TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GỊN
SAIGON UNIVERSITY
TẠP CHÍ KHOA HỌC
SCIENTIFIC JOURNAL
ĐẠI HỌC SÀI GÒN
OF SAIGON UNIVERSITY
Số 76 (04/2021)
No. 76 (04/2021)
Email: ; Website: />
PHÁT TRIỂN DU LỊCH “LÀNG VĂN HÓA KHMER”
TẠI TỈNH TRÀ VINH
Developing “Khmer Cultural Village” tourism in Trà Vinh province
TS. Lê Tùng Lâm(1), Nguyễn Thị Mười(2)
Trường Đại học Sài Gịn
viên Trường Đại học Sài Gịn

(1)

(2)Sinh

TĨM TẮT
Phát triển du lịch “Làng Văn hóa Khmer” là một trong những dự án quan trọng trong chiến lược phát
triển của tỉnh Trà Vinh nhằm phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và nâng cao đời sống của cộng đồng cư
dân Khmer. Trà Vinh có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển thành cơng loại hình du lịch “Làng Văn
hóa Khmer”. Từ khi triển khai thực hiện (2018) đến nay, du lịch “Làng Văn hóa Khmer” ở Trà Vinh đã
có những thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, các thành tựu đạt được chưa tương xứng với tiềm năng của
địa phương và vẫn tồn tại nhiều vấn đề hạn chế nhất định. Vì thế, chúng ta cần có sự phối kết hợp giữa
Nhà nước, chính quyền các cấp với các cơng ty du lịch, công ty lữ hành và cộng đồng dân tộc Khmer để
khai thác được những thế mạnh trong phát triển du lịch “Làng Văn hóa Khmer”, hạn chế những những
mặt trái, những tiêu cực để đưa loại hình du lịch “Làng Văn hóa Khmer” phát triển bền vững nhưng vẫn
bảo tồn, giữ gìn bản sắc văn hóa cộng đồng Khmer trong tương lai.

Từ khóa: du lịch, Khmer, “Làng Văn hóa Khmer”, văn hóa
ABSTRACT
Developing “Khmer Cultural Village” tourism is one of the important projects in the development
strategy of Trà Vinh province in order to promote the Province's socio-economic development and
improve the living standards of the Khmer community. Trà Vinh has many favorable conditions to
successfully develop the type of tourism “Khmer Cultural Village”. Since its implementation (2018)
until now, “Khmer Cultural Village” tourism in Trà Vinh has made important achievements. However,
the achievements have not been commensurate with the potential of the locality and certain limitations
still exist. As a result, there is a need for the coordination between the State, authorities at all levels with
travel companies, tour operators, and Khmer ethnic community to exploit the strengths in developing
“Khmer Cultural Village” tourism, limiting the drawbacks and negatives to bring the type of “Khmer
Cultural Village” tourism to sustainable development while preserving the cultural identity of the
Khmer community in the future.
Keywords: tourism, Khmer, “Khmer Cultural Village”, culture

giống như dân tộc khác, văn hóa của người
Khmer được hình thành từ rất lâu đời, là sự
kết tinh và kế thừa của nhiều nền văn hóa
khác nhau tạo nên một vùng đất với nhiều

1. Đặt vấn đề
Trà Vinh là một trong những tỉnh ở
khu vực đồng bằng sông Cửu Long có đơng
đồng bào dân tộc Khmer sinh sống. Cũng
Email:

29


SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY


No. 76 (04/2021)

đặc trưng riêng biệt chỉ có của người
Khmer về cả lễ hội, ẩm thực, tài nguyên
lịch sử và văn hóa... Điều này góp phần tạo
điều kiện thuận lợi cho việc phát triển du
lịch “Làng Văn hóa Khmer” tỉnh Trà Vinh.
Sau gần ba năm đi vào thực hiện, từ năm
2018 đến nay, dự án đã bước đầu có những
thành cơng, mang đến sự khởi sắc cho
ngành du lịch Trà Vinh, lan tỏa những giá
trị văn hóa, tinh thần, bản sắc của người
Khmer đến với bạn bè khắp các khu vực
trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, bên cạnh
những giá trị đạt được, vẫn còn những hạn
chế nhất định như chất lượng dịch vụ, các
khâu tổ chức và quản lý còn chưa đáp ứng
được yêu cầu. Vậy thực trạng phát triển dự
án du lịch “Làng Văn hố Khmer” của tỉnh
Trà Vinh có những thành tựu và tồn tại
những hạn chế gì? Những giải pháp cần
thiết nào cần để có thể đưa loại hình du lịch
“Làng Văn hóa Khmer” phát triển bền vững
trong tương lai? Đó là những vấn đề sẽ làm
rõ trong bài viết.
2. Nội dung
2.1. Các khái niệm liên quan
Khái niệm “du lịch”
Kể từ khi thành lập Hiệp hội quốc tế

các tổ chức du lịch (Intemational of Union
Official Travel Organization - IUOTO)
năm 1925 tại Hà Lan, khái niệm du lịch
luôn được bàn luận rất nhiều với các quan
niệm khác nhau. Theo đó, du lịch được
hiểu là “việc đi lại của từng cá nhân hoặc
nhóm người rời khỏi chỗ ở của mình trong
khoảng thời gian ngắn đến các vùng xung
quanh để nghỉ ngơi giải trí hay chữa bệnh”
(Phạm Thị Vui, 2012, tr.8).
Năm 1994, Tổ chức du lịch thế giới
(World Tourism Organization – UNWTO)
đưa ra định nghĩa như sau: “Du lịch là một
tập hợp các hoạt động và dịch vụ đa dạng
liên quan đến việc di chuyển tạm thời của

con người ra khỏi nơi cư trú thường xun
của họ nhằm mục đích giải trí, nghỉ ngơi,
văn hóa, dưỡng sức... và nhìn chung là vì
những lí do khơng phải để kiếm sống”
(Nguyễn Minh Tuệ, 2011).
Tuy nhiên, “du lịch” có thể được hiểu
ngắn gọn theo cách xác định của Quốc hội
nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam
là: “Du lịch là các hoạt động có liên quan
đến chuyến đi của con người ngoài nơi cư
trú thường xuyên trong thời gian không
quá 01 năm liên tục nhằm đáp ứng nhu cầu
tham quan, nghỉ dưỡng, giải trí, tìm hiểu,
khám phá tài nguyên du lịch hoặc kết hợp

với mục đích hợp pháp khác” (Quốc hội
CHXHCNVN, 2017, tr.1).
Khái niệm “làng văn hóa”
“Làng văn hóa” được quy định trong
Quyết
định
01/QĐ-BVHTT
ngày
01/01/2002 của Bộ Văn hóa – Thơng tin
(nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch)
là cách gọi “những cộng đồng dân cư
trong cuộc vận động xây dựng đời sống
văn hóa”, cịn theo tinh thần Nghị Quyết
Trung ương 5 khóa VIII: “Xây dựng và
phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến,
đậm đà bản sắc dân tộc” (từ làng cịn
được coi là văn hóa truyền thống) (Thanh
Hồng, 2010).
Trên cơ sở đó, chúng tơi xác định
“Làng Văn hóa Khmer” chỉ cộng đồng
dân cư Khmer sinh sống trong phum sóc
tại xã Lương Hịa, huyện Châu Thành,
tỉnh Trà Vinh với cùng chung tơn giáo,
nền văn hóa trong cơng cuộc xây dựng đời
sống văn hóa, giữ gìn bản sắc dân tộc
mình thơng qua việc xây dựng các mơ
hình văn hóa Khmer được đưa vào phát
triển du lịch, thúc đẩy kinh tế - xã hội của
tỉnh Trà Vinh.
“Du lịch Làng Văn hóa Khmer”

“Du lịch Làng Văn hóa Khmer” là
30


LÊ TÙNG LÂM – NGUYỄN THỊ MƯỜI

TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GỊN

nhiều yếu tố sinh hoạt văn hóa cộng đồng
người Khmer, vừa thể hiện tinh thần đoàn
kết giữa cá nhân với nhau, giữa tộc người
này với tộc người khác, giữa cộng đồng
này với cộng đồng khác. Ngoài ra, nó cịn
thể hiện tính giáo dục cộng đồng, nhắc
nhở con cháu nhớ về cội nguồn tổ tiên ông
bà, về đạo làm người. Do ảnh hưởng bởi
hình thức tín ngưỡng cổ xưa bắt nguồn từ
tục thờ đá của cư dân Nam Á, người
Khmer cịn có tục thờ: Neak Tà, Arăk.
Tục thờ Neak Tà thể hiện tinh thần đoàn
kết cộng đồng, đoàn kết cư dân và khơi
dậy lòng tự hào dân tộc. Mặt khác đó cịn
là một hình thức tun truyền, giáo dục
cộng đồng về thái độ, đạo đức, lối sống và
hành vi với nhau trong cộng đồng.
Về ngôn ngữ - chữ viết
Chữ viết của người Khmer có hai loại
là chữ Pali và chữ Sankrit. Đây là một
dạng chữ bắt nguồn từ Ấn Độ cổ, được
viết trên kinh lá bng và cịn lưu giữ tại

các ngơi chùa Phật giáo Khmer. Hình thức
bảo tồn chữ viết này cho thấy sự thông
minh, khéo kéo, tài hoa của người xưa
cũng như cách ứng phó khéo léo của con
người với môi trường tự nhiên. Ngày nay,
Kinh lá buông là một tài sản vô giá đối
với sự tồn tại và phát triển của cộng đồng
Khmer tại Trà Vinh nói riêng và Đồng
bằng sơng Cửu Long nói chung. Kinh lá
buông chứa đựng tất cả các mặt đời sống
kinh tế, văn hóa, xã hội và q trình di cư
của người Khmer đến vùng đất Nam Bộ
ngày nay.
Về nghệ thuật dân gian
Nghệ thuật âm nhạc truyền thống của
đồng bào Khmer mang nhiều hình thức
biểu diễn như sân khấu dân gian (Rô băm,
Dù kê), diễn xướng dân gian như múa
Rôm vong, múa Lâm liêu... kết hợp với sự
hòa tấu của một số loại nhạc cụ đàn ngũ

loại hình du lịch thu hút du khách bằng
chính sự tham gia trực tiếp của cộng đồng
người Khmer tại địa phương (phum, sóc,
xã Lương Hịa, huyện Châu Thành, tỉnh
Trà Vinh) nhằm phát triển kinh tế của địa
phương. Đồng thời, nó cũng góp phần bảo
tồn những giá trị văn hóa Khmer, bảo vệ
thiên nhiên bền vững, nâng cao nhận thức
và tăng cường quyền lợi cho cộng đồng

người Khmer. Cộng đồng Khmer được
chia sẻ lợi ích từ hoạt động du lịch, nhận
được sự hợp tác hỗ trợ của chính quyền
địa phương, của Chính phủ và từ các hoạt
động hỗ trợ quốc tế… là động lực để họ ra
sức giữ gìn bản sắc văn hóa cộng đồng,
khai thác tiềm năng giá trị du lịch tự nhiên
và nhân văn để phát triển loại hình du lịch
Làng văn hóa theo hướng bền vững.
2.2. Cơ sở phát triển dự án du lịch
“Làng Văn hóa Khmer” của Trà Vinh
Trà Vinh là một vùng đất có đặc
trưng và thế mạnh về văn hóa Khmer phù
hợp với phát triển du lịch. Người dân
Khmer tại tỉnh Trà Vinh sinh sống chủ
yếu bằng nghề nông trồng lúa nước với
những nếp sống đa dạng, độc đáo trong
canh tác và sinh hoạt. Đơn vị hành chính
được quản lý theo phum, sóc. Bên cạnh
đó, do chịu ảnh hưởng lớn từ Phật giáo
Nam Tơng, tại mỗi phum, sóc đều xây
dựng một ngôi chùa và chùa trở thành
trung tâm sinh hoạt văn hố của cộng
đồng Khmer. Những ngơi chùa Khmer
vừa là di tích lịch sử, vừa là di sản văn
hố, là một trong những tài nguyên đặc
thù cho phát triển du lịch tại địa phương.
Thêm vào đó, người Khmer có nhiều hoạt
động lễ hội mang tính cộng đồng như Lễ
Ok-Om-Bok, Lễ Sendolta (mừng năm

mới), Lễ Choi-Thnam-Thmay... và nhiều
lễ hội khác đậm đà tính nơng nghiệp và
tơn giáo. Lễ hội vừa là sự kết tinh của
31


SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY

No. 76 (04/2021)

âm, đàn cò… tạo nên những buổi biểu
diễn nghệ thuật đặc sắc của người Khmer.
Có thể thấy, người Khmer có đời sống
tinh thần phong phú và đầy tính sáng tạo.
Về ăn, mặc và nhà ở
Ngày nay, dù đời sống cộng đồng cư
dân Khmer bị tác động mạnh bởi các yếu
tố bên ngoài như quá trình tồn cầu hóa,
hiện đại hóa… nhưng nhìn chung, người
Khmer vẫn giữ được những nét độc đáo
trong trang phục, cách ăn mặc. Cư dân
Khmer chủ yếu mặc áo bà ba, đội khăn
rằn và sà rông. Nhà ở của người Khmer
gồm nhiều dạng khác nhau: một gian, hai
gian, ba gian, nhà sàn và các dạng nhà
hiện đại được xây dựng trên đường đi vào
phum, sóc. Nguyên liệu xây dựng nhà ở
của người Khmer chọn thường là tre, nứa,
bạch đằng, tràm, v.v. Ngồi ra người
Khmer cịn sở hữu nguồn ẩm thực độc

đáo, phong phú. Nguyên liệu nấu có sẵn
trong tự nhiên. Bữa ăn của người Khmer
mang đậm tính dân dã, thanh đạm, mộc
mạc làng quê phù hợp với thời tiết khí hậu
nơi đây.
Mặc dù địa phương đã có nhiều chủ
trương chính sách để phát triển dịch vụ du
lịch tại các “Làng văn hóa Khmer” nhưng
đội ngũ lao động có trình độ chun môn
nghiệp vụ, ngoại ngữ trên thực tế chưa
đáp ứng được yêu cầu phát triển du lịch.
Nguồn nhân lực phục vụ du lịch ở đây có
trình độ thấp so với các vùng khác trong
cả nước. Tuy nhiên, tính cách con người
Trà Vinh là một điểm cộng mà du khách
đặc biệt dành cho nơi đây. Đồng bào
Khmer ln thân thiện, sống tình cảm và
yêu đời, yêu người, hiền lành, chất phác,
hào hiệp, mến khách và ln niềm nở đón
tiếp nồng hậu những người từ phương xa
đến. Những đặc trưng trong văn hóa ứng
xử của con người nơi đây đã làm cho du

khách rất yêu mến vùng đất này.
2.3. Thực trạng phát triển du lịch
“Làng Văn hóa Khmer” của Trà Vinh
2.3.1. Cơng tác quy hoạch mơ hình
“Làng Văn hóa Khmer”
Đầu tháng 8 năm 2018, Ủy ban Nhân
dân (UBND) tỉnh Trà Vinh ban hành Nghị

quyết xây dựng Đề án “Làng du lịch văn
hóa Khmer Trà Vinh” nhằm xây dựng
chiến lược phát triển du lịch cộng đồng của
địa phương đến năm 2020. Đây là một
bước ngoặt quan trọng trong chính sách
đầu tư, phát triển dịch vụ du lịch để kinh tế
xã hội của Trà Vinh. Trước năm 2018, Trà
Vinh chỉ là một chấm mờ trên bản đồ du
lịch Việt Nam, và gần như khơng có khả
năng cạnh tranh với các địa phương khác
trong khu vực. Vì thế, đề án phát triển mơ
hình du lịch “Làng văn hóa Khmer” sẽ
mang lại nhiều cơ hội thuận lợi để ngành
du lịch Trà Vinh có thể phát triển hơn
trong tương lai. Mặt khác, để tìm kiếm lợi
thế trong phát triển du lịch, ngày
20/7/2020, UBND tỉnh Trà Vinh đã ban
hành Quyết định số 2762/QĐ-UBND phê
duyệt Đề án “Làng Văn hóa - Du lịch
Khmer tỉnh Trà Vinh” (Kiến Văn,
03/8/2020). Theo đó, Đề án sẽ được triển
khai trên địa bàn phường 8, thành phố Trà
Vinh và xã Lương Hòa, huyện Châu
Thành, tỉnh Trà Vinh. Với tổng thể mặt
bằng được quy hoạch thành 05 phân khu
chính gồm: Ao Bà Om; Chùa Âng; Nhà
Bảo tàng Văn hóa dân tộc Khmer; Trường
Pali; Làng Văn hóa dân tộc Khmer, chùa
Lị Gạch, di tích Ĩc Eo. Ngân sách Nhà
nước dành cho đầu tư kết cấu hạ tầng của

Đề án khoảng 08 tỷ đồng, bên cạnh đó cịn
huy động nguồn vốn xã hội hóa của các
doanh nghiệp để thực hiện Đề án. Những
Nghị quyết của chính quyền địa phương là
cơ sở pháp lý quan trọng để mơ hình du
32


LÊ TÙNG LÂM – NGUYỄN THỊ MƯỜI

TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GỊN

lịch Làng văn hóa Khmer có thể trở thành
hiện thực, phát triển nhằm nâng cao đời
sống của cộng đồng người Khmer.
Đề án này được ban hành nhằm xây
dựng “Làng Văn hóa - Du lịch Khmer” tỉnh
Trà Vinh trở thành điểm đến văn hóa, du
lịch cấp quốc gia; thực hiện chức năng bảo
tồn và phát triển văn hóa Khmer tỉnh Trà
Vinh theo hướng phát triển bền vững.
Đồng thời tạo ra các giá trị kết nối, giao
lưu văn hóa, du lịch, thúc đẩy thương mại,
tạo ra sản phẩm, dịch vụ du lịch mới và
đóng góp ít nhất 5% tỷ trọng tăng trưởng
trong ngành du lịch của tỉnh giai đoạn 2019
– 2025; thu hút du khách bình quân 72.000
lượt mỗi năm và doanh thu 25 tỷ/năm
(Kiến Văn, 03/8/2020). Có thể thấy, nếu
thực hiện hiệu quả đề án phát triển du lịch

“Làng văn hóa Khmer”, đời sống của nhân
dân sẽ được nâng cao hơn, giải quyết được
vấn đề thừa việc làm, thất nghiệp đang diễn
ra hiện nay.
2.3.2. Hiệu quả dự án phát triển du
lịch “Làng Văn hoá Khmer”
Đến với Trà Vinh, điều chắc chắn
rằng, du khách sẽ luôn cảm thấy an tồn,
thoải mái và ấn tượng khó phai. Bởi lẽ, tính
cách văn hóa của con người Trà Vinh đã
tạo được sự tin tưởng và gây dựng được
những tình cảm rất tốt đẹp trong lòng mỗi
du khách.
Trong kết quả đánh giá của khách du
lịch đối với cộng đồng địa phương, sự chân
thật, gần gũi mến khách của người dân địa
phương khi tham gia làm du lịch được
đánh giá cao (81,2%) (Lê Yên Chi, Nguyễn
Anh Thư, Nguyễn Tấn Thanh, 2020). Bên
cạnh đó, họ có nhận thức tốt đối với cơng
tác khai thác các giá trị văn hóa truyền
thống đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu
của du khách, đồng thời có ý thức tốt trong
việc bảo vệ, gìn giữ vốn tài nguyên đặc sắc

của cộng đồng dân tộc Khmer với tỷ lệ
đồng ý đạt 71,7% (Lê Yên Chi, Nguyễn
Anh Thư, Nguyễn Tấn Thanh, 2020).
Theo kết quả đánh giá chất lượng tài
nguyên văn hóa của người Khmer (Lê Yên

Chi, Nguyễn Anh Thư, Nguyễn Tấn
Thanh, 2020), tất cả các yếu tố về kiến trúc
nhà ở, chùa Khmer, lễ hội, nghề và làng
nghề truyền thống, ẩm thực, văn hóa nghệ
thuật biểu diễn truyền thống đều rất đặc
sắc, hấp dẫn khách tham quan, trải nghiệm.
Theo kết quả khảo sát, có đến 95,7% du
khách khi đến Trà Vinh có mong muốn
quay trở lại Trà Vinh. Đồng thời, có đến
97,8% du khách đồng ý tiếp tục giới thiệu
đến bạn bè, người thân về điểm du lịch hấp
dẫn này. Bên cạnh đó, lễ hội văn hóa của
người Khmer cũng là một lợi thế quan
trọng để thu hút du khách đến với Trà Vinh
để trải nghiệm, khám phá những giá trị
truyền thống của người Khmer và sẽ tuyệt
vời hơn khi họ được trực tiếp tham gia vào
q trình lễ hội đó. Đến với lễ hội Senedolta, du khách được trải nghiệm làm đèn
hoa đăng cùng các sư sãi trong chùa và
thực hiện nghi thức thả hoa đăng kèm theo
những ý muốn tốt đẹp tới bản thân, gia
đình tại Ao Bà Om. Khơng những thế, du
khách cịn được tham dự lễ cúng trăng tại
nhà chú Sang, lắng nghe sự tích “Con thỏ
và Đức Phật”, v.v. Từ đó, du khách thấy
được sự khác biệt độc đáo trong văn hóa,
tín ngưỡng và những quan niệm của người
Khmer với thiên nhiên.
Đến với “Làng Văn hóa Khmer”, du
khách cịn được tham gia giao lưu văn hóa

nghệ thuật với những nghệ nhân Khmer,
những điệu múa, một vài câu chào hỏi,
xưng hô của người Khmer khiến cho du
khách trở nên thích thú và hào hứng khi
đón nhận một nền văn hóa mới. Theo kết
quả trải nghiệm và khám phá, chúng tôi
33


SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY

No. 76 (04/2021)

nhận thấy có đến hơn 90% du khách hưởng
ứng và tham gia giao lưu văn hóa nghệ
thuật với người bản xứ. Điều đặc biệt,
khơng gian văn hóa múa Khmer được tổ
chức tại nhà Chú Sang (Ngun Bí thư ấp
Ba Se A, xã Lương Hịa, huyện Châu
Thành). Những người khách phương xa lúc
nào cũng được chào đón bằng những nụ
cười hiền hậu và những cái ôm mến khách
của con người Trà Vinh. Người Khmer
cũng rất vui khi giá trị văn hóa truyền thống
của họ được nhiều người biết đến. Đồng
thời, đến “Làng văn hóa Khmer”, du khách
còn được trải nghiệm thực tế làm cốm dẹp
– một nét sinh hoạt đặc thù của cư dân nơi
đây. Trước khi rời đi, du khách lúc nào
cũng có trên tay một thứ quà quê, khi thì

nải chuối, khi thì trái dừa... như một lời
cảm ơn của những nghệ nhân, những người
đang gìn giữ giá trị văn hóa Khmer tới thế
hệ trẻ.
Ngoài ra, tỉnh Trà Vinh cũng tăng
cường đầu tư, hoàn thiện cơ sở hạ tầng
(đặc biệt là mạng lưới giao thông), cơ sở
vật chất kỹ thuật, các sơ sở lưu trú, ăn
uống, thể thao và các khu vui chơi giải trí
cũng dần được cải thiện. Mơ hình
Homestay đã được hình thành (dù chưa
hồn chỉnh), những con đường dẫn vào
Làng văn hóa đã được lát nhựa, phát quang
tạo khơng gian thoáng đãng, sạch đẹp...
nhằm tạo sự thoải mái cho du khách. Đây
là các yêu tố góp phần thu hút du khách
đến với Trà Vinh hiện nay và trong tương
lai. Đặc thù du lịch là du khách đi tìm sự
thoải mái, nghỉ dưỡng… nên cơ sở vật chất
được nâng cao sẽ thu hút du khách ngày
càng nhiều hơn.
Bên cạnh đó, những ngơi chùa Khmer
được khốc lên mình nước sơn mới, khn
viên chùa được tu sửa, tạo không gian trải
nghiệm cho khách du lịch trong các hoạt

động như khu vườn ước nguyện là một
điển hình. Dưới gốc cây bồ đề, du khách
được trải nghiệm nghi thức buộc chỉ đỏ với
mong muốn mang lại may mắn và gửi gắm

vào đây những ước nguyện tốt đẹp cho bản
thân, gia đình. Khách du lịch đánh giá khá
cao đối với kiến trúc nhà ở, chùa của người
Khmer. Kết quả khảo sát cho thấy có đến
87% du khách hài hài lòng khi đến du lịch,
trải nghiệm tại Trà Vinh. (Lê Yên Chi,
Nguyễn Anh Thư, Nguyễn Tấn Thanh,
2020). Tuy nhiên, tỷ lệ hài lòng đối với cơ
sở vật chất phục vụ cho việc lưu trú khách
du lịch còn khá thấp, chỉ đạt 67% (Lê Yên
Chi, Nguyễn Anh Thư, Nguyễn Tấn
Thanh, 2020). Điều này cũng dễ dàng thấy
được do tình trạng xây dựng khơng gian
lưu trú tại địa phương còn hạn chế, chủ yếu
dựa trên nguồn lực các hộ gia đình đang
sinh sống tại phum sóc, bên cạnh đó chưa
đáp ứng được đầy đủ tiện nghi để phục vụ
nhu cầu của khách du lịch. Thực trạng này
là nhân tố không nhỏ khiến ngành dịch vụ
du lịch của Trà Vinh chưa phát triển như
mong muốn.
Mặt khác, dấu ấn quan trọng nhất
trong Đề án “Làng Văn hóa - Du lịch
Khmer tỉnh Trà Vinh” là việc xây dựng
thành cơng “Con đường bích họa”. Đây là
điểm mới đối với du khách khi đến với
Làng văn hóa Khmer. Khi đến đây, du
khách vừa thưởng thức sự tinh xảo trong
từng đường nét của bức tranh, du khách
cịn được lắng nghe những câu chuyện, sự

tích về Đức Phật. Những lễ hội, món ăn
truyền thống của người Khmer càng làm
tăng thêm sự thích thú và lưu giữ lại những
khoảnh khắc đẹp nhất với mỗi du khách.
Phong cách của những người tham gia
phục vụ khách du lịch như thái độ, tư thế,
điệu bộ, tác phong, cử chỉ, lời nói, hành
động… của hướng dẫn viên, các nhân viên
34


LÊ TÙNG LÂM – NGUYỄN THỊ MƯỜI

TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN

làm việc tại các điểm tham quan, các nhà
hàng, các điểm lưu trú cũng như phong
cách của người dân trong q trình đón tiếp
và phục vụ du khách được đánh giá khá
cao về phép lịch sự và sự hiếu khách. Tuy
nhiên, đánh giá về chuyên môn nghiệp vụ
phục vụ khách du lịch của nhân viên tại
Làng Văn hóa vẫn ở mức trung bình 50%
(Lê n Chi, Nguyễn Anh Thư, Nguyễn
Tấn Thanh, 2020). Như vậy cần có sự đầu
tư về kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ đối
với nhân viên và những buổi tập huấn dành
cho người dân địa phương. Các vấn đề về
giá cả, an toàn vệ sinh, an toàn thực phẩm,
an toàn khi tham quan và lưu trú đạt được

tỷ lệ đồng ý tương đối cao hơn (trên 65%)
(Lê Yên Chi, Nguyễn Anh Thư, Nguyễn
Tấn Thanh, 2020).
Du lịch tỉnh Trà Vinh trong những
năm qua đã có nhiều chuyển biến tích cực.
Các hoạt động du lịch vẫn cịn nằm trong
khả năng kiểm sốt và chưa có những tác
động tiêu cực do điểm đến vượt quá sức
chứa. Môi trường du lịch vẫn giữ được
cảnh quan trong lành. Đặc biệt, Ao Bà Om
được mệnh danh là “Đà Lạt miền Tây” với
những hàng cây cổ thụ rợp bóng mát quanh
năm kết hợp với cảnh quan chùa Khmer ẩn
hiện trong những tán cây cao vút ln
mang đến cảm giác thanh bình cho du
khách thập phương. Các vấn đề tệ nạn xã
hội như ăn xin, mê tín dị đoan, chèo kéo
khách… xuất hiện không nhiều. Đặc biệt,
điều kiện an ninh tương đối tốt và được
đảm bảo. Những ưu điểm này làm cho du
khách an tâm, thoải mái khi chọn Trà Vinh
là điểm đến trong chuyến du lịch của mình.
Tuy nhiên, để du lịch “Làng Văn hóa - Du
lịch Khmer tỉnh Trà Vinh” phát triển bền
vững trong những năm tiếp theo, chúng ta
cần có những biện pháp phù hợp, đảm bảo
đáp ứng đầy đủ các dịch vụ đối với du

khách, tránh tình trạng quá tải, mất kiểm
soát và quan trọng là vẫn đảm bảo các giá

trị văn hóa, tinh thần của người Khmer.
2.3.3. Một số hạn chế trong quá trình
thực hiện dự án “Làng Văn hoá Khmer”
Bên cạnh những thành tựu đạt được,
chúng ta cũng cần nhìn lại những hạn chế,
yếu kém cịn tồn đọng để có những biện
pháp phù hợp, mang lại sự phát triển bền
vững cho du lịch “Làng Văn hóa Khmer”.
Cơng nghiệp hóa ngày càng phát triển
với tốc độ chóng mặt, sự ra đời của các khu
công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp
chế tạo, công nghiệp phần mềm và các khu
chế xuất đã gây nên tình trạng ơ nhiễm mơi
trường, cạn kiệt nguồn tài nguyên, lối sống
người dân địa phương bị phá vỡ và làm
mai một đi những giá trị văn hóa. Thậm
chí, tình trạng đó cịn ảnh hưởng đến nhu
cầu tâm lý du lịch của du khách. Diện tích
đất nơng nghiệp ngày càng bị thu hẹp cũng
là một nguyên nhân làm ảnh hưởng lớn đến
tài nguyên văn hóa của người Khmer.
Nhiều đô thị mới ra đời, nhà cửa của
người dân thay đổi bằng vật liệu mới, kiểu
dáng mới lạ, đa dạng đã làm thay đổi đơn
vị cư trú, đời sống kinh tế, xã hội và văn
hóa của cộng đồng Khmer. Dân số ngày
một đông, nhưng hầu hết giới trẻ sau khi
lớn lên đều rời khỏi quê hương để tìm đến
những vùng kinh tế phát triển, chỉ số ít trở
về quê. Thực trạng này làm ảnh hưởng sâu

sắc đến việc lưu giữ những giá trị văn hóa
của người Khmer. Khách du lịch đến đây
ngày càng đơng, một số ít thuộc các thành
phần phức tạp như trộm, cướp, lừa đảo... ít
nhiều tác động đến chất lượng đời sống
cộng đồng. Tình trạng cạn kiệt tài ngun,
ơ nhiễm mơi trường, tình trạng vứt rác bừa
bãi, ứng xử thiếu văn hóa cũng đang trở
thành một thách thức trong phát triển du
lịch tại Trà Vinh.
35


SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY

No. 76 (04/2021)

đổi, bổ sung và hồn thiện thể chế, chính
sách, pháp luật để tạo điều kiện cho mơ
hình du lịch Làng văn hóa phát triển. Nhà
nước cần ban hành chính sách ưu đãi về đất
đai, thuế, tín dụng để huy động nguồn lực
đầu tư tại các cụm du lịch, khu vực động
lực phát triển du lịch, khu du lịch quốc gia
và khu vực có tiềm năng du lịch. Tăng
cường năng lực các cơ sở đào tạo, trường
đào tạo nghề du lịch chất lượng cao tại các
khu vực động lực phát triển du lịch.
Chính quyền địa phương cần có biện
pháp đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã

hội tại khu du lịch, điểm du lịch; thành lập
các tổ chức bảo vệ quyền và lợi ích chính
đáng của các cá nhân, tổ chức tham gia
hoạt động du lịch. Nghiêm cấm các tổ chức
và cá nhân có các hành vi làm ảnh hưởng
đến hình ảnh của du lịch Trà Vinh.
Đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền,
giáo dục pháp luật, góp phần nâng cao nhận
thức của đồng bào dân tộc Khmer về văn
hóa và nhiệm vụ bảo tồn, phát huy các giá
trị văn hóa; phát huy tinh thần chủ động,
tích cực nỗ lực của đồng bào và vai trị tự
quản của cộng đồng trong q trình bảo tồn
và phát huy văn hóa dân tộc của mình.
Các cơ quan quản lý văn hóa, du lịch
cần nghiên cứu và áp dụng tốt các văn bản
quy phạm pháp luật vào công tác tham
mưu cho UBND và các cấp lãnh đạo thực
hiện tốt quy hoạch, xây dựng định hướng,
chiến lược phát triển du lịch phù hợp với
điều kiện, tiềm năng và định hướng phát
triển chung của tỉnh, của khu vực và cả
nước.
Tăng cường công tác liên kết, mời gọi
đầu tư vào các đề án đã được phê duyệt,
đặc biệt là đề án “Làng Văn hóa - Du lịch
Khmer tỉnh Trà Vinh”. Dự án là một điểm
sáng trong định hướng phát triển du lịch
trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của Trà


Phong cách phục vụ của nhân viên vẫn
còn nhiều hạn chế do chủ yếu sử dụng
nguồn lực hiện có như con em trong làng.
Họ rất thân thiện, nhiệt tình nhưng thiếu
trình độ, chưa được đào tạo để có kỹ năng
chun mơn. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất
chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển du
lịch Làng văn hóa. Ví dụ tiêu biểu là những
khó khăn trong việc thực hiện “Con đường
bích họa” còn hạn chế về lượng tranh, thiếu
sự gắn kết, liên tiếp giữa nội dung các bức
tranh với nhau. Tranh dễ bị gãy, vỡ, nứt
đối với những bức tranh trên nền gỗ; ẩm
mốc, phai màu, loang lổ dưới chân tường
đối với những bức tranh được vẽ trên
tường nhà dân. Điều này cho thấy sự thiếu
đầu tư cả về chất lượng lẫn số lượng mặc
dù trong đề án “Con đường bích họa” được
chọn là điểm nhấn cho việc phát triển du
lịch “Làng Văn hóa Khmer”. Kết cấu bảo
tàng Dân tộc Văn hóa Khmer chưa hợp lí,
thiếu sự thu hút đối với khách du lịch.
Việc xây dựng đề án “Làng Văn hóa Du lịch Khmer tỉnh Trà Vinh” dựa trên
những giá trị tài nguyên văn hóa, lịch sử,
con người, tự nhiên của tỉnh là hồn tồn
hợp lí và có cơ sở. Tuy nhiên, trong q
trình thực hiện đề án vẫn cịn gặp phải
những khó thăn thực tế như bài tốn về thu
hút khách du lịch, đào tạo nguồn nhân lực
chất lượng cao đáp ứng nhu cầu phát triển

du lịch. Nhưng nhìn chung, sau gần ba năm
thực hiện, đề án đã bước đầu đi đúng
hướng, việc xây dựng Làng Văn hóa Du
lịch Khmer tỉnh Trà Vinh sẽ góp phần bảo
tồn và phát triển văn hóa Khmer Nam Bộ,
tạo địn bẩy cho phát triển du lịch Trà Vinh
trong những năm tiếp theo.
2.4. Những giải pháp phát triển du lịch
“Làng Văn hóa Khmer” của Trà Vinh
2.4.1. Đối với cơ quan quản lý nhà nước
Chính quyền các cấp cần rà soát, sửa
36


LÊ TÙNG LÂM – NGUYỄN THỊ MƯỜI

TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN

2.4.3. Đối với đồng bào Khmer
Cộng đồng địa phương là chủ sở hữu
các tài nguyên văn hóa bản địa, hoạt động
du lịch cộng đồng chỉ có thể thực hiện tốt
khi có sự đồng tình và phối hợp của người
dân địa phương. Vì vậy, cộng đồng dân cư
Khmer cần:
Thứ nhất, sẵn sàng tham gia vào các
hoạt động du lịch khi cơ quan Nhà nước,
các tổ chức kêu gọi. Tham gia đầy đủ các
buổi tập huấn, giới thiệu về loại hình du
lịch cộng đồng được các cơ quan chức

năng tổ chức. Sau khi tham gia các buổi tập
huấn họ có thể truyền dạy, hướng dẫn lại
cho con cháu, thế hệ sau.
Thứ hai, tham gia thảo luận các kế
hoạch, quy hoạch, thực hiện và quản lý,
đầu tư để phát triển du lịch. Nhận thức
được vị trí, vai trị và tầm quan trọng của
việc phát triển du lịch cũng như những
bất lợi của việc phát triển du lịch không
theo quy hoạch. Du lịch là sự kết nối giữa
con tim với con tim, du lịch thành cơng
khơng phải chỉ có đội ngũ nhân viên
chuyên nghiệp mà quan trọng hơn cả là
người dân địa phương, đặc biệt là người
Khmer phải có cái tâm của một người chủ
hiếu khách.
Thứ ba, chủ động nghiên cứu các văn
bản và hiểu rõ các quy định liên quan đến
hoạt động kinh doanh dịch vụ du lịch.
Đồng thời, tham gia vào các hoạt động
kinh doanh du lịch như dịch vụ lưu trú,
dịch vụ ăn uống, hướng dẫn viên du lịch,
quà lưu niệm, hàng thủ công mỹ nghệ, biểu
diễn nghệ thuật truyền thống… khi nhận
thấy có khả năng tham gia và thực hiện tốt.
Để phát triển mơ hình du lịch “Làng
Văn hóa Khmer” có hiệu quả, mang lại giá
trị kinh tế cao, bền vững chúng ta phải có
sự phối kết hợp giữa ba nhóm giải pháp
nêu trên một cách chặt chẽ.


Vinh nói riêng và Việt Nam nói chung.
Đặc biệt, cần có sự lựa chọn các chủ đầu tư
phù hợp, có chun mơn, có tâm huyết với
mục tiêu phát triển bền vững trong du lịch.
2.4.2. Đối với công ty lữ hành, khai
thác du lịch
Chủ động trong việc thu hút khách du
lịch đến với Làng văn hóa Khmer thơng
qua việc liên kết với phương tiện thông tin
đại chúng và các công ty du lịch. Hiện nay,
có nhiều cơng ty du lịch tiềm năng mà
“Làng văn hóa Khmer” có thể gắn bó lâu
dài như Công ty du lịch Ánh Dương, Công
ty Du lịch tình nguyện Volunteer For
Education (VEO), v.v. Tuy nhiên, bên
cạnh việc dựa vào nguồn khách từ các
cơng ty du lịch thì địa phương cũng cần có
những chính sách riêng về quảng bá giá trị
văn hóa dân tộc. Chúng ta cần tăng cường
sử dụng các trang mạng xã hội như
facebook, instagram, youtube, trang thơng
tin điện tử… để thúc đẩy giới trẻ tìm hiểu
về văn hóa, dân tộc Việt Nam. Xây dựng
website du lịch cộng đồng và có người
quản lý, tư vấn, giải đáp những thắc mắc
của khách hàng; tạo điều kiện để du khách
có thể đặt tất cả các dịch vụ thơng qua
trang web chỉ với một vài thao tác đơn
giản. Xây dựng chính sách thu hút khách

du lịch bằng các chương trình khuyến mãi
đối với nhóm du khách đi từ 2 hay 3 người
trở lên.
Ngoài ra, thường xuyên tổ chức cho
các công ty lữ hành, các nhà báo đi thực tế,
tham sự một số lễ hội truyền thống của
đồng bào dân tộc Khmer để xem xét, kiến
nghị xây dựng các chương trình du lịch gắn
kết lễ hội và gắn kết với các làng nghề
truyền thống với phương châm “lấy văn
hóa để phát triển du lịch và phát triển du
lịch để bảo tồn và phát huy di sản văn hóa”
(Nguyễn Ngọc Diệp, 2015, trang 381).
37


SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY

No. 76 (04/2021)

tại Trà Vinh. Vì thế, chúng ta cần có sự
phối kết hợp giữa các cơ quan nhà nước,
chính quyền các cấp với các cơng ty du
lịch… tạo ra môi trường thuận lợi cho phát
triển mơ hình du lịch Làng văn hóa. Quan
trọng hơn, chúng ta cần quan tâm bồi
dưỡng, đào tạo và định hướng cho đồng
bào Khmer cùng chung tay xây dựng thành
công loại hình du lịch “Làng văn hóa
Khmer”. Có như thế, loại hình du lịch Làng

văn hóa Khmer mới có thể thành cơng và
phát triển bền vững trong tương lai, góp
phần phát triển kinh tế, xã hội nhưng
không làm thay đổi bản sắc văn hóa cộng
đồng của người Khmer.

3. Kết luận
Phát triển du lịch “Làng văn hóa
Khmer” là một bước đi sáng tạo, đúng đắn
của chính quyền và đồng bào Khmer để
phát triển kinh tế, văn hóa xã hội của Trà
Vinh nói chung và các phum, sóc Khmer
nói riêng. Cộng đồng người Khmer có
nhiều giá trị tiềm năng về lịch sử, văn hóa,
tự nhiên… để xây dựng thành cơng mơ
hình du lịch “Làng văn hóa Khmer”. Trong
ba năm qua, du lịch Làng văn hóa Khmer
đã bước đầu mang lại một số thành tựu
đáng khích lệ. Tuy nhiên, kết quả đạt được
vẫn chưa tương xứng, chưa phản ánh được
giá trị tiềm năng của loại hình du lịch này
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Kiến Văn (03/8/2020). UBND tỉnh Trà Vinh ban hành quyết định phê duyệt Đề án Làng
Văn hóa - Du lịch Khmer tỉnh Trà Vinh. Được truy lục từ Sở Văn hóa, Thể thao và
Du lịch tỉnh Trà Vinh: />Lê Yên Chi, Nguyễn Anh Thư, Nguyễn Tấn Thanh (2020). Các nhân tố ảnh hưởng đến
hoạt động khai thác du lịch tại làng Văn hóa - Du lịch Khmer tỉnh Trà Vinh. Trà
Vinh: Kỷ yếu Hội thảo Du lịch Trà Vinh năm 2020.
Nguyễn Minh Tuệ (2011). Địa lý du lịch Việt Nam. NXB Giáo dục Việt Nam.
Nguyễn Ngọc Diệp (2015). Bảo tồn và phát huy các lễ hội văn hóa đặc trưng của dân tộc

Khmer thông qua hoạt động du lịch trên địa bàn Thành phố Trà Vinh. Trong Kỷ yếu
Hội thảo khoa học Quốc tế “Tồn cầu hóa du lịch và địa phương hóa du lịch” (trang
381). Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.
Phạm Thị Vui (2012). Văn hóa của người Khmer trong định hướng phát triển du lịch tỉnh
Kiên Giang. Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh.
Quốc hội CHXHCNVN (2017). Luật Du lịch. Hà Nội: Quốc hội CHXHCNVN, luật số:
09/17/QH14 ngày 19 tháng 6 năm 2017.
Thanh Hoàng (02/8/2010). Bàn về cách gọi “Làng văn hóa” và một vài kiến nghị. Được
truy lục từ Trang tin Văn hóa - Thể thao - Du lịch thị xã Ninh Hòa:
/>ngvanhoa%E2%80%9Dvamotvaikiennghi.
Ngày nhận bài: 20/3/2021

Biên tập xong: 15/4/2021
38

Duyệt đăng: 20/4/2021