỗi thơi ); trong khi Id được tính bằng cách sử dụng giỏ hàng hố thay
đổi theo thời gian.
Cả 2 đều có nhược điểm là CPI có xu hướng đánh giá cao sự tăng giá quá cao sự tăng giá
sinh hoạt, trong khi Id lại có xu hướng đánh giá quá thấp sự tăng giá sinh hoạt.
VD: Năm nay cam mất mùa, sản lượng thu hoạch giảm đáng kể. Giá cam tăng vọt. Kết quả
CPI tăng cao, cịn Id tăng khơng đáng kể. Trong thực tế, khi giá cam quá đắt, người tiêu dùng
sẽ giảm mua cam, tăng tiêu dùng các loại trái cây thay thế khác.
Qua phân tích trên, chúng ta thấy tính lạm phát bằng Id sẽ chính xác hơn CPI, vì Id phản
ánh giá bình qn của tất cả hàng hố và dịch vụ được sản xuất trong nước. Tuy nhiên tính tỷ
lệ lạm phát bằng CPI lại dễ dàng và nhanh chóng hơn Id. Do đó CPI được nhiều nước ứng
dụng để tính tỷ lệ lạm phát thường xuyên hàng tháng
Phân loại lạm phát
Lạm phát có 3 mức độ:
- Lạm phát tự nhiên (0 – dưới 10%): Khi giá cả hàng hoá và dịch vụ tăng chậm, dưới
10%/năm, đồng tiền tương đối ổn định, nền kinh tế ổn định.
- Lạm phát phi mã (10% - dưới 1000%): Khi giá cả hàng hoá và dịch vụ tăng từ 10%
đến 999%/năm.
+ Nếu lạm phát phi mã xảy ra, đặc biệt ở mức 3 con số một năm, chẳng hạn 400%,
900%/năm; đồng tiền sẽ mất giá nhanh chóng, thị trường tài chính bất ổn, nền kinh
tế bất ổn. Khi lạm phát càng cao, chi phí cơ hội của việc giữ tiền càng lớn. Người ta
đã ví tiền mặt trong thời kỳ này như những hịn than đang rực cháy, ai giữ tiền càng
nhiều và càng lâu thì càng thiệt hại. Do vậy, khi lạm phát xảy ra, mọi người chỉ giữ
một lượng tiền tối thiểu, tốc độ lưu thông tiền tệ sẽ tăng lên nhanh chóng, vì mọi
người khơng muốn giữ những đồng tiền đang mất giá, sẽ nhanh chóng chuyển sang
cho người khác. Sẽ có hiện tượng tiền tốt đuổi tiền xấu ra khỏi túi. Người ta sẽ tránh
giữ tài sản dưới dạng tiền, mà chuyển sang ngoại tệ mạnh, vàng, bất động sản hay
hàng hoá sẽ lợi hơn. Để tránh tổn thất, các hợp đồng kinh tế cũng được chỉ số hoá
theo tỷ lệ lạm phát hay tính theo ngoại tệ mạnh.
- Siêu lạm phát (trên 1000%): Khi tỷ lệ lạm phát từ 1000%/năm trở lên, đồng tiền mất
giá nghiêm trọng, nền kinh tế càng bất ổn, cuộc sống càng khó khăn, mọi thứ

đều trở nên khan hiếm trừ tiền giấy.
Ở Bolivia năm 1985 có tỷ lệ lạm phát là 12.000%/năm, người dân phải thích nghi, tìm
cách đối phó để tồn tại. Chẳng hạn, một nhân viên khi lãnh lương tháng được 25 triệu peso, lập
tức về nhà có vợ đang chờ sẵn, đưa ngay cho vợ tiền để ra cửa hàng mua các nhu yếu phẩm
trong tháng, số peso còn lại người chồng lập tức đêm đổi lấy đô la Mỹ với tỷ giá là 500.000
peso/USD. Nếu chậm trễ, tuần sau tỷ giá tăng đến 900.000 peso/USD. Tuy nhiên nếu so với
cuộc siêu lạm phát xảy ra ở Đức vào năm 1912 – 1923 thì cuộc lạm phát của Bolivia chẳng
đáng kể gì.
Sau chiến tranh thế giới lần thứ nhất, nền kinh tế Đức đã bị tàn phá nặng nề, sản lượng
hàng hoá sản xuất giảm sút nghiêm trọng, nguồn thu ngân sách giảm mạnh, lại phải bồi
HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 10

download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

thường chiến phí cho các đồng minh thắng trận, ngân khổ quốc gia cạn kiệt. Để có tiền chi tiêu
duy trì bộ máy, chính phủ Đức đã phát hành một lượng tiền rất lớn, và kết quả là giá cả hàng
hố tăng với tốc độ chóng mặt. VD: giá một tờ nhật báo vào tháng 1 năm 1921 là 0,3 Mác, đến
tháng 11 năm 1923 là 70 triệu Mác. Giá ly bia là 4 tỷ Mác, giá ổ bánh mì là 3 tỷ Mác. Chính
phủ đã phải mua thêm máy in tiền, nhưng khối lượng tiền tăng lên vẫn chậm hơn tốc độ tăng
giá. Đến mức vào cuối giai đoạn siêu lạm phát, họ phải lấy những đồng tiên chưa phát hành
trong kho đóng thêm vào vài con số zero để phát hành. Tiền khơng cịn thực hiện chức năng
vốn có của nó. Thị trường tài chính gần như bị tê liệt. Để đảm bảo mức sống cho cán bộ cơng

nhân viên chức, chính phủ Đức đã phát lương 2 lần/ ngày. Người dân chỉ giữ một lượng tiền
tối thiểu để chi tiêu hàng ngày, mọi khoản tiền chưa chi dùng đều gởi vào ngân hàng. Người
dân đã mất nhiều thời gian để lui tới ngân hàng.
Như vậy, do tài trợ cho chi tiêu ngân sách bằng cách in tiền đã gây ra tình trạng siêu
lạm phát ở Đức giai đoạn 1921 – 1923. Để thốt khỏi tình trạng này, chính phủ Đức đã cải
cách tài chính và tiền tệ. Vào cuối năm 1923, chính phủ đã tinh giảm biên chế 1/3 số lượng
công nhân viên chức, các khoản bồi thường chiến tranh tạm đình lại. Đồng thời ngân hàng
trung ương mới ra đời, thay cho ngân hàng trung ương cũ và cam kết khơng tài trợ cho chi tiêu
chính phủ bằng cách in tiề. Sau đó tiến hành đổi tiền với tỷ lệ là 1.000 tỷ Mác cũ bằng 1 Mác
mới. Nhờ đó, đến cuối tháng 12/1923 lượng cung tiền và giá cả đột nhiên ổn định.
Trên thực tế, các quốc gia kỳ vọng lạm phát chỉ xảy ra khoảng 5% trở xuống.
Lịch sử lạm phát cũng nhận ra rằng, lạm phát ở các nước đang phát triển thường diễn ra
trong thời gian khá dài, và vì thế, hậu quả của nó phức tạp và trầm trọng hơn. Cũng vì vậy
nhiều nhà kinh tế dựa vào 3 loại lạm phát trên kết hợp với độ dài thời gian lạm phát để chia
lạm phát ở các nước thành 3 loại:
- Lạm phát kinh niên thường kéo dài trên 3 năm với tỷ lệ lạm phát đến 50% một
năm.
- Lạm phát nghiêm trọng thường kéo dài trên 3 năm với tỷ lệ lạm phát trên
50%/năm.
- Siêu lạm phát kéo dài trên 1 năm với tỷ lệ lạm phát trên 200%/năm.
Một số khái niệm liên quan khác
Thiểu phát: là lạm phát ở tỷ lệ rất thấp. Ở Việt Nam, có nhiều người thường nhầm lẫn
thiểu phát với giảm phát.
Tái lạm phát: Nỗ lực nâng cao mức giá chung để chống lại áp lực giảm phát.
1.1.2. Nguồn gốc của Lạm phát
Bạn hãy tạm coi tiền tệ như một món hàng trao đổi thời cịn hàng đổi hàng. Món hàng
nào có giá thì món đó sẽ đổi được nhiều hơn món hàng khác. Đơ la Mỹ (USD) là đồng tiền có
giá, bạn có thể dùng nó để mua hàng hố bất kỳ đâu vì nó là đồng tiền có giá trị, được bảo
chứng tồn cầu.
Cịn một quốc gia sản xuất yếu kém, hàng hố khan hiếm thì giá cả hàng hố tăng. Giá

tăng thì phải bỏ nhiều tiền hơn mua hàng hoá. Mà khi tiền mang đi nhiều bất tiện, nhà nước sẽ
in các tờ tiền mệnh giá lớn để hỗ trợ lưu thông hàng hố gọn gàng hơn. Khi đó lạm phát
HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 11

download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

bắt đầu xảy ra. Có rất nhiều nguyên nhân xảy ra, tuy nhiên do “cầu kéo” và “chi phí đẩy” được
coi là ngun nhân chính.
1.1.2.1.
Lạm phát do cầu (cịn gọi là lạm phát do cầu
kéo)
Xuất phát từ sự gia tăng của tổng cầu, có thể do:
Khu vực tư nhân lạc quan về nền kinh tế, nên tiêu dùng tự định và đầu tư tự định đăng
lên.
Chính phủ tăng chi tiêu.
Ngân hàng trung ương tăng lượng cung tiền.
Người nước ngoài tăng mua hàng hoá và dịch vụ trong nước.
Kết quả đường AD dịch chuyển sang phải, trong ngắn hạn sẽ làm cho sản lượng
tăng lên, đồng thời mức giá cũng tăng và tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống.
Trên đồ thị 1.1. Thị trường AD dịch chuyển sang phải từ AD0 sang AD1, kết quả sản
lượng sẽ tăng từ Y0 lên Y1, mức giá sẽ tăng lên từ P0 lên P1.


Hình 1.1 Lạm phát do cầu, tổng cầu tăng làm sản lượng tăng và mức giá chung tăng.
Khi nhu cầu thị trường về một mặt hàng nào đó tăng lên sẽ khiến giá cả của mặt hàng
nào đó tăng lên sẽ khiến giá cả của mặt hàng đó tăng theo. Giá cả của các mặt hàng khác cũng
theo đó leo thang, dẫn đến sự tăng giá của hầu hết các loại hàng hoá trên thị trường.
Ở Việt Nam, giá xăng tăng lên kéo theo giá cước taxi tăng lên, giá thịt lợn tăng, giá
nơng sản tăng,… là một ví dụ điển hình
Như vậy bản chất của lạm phát do cầu kéo là chi tiêu quá nhiều tiền để mua một lượng
cung hạn chế về hàng hố có thể sản xuất được trong điều kiện thị trường lao động đạt cân
bằng.
1.1.2.2. Lạm phát do cung (cịn gọi là lạm phát do chi phí đẩy)
Xuất phát từ sụt giảm trong tổng cung, mà nguyên nhân chính là do chi phí sản xuất
của nền kinh tế tăng lên khi:
Tăng lương tăng trong khi năng suất lao động không đổi.
Thuế tăng, lãi suất tăng.
Thiên tai mất mùa, chiến tranh.
Giá các n
Chẳng hạn khi
làm cho chi phí sản xuất của tất cả hàng hoá và dịch vụ ở các quốc gia đều tăng lên, buộc các
HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 12


download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT


doanh nghiệp phải giảm sử dụng lượng dầu và các chế phẩm từ dầu, do đó năng suất lao động
sụt giảm, sản lượng cung ứng hàng hoá giảm; đường AS dịch chuyển sang trái từ AS 0 sang
AS1. Kết quả sản lượng sụt giảm từ Y0 xuống Y1 , mức giá sẽ tăng từ P0 lên P1 nền kinh tế vừa
suy thối vừa lạm phát.

Hình 1.2 Lạm phát do cung: Khi chi phí sản xuất tăng,
đường SAS dịch chuyển sang trái: kết quả là sản lượng
giảm, còn mức giá chung tăng lên.
1.1.2.3. Lạm phát theo thuyết số lượng tiền tệ
Những nhà kinh tế thuộc trường phái tiền tệ cho rằng lạm phát là do lượng cung tiền
thừa quá nhiều trong lưu thơng gây ra, và được giải thích bằng phương trình số lượng sau:
M.V = P.Y
Trong đó: M: là lượng cung tiền danh nghĩa.
P: là chỉ số giá (mức giá trung bình).
Y: Là sản lượng thực.
V: Tốc độ lưu thơng tiền tệ.
Những nhà kinh tế thuộc trường phái trọng tiền và phái cổ điển cho rằng P và W là linh
hoạt, tất cả các thị trường luôn cân bằng, sản lượng của nền kinh tế không đổi và sản lượng
tiềm năng (Y= YP). Tốc độ lưu thông tiền tệ (V) cũng khơng đổi.
Từ cơng thức trên ta có thể viết lại:
P=
Với M.V = P.Y
=> log(M.V) = log(P.V)
=> log(M)+log(V)=log(P)+log(Y)
=>%+%=%+
Với giả thiết V và Y khơng đổi, nên %
Do đó, nhóm nhà kinh tế thuộc trường phát tiền tệ cổ điển cho rằng giá cả phụ thuộc
vào lượng tiền phát hành. Khi lượng cung tiền tăng lên, thì mức giá cũng tăng theo tỷ lệ, lạm
phát xảy ra.

HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 13

download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

Thuyết này chỉ đúng khi V và Y khơng đổi.
Nhóm nhà kinh tế thuộc trường phái hiện đại, tiêu biểu là Milton Friedman cho rằng:
Khi dự đoán được tốc độ tăng trưởng của Y hàng năm và tốc độ lưu thơng tiền tệ ổn định, thì
chúng ta có thể xác định tỷ lệ tăng lượng cung tiền tương ứng mà khơng gây ra lạm phát. Do
đó ơng đưa ra ngun tắc tiền tệ: khi Y tăng theo tỷ lệ ổn định, thì chính sách tốt nhất là tăng
lượng cung tiền theo một tỷ lệ khơng đổi theo quy định, thì P sẽ ổn định.
Tuy nhiên trong thực tế tốc độ tăng trưởng của Y là không ổn định, tốc độ lưu thông V
cũng thay đổi, nên chỉ tốc độ tăng của tổng khối tiền tệ hàng năm nhanh hơn tốc độ tăng của Y
thì P sẽ tăng lên và lạm phát sẽ xảy ra.
Dựa vào phương trình số lượng, chúng ta có thể tính tỷ lệ lạm phát như sau:
1.1.2.4. Lạm phát do xuất khẩu
Khi xuất khẩu tăng, dẫn tới tổng cầu tăng cao hơn tổng cung (thị trường tiêu thụ lượng
hàng nhiều hơn cung cấp), khi đó sản xuất được thu gom cho xuất khẩu khiến lượng hàng
cung cho thị trường trong nước giảm (hút hàng trong nước) khiến tổng cung trong nước thấp
hơn tổng cầu. Khi tổng cung tổng cầu mất cân bằng sẽ nảy sinh lạm phát
1.1.2.5. Lạm phát do nhập khẩu
Khi giá hàng hoá nhập khẩu tăng (do thuế nhập khẩu tăng hoặc do giá cả trên thế giới
tăng) thì giá bán sản phẩm đó trong nước sẽ phải tăng lên. Khi mức giá chung bị giá nhập khẩu

đội lên sẽ hình thành lạm phát.
1.1.2.6. Lạm phát do dự kiến
Trong nền kinh tế tiền tệ trừ siêu lạm phát và lạm phát phi mã, lạm phát vừa phải có xu
hướng tiếp tục giữ mức lịch sử của nó. Giá cả trong trường hợp này tăng đều đều với một tỷ lệ
tương đối ổn định. Tỷ lệ lạm phát này được gọi là tỷ lệ lạm phát ì, và vì mọi người đã có thể
dự tính trước mức độ của nó nên cịn được gọi là lạm phát dự kiến.
Mọi hoạt động kinh tế sẽ trông đợi và ngắm vào nó để tính tốn điều chỉnh (ví dụ điều
chỉnh lãi suất danh nghĩa, tiền lương danh nghĩa, giá cả trong các hợp đồng kinh tế, các khoản
phí, tiêu ngân sách,…).
Biểu đồ 1.3. Cho thấy lạm phát xảy ra như thế nào. Đó là đường AD và AS dịch chuyển
lên trên cùng một tốc độ. Vì lạm phát đã được dự kiến nên chi phí sản suất (kể cả lương) và cả
nhu cầu chi tiêu cũng được điều chỉnh cho phù hợp với tốc độ lạm phát. Như vậy sản lượng
vẫn giữ nguyên nhưng giá cả đã tăng lên theo dự kiến.
Tỷ lệ lạm phát dự kiến một khi đã hình thành thì trở nên ổn định và tự duy trì trong 1
thời gian. Những cú sốc mới trong nền kinh tế (có thể từ trong nước hoặc từ nước ngồi) sẽ
đẩy lạm phát khỏi trạng thái ì.

HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 14

download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

Hình 1.3. Lạm phát dự kiến

1.1.3. Biểu hiện của Lạm phát
Biểu hiện của lạm phát là tiền giấy bị mất giá, giá cả hàng hóa tăng.
Lúc đầu giá vàng tăng, sau đó lan rộng ra đối với giá cả các hàng hóa khác, nhưng giá
cả các loại hàng hóa tăng không giống nhau. Đối với hàng tư liệu tiêu dùng thiết yếu (lương
thực, thực phẩm, hàng may mặc), giá cả tăng cao so với các hàng tiêu dùng khác. Đối với tư
liệu sản xuất thì giá cả tăng nhanh nhất là những vật tư nguyên liệu quan trọng (sắt, thép, kim
loại…).
Giá cả hàng hóa tăng lên làm cho đời sống người lao động ngày càng khó khăn, vì vậy
cơ cấu tiêu dùng của người lao động sẽ bị thay đổi theo chiều hướng giảm tiêu dùng xa xỉ, lâu
dài, tập trung cho tiêu dùng trước mắt. Điều đó khiến cho chỉ số lạm phát của từng nhóm mặt
hàng có thể khơng giống nha, thậm chí có những mặt hàng giảm giá, nhưng chỉ số giá chung
thì vẫn tăng. Ngồi những biểu hiện nói trên, lạm phát cịn biểu hiện là tỷ giá ngoại tệ tăng liên
tục, tức là tiền trong nước bị giảm giá cịn ngoại tệ thì tăng giá.
Thơng thường trong nước có lạm phát, tiền giấy bị mất giá so với vàng, giá vàng trong
nước tăng thì nó cũng sẽ làm tỷ giá ngoại tệ tăng. Điều này đối với nước có lạm phát cũng có
lợi thế là có thể đẩy mạnh được xuất khẩu hàng hóa.
Cần chý ý là vì biểu hiện trực tiếp của lạm phát là sự tăng liên tục của giá cả hàng hóa,
nên người ta thường đồng nhất lạm phát và tăng giá, và vì vậy người ta lấy chỉ số tăng gủa giá
cả hàng hóa (nói cung) làm chỉ số lạm phát. Thực ra chỉ số lạm phát và chỉ số tăng giá khơng
hồn tồn giống nhau. Nói cách khác tỷ lệ tăng tiền (tỷ lệ tăng trưởng tiền tệ hay tố độ tăng
tiền) và tỷ lệ mất giá của tiền giấy(chỉ số tăng giá-tỷ lệ lạm phát) không phải là hai khái niệm
đồng nhất.
Tại Việt Nam, từ năm 1990 trở về trước, tỷ lệ tăng giá (lạm phát) cao hơn tỷ lệ tăng
trưởng tiền tệ, chứng tỏ lạm phát rất nghiêm trọng.
Từ sự phân biệt nói trên người ta đánh giá tình trạng của lạm phát qua việc so sánh hai
chỉ tiêu là tỷ lệ tăng giá (tỷ lệ lạm phát) và tỷ lệ tăng trưởng tiền tệ.
HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 15

download by :



LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

1.1.4. Tác động của lạm phát
Trước tiên ta cần phân biệt hai khái niệm: lạm phát dự kiến và lạm phát ngoài dự
kiến.
Lạm phát dự kiến hay lạm phát kỳ vọng: là tỷ lệ lạm phát mà người ta dự kiến sẽ
xảy ra trong tương lai, thường được căn cứ vào tỷ lệ lạm phát thực tế xảy ra
trong thời gian qua. Loại lạm phát này được phản ánh trong các hợp đồng kinh
tế.
Lạm phát ngoài dự kiến hay lạm phát ngoài kỳ vọng: là tỷ lệ lạm phát xảy ra
nằm ngoài mức đã dự kiến, nên dạng lạm phát này không được phản ánh trong
các hợp đồng kinh tế.
Tỷ lệ lạm phát thực tế = tỷ lệ lạm phát dự kiến + tỷ lệ lạm phát ngoài dự kiến.
Khi nền kinh tế xảy ra lạm phát, thì cần phải phân biệt hai loại lãi suất là lãi suất danh
nghĩa và lãi suất thực.
Lãi suất danh nghĩa (r ): là lãi suất cho vay trên thị trường.
Lãi suất thực (rr): là tỷ lệ phần trăm gia tăng sức mua của vốn
Phương trình Fisher
Mối quan hệ giữa lãi suất danh nghĩa, lãi suất thực và tỷ lệ lạm phát được thể hiện qua
phương trình Fisher như sau:
r=rr +If
Như vậy lãi suất danh nghĩa bằng tổng của lãi suất thực và tỷ lệ lạm phát.
Lãi suất danh nghĩa có thể thay đổi do lãi suất thực thay đổi hay do tỷ lệ lạm phát thay
đổi.

Hiệu ứng Fisher
Khi tỷ lệ lạm phát tăng 1% thì lãi suất danh nghĩa cũng tăng 1%. Tỷ lệ một – một giữa
tỷ lệ lạm phát và lãi suất danh nghĩa được gọi là hiệu ứng Fisher.
Trong các hợp đồng vay mượn, do chưa biết tỷ lệ lạm phát thực hiện nên lãi suất cho
vay trên thị trường hay lãi suất danh nghĩa (r )được tính tốn dựa vào tỷ lệ lạm phát dự
kiến(Ife) và lãi suất thực dự kiến(rre)
r=rre + Ife
Hay rre=r - Ife
Có hai trường hợp xảy ra:
a. Nếu tỷ lệ lạm phát thực hiện bằng tỷ lệ lạm phát dự kiến
If = Ife, thì lãi suất thực hiện (r ) bằng lãi suất dự kiến: rr = rre; sẽ không xảy ra việc
phân phối lại tài sản và thu nhập giữa các thành phần dân cư.
Tuy nhiên vẫn gây ra một số tác động như:
Chi phí mịn giày: do khi lạm phát cao xảy ra, để tránh thiệt hại, lượng tiền mọi
người cần giữ sẽ giảm thiểu và do đó số lần đi đến ngân hàng sẽ tăng lên, hao tốn
cơng sức và lãng phí thời gian.
Chi phí thực đơn: khi giá cả tăng lên, các doanh nghiệp phải bỏ ra chi phí để in ấn
lại và bảng giá mới gửi cho các khách hàng.
“Thuế lạm phát”: khi tỷ lệ lạm phát cao xảy ra, thì giá trị của lượng tiền giữ trong
ví sẽ bị xói mịn và sức mua của nó sẽ bị giảm xuống.
Bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày do giá cả biến động.
e
b. Khi tỷ lệ lạm phát thực tế xảy ra khác tỷ lệ lạm phát dự kiện: If If , sẽ xảy ra tình
trạng phần phối lại tài sản và thu nhập giữa các thành phần dân cư.
HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 16

download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ

MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

Ta xét hai trường hợp:
Nếu tỷ lệ lạm phát thực hiện lớn hơn tỷ lệ lạm phát dự kiện: If > Ife: nghĩa là xuất
hiện loại lạm phát không mong muốn (If0>0), lúc ấy: rrNhư vậy khi tỷ lệ lạm phát thực hiện lớn hơn tỷ lệ lạm phát dự kiến, thì lãi suất
thực thực hiện sẽ thấp hơn lãi suất thực dự kiến, sẽ xảy ra phân phối lại tài sản và
thu nhập giữa các thành phần dân cư theo hướng: có lợi cho người đi vay, người
bán chịu hàng hóa, người nhận lương.
Ví dụ 3: Tỷ lệ lạm phát dự kiến năm 2018 là 4%, lãi suất thực dự kiến là 2%, lãi suất
danh nghĩa là r=rfe+Ife= 2% + 4% = 6%
Nếu lạm phát thực hiện năm 2018 là 7%, trong đó tỷ lệ lạm phát dự kiến 4%
và tỷ lệ lạm phát ngoài dự kiến là:
If0 = If – Ife= 7% - 4% = 3%
Lãi suất thực thực hiện là rr= r-If= 6%- 7%= -1%
=>Người cho vay bị thiệt, người đi vay được lợi.
Nếu tỷ lệ lạm phát thực hiện nhỏ hơn tỷ lệ lạm phát dự kiến: If < If0 (If0<0) lúc ấy:
rrPhân bố lại tài sản và thu nhập theo hướng có lợi cho người cho vay, người bán chịu
hàng hóa, người nhận lượng; gây thiệt hại cho người đi vay, người mua chịu hàng hóa và
người trả lương.
Khi lạm phát xảy ra cịn làm thay đổi cơ cấu kinh tế: vì giá các loại hàng hóa tăng
khơng cùng tỷ lệ, làm giá tương đối của các hàng hóa thay đổi, dẫn đến cơ cấu kinh tế cũng
thay đổi theo.
Khi lạm phát xảy ra sẽ tác động đến sản lượng, việc làm và tỷ lệ thất nghiệp:
- Lạm phát do cầu: khi tổng cầu tăng lên làm giá cả tăng, đồng thời sản lượng thường

tăng, tỷ lệ thất nghiệp giảm.
- Lạm phát do cung: khi tổng cung sụt giảm, mức giá chung tăng, sản lượng giảm, tỷ
lệ thất nghiệp tăng.
Lạm phát ảnh hưởng đến nền kinh tế theo nhiều cách tích cực và tiêu cực khác nhau. Trong
đó:
Ảnh hưởng tích cực
Lạm phát khơng phải bao giờ cũng gây nên những tác hại cho nền kinh tế. Khi tốc độ
lạm phát vừa phải đó là từ 2-5% ở các nước phát triển và dưới 10% ở các nước đang phát triển
sẽ mang lại một số lợi ích cho nền kinh tế như sau:
- Kích thích tiêu dùng, vay nợ, đầu tư, giảm bớt thật nghiệp trong xã hội.
- Cho phép chính phủ có thêm khả năng lựa chọn các cơng cụ kích thích đầu tư vào
những lĩnh vực kém ưu tiên thơng qua mở rộng tín dụng, giúp phân phối lại thu
nhập và nguồn lực trong xã hội theo các định hướng mục tiêu và trong khoảng thời
gian nhất định có chọn lọc. Tuy nhiên, đây là cơng việc khó và đầy mạo hiểm nếu
khơng chủ động thì sẽ gây nên hiệu quả xấu.
Tóm lại, lạm phạt là căn bệnh mãn tính của nền kinh tế thị trường, nó vừa có tác hại lẫn
lợi ích. Khi nền kinh tế có thể duy trì, kiềm chế và điều tiết được lạm phát ở tốc độ vừa
phải thì nó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Ảnh hưởng tiêu cực
HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 17

download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

-

-

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

Lạm phát và lãi suất: Lãi suất thực = lãi suất danh nghĩa – tỷ lệ lạm phát
Vì thế tỷ lệ lạm phát tăng cao, nếu muốn cho lãi suất thực ổn định và dương thì lãi
suất danh nghĩa phải tăng theo lạm phát. Việc tăng lãi suất danh nghĩa sẽ dẫn đến
hậu quả mà nền kinh tế phải gánh chịu là suy thoái kinh tế và thất nghiệp gia tăng.
Lạm phát và thu nhập thực tế:
Giữa thu nhập nhập thực tế và thu nhập danh nghĩa của người lao động có quan hệ
qua lại với nhau qua tỷ lệ lạm phát. Khi lạm phát tăng lên mà thu nhập danh nghĩa
khơng thay đổi thì làm cho thu nhập thực tế của người lao động giảm xuống.
Lạm phát không chỉ làm giảm giá trị thật của những tài sản không có lãi mà nó cịn
hao mịn giá trị của những tài sản có lãi, tức là làm giảm thu nhập thực từ các khoản
lãi, các khoản nợ tức. Đó là do chính sách thuế của nhà nước được tính trên cơ sở
của thu nhập danh nghĩa. Khi lạm phát tăng cao, những người đi vay tăng lãi suất
danh nghĩa để bù vào tỷ lệ lạm phát tăng cao mặc dù thuế suất vẫn khơng tăng.
Từ đó, thu nhập rịng (thực) của của người cho vay bằng thu nhập danh nghĩa trừ đi
tỉ lệ lạm phát bị giảm xuống sẽ ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế xã hội. Như suy
thoái kinh tế, thất nghiệp gia tăng, đời sống của người lao động trở nên khó khăn
hơn sẽ làm giảm lịng tin của dân chúng đối với Chính phủ...

-

Lạm phát và phân phối thu nhập khơng bình đẳng
Khi lạm phát tăng lên, giá trị của đồng tiền giảm xuống, người đi vay sẽ có lợi trong
việc vay vốn trả góp để đầu cơ kiếm lợi. Do vậy càng tăng thêm nhu cầu tiền vay
trong nền kinh tế, đẩy lãi suất lên cao.
Lạm phát tăng cao còn khiến những người thừa tiền và giàu có, dùng tiền của mình

vơ vét và thu gom hàng hoá, tài sản, nạn đầu cơ xuất hiện, tình trạng này càng làm
mất cân đối nghiêm trọng quan hệ cung - cầu hàng hoá trên thị trường, giá cả hàng
hoá cũng lên cơn sốt cao hơn.
Cuối cùng, những người dân nghèo vốn đã nghèo càng trở nên khốn khó hơn. Họ
thậm chí khơng mua nổi những hàng hố tiêu dùng thiết yếu, trong khi đó, những kẻ
đầu cơ đã vơ vét sạch hàng hoá và trở nên càng giàu có hơn. Tình trạng lạm phát
như vậy sẽ có thể gây những rối loạn trong nền kinh tế và tạo ra khoảng cách lớn về
thu nhập, về mức sống giữa người giàu và người nghèo.

-

Lạm phát và nợ quốc gia
Lạm phát cao làm cho Chính phủ được lợi do thuế thu nhập đánh vào người dân,
nhưng những khoản nợ nước ngồi sẽ trở nên trầm trọng hơn. Chính phủ được lợi
trong nước nhưng sẽ bị thiệt với nợ nước ngồi. Lý do là vì: lạm phát đã làm tỷ giá
giá tăng và đồng tiền trong nước trở nên mất giá nhanh hơn so với đồng tiền nước
ngồi tính trên cá khoản nợ.

HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 18

download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

1.2. CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
1.2.1. Các biện pháp của Chính phủ
a. Nhóm giải pháp tác động vào tổng cầu
Các giải pháp này nhằm hạn chế sự gia tăng quá mức của tổng cầu.
Trước hết là thực hiện một Chính sách tiền tệ thắt chặt do nguyên nhân cơ bản của lạm
phát cầu kéo là sự gia tăng của khối lượng tiền cung ứng. Sự hạn chế cung ứng tiền sẽ có hiệu
quả ngay đến sự giảm sút của nhu cầu có khả năng thanh tốn của xã hội.
Một Chính sách tiền tệ thắt chặt được bắt đầu bằng việc kiểm soát và hạn chế cung ứng
tiền cơ sở (MB), từ đó mà hạn chế khả năng mở rộng tín dụng của hệ thống ngân hàng trung
gian. Lãi suất ngân hàng và lãi suất thị trường tăng lên sau đó sẽ làm hạn chế nhu cầu tiêu
dùng và đầu tư, làm giảm áp lực đối với hàng hoá và dịch vụ cung ứng. Cùng với việc thực thi
Chính sách tiền tệ thắt chặt là sự kiểm soát gắt gao chất lượng tín dụng cung ứng nhằm hạn
chế khối lượng tín dụng, đồng thời đảm bảo hiệu quả của kênh cung ứng tiền cũng như chất
lượng của việc sử dụng tiền tệ.
Kiểm soát chi tiêu của ngân sách nhà nước từ trung ương đến địa phương nhằm đảm bảo
tiết kiệm và hiệu quả trong chi tiêu ngân sách: rà soát lại cơ cấu chi tiêu, cắt giảm các khoản
đầu tư khơng có tính khả thi và các khoản chi phúc lợi vượt quá khả năng của nền kinh tế, cải
tiến lại bộ máy quản lý nhà nước vốn cồng kềnh, không hiệu quả, gây lãng phí ngân sách. Khai
thác các nguồn thu, đặc biệt là thu thuế nhằm giảm mức bội chi, cổ phần hoá các doanh nghiệp
nhà nước … Và cuối cùng là hạn chế phát hành tiền để bù đắp thiếu hụt ngân sách.
Thực hiện chính sách khuyến khích tiết kiệm, giảm tiêu dùng. Lãi suất danh nghĩa được
đưa lên cao hơn tỷ lệ lạm phát để hấp dẫn người gửi tiền. Biện pháp này thường được sử dụng
trong trường hợp lạm phát cao và có tác động tức thời. Tuy nhiên, trong thời gian áp dụng
chính sách lãi suất cao, cần có sự điều chỉnh linh hoạt cho phù hợp với mức độ biến động của
lạm phát và hạn chế hậu quả tiềm tàng cho các tổ chức nhận tiền gửi.
Trong điều kiện nền kinh tế mở, sự can thiệp vào tỷ giá nhằm điều chỉnh tỷ giá tăng dần
dần (chứ không để tăng lên ngay) theo mức độ lạm phát cũng được sử dụng như một giải pháp
nhằm giảm cầu do tỷ giá tăng khiến giá hàng xuất khẩu rẻ đi làm tăng nhu cầu xuất khẩu dẫn
đến tăng tổng cầu và do đó là tăng sức ép lên giá. Mặt khác, việc điều chỉnh tỷ giá từ từ cũng
sẽ làm cho giá nội địa của hàng nhập khẩu không tăng nhanh quá, giảm bớt áp lực tăng mặt

bằng giá trong nước.
Đối với những nước phụ thuộc vào hàng nhập khẩu, điều này đặc biệt có ý nghĩa. Tuy
nhiên, hành động can thiệp này có thể làm cạn kiệt nguồn dự trữ ngoại tệ vì phải bán ra để kìm
hãm tỷ giá tăng. Chính vì thế việc sử dụng giải pháp này cũng cần cân nhắc đến khả năng dự
trữ ngoại hối cũng như khả năng phục hồi nguồn dự trữ của quốc gia.
b. Nhóm giải pháp tác động vào tổng cung
Giải pháp quan trọng nhất là tác động vào mối quan hệ giữa mức tăng tiền lương và mức
tăng của năng suất lao động xã hội. Thực chất là thiết lập một cơ chế để đảm bảo mức chi trả
tiền lương phù hợp với hiệu quả kinh doanh của từng doanh nghiệp cũng như toàn bộ nền kinh
tế. Sự thành công của cơ chế này sẽ hạn chế những địi hỏi tăng tiền lương (chi phí chủ

HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 19

download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

yếu trong giá thành sản phẩm) bất hợp lý dẫn đến vòng luẩn quẩn: tăng lương -> tăng tiền ->
tăng giá -> tăng lương…
Việc thiết lập cơ chế tiền lương trong khuôn khổ hiệu quả kinh doanh được thực hiện bằng
các phương pháp khác nhau: có thể nhà nước tham gia ấn định các mức thu nhập một cách đơn
phương (Mỹ), có thể trên cơ sở thoả thuận giữa nhà nước, giới chủ và tổ chức cơng đồn để
xây dựng một hệ thống các mức thu nhập (Thuỵ điển, Úc) hoặc thoả thuận tiền lương được
thực hiện ngay tại cơ sở kinh doanh giữa giới chủ và đại diện công đồn. Chính sách kiểm sốt

giá cả phải được tiến hành đồng thời với cơ chế tiền lương nhằm hạn chế sự biến động của tiền
lương thực tế, tránh rơi vào vịng xốy: lạm phát -> tăng lương -> tăng giá -> tăng tiền.
Các giải pháp tác động vào chi phí ngoài lương nhằm sử dụng tiết kiệm và hiệu quả như:
Xây dựng định mức tiêu hao nguyên liệu và kỷ luật lao động nhằm tơn trọng định mức đó;
Hợp lý hoá nguồn khai thác, vận chuyển và sử dụng nguyên liệu; Hạn chế tối đa các chi phí
trung gian làm tăng giá nguyên liệu.
Trong trường hợp sử dụng nguyên liệu nhập ngoại, cần quan tâm tới những ảnh hưởng bên
ngoài đến giá nhập khẩu và có xu hướng tìm ngun liệu thay thế nếu giá tăng quá cao, sự
giúp sức của chính sách tỷ giá cũng như thuế nhập khẩu đóng một vai trị quan trọng trong việc
giảm giá nội địa ngun liệu nhập. Ngồi ra, các chi phí quản lý gián tiếp cũng như các chi phí
liên quan đến việc bố trí dây truyền cơng nghệ bất hợp lý cũng phải được xem xét và giảm
thiểu tối đa.
c. Nhóm giải pháp nhằm mở rộng khả năng cung ứng hàng hố

Giải pháp tình thế và tác động tức thời đến cân đối tiền hàng là nhập khẩu hàng hoá, nhất
là các hàng hố đang khan hiếm, góp phần làm giảm áp lực đối với giá cả. Tuy nhiên giải pháp
này chứa đựng những nguy cơ tiềm tàng: làm cạn kiệt nguồn dự trữ quốc tế, tạo thói quen
dùng hàng ngoại và đặc biệt làm suy giảm sức sản xuất trong nước.
Tăng khả năng sản xuất hàng hoá trong nước được coi là giải pháp chiến lược cơ bản nhất,
tạo cơ sở ổn định tiền tệ một cách vững chắc. Thực chất đây là giải pháp nhằm tăng mức sản
lượng tiềm năng của xã hội. Đây là chiến lược dài hạn tập trung vào việc khai thác triệt để
năng lực sản xuất của xã hội, nâng cao trình độ của lực lượng lao động, đổi mới thiết bị, hiện
đại hoá dây truyền sản xuất và quan trọng nhất là đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, khuyến khích
cạnh tranh và hiệu quả
1.2.2. Lý do sử dụng biện pháp đó
Về mặt dài hạn, việc kiềm chế lạm phát, giữ giá trị tiền tệ ổn định sẽ tạo điều kiện tăng
sản lượng thực tế và giảm thất nghiệp. Vì thế duy trì sự ổn định tiền tệ là mục tiêu dài hạn của
bất kỳ nền kinh tế nào. Nhưng trong từng thời kỳ việc lựa chọn các giải pháp kiềm chế lạm
phát cũng như liều lượng tác động của nó phải phù hợp với yêu cầu tăng trưởng và các áp lực
xã hội mà nền kinh tế phải gánh chịu. Chính phủ các nước có thể chọn chiến lược giảm lạm

phát từ từ, ít gây biến động cho nền kinh tế hoặc chiến lược giảm tỷ lệ lạm phát nhanh chóng
tạo nên sự giảm mạnh về sản lượng trong quá trình điều chỉnh.
Việc đưa ra các giải pháp chống lạm phát thường xuất phát từ sự phân tích đúng đắn
nguyên nhân gây nên lạm phát bao gồm những nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp.
Nguyên nhân trực tiếp của bất kỳ cuộc lạm phát nào cũng xuất phát từ các lý do đẩy tổng
cầu tăng quá mức hoặc làm tăng chi phí sản xuất khiến tổng cung giảm. Tuy nhiên nguồn gốc
phát sinh các lý do làm dịch chuyển đường tổng cầu và đường tổng cung lại rất khác nhau ở
các cuộc lạm phát khác nhau: có thể là do cơ chế quản lý kinh tế không phù hợp, nền kinh tế
HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 20

download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

thiếu tính cạnh tranh và do đó khơng hiệu quả, cơ cấu kinh tế mất cân đối, các năng lực sản
xuất khơng được khai thác, trình độ lao động và công nghệ lạc hậu…
Để giải quyết những nguyên nhân sâu xa này cần phải có thời gian và đi kèm với các cuộc
cải cách lớn. Thông thường để tác động vào các nguyên nhân trực tiếp của lạm phát và kiềm
chế lạm phát ở tỷ lệ mong muốn, chính phủ các nước sử dụng một hệ thống các giải pháp
nhằm làm giảm sự gia tăng của tổng cầu hoặc khắc phục các nguyên nhân làm gia tăng chi phí.
1.2.3.

HỌC PHẦN: KINH TẾ VĨ MÔ 21

download by :


LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ
MAI

NHĨM: 02

GVHD: VŨ THỊ TUYẾT

PHẦN 2
TÌNH HÌNH LẠM PHÁT VÀ CHÍNH SÁCH KIỀM CHẾ TẠI
VIỆT NAM
2.1. TÌNH HÌNH LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM
2.1.1. Diễn biến lạm phát ở Việt Nam giai đoạn 2010 – 2020
Nước ta kiểm soát được lạm phát (giai đoạn 2011 – 2020), lạm phát chỉ dừng lại ở 1
con số, tốc độ tăng GDP và tốc độ tăng CPI được thể hiện qua biểu đồ sau:

TỐC ĐỘ TĂNG TRƯỞNG GDP VÀ CHỈ SỐ CPI GIAI ĐOẠN 2011-2020
8
18.58
7

6

6.24

5.25
5
4

9.21

3
2

1

0
2011

phát ở Việt Nam năm 2020 - 2021
Lạm phát 2020 đạt mục tiêu Quốc Hội đề ra dưới 4%
Nhìn chung, mặt bằng giá năm nay tăng khá cao so với cùng kỳ năm trước, ngay từ
tháng Một đã tăng 6,43%, ảnh hưởng đến công tác quản lý, điều hành giá của năm 2020, dẫn
đến việc kiểm soát lạm phát theo mục tiêu dưới 4% Quốc hội đặt ra gặp nhiều khó khăn, thách
thức. Tuy nhiên, với sự chỉ đạo, điều hành sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự
phối hợp của các Bộ, ngành, địa phương, mức tăng của CPI được kiểm soát dần qua từng
tháng với xu hướng giảm dần. Chỉ số giá tiêu dùng bình quân năm 2020 tăng 3,23% so với
năm trước, đạt mục tiêu kiểm soát lạm phát, giữ CPI bình quân năm 2020 dưới 4% của Quốc
Hội đề ra trong bối cảnh một năm với nhiều biến động khó lường. CPI tháng 12/2020 tăng
0,19% so với tháng 12/2019, là mức thấp nhất trong giai đoạn 2016-2020

2012