1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------o0o------

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Học phần: Phương pháp nghiên cứu kinh tế xã hội
ĐỀ TÀI: BỮA CƠM GIA ĐÌNH CỦA GIỚI TRẺ TRONG
NHỊP SỐNG NHANH CỦA XÃ HỘI HIỆN NAY
Nhóm sinh viên

: Nhóm 8

Thành viên nhóm

: Lê Khánh Ly - 11193212
Nguyễn Xuân Phú - 11203109
Phùng Thị Lan Phương - 11203220
Trần Thị Hiếu Thảo - 11203743
Nguyễn Văn Trường - 11208258
Nguyễn Thị Thảo Vân – 11208429

Lớp

: Kinh tế phát triển 62C

Lớp học phần

: PPNCKTXH(221)_11

Giảng viên hướng dẫn

: TS. Nguyễn Hoàng Hiếu

Hà Nội 2022


2

PHỤ LỤC
Phần A: Phần mở đầu...................................................................................................... 2
1. Lý do chọn đề tài ( tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu )......................................2
2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu (Mục đích nghiên cứu).......................................4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................4
4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................4
5. Kết cấu bài nghiên cứu.........................................................................................5
PHẦN B: PHẦN NỘI DUNG NGHIÊN CỨU...............................................................6
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ MƠ HÌNH NGHIÊN CỨU...............................6
1.1. Tổng quan nghiên cứu.......................................................................................6
1.1.1.

Các nghiên cứu về việc liệu bữa cơm gia đình có cịn quan trọng đối với

giới trẻ hiện nay....................................................................................................6
1.1.2.
1.2.

Khoảng trống nghiên cứu........................................................................8


Cơ sở lý luận..................................................................................................8

1.2.1.

Khái niệm về bữa cơm gia đình...............................................................8

1.2.2.

Ý nghĩa của bữa cơm gia đình.................................................................8

1.2.3.

Nhịp sống nhanh của xã hội hiện nay....................................................10

1.2.4.

Nguy cơ tan rã của bữa cơm gia đình....................................................10

1.3. Cơ sở thực tiễn.................................................................................................12
1.4. Mơ hình nghiên cứu.........................................................................................14
1.4.1. Mơ hình nghiên cứu đề xuất......................................................................14
1.4.2. Thang đo nhân tố......................................................................................17
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................23
2.1. Quy trình nghiên cứu.......................................................................................23
2.2. Phương pháp thu nhập và xử lý dữ liệu...........................................................24
2.2.1. Nghiên cứu định tính – Phỏng vấn sâu......................................................24
2.2.2. Nghiên cứu định lượng – điều tra bảng hỏi...............................................26
2.3. Các biên và thang đo.......................................................................................26
2.4. Nghiên cứu định lượng....................................................................................32
2.4.1. Mục tiêu của nghiên cứu định lượng.........................................................32



3

2.4.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng........................................................32
2.4.2.3. Phương pháp phân tích dữ liệu............................................................33
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..................................................................36
3.1. Mơ tả mẫu nghiên cứu.....................................................................................36
3.1.1. Giới tính....................................................................................................36
3.1.2. Độ tuổi......................................................................................................36
3.1.3. Nghề nghiệp..............................................................................................37
3.1.4. Trình độ học vấn........................................................................................38
3.1.5. Bạn có sống cùng gia đình khơng..............................................................38
3.1.6. Mức độ tham gia vào bữa cơm gia đình của bạn.......................................39
3.2. Kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha và với thang đo ban đầu...................39
3.2.1. Kiểm tra độ tin cậy nhân tố “ Thực trạng của giới trẻ trong nhịp sống
nhanh của xã hội ảnh hưởng tới việc dùng cơm với gia đình”............................40
3.2.2. Kiểm tra độ tin cậy nhân tố “Bạn nhận thấy bữa cơm gia đình xưa và nay
khác nhau”..........................................................................................................41
3.2.3. Kiểm tra độ tin cậy nhân tố “Bạn hãy cho biết ý kiến của mình về lợi ích
của bữa cơm gia đình đối với giới trẻ”................................................................42
3.2.4. Kiểm định độ tin cậy nhân tố “Nguy cơ tan rã của bữa cơm gia đình trong
nhịp sống nhanh của xã hội”...............................................................................44
3.2.5. Kiểm định độ tin cậy nhân tố “ Bữa cơm gia đình - nét văn hóa truyền
thống trong lịng người Việt”...............................................................................45
3.2.6. Kiểm định độ tin cậy nhân tố “ Giới trẻ suy nghĩ gì về bữa cơm gia đình?”
............................................................................................................................ 46
3.2.7. Kiểm định độ tin cậy nhân tố “ Giới trẻ cần gì cho 1 bữa ăn”...................49
3.3. PHÂN TÍCH NHÂN TỐ KHÁM PHÁ EFA................................................50
3.3.1. Kết quả kiểm định cho biến phụ thuộc “ Thực trạng của giới trẻ trong nhịp

sống nhanh của xã hội ảnh hưởng tới việc dùng cơm với gia đình”....................51
3.3.2. Kiểm định cho các biến độc lập................................................................53
3.4. Thống kê mô tả biến........................................................................................81
3.5. Phân tích tương quan Pearson........................................................................85
3.6. PHÂN TÍCH HỒI QUY.................................................................................87


4

Chương 4: Thảo luận về kết quả nghiên cứu và đề xuất............................................90
4.1 Bình luận kết quả..............................................................................................90
4.1.1. Tổng hợp kết quả kiểm định giả thuyết......................................................90
4.2. Đóng góp, hạn chế và đề xuất của đề tài..........................................................90
4.2.1. Những kết quả và đóng góp chính của đề tài.............................................90
4.2.1.1. Những kết quả mà nghiên cứu đạt được..............................................90
4.2.1.2. Đóng góp của đề tài............................................................................91
4.2.1.3. Đóng góp về khoa học.........................................................................91
4.2.1.4. Đóng góp về thực tiễn.........................................................................92
4.2.2.Những hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo..........................................92
4.2.2.1. Hạn chế của đề tài..............................................................................92
4.2.2.2. Đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo...................................................93
C. Phần kết luận, tài liệu tham khảo..............................................................................94
Kết luận..................................................................................................................... 94
Tài liệu tham khảo.....................................................................................................94


1

Phần A: Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài ( tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu )

-

Lý do lý luận:

Bữa cơm gia đình Việt Nam, đó là một bữa cơm được chế biến với nhiều vị, đủ
chất, rất cân bằng âm dương, vừa ngon, vừa lành. Hơi ấm gia đình chính là khi cả nhà
qy quần bên nhau, gắp cho nhau từng miếng cá, miếng rau, kể cho nhau nghe những
câu chuyện vui, những thành tích nho nhỏ vừa đạt được trong ngày, những đứa con
tranh nhau khoe điểm mười. Bữa ăn hàng ngày trong gia đình không chỉ là cung cấp
năng lượng vật chất cần thiết bồi dưỡng sức khỏe cho các thành viên mà còn chứa
đựng những giá trị tinh thần tâm lý, tình cảm sâu sắc, sự quan tâm đến tâm trạng vui
buồn của mỗi cá nhân, là vun đắp những mối quan hệ tình cảm ấm áp giữa các thành
viên trong gia đình. Đó cũng chính là hạnh phúc gia đình đơn sơ, mộc mạc nhưng lại
đáng quý biết bao và cũng là một buổi họp mặt đầy ấm cúng và thân thiện. Là một
trong những thành tố văn hóa có vai trị hết sức quan trọng trong đời sống của người
Việt, gia đình chính là nền tảng đạo đức của xã hội. Nói đến văn hóa gia đình, người ta
thường đề cập đến bữa cơm; bữa cơm trong gia đình người Việt khơng chỉ đơn thuần
là nơi mọi người trong gia đình cùng thưởng thức những món ngon mà cao hơn đó là
sự gắn kết các thành viên, làm hình thành nên truyền thống của gia đình. Tất cả hịa
quyện tạo nên những nét đẹp độc đáo riêng biệt trong văn hóa Việt. Người phương
Tây thường duy lý nên không coi trọng bữa cơm gia đình, con cái họ khi trưởng thành
đều ra ở riêng và có cuộc sống riêng của mình; cịn người Việt thì duy tình nên có thói
quen sau một ngày làm việc vất vả thường quay trở về mái nhà chung để quây quần
bên nhau dùng bữa cơm tối. Đó là lúc ơng bà, cha mẹ, con cái, anh chị em cùng ngồi
bên mâm cơm thưởng thức những món ăn ưa thích do bà, mẹ nấu và vui vẻ kể chuyện
học hành, cơng việc trong khơng khí ấm cúng và thân mật. Sợi chỉ hồng vơ hình này
đã gắn kết tình thân của các thành viên trong gia đình người Việt từ thế hệ này sang
thế hệ khác. Khơng chỉ là nơi gia đình tụ họp ăn uống, mâm cơm cịn chính là nơi thể
hiện rõ nét văn hóa giao tiếp ứng xử của người Việt. “Ăn trơng nồi, ngồi trông hướng”
thể hiện ở chỗ: Người phụ nữ cao tuổi nhất, bà hoặc mẹ hoặc chị em gái là người ngồi

đầu nồi, để vừa ăn vừa trông chừng vừa xới cơm phục vụ cả nhà. Nếu thiếu, thì người
đầu nồi ăn chậm lại nhường khác phải luôn tạo khơng khí vui vẻ trong bữa ăn. Ngồi
ra, phải biết “Học ăn, học nói, học gói, học mở” có ý muốn nói ăn uống cũng cần phải
học. Chính vì vậy. mà trong cách ăn cũng được xem là nét văn hố đậm đà bản sắc
Nhóm 8 - PNCC


2

dân tộc. Mỗi bữa cơm gia đình khơng chỉ để ăn cho no mà để mọi người trong gia
đình hiểu nhau hơn, là sợi dây vơ hình gắn kết tình thân của các thành viên trong gia
đình. Truyền thống, nền nếp gia đình cũng được hình thành từ những bữa ăn đạm bạc
mà đầm ấm đó. Trong bữa cơm mọi người khơng chỉ chuyện trị vui vẻ, thể hiện sự
quan tâm chia sẻ với nhau mà thơng qua đó biết bao bài học quý giá được ông bà, cha
mẹ truyền dạy cho con cháu. Đó khơng chỉ là bài học về văn hóa ăn uống “ăn trơng
nồi, ngồi trơng hướng” mà cịn cả những bài học về văn hóa ứng xử “Học ăn, học nói,
học gói, học mở” và biết bao bài học về đạo lý làm người…
Với những ý nghĩa, vai trò và tầm quan trọng của bữa cơm gia đình trong nếp sống,
nếp văn hố của người Việt, thì vấn đề về thực trạng bữa cơm gia đình trong nhịp sống
nhanh của xã hội và đặc biệt hơn là lối sống cuốn theo vòng quay của xã hội của giới
trẻ đã làm thay đổi nhận thức và cách hành động của giới trẻ đối với bữa cơm của gia
đình họ như thế nào. Từ đó khai thác được đặc điểm hành vi của giới trẻ khi thường
xuyên và không thường xuyên tham gia vào bữa cơm của gia đình.
-

Lý do thực tiễn:

Trong thời đại cơng nghiệp hóa hiện nay con người trở nên cũng bận rộn, nhất là ở
những thành phố lớn đã khiến nhiều gia đình ít có cơ hội được ngồi bên nhau trong
bữa cơm thân mật. Người ta thường chọn cách ăn tiện lợi như: ăn ở cửa hàng, ở các

tiệm hay thức ăn nhanh… mà khơng cịn chú tâm đến các bữa cơm gia đình nữa. Đó
có lẽ cũng là một trong những ngun do làm cho tình cảm trong gia đình bị rạn nứt.
Thế nhưng, phần lớn trong tiềm thức của mỗi người dân Việt, khung cảnh mâm cơm
gia đình vẫn là nét đẹp không thể thiếu trong đời sống thường nhật. Bởi vậy, vào các
dịp lễ, tết, giỗ, rằm…mọi thành viên đều sum họp lại với nhau dù có đi làm ăn xa ở
đâu đều về quây quần bên mâm cơm gia đình. Bữa cơm bao giờ cũng là nơi các thành
viên trong gia đình mong ngóng, chờ đợi mỗi ngày để luôn được hưởng những cảm
giác được gần gũi nhau hơn trong tình cảm của con cái đối với cha mẹ, ông bà, anh
chị em và ngược lại. Là nơi để chia sẻ, giãi bày những công việc trong ngày.
Nhưng đôi lúc, đối với một số gia đình, khi mà cuộc sống của chúng ta ngày càng
hiện đại, gấp gáp, mâm cơm gia đình đầy đủ càng thành viên trở nên tẻ nhạt, lạnh lẽo
và thưa dần. Trơi dịng chảy hối hả của cuộc mưu sinh, cha mẹ mãi chạy theo công
việc, con cái bận rộn với chuyện học hành, bè bạn, việc qy quần bên mâm cơm gia
đình nóng hổi mỗi tối dần trở thành một dịp hiếm hoi và từ đó bị mai một. Thế hệ trẻ
ngày nay trong một số gia đình khơng cịn biết đến bữa cơm gia đình là như thế nào
Nhóm 8 - PNCC


3

nữa, cơm nước được nấu sẵn, ai đói thì cứ việc tự lấy mà ăn, ai có cơng việc phải đi
sớm thì ăn trước, ai khơng có việc gì thì cứ từ từ ăn sau… Tình trạng ấy làm cho sự
gắn kết trong gia đình giữa các thành viên trở nên lỏng lẻo, mọi sự chia sẻ hầu như
khơng cịn.

2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu (Mục đích nghiên cứu)
-

Mục tiêu: Đánh giá thực trạng và tầm quan trọng của bữa cơm gia đình
trong suy nghĩ của người trẻ ở nhịp sống nhanh của xã hội hiện nay.


-

Câu hỏi nghiên cứu:

-

Việc tham gia vào bữa cơm gia đình thường xuyên có tác động đến tâm
trạng của giới trẻ hay ko?

-

Thời gian học tập và làm việc của giới trẻ có ảnh hưởng tới việc tham
gia vào bữa cơm cùng gia đình khơng?

-

Nhịp sống nhanh của giới trẻ khiến họ còn coi trọng, đề cao sự sum họp
việc ngồi lại cùng ăn cơm với gia đình mình khơng?

-

Tần suất các bạn trẻ về nhà ăn cơm với gia đình trong 1 tuần?

-

Bữa cơm gia đình tác động tới hiệu quả công việc của bạn như thế nào?

-


Suy nghĩ của người trẻ về quyền tự chủ của bản thân qua đó có tác động
đến quyết định tham gia bữa cơm gia đình hay ko?

-

Chất lượng, hành vi ăn uống và vấn đề về sức khỏe của người trẻ như
thế nào khi tham gia so với khi không tham gia vào bữa cơm gia đình?

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
-

Đối tượng nghiên cứu: Giới trẻ từ độ tuổi từ 18-23 tuổi

-

Phạm vi nghiên cứu: Khu vực miền Bắc trong khoảng thời gian từ
tháng 1→ 4 (năm 2022)

4. Phương pháp nghiên cứu.
Nhóm 8 - PNCC


4

●

Phương pháp điều tra: Cung cấp các bảng thủ để thu thập các thông tin
khách qua và chủ quan từ người tham gia phiếu khảo sát

● Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết: Phân tích là nghiên cứu

các tài liệu, lý luận khác nhau bằng cách phân tích chúng thành từng bộ
phận để tìm hiểu sâu sắc về đối tượng, Tổng hợp là liên kết từng mặt,
từng bộ phận thơng tin đã được phân tích tạo ra một hệ thông lý thuyết
mới đầy đủ và sâu sắc về đối tượng
● Phương pháp lịch sử: thể hiện được vấn đề được nói tới trong quá khứ
và hiện tại diễn ra như thế nào.
5. Kết cấu bài nghiên cứu.
A. Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài ( tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu )
-

Lý do lý luận

-

Lý do thực tiễn

2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu (Mục đích nghiên cứu)
-

Mục tiêu

-

Câu hỏi nghiên cứu

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
-

Đối tượng nghiên cứu


-

Phạm vi nghiên cứu

4. Phương pháp nghiên cứu.
B. Phần nội dung nghiên cứu.
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực về bữa cơm gia đình, mơ hình nghiên cứu.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu

Nhóm 8 - PNCC


5

Chương 3: Kết quả nghiên cứu
Chương 4: Thảo luận về kết quả nghiên cứu và đề xuất
PHẦN B: PHẦN NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Tổng quan nghiên cứu
1.1.1. Các nghiên cứu về việc liệu bữa cơm gia đình có cịn quan trọng
đối với giới trẻ hiện nay
Thế hệ trẻ, hay cụ thể hơn là Gen Z là một thế hệ sinh ra và lớn lên cùng với sự
phát triển và bùng nổ của Internet. Trong một xã hội luôn đổi mới với công nghệ, nhịp
sống nhanh và bận rộn là một lẽ dĩ nhiên, cùng theo đó hình ảnh mọi người trong gia
đình cùng ngồi lại bên mâm cơm lại càng trở nên q giá. Vì thế, đơi khi tác giả thắc
mắc rằng, liệu bữa cơm gia đình có cịn quan trọng đối với thế hệ trẻ nên đã có khá
nhiều bài nghiên cứu được diễn ra để đánh giá về tầm ảnh hưởng của các bữa cơm
trong gia đình lên thế hệ trẻ hiện nay.
Đầu tiên có thể kể đến là bài nghiên cứu “Đánh giá về ảnh hưởng của bữa ăn gia

đình đối với khẩu phần ăn của thanh thiếu niên” của tác giả Sarah J.Woodruff PhD và
Rhona M.Hanning PhD đã tiết lộ bảy bài báo liên quan đặc biệt đến thanh thiếu niên,
bữa ăn gia đình và khẩu phần ăn, được phân tích về sức mạnh của bằng chứng và tính
xác đáng. Mặc dù các phương pháp thu thập dữ liệu dựa trên tự báo cáo, kết quả cho
thấy rằng bữa ăn gia đình có liên quan đến việc cải thiện khẩu phần ăn. Gia đình trong
xã hội ngày nay rất phức tạp. Tuy nhiên, cha mẹ có khả năng ảnh hưởng tích cực đến
bữa ăn gia đình, thức ăn nào được cung cấp, nơi cung cấp (ví dụ: nhà riêng, nhà hàng),
và loại bầu khơng khí được cung cấp.
Thứ hai, là bài nghiên cứu về đề tài “Tần suất bữa ăn gia đình, chế độ ăn uống và
chức năng của gia đình: Đánh giá có hệ thống với phân tích tổng hợp” của tác giả
Shannon M.Robson PhD, MPH, RD, Mary Beth Mccullough PhD, Samantha Rex MS,
Marcus R.Munafo PhD, Gemma Taylor PhD đưa ra kết quả về chế độ ăn uống cho
thấy một số bằng chứng về mối liên quan tích cực giữa tần suất bữa ăn gia đình với
trái cây, rau, trái cây và rau, đồ uống có đường và Chỉ số Ăn uống Lành mạnh. Khơng
có bằng chứng rõ ràng hơn về mối liên quan này trong đồ ăn nhẹ, đồ ăn nhanh và món

Nhóm 8 - PNCC


6

tráng miệng. Mối liên hệ tích cực được tìm thấy giữa tần suất bữa ăn gia đình hoặc tần
suất bữa ăn tối của gia đình và kết quả hoạt động của gia đình.
Tiếp đến là đề tài “Đánh giá có hệ thống về ảnh hưởng của tần suất bữa ăn gia đình
đối với kết quả tâm lý xã hội ở thanh niên” của các tác giả Megan E. Harrison, Mark
L. Norris, Nicole Obeid, Maeghan Fu, Hannah Weinstangel and Margaret Sampson
cho thấy bữa ăn gia đình thường xun có tỷ lệ nghịch với việc ăn uống rối loạn, sử
dụng rượu và chất kích thích, hành vi bạo lực và cảm giác trầm cảm hoặc ý nghĩ tự tử
ở thanh thiếu niên. Có một mối quan hệ tích cực giữa các bữa ăn gia đình thường
xun và sự gia tăng lịng tự trọng và thành công ở trường. Các nghiên cứu cho thấy

sự khác biệt đáng kể về kết quả đối với trẻ em nam và nữ và thanh thiếu niên, với nữ
có kết quả tích cực hơn.
Đề tài “Trải nghiệm và nhận thức của giới trẻ về bữa cơm gia đình” đã đưa ra được
những yếu tố tác động đến việc bữa cơm gia đình khơng đầy đủ thành viên như: chế
độ ăn khác nhau ( con cái đang trong chế độ ăn kiêng); những yếu tố về thời gian sinh
hoạt ( giờ làm việc, giờ học,...); sở thích ăn uống khác nhau; sự khác biệt về giới
tính;...Hay là đề tài “Trải nghiệm vị thành niên về " Bữa cơm gia đình" ở Úc” đã chỉ ra
đa số thanh thiếu niên (70%) mô tả bữa ăn họ đã ăn vào tối hơm trước như một bữa ăn
gia đình theo năm tiêu chí chính. Chỉ 7% (n = 47) chỉ định tất cả năm tiêu chí là biểu
hiện của bữa ăn gia đình, với 9 phần trăm bổ sung (n = 57) cho biết tất cả các tiêu chí
ngoại trừ TV đang tắt. Khoảng 1/5 (n = 140, 21,7%) xem bữa ăn gia đình theo một
tiêu chí duy nhất, phần lớn trong số này (n = 98, 22%) chỉ ra rằng tiêu chí duy nhất
cần thiết là 'mọi người đều ở đó'. Khơng người tham gia nào coi bữa ăn gia đình với
điều kiện tắt tivi là tiêu chí duy nhất.
Đề tài “Bữa cơm gia đình trong bối cảnh xã hội đơ thị hóa biến đổi nhanh” Qua
đây cho ta thấy được quan niệm của giới trẻ hiện nay về bữa cơm gia đình trong q
trình đơ thị hóa ngày càng cũng bị suy thoái dần đi và bị mai một đi tầm quan trọng về
bữa cơm gia đình theo phong cách của các cụ thời xưa. Giới trẻ có quan niệm riêng và
những suy nghĩ riêng theo hướng khác xa về bữa cơm gia đình như là về bữa cơm gia
đình ấm cúng có thể thay thế bằng những bữa cơm ở qn ăn hay nhà hàng gì đó. Giới
trẻ khơng cịn quan trọng về bữa cơm gia đình như các cụ già ngày xưa nữa mà có
những suy nghĩ theo xu hướng thời đại ngày nay.
Đề tài “Khám phá các khía cạnh khác nhau của bữa ăn gia đình, thói quen ăn uống
và cách thưởng thức bữa ăn có liên quan như thế nào đến chế độ ăn của trẻ nhỏ” của
Nhóm 8 - PNCC


7

tác giả Valeria Skafidas . Hay là đề tài “Mô hình bữa ăn gia đình: Mối liên hệ với các

đặc điểm xã hội học và cải thiện chế độ ăn uống ở thanh thiếu niên” của tác giả
Dianne Neumark-Sztainer PhD, MPH, RD Peter JHannan MSTAT Mary Story PhD,
RD Jillian Croll MPH, RD Cheryl Perry PhD;....
1.1.2. Khoảng trống nghiên cứu
Hiện nay, vấn đề cấp thiết nghiên cứu là thực trạng của bữa cơm gia đình hiện nay
vẫn cịn khá nhiều tồn đọng tại một số khoảng trống, vì vậy nhóm nghiên cứu sẽ làm
rõ các khoảng trống đó ở một số điểm sau:
Thứ nhất, hầu hết các bài nghiên cứu trên đều được phân tích tích ở các quốc gia có
văn hóa, truyền thống khác với Việt Nam vì vậy văn hóa trên mâm cơm gia đình cũng
sẽ khác biệt từ đó phát sinh kết quả khác nhau.
Thứ hai, các đề tài nghiên cứu trên hầu như đều đề cập đến chế độ ăn uống cũng
như dinh dưỡng mà bữa cơm gia đình mang lại mà chưa đi sâu vào các tác động của
nhịp sống nhanh ở xã hội hiện đại ảnh hưởng như thế nào đến suy nghĩ của giới trẻ về
tầm quan trọng của bữa cơm gia đình.
1.2.

Cơ sở lý luận
1.2.1. Khái niệm về bữa cơm gia đình

Bữa cơm gia đình chính là biểu hiện của hạnh phúc, sự u thương và là nơi ni
dưỡng tình cảm giữa các thành viên trong nhà. Hình ảnh người phụ nữ tất bật trong
khói bếp nghi ngút chuẩn bị những món ăn thơm ngon luôn khắc sâu vào ký ức của
bất kỳ ai trong chúng ta.
Hầu hết các gia đình Việt Nam đều có truyền thống tốt đẹp là cùng ăn cơm chung.
Trong mỗi bữa cơm gia đình, mọi người ngồi quây quần quanh một mâm cơm, từ ông
bà, cha mẹ, con cái, cháu chắt cùng ăn cơm với nhau. Bữa cơm là lúc cả nhà có mặt
ngồi quây quần quanh mâm cơm, mọi người vừa ăn vừa trò chuyện, mẹ hỏi con, cháu
hỏi bà ríu rít; khơng khí ấm cúng của mâm cơm gia đình.
1.2.2. Ý nghĩa của bữa cơm gia đình
Như mọi người đã biết, gia đình là tế bào của xã hội, nơi ni dưỡng, hình thành và

giáo dục nhân cách mỗi con người. Gia đình tốt xã hội mới tốt. Gia đình là điểm tựa
của mọi người vì ở đó có tình u, sự chở che vơ điều kiện của các bậc làm cha, làm
Nhóm 8 - PNCC


8

mẹ. Gia đình Việt Nam gắn với bữa cơm gia đình, gắn với những món ăn dân dã,
nhưng đậm vị ngọt quê nhà như: “canh rau muống”, “cà dầm tương” … Chính vì vậy,
gia đình là nơi chúng ta lớn lên, được đắm chìm trong những lời ru ngọt ngào của mẹ
“Cái ngủ mày ngủ cho ngoan
Để mẹ đi cấy đồng xa chưa về”
Cuộc sống của mỗi người lúc nào cũng bộn bề những lo toan, nhưng khi nhắc về
gia đình khơng ai khơng khỏi bùi ngùi, xúc động và có lẽ kỷ niệm đáng nhớ nhất với
mỗi con người vẫn là những bữa cơm gia đình đầy đủ các thành viên. Dù bữa cơm gia
đình đạm bạc hay có nhiều món ngon, cũng khơng ai qn được hình ảnh người mẹ
cần mẫn lo lắng, chăm sóc từng món ăn cho các thành viên trong gia đình, bên cạnh
hình ảnh người cha đầm đìa những giọt mồ hơi mặn chát kiếm thêm đồng tiền để lo
cho các con bữa cơm đủ chất; rồi hình ảnh anh, chị em cùng giành nhau những con cá,
miếng thịt đã vơi trên đĩa, với tiếng cười giịn tan, vơ tư … Tất cả những kỷ niệm đó
là tình u thương vơ bờ bến mà các thành viên trong gia đình dành cho nhau. Bữa
cơm kết tinh thành quả lao động của các thành viên trong gia đình, là nơi truyền nhận
những kinh nghiệm giáo dục, đạo đức, lối sống (người già truyền kinh nghiệm sống,
dạy những điều hay, lẽ phải cho con cháu, các thành viên trong gia đình thể hiện sự
hiếu nghĩa, tơn kính với ơng bà, cha mẹ), nơi gắn kết tình cảm giữa các thành viên để
cùng nhau xây dựng gia đình tiến bộ, hạnh phúc.
Hạnh phúc nào bằng được sống trong tình yêu thương của những người thân yêu
nhất, được hít hà những món ăn do chính tay mẹ nấu, được ngồi bên mâm cơm với
những lời cha dặn “Phải gắng học nghe con”. Hạnh phúc là không thể đong đếm khi
người mẹ chăm sóc con, được nấu những món ăn các thành viên trong gia đình thích,

khi người cha được nhìn các con lớn lên, thành đạt, hạnh phúc. Chính vì vậy, bữa cơm
gia đình là nơi giữ lửa của văn hóa truyền thống Việt Nam nói chung và của mỗi gia
đình nói riêng.
Bữa cơm gia đình cũng chính là chìa khóa của hạnh phúc, bởi chính bữa cơm ấy sẽ
gắn kết các thành viên trong gia đình, xua tan những mệt mỏi, bỏ qua những giận hờn
để rồi mỗi người tự thấy mình được chở che, được quan tâm, được bày tỏ những
nguyện vọng, được ân cần chỉ bảo. Gia đình lưu giữ những khoảnh khắc tốt đẹp nhất
mà mỗi người đều được một lần là nhân vật chính – nhiếp ảnh gia chun nghiệp. u
gia đình để yêu hơn những lời ông bà căn dặn, cảm nhận rõ hơn tình cảm của cha mẹ

Nhóm 8 - PNCC


9

sau tấm áo đã bạc màu vì mưa nắng, muốn được trở về, được vỗ về, chăm chút như
những ngày thơ bé bên bữa cơm gia đình.
Mâm cơm gia đình khơng chỉ là ngọn lửa gìn giữ hạnh phúc, tình u thương, sự
gắn bó và ni dưỡng tình cảm giữa các thế hệ trong gia đình, nó cịn thể hiện nét đẹp
văn hóa trong ẩm thực của người Việt. Trải qua nhiều biến động về lịch sử, kinh tế, xã
hô ¦i nhưng mâm cơm gia đình vẫn giữ nguyên giá trị tinh thần, thể hiê ¦n ý nghĩa nhân
văn đẹp đẽ trong văn hóa ẩm thực của người Việt.
1.2.3. Nhịp sống nhanh của xã hội hiện nay
Khi cuộc sống của chúng ta ngày càng hiện đại, gấp gáp, mâm cơm gia đình đầy đủ
càng thành viên trở nên tẻ nhạt, lạnh lẽo và thưa dần. Trơi dịng chảy hối hả của cuộc
mưu sinh, cha mẹ mãi chạy theo công việc, con cái bận rộn với chuyện học hành, bè
bạn, việc qy quần bên mâm cơm gia đình nóng hổi mỗi tối dần trở thành một dịp
hiếm hoi và từ đó bị mai một.
Thế hệ trẻ ngày nay trong một số gia đình khơng cịn biết đến bữa cơm gia đình là
như thế nào nữa, cơm nước được nấu sẵn, ai đói thì cứ việc tự lấy mà ăn, ai có cơng

việc phải đi sớm thì ăn trước, ai khơng có việc gì thì cứ từ từ ăn sau… Tình trạng ấy
làm cho sự gắn kết trong gia đình giữa các thành viên trở nên lỏng lẻo, mọi sự chia sẻ
hầu như khơng cịn.Sau một ngày bươn chải, có lẽ ai cũng mong muốn được trở về
nhà, ăn bữa cơm với người thân. Bữa cơm gia đình ấm áp khi mọi người cùng quây
quần bên nhau là một hình ảnh bình dị, thân thương đã in sâu trong tâm khảm của
nhiều người trong chúng ta.
1.2.4.

Nguy cơ tan rã của bữa cơm gia đình

 Các ngun do khơng giữ được bữa cơm gia đình
Trong xã hội Việt Nam hiện đại, bữa ăn gia đình đang bị mất dần đi bởi nhiều lý
do, tựu trung do cơ cấu gia đình có nhiều thay đổi. Đây là một tất yếu của lịch sử đã
từng xảy ra tương tự ở các nước có nền văn minh lúa nước khi đi vào thời kỳ cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa như ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc…
- Gia đình truyền thống Việt Nam đã có nguồn gốc từ hàng ngàn năm, đó là những
đại gia đình với nhiều thế hệ cùng chung sống. Nho giáo ảnh hưởng sâu sắc đến tôn ti,
trật tự, gia phong, gia kỷ trong gia đình. Mối quan hệ phụ-mẫu-phu-thê-tử-tơn đã được
phân định. Trong các đại gia đình có sự thống nhất về kinh tế, nguồn kinh tế chủ yếu
Nhóm 8 - PNCC


10

là sản xuất tự túc, tự cấp. Trong đó người cha trong gia đình giữ vị trí gia trưởng quyết
định mọi vấn đề về tài sản, phân chia tài sản, ra riêng tạo lập gia đình mới…
Trong biến đổi lịch sử, các đại gia đình ngày càng bị thu hẹp do điều kiện kinh tế, xã
hội có nhiều biến đổi mới. Các đại gia đình nhanh chóng bị tan rã để thay thế bởi các
tiểu gia đình.
- Các tiểu gia đình chỉ gồm 1-2 thế hệ chung sống chủ yếu là thế hệ trẻ ngày càng

phổ biến. Khi xã hội càng hiện đại, cuộc sống càng bận rộn khiến người ta ít chú trọng
đến việc gìn giữ nét văn hố rất thuần Việt đó. Nhiều gia đình trẻ lấy “cơm bụi” làm
chính, buổi trưa phần lớn vợ chồng ăn tại nơi làm việc, con cái học bán trú ăn tại
trường, tối về lại tụ tập với bạn bè quán xá đến khuya, nên có khi cả tuần, vợ chồng,
con cái khơng ngồi ăn với nhau một bữa cơm có đầy đủ các thành viên trong gia đình.
Cũng khơng ít gia đình coi việc nấu nướng là mất thời gian, cứ thức ăn sẵn cho tiện,
nên khơng cịn cảnh vợ chồng cùng vào bếp, hay người vợ tỉ mẩn làm những món ăn
chồng con mình u thích, cảnh cả nhà qy quần quanh mâm cơm mỗi tối đối với
nhiều gia đình trẻ càng trở nên xa xỉ. Đó có lẽ cũng là một trong những nguyên nhân
khiến cho sự gắn kết các thành viên gia đình trong xã hội hiện đại ngày càng lỏng lẻo,
thiếu sự quan tâm chia sẻ với nhau, tình cảm gia đình rạn nứt.
Thêm nhiều lý do khác của đời sống công nghiệp, giờ giấc việc làm có sự ràng
buộc. Giới lao động trẻ chưa lập gia đình là một lực lượng lao động quan trọng trong
xã hội thường làm việc xa nhà, bữa ăn chủ yếu là cơm tiệm, cơm đường phố nên đã
tác động tới các bữa ăn gia đình.
Sự du nhập vơ tội vạ của các nền văn hóa khác nhau thì đơi khi, con người vẫn có
một gia đình nhưng lại cảm thấy cơ đơn, xa lạ ngay chính trong tổ ấm của mình.
Nếu người phương Tây tơn trọng tự do cá nhân một cách tuyệt đối, thể hiện trong
sự tự do chọn lựa thức ăn, cách ăn thì bữa cơm gia đình Việt Nam của chúng ta có
phần hơi khác. Chúng ta ăn chung nồi cơm, ăn chung món ăn như tơ canh, dĩa cá chứ
không ăn theo “khẩu phần”. Quan niệm Tây hóa theo bữa ăn cá nhân chính là tự ly
khai với bữa ăn truyền thống của Ta. Điều này cũng đã từng là nổi buồn day dứt của
người Việt sống ở nước ngoài.
 Hậu quả của việc mất đi bữa ăn gia đình truyền thống ở Việt Nam

Nhóm 8 - PNCC


11


Nó tóm lại, mất đi bữa ăn truyền thống của gia đình Việt Nam là mất đi nét đẹp
văn hóa Việt Nam. Mà khi văn hóa đã mất thì mất đi tất cả!
Mất đi bữa ăn gia đình Việt Nam là một báo động sự lung lay của gia đình.
Trong gia đình truyền thống Việt Nam khơng thể có nhiều bếp ăn, nhiều mâm cơm
riêng!
Theo GS Từ Giấy thì: “Sự tan rã của gia đình thường bắt đầu từ sự tan rã của bữa
ăn truyền thống” nhưng dường như, bữa cơm gia đình truyền thống của Việt Nam
đang dần dần bị lãng quên!
1.3. Cơ sở thực tiễn
Bữa cơm gia đình từ lâu đã trở thành một nét văn hóa truyền thống của người dân
Việt Nam. Từ xưa đến nay, bữa cơm trong quan niệm của người Việt là vô cùng quan
trọng. Với các gia đình xưa, bữa cơm ln được chú trọng. Trong giai đoạn đói kém,
nhiều nhà chỉ ăn một bữa cơm, nhưng tất cả các thành viên đều có mặt đơng đủ, để
chia sẻ và gặp mặt nhau sau một ngày làm việc. Nhiều người lớn tuổi chưa qn được
cảnh một gia đình thơn q khoảng nhá nhem tối, trải chiếu ra ngoài hiên, quây quần
bên mâm cơm, trị chuyện và tận hưởng khơng gian thống đãng cuối ngày. Trong gia
đình xưa của người Việt Nam chúng ta, thường có rất đơng thành viên và có thể có cả
4- 5 thế hệ hiện diện trong một mâm cơm. Do đó, vai trị của phụ nữ trong việc bếp
núc là rất quan trọng. Bữa cơm cũng hàm chứa ý nghĩa to lớn, phải theo đúng nghi
thức, theo đúng cái trật tự, nền nếp của truyền thống “Tứ đại đồng đường”, “ngũ đại
đồng đường”. Trung tâm của mâm cơm chính là ông bà, cha mẹ; con cháu phải thể
hiện được lịng tơn kính, sự hiếu thảo ngay từ khi chưa bước vào mâm cơm.
Ngày nay, trong xu thế hội nhập và tồn cầu hóa của xã hội hiện đại, sự phát triển
nhanh chóng cùng với sự giao thoa văn hố Đơng - Tây, bữa cơm của gia đình người
Việt đã bị tác động ít nhiều. Nếu như bữa cơm xưa được chuẩn bị công phu, cẩn trọng,
cả nhà thường ăn chung, là dịp để giao tiếp, trị chuyện tâm tình, thì ngày nay người
Việt có xu thế ăn nhanh và ít ăn chung.
Nhịp sống hối hả, nhất là ở các đơ thị, người ta khơng có q nhiều thời gian để
thường xuyên đi chợ, lựa chọn nguyên liệu, chế biến món ăn cầu kỳ phù hợp với từng
thành viên trong gia đình, có chăng thì chỉ vào những ngày lễ, tết, ngày cuối tuần,

những dịp gia đình có giỗ hay có khách. Cịn phần các bà nội trợ ưu tiên chọn những
món chế biến đơn giản, nhanh gọn với tiêu chí đảm bảo dinh dưỡng cho các thành
Nhóm 8 - PNCC


12

viên trong gia đình. Cịn trong cuộc sống hiện đại, bữa cơm gia đình đã dần mất đi
với nhiều lý do khác nhau. Người phụ nữ khơng cịn quan tâm nhiều tới nấu nướng, và
nói như nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, như thế thì “Người chồng sẽ khơng thấy được
hình ảnh người vợ xách giỏ đồ chợ bước vô nhà, mồ hơi bết tóc, mặt mày đỏ lơ đỏ
lưởng. Khơng thấy được cái cảnh người phụ nữ ngồi bên bếp than hồng, làm cá, vo
gạo, băm ớt, lặt rau rồi chí thú và hồi hộp bày biện các món ra bàn, thắc thỏm hỏi
“Anh có ngon miệng khơng?”. Bên cạnh đó, nhiều gia đình cịn chọn các món ăn
nhanh, những món ăn chế biến sẵn hay đi ăn ở hàng, quán… để tiết kiệm thời gian.
Ngày nay, việc duy trì thường xun bữa cơm chung cho gia đình thật khơng dễ chút
nào. Có nhiều người tâm sự, rất muốn hàng ngày duy trì bữa cơm gia đình, nhất là
buổi tối để gắn chặt tình cảm giữa vợ chồng, con cái nhưng nhiều khi khó thực hiện.
Bài nghiên cứu này, nhóm đề cập đến cái nhìn của giới trẻ về bữa cơm gia đình. Thực
tế, chưa có nhiều nghiên cứu về bữa ăn gia đình trong xã hội hiện đại hóa ngày nay.
Nghiên cứu đi trước của Boutelle và các đồng nghiệp đã so sánh phản hồi của phụ
huynh và thanh thiếu niên về tần suất ăn tối của gia đình, tranh luận trong bữa tối, xem
tivi trong bữa tối, và chuẩn bị bữa ăn. Phát hiện của họ cho thấy rằng cha mẹ và thanh
thiếu niên có quan điểm khác nhau về bữa ăn gia đình. Cụ thể, thanh thiếu niên ít có
khả năng hơn cha mẹ của họ báo cáo ngồi xuống với gia đình ăn tối và bật tivi nhưng
lại có nhiều khả năng báo cáo sự xuất hiện của các cuộc tranh luận trong bữa tối và tần
suất giúp chuẩn bị cho bữa tối.1
Tần suất bữa ăn gia đình đã được chứng minh là có liên quan tích cực đến việc tăng
lượng canxi, chất xơ, magiê, kali, sắt, kẽm, folate, thiamin, riboflavin, B12, B6 và
vitamin A, C và E2, 3, 4. Các chuyên gia y tế nhận ra rằng mơ hình ăn uống kém có thể

dẫn đến các vấn đề dinh dưỡng. Hơn nữa, thói quen ăn uống hình thành ở tuổi vị thành
niên tiếp tục vào tuổi trưởng thành; do đó, chế độ ăn uống kém những khn mẫu
trong giới trẻ có ý nghĩa quan trọng đối với sức khỏe và tinh thần ở tuổi trưởng thành.
Nghèo tiêu thụ trái cây và rau quả có nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như ung thư,
bệnh tiểu đường, tăng huyết áp và bệnh tim mạch, 4 trong số 10 nguyên nhân gây tử
vong hàng đầu ở Hoa Kỳ. Tiêu thụ khơng đủ canxi có liên quan tăng nguy cơ lỗng
xương và thấp bé,có thể làm suy giảm sự tăng trưởng và phát triển của thanh thiếu
niên Phân tích mức tiêu thụ thức ăn của thanh thiếu niên từ năm 1965 đến năm 1996
chỉ ra rằng dinh dưỡng và sức khỏe tình trạng của thanh thiếu niên có thể bị tổn hại.
Trong thời kỳ này, tổng lượng chất béo tiêu thụ của thanh thiếu niên tăng lên, nhưng
lượng trái cây tươi, rau và tiêu thụ sữa giảm, lượng chất xơ khơng đủ. Chế độ ăn kiêng
Nhóm 8 - PNCC


13

này, cùng với tỷ lệ thanh thiếu niên thừa cân ngày càng tăng, làm tăng nguy cơ mắc
bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, và bệnh tim mạch ở tuổi trưởng thành.
Tình trạng hiện tại của bằng chứng về mối quan hệ giữa bữa ăn gia đình và các chỉ
số hạnh phúc cho thanh niên cho thấy rằng bữa ăn gia đình có thể đóng vai trị như
một yếu tố bảo vệ chống lại trầm cảm ở tuổi vị thành niên và các hành vi chấp nhận
rủi ro phổ biến, và vai trị bảo vệ này có thể hoạt động độc lập với sự kết nối trong gia
đình. Tuy nhiên, phần lớn các nghiên cứu trước đây đã lấy từ các quần thể ở Hoa Kỳ,
để lại suy đoán là vai trị của bữa ăn gia đình đối với hạnh phúc của giới trẻ ở nơi
khác. Hơn nữa, trong khi có sự quan tâm lớn trong mối quan hệ giữa bữa ăn gia đình
và trầm cảm tâm trạng, có một số ít nghiên cứu xem xét mối quan hệ giữa bữa ăn gia
đình và tâm trạng tích cực. Bên cạnh đó, phần lớn phụ huynh đồng ý rằng bữa ăn gia
đình có thể tăng sự kết nối tình cảm gia đình, họ cịn chia sẻ rằng bữa cơm gia đình là
một trong những điều đáng nhớ nhất tuổi thơ của họ, nơi mà nó có thể trao đổi và chia
sẻ với các thành viên, và những bậc cha mẹ có thể truyền lại văn hóa, hiểu biết cho

con cái của mình.5,6,7
Dựa trên những cơ sở thực tiễn nghiên cứu về bữa ăn gia đình, nhóm đã xây
dựng một mơ hình nghiên cứu về bữa cơm gia đình của giới trẻ trong bối cảnh hiện
nay với biến phụ thuộc là “Bữa cơm gia đình trong nhịp sống nhanh của xã hội”. Báo
cáo nghiên cứu sẽ chỉ ra những gì đã tác động đến việc dùng bữa của giới trẻ trong xã
hội hiện đại.
1.4. Mơ hình nghiên cứu
1.4.1. Mơ hình nghiên cứu đề xuất
Mơ hình nghiên cứu đề xuất kiểm tra sự ảnh hưởng của nhịp sống nhanh đến bữa
cơm gia đình của giới trẻ hiện nay bị tác động thông qua các yếu tố ảnh hưởng là: Sự
khác nhau của bữa cơm xưa và nay, lợi ích của bữa cơm gia đình, nguy cơ tan rã của
bữa cơm gia đình, những nét đẹp của bữa cơm gia đình truyền thống, suy nghĩ của
giới trẻ về bữa cơm gia đình và cuối cùng là giới trẻ cần gì cho một bữa ăn.

Nhóm 8 - PNCC


14

Bữa cơm gia đình xưa
và nay

Lợi ích của bữa cơm
gia đình đối với giới trẻ

Nguy cơ tan rã cuả bữa
cơm gia đình trong nhịp
sống nhanh của xã hội

Bữa cơm gia đình – nét

văn hóa trong lịng
người Việt

Giới trẻ suy nghĩ gì về
bữa cơm gia đình

Giới trẻ cần gì cho một
bữa ăn

Hình 1.1: Mơ hình nghiên cứu đề xuất

Nhóm 8 - PNCC

Thực trạng của
giới trẻ trong
nhịp sống
nhanh của xã
hội tới việc
dùng cơm với


15

Nguồn: Nhóm tác giả tổng hợp
 Sự khác nhau giữa bữa cơm gia đình thời xưa và nay: Sự thay đổi trong lối
sống và nề nếp của các gia đình hiện nay có lẽ là một xu hướng tất yếu theo
sau sự phát triển của toàn xã hội. Bữa cơm gia đình có thể đầy đủ với nhiều
thức ăn ngon hơn, thế nhưng liệu thời gian mỗi người dành ra để tham gia
vào bữa cơm có đủ để gắn kết thành viên như trước hay khơng, đó là một
điều cần đặt dấu nghi vấn.

 Lợi ích của bữa cơm gia đình đối với giới trẻ: như đã đề cập, bữa cơm gia
đình giúp cho giới trẻ có chế độ ăn uống thích hợp, cân bằng và đầy đủ chất
dinh dưỡng dẫn đến đầu ra cân nặng, sức khỏe tốt hơn, thậm chí là đời sống
tinh thần cũng tốt hơn.
 Nguy cơ tan rã của bữa cơm gia đình trong nhịp sống nhanh của xã hội: ở
thời đại số, khi mà mỗi người đều có những mối bận tâm riêng, vậy thì đối
với mỗi cá nhân, mức độ tham gia vào bữa cơm gia đình của họ có được
duy trì thường xuyên như ngày trước hay không, điều này sẽ cho thấy nguy
cơ tan rã của bữa ăn gia đình truyền thống. Mọi người đều lý giải rằng: do
vịng xốy của cơ chế thị trường, cuộc sống bận rộn, nhu cầu cơng việc địi
hỏi người ta rất cần thời gian để giải quyết. Có người phải cơng tác xa nhà
nhiều ngày. Cộng thêm với “cơ chế thoáng” mọi dịch vụ cơm hộp đều rất
sẵn, mọi người có thể lo cho cái dạ dày bằng nhiều cách “đa dạng, tiện lợi”.
Do đó, những bữa cơm gia đình với đầy đủ các thành viên trong nhà
thường trở nên hiếm hoi.
 Bữa cơm gia đình - nét văn hóa truyền thống trong lịng người Việt: Hình
ảnh bữa cơm trong các gia đình nơng thơn Việt Nam xưa đã trở thành hình
ảnh biểu tượng. Những bữa cơm gia đình quan trọng khơng ở chỗ nhiều
món ăn ngon mà là ở khơng khí đầm ấm, tuy có khi chỉ là bát canh rau
muống luộc, chút dưa tương, không thịt, không cá, nhưng đầy đủ mọi thành
viên trong gia đình… Những giây phút cùng nhau tận hưởng, chìm đắm
trong tình yêu thương, niềm hạnh phúc gia đình mới là mục đích chính của
bữa cơm sum vầy chứ khơng hẳn là vì món ăn ngon. Đó mới là ý nghĩa
đích thực và sâu sắc của mâm cơm gia đình.Thế hệ xưa nhớ đến nó trong
ký ức, cịn thế hệ trẻ biết đến qua sách vở, qua những bài học trên lớp. Sự

Nhóm 8 - PNCC


16


gắn bó giữa ơng bà, cha mẹ, con cái, hàng xóm láng giềng thể hiện vẹn
nguyên bên mâm cơm đạm bạc nhưng thẫm đẫm tình người.
 Giới trẻ suy nghĩ gì về bữa cơm gia đình: Suy nghĩ của khơng ít bạn trẻ
hiện nay khi nghĩ về bữa cơm tối: họ sợ những kỳ vọng của bố mẹ, những
lời hỏi han thông thường đôi khi trở thành gánh nặng và nỗi lo lắng của
những bậc làm cha làm mẹ. Giới trẻ hiện đại không chỉ chịu áp lực cao độ
từ tình u, học hành mà cịn phải lo lắng, nỗ lực cho con đường sự nghiệp
phía trước. Đơi khi, những mâu thuẫn xảy ra do khoảng cách giữa các thế
hệ càng khiến cho những người trẻ không muốn trở về nhà ăn cơm cùng
gia đình vì muốn trốn tránh những câu hỏi khó trả lời và đầy áp lực. Tình
trạng này khiến cho sự gắn kết giữa các thành viên trong gia đình trở nên
lỏng lẻo, thiếu sự đồng cảm, sẻ chia, và thậm chí, có số ít trường hợp đây
chính là một trong những tác động làm đổ vỡ quan hệ hôn nhân trong các
cặp vợ chồng trẻ.
 Giới trẻ cần gì ở một bữa ăn: có thể nói, giới trẻ ngày nay rất eo hẹp thời
gian. Có lẽ vì vậy mà họ ưa chuộng những bữa ăn nhanh, không cần dọn
dẹp mà vẫn đa dạng, ngon và lạ miệng. Tuy nhiên, những điều ấy gần như
là khó khăn với một bữa cơm gia đình truyền thống. Cuộc sống sơi nổi của
người trẻ ln khiến cho GenZ rất ít thời gian để chuẩn bị bữa ăn cho mình.
Thay vào đó, họ sẽ nghiêng về thức ăn nhanh và thức ăn chế biến sẵn. Hiện
nay, các ứng dụng gọi đồ ăn ngoài phát triển như vũ bão và trở thành xu
hướng. Xu hướng đó đang được dẫn đầu bởi thế hệ GenZ. Chỉ với một thiết
bị thơng minh, GenZ có thể thỏa mái tận hưởng hàng ngàn món ăn với đủ
khẩu vị, phong cách từ Đông sang Tây bất kể ở đâu, bất kể thời gian nào
mà không phải tốn công sức.
 Thực trạng của giới trẻ trong nhịp sống nhanh của xã hội trong việc dùng
bữa cơm gia đình: cuộc sống bận rộn vì học hành, cơng việc, gen Z ngày
càng có nhiều mối quan hệ để bận tâm, có nhiều cơng việc và thú vui bên
ngồi dẫn đến việc trở về nhà muộn giờ, việc tham gia vào bữa cơm gia

đình ngày càng khó khăn.

1.4.2. Thang đo nhân tố

Nhóm 8 - PNCC


17

Bảng 1.1: Thang đo nhân tố “Bữa cơm gia đình xưa và nay”

Biến quan sát

Lựa chọn

Thói quen sinh hoạt

Hồn tồn khơng đồng ý

Sở thích ăn uống

Khơng đồng ý
Trung lập

Điều kiện kinh tế
Đồng ý
Hồn tồn đồng ý

Nguồn: Nhóm tác giả tổng hợp


Bảng 1.2: Thang đo nhân tố “Lợi ích của bữa cơm gia đình”
Biến quan sát

Lựa chọn

Thức ăn ngon hơn

Hồn tồn khơng đồng ý

Bữa cơm gia đình là mơi

Khơng đồng ý

trường tốt để chia sẻ, cũng Trung lập
như giáo dục nhân cách…
Đồng ý
Chế độ ăn uống điều độ
Giải quyết mâu thuẫn
Nhóm 8 - PNCC

Hoàn toàn đồng ý


18

Nguồn: Nhóm tác giả tổng hợp
Bảng 1.3: Thang đo nhân tố “Nguy cơ tan rã của bữa cơm gia đình trong nhịp
sống nhanh hiện nay”
Biến quan sát


Lựa chọn

Bữa cơm gia đình bị ảnh Hồn tồn khơng đồng ý
hưởng nhiều, có ít thời
Không đồng ý
gian quây quần bên nhau
Trung lập
Bữa cơm gia đình được
Đồng ý
duy trì ở mức vừa phải
Bữa cơm gia đình vẫn
được duy trì thường
xun

Nguồn: Nhóm tác giả tổng hợp

Nhóm 8 - PNCC

Hồn tồn đồng ý


19

Bảng 1.4: Thang đo nhân tố “Bữa cơm gia đình - nét văn hóa trong lịng người
Việt”

Biến quan sát

Lựa chọn


Bữa cơm gia đình biểu Hồn tồn khơng đồng ý
tượng cho sự sum họp, đồn
Khơng đồng ý
viên…
Nơi chia sẻ niềm vui, nỗi

Trung lập

buồn và những vấn đề trong Đồng ý
cuộc sống
Hoàn tồn đồng ý
Những món ăn bình dị mang
mùi vị tình thương
Hình ảnh người phụ nữ tần
tảo trong căn bếp
Góp phần vào sự phát triển
nhân cách con người

Nguồn: Nhóm tác giả tổng hợp

Nhóm 8 - PNCC


20

Bảng 1.5: Thang đo nhân tố “Giới trẻ suy nghĩ gì về bữa cơm gia đình”

Biến quan sát

Lựa chọn


Mong muốn giữ gìn

Hồn tồn khơng đồng ý

Phương Tây hóa
Khơng q quan trọng

Khơng đồng ý
Trung lập
Đồng ý
Hồn tồn đồng ý

Nguồn: Nhóm tác giả tổng hợp

Bảng 1.6: Thang đo nhân tố “Giới trẻ cần gì cho một bữa ăn”

Biến quan sát

Lựa chọn

Bữa cơm đơn giản đầy đủ Hồn tồn khơng đồng ý
các thành viên

Không đồng ý

Đầy đủ chất dinh dưỡng

Trung lập


Nhanh, tiện lợi

Đồng ý
Hồn tồn đồng ý

Nguồn: Nhóm tác giả tổng hợp

Nhóm 8 - PNCC


21

Bảng 1.7. Thang đo nhân tố “Thực trạng của giới trẻ trong nhịp sống nhanh của
xã hội tới việc dung cơm với gia đình”

Biến quan sát

Lựa chọn

Đi học xa nhà

Hồn tồn khơng đồng ý

Khơng đồng ý
Có những mối quan hệ,
cơng việc…mới
Trung lập
Xuất hiện đồ ăn nhanh Đồng ý
thuận lợi thời gian cho
Hồn tồn đồng ý

cơng việc và học tập
Mối

quan

tâm

tới

MXH/Internet
Bất đồng quan điểm với
gia đình

Nguồn: Nhóm tác giả tổng hợp

Nhóm 8 - PNCC