MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU...........................................................................................................................................5
CHƯƠNG 1 CƠ CẤU TRỤC KHỦYU THANH TRUYỀN.....................................................................6
1.1. Cấu tạo cơ cấu trục khuỷu thanh truyền.............................................................................................6
1.1.1. Thân động cơ..................................................................................................... 6
1.1.2. Xilanh.............................................................................................................. 7
1.1.3. Nắp máy........................................................................................................... 7
1.1.4 Pít tơng............................................................................................................. 8
1.1.5. Séc măng.......................................................................................................... 9
1.1.6. Thanh truyền..................................................................................................... 9
1.1.7. Trục khuỷu...................................................................................................... 10
1.2. Những hư hỏng, nguyên nhân và tác hại của các chi tiết bộ phận....................................................10
1.2.1. Nắp máy......................................................................................................... 10
1.2.2. Thân máy........................................................................................................ 11
1.2.3. Xilanh............................................................................................................ 11
1.2.4. Xéc măng....................................................................................................... 12
1.2.5. Piston............................................................................................................ 13
1.2.6. Thanh truyền.................................................................................................... 13
1.2.7. Trục Khuỷu...................................................................................................... 14
1.2.8. Bạc lót thanh truyền và bạc lót trục khuỷu...............................................................15
1.3. Kiểm tra sửa chữa hư hỏng cớ cấu trục khuỷu thanh truyền............................................................16
1.3.1. Kiểm tra sửa chữa xi lanh.................................................................................... 16
1 .3.2 Kiểm tra sửa chữa xéc măng................................................................................ 17

1


1.3.3. Khiểm tra sửa chữa cơ cấu trục khuỷu....................................................................20
1.3.4. Kiểm tra sửa chữa thanh truyền............................................................................. 24
CHƯƠNG 2 HỆ THỐNG PHÂN PHỐI KHÍ........................................................................................26
2.1. Cơng dụng, u cầu..........................................................................................................................26

2.2 Cấu tạo các chi tiết trong hệ thống phân phối khí.............................................................................26
2.2.1. Trục cam......................................................................................................... 26
2.2.2. Phương pháp dẫn động trục cam........................................................................... 27
2.2.3. Con Đội.......................................................................................................... 28
2.2.4. Đũa đẩy và địn gánh.......................................................................................... 30
2.2.6. Phương án bố trí xuppap và dẫn động xuppap..........................................................35
2.3. Hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng và phương pháp sửa chữa.........................................................37
2.3.1. Trục cam và ổ đặt trục cam.................................................................................. 37
2.3.2. Bánh răng cam................................................................................................. 39
2.3.3. Kiểm tra sửa chữa xuppap, đế xuppap, ống dẫn hướng................................................39
2.3.4. Lò xo và đĩa lò xo............................................................................................. 40
2.3.5. Con đội.......................................................................................................... 41
2.3.6. Đũa đẩy, địn gánh............................................................................................. 42
2.4. Bảo dưỡng cơ cấu phân phối khí......................................................................................................42
2.5. Phương pháp điều chỉnh khe hở nhiệt..............................................................................................43
CHƯƠNG 3 HỆ THỐNG LÀM MÁT....................................................................................................46
3.1. Nhiệm vụ đặc điểm hệ thống làm mát động cơ.................................................................................46
3.2. Sơ đồ kết cấu của hệ thống làm mát trên động cơ............................................................................46
3.3. Các phần tử của hệ thống làm mát...................................................................................................47
3.3.1. Két làm mát..................................................................................................... 47

2


3.3.2. Nắp két nước.................................................................................................... 49
3.3.3. Bơm nước....................................................................................................... 49
3.3.4. Quạt gió động cơ............................................................................................... 50
3.3.5. Bình giãn nở.................................................................................................... 50
3.3.6. Van hằng nhiệt.................................................................................................. 50
3.4. Những hư hỏng và biện pháp khắc phục...........................................................................................51

3.4.1. Két làm mát..................................................................................................... 51
3.4.2. Nắp két nước làm mát........................................................................................ 52
3.4.3. Bơm nước....................................................................................................... 52
3.4.4. Van hằng nhiệt.................................................................................................. 53
3.4.5. Quạt gió......................................................................................................... 53
3.4.7. Kiểm tra hiện tượng rò rỉ của hệ thống làm mát.........................................................54
3.4.8. Kiểm tra hiện tượng tắc két nước...........................................................................55
3.4.9. Cấp và xả nước làm mát...................................................................................... 55
CHƯƠNG 4: HỆ THỐNG BÔI TRƠN..................................................................................................57
4.1. Hệ thống bôi trơn các te ướt.............................................................................................................57
4.2. Kết cấu một số bộ phận chính...........................................................................................................57
4.2.1.Bơm dầu.......................................................................................................... 57
4.2.2. Lọc dầu.......................................................................................................... 58
4.3. Những hư hỏng, cách kiểm tra, sửa chữa của hệ thống bôi trơn......................................................61
4.3.1. Bơm bánh răng................................................................................................. 61
4.3.2. Bình lọc dầu.................................................................................................... 61
4.3.3. Van giảm áp lực................................................................................................ 62
4.3.4. Bộ báo áp lực dầu............................................................................................. 62

3


4.3.5. Bảo dưỡng thay dầu........................................................................................... 62
CHƯƠNG 5 HỆ THỐNG NHIÊN LIỆU-PHUN XĂNG ĐIỆN TỬ.....................................................64
5.1. khái quát hệ thống nhiên liệu động cơ xăng ô tô. (phun xăng điện tử).............................................64
5.1.1. Nhiệm vụ, yêu cầu, nguyên lý hoạt động.................................................................64
5.1.2. Sơ đồ bố trí chung hệ thống phun xăng điện tử..........................................................66
5.1.3.Cấu tạo các phần tử chính trong hẹ thống phun xăng điện tử..........................................68
5.2. Các hư hỏng thường gặp trong hệ thống phun xăng điện tử.............................................................74
5.2.1. Các hiện tượng hư hỏng bộ phận thu tín hiệu............................................................74

5.2.2. Hư hỏng bộ phận xử lý trung tâm và bộ phận chấp hành..............................................75
5.2.3. hư hỏng bộ phân cung cấp nhiên liệu......................................................................76
5.3. Phương pháp kiểm tra, chẩn đoán, bảo dưỡng và sửa chữa.............................................................76
5.3.1. Kim phun........................................................................................................ 76
5.3.2. Cảm biến nhiệt độ nước làm mát...........................................................................77
5.3.3. Cảm biến oxy................................................................................................... 78
5.3.4. Máy bơm nhiên liệu điện..................................................................................... 78
5.3.6. Bộ lọc nhiên liệu............................................................................................... 80
5.3.7. Bộ điều tiết nhiên liệu......................................................................................... 81
5.3.8. Ống nhiên liệu.................................................................................................. 81
CHƯƠNG 6 HỆ THỐNG KHỞI ĐỘNG...............................................................................................83
6.1. Khái quát chung của hệ thống khởi động........................................................................................83
6.1.1. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại của hệ thống khởi động..............................................83
6.1.2. Cấu tạo, nguyên lí hoạt động của máy khởi động.......................................................84
6.2. Kết cấu từng bộ phận.......................................................................................................................89
6.2.1. Máy khởi động:................................................................................................ 89

4


6.2.2. Khớp truyền động:............................................................................................ 90
6.2.3. Ly hợp một chiều.............................................................................................. 91
6.2.4. Relay máy khởi động:........................................................................................ 91
6.3. Các hư hỏng, nguyên nhân của hệ thống khởi động.........................................................................92
6.4. Kiểm tra và bảo dưỡng máy khởi động.............................................................................................93
6.4.1. Kiểm tra máy khởi động..................................................................................... 93
6.4.2. Bảo dưỡng và sửa chữa máy khởi động...................................................................99
CHƯƠNG 7 HỆ THỐNG ĐÁNH LỦA...............................................................................................102
7.1. Khái quát........................................................................................................................................102
7.1.1. Công dụng hệ thống đánh lửa............................................................................. 102

7.1.2. Phõn loi h thụng ỏnh la.............................................................................. 102
7.1.3. Sơ đồ khối của hệ thống đánh lửa ......................................................103
7.1.2. Nguyên lý làm viƯc.................................................................................. 104
7.2. Các bộ phận chính trong hệ thống đánh lửa...................................................................................106
7.2.1. Bô bin.......................................................................................................... 106
7.2.2. IC đánh lửa................................................................................................... 107
7.2.3. Bugi............................................................................................................ 107
7.2.4. Bộ chia điện.................................................................................................. 110
7.2.5. Khóa điện..................................................................................................... 113
7.2.6. Tơ ®iƯn................................................................................................... 114
7.2.7. Dây cao áp.............................................................................................. 115
7.3. Cỏc h hng v nghuyờn nhõn.................................................................................. 115
7.3.1. Hỏng biến áp................................................................................................. 119
7.3.2. Hỏng bộ chia điện........................................................................................... 119
7.3.3. Hỏng bugi..................................................................................................... 119
7.4. Kiểm tra và sửa chữa......................................................................................................................120
7.4.1. Kiểm tra thời điểm đánh lửa ban đầu....................................................................120
7.4.2. Kiểm tra bugi................................................................................................ 121
7.4.3. Thử bugi....................................................................................................... 121
7.4.4. Kiểm tra bobbin:...................................................................................... 122
7.4.5. kiểm tra Igniter........................................................................................ 122
LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................................................124

5


LỜI MỞ ĐẦU
Hãng xe hơi TOYOTA là một trong những nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới
hiện nay. Sản phẩm của TOYOTA đã đáp ứng được nhu cầu và thị hiếu của
khách hàng trên toàn cầu nhờ chất lượng tốt và mẫu mã đa dạng. Để thực hiện

được điều đó, trong suốt chặng đường lịch sử từ khi thành lập cho đến nay
TOYOTA đã thiết kế và đưa vào sản xuất nhiều loại động cơ để phù hợp với
từng dòng xe ở mỗi thị trường khác nhau. Một trong những dòng xe nổi tiếng đã
gắng liền với tên tuổi của TOYOTA đó là CAMRY. Được sự chỉ đạo của khoa
CƠ KHÍ, sự hướng dẫn của giáo viên hướng dẫn và q trình tìm hiểu trên thực
tế, nhóm chúng em quyết định chọn động cơ XĂNG TOYOTA làm đề tài tốt
nghiệp. Loại động cơ này được nhắc đến nhiều vì sự phổ biến của nó. Nhóm
chúng em quyết định chọ động cơ này làm đề tài tốt nghiệp nhằm mơ phỏng đầy
đủ tồn bộ các hệ thống của loại động cơ Xăng điển hình này của hãng
TOYOTA. Tập tài liệu sau đây giới thiệu một cách tổng quan và cụ thể về các hệ
thống của động cơ XĂNG TOYOTA bao gồm:
Chương 1: Hệ thống truyền lực.
Chương 2: Hệ thống phân phối khí.
Chương 3: Hệ thống khởi động.
Chương 4: Hệ thống nhiên liệu.
Chương 5: Hệ thống bôi trơn.
Chương 6: Hệ thống làm mát.
Đề tài này lần đầu tiên chúng em thực hiện nên chắc chắn sẽ có nhiều thiếu sót
khơng mong muốn trong quá trình thực hiện và trình bày. Kính mong thầy cơ
thơng cảm và góp ý xây dựng để đề tài được bổ sung hoàn thiện hơn nữa. Xin
cảm ơn.

6


CHƯƠNG 1
CƠ CẤU TRỤC KHỦYU THANH TRUYỀN
1.1. Cấu tạo cơ cấu trục khuỷu thanh truyền
1.1.1. Thân động cơ
Thân động cơ (hay còn gọi là thân máy) là nơi chứa và lắp đặt các cơ cấu và hệ

thống của động cơ. Những bộ phân này có thể được lắp ở bên trong hoặc bên
ngồi thân động cơ. Thân động cơ có kết cấu rất phức tạp, nó thường được đúc
bằng gang hoặc nhơm hợp kim. thân động cơ có thể được chia thành 2 phần:
phần trên 1 dùng để chứa các xi lanh nên có tên gọi là bloc xi lanh và phần dưới
2 gọi là các te. Trong thời gian gần đây xu thế sử dụng nhôm hợp kim để đúc các
loại thân máy ngày càng phát triển nhờ ưu điểm chủ yếu của vật liệu nhơm là
nhẹ và có khả năng điền đầy khuôn đúc tốt. Do vậy, các thân máy bằn nhôm
đang dần dần thay thế các thân máy bằng gang, kể cả ở trê các động cơ cỡ lớn.
Các xi lanh thường được bố trí ở phần trên của thân động cơ (blốc xi lanh). bao
quanh các xi lanh là các khoang chứa nước để làm mát. Các te là nơi lắp trục
khuỷu của động cơ và nhiều bộ phận khác. Trục khuỷu có thể được lắp trên các ổ
đỡ bằng bi hoặc bằng bạc. Để tiện cho việc tháo lắp các ổ đỡ bằng bạc thường
được chế tạo thành 2 nửa: nửa trên đúc liền với thân máy, còn nửa dưới rời. và
được bắt vào nửa trên bằng các bu lơng. Ngồi ra Trong các te của động cơ cịn
có thể lắp bơm dầu bơi trơn, trục cam của cơ cấu phối khí, trục dẫn động bộ chia
điện của hệ thống đánh lửa…

Hình 1.1 Thân động cơ
7


Đối với các động cơ làm mát bằng khơng khí thì thân máy khơng có phần blốc
xi lanh mà chỉ có phần các te. Các xi lanh cùng với bộ cánh tản nhiệt được chế
tạo riêng biệt và được lắp lên các te nhờ có bu lơng 16. Phía dưới các te được
đậy kín bởi đấy các te, tạo thành hộp kín, có các gioăng, phớt chắn dầu. Đáy các
te được dùng làm nơi chứa dầu bôi trơn của động cơ. Lỗ xả dầu được bố trí ở vị
trí thấp nhất của đấy các te. Khoang trong cỉa các te được thơng với bên ngồi
bằng một ống thơng đặc biệt có bộ phận lọc để tránh bụi lọt vào trong các te theo
khơng khí. thơng thường ống thơng được bố trí ở trên của thân động cơ để tránh
dầu vung theo nó ra ngồi.

Trong thân máy có các lỗ, các đường dẫn dầu bơi trơn và nước làm mát. Ngồi
ra thân máy còn dùng để chứa rất nhiều bộ phận khác của dộng cơ nên kết cấu
của nó thường rất phức tạp.
1.1.2. Xilanh
Xi lanh có thể được chế tạo liền cùng với thân động cơ hoặc chế tạo rời dưới
dạng ống và lắp trong các lỗ trên thân động cơ. Việc sử dụng các xi lanh rời cho
phép sửa chữa, thay thế các xi lanh 1 cách dễ dàng đồng thời nâng cao thời hạn
sử dụng của thân máy . Các động cơ làm mát bằng nước có 2 cạc bố trí xi lanh
như sau: xi lanh ướt và xi lanh khô.
Trong thời gian gần đây, nhờ các
tiến bộ khoa học kỹ thuật trong
ngành vật liệu, đã xuất hiện một số
dạng xi lanh mới. Đặc biệt là các xi
lanh được tạo ngay trong blốc bằng
nhôm. Để đảm bảo độ bền của các
xi lanh này có ưu điểm là đảm bảo
độ bền cao mà lại rất nhẹ vì cậy nên

Hình 1.2. Xi lanh rời
a.Xi lanh ướt; b.Xi lanh khô

được sử dụng trên một số dộng cơ của xe du lịch hiện đại.
1.1.3. Nắp máy
8


Nắp máy là phần đậy phía trên xi lanh, nó có cấu tạo tương đối phức tạp bởi vì
trong nó có rất nhiều các đường ống dẫn khí, dẫn nước, dẫn dầu và là chỗ chứa
nhiều các bộ phận khác của động cơ, Nắp
máy thường được đúc bằng gang hoặc

bằng nhơm, có cấu tạo phức tạp do phải
chứ rất nhiều các bộ phận trong nó như:
giàn xupap, các đường ống nạp, xả cho các
xi lanh, các đường dầu, đường nước làm
mát, lỗ để lắp vòi phun nhiên liệu, bugi...
Đối với một số động cơ điezel có buồng
cháy xốy lốc hay buồng cháy phụ thì các
buồng cháy này (hoặc một phần của nó)
cũng được bố trí trên nắp máy. Nắp máy
được bắt chặt với thân máy bằng các bu
dông cấy hoặc các bu lơng. Giữa nắp và

Hình 1.3 Nắp máy

thân máy có tấm đệm đặc biệt, gọi là đệm nắp máy, có nhiệm vụ làm kín buồng
đót và các đường nước, đường dầu . Đệm này ngồi khả năng làm kín cịn phải
có khả năng chịu nhiệt cao do tiếp xúc trực tiếp với buông đốt. Đệm nắp máy
thường được làm từ a mi ăng có viền mép bằng đồng.
1.1.4 Pít tơng
Pít tơng đảm nhận các nhiệm vụ sau: tạo hình dạng
cần thiết cho buồng đốt, đảm bảo độ kín cho khoang
cơng tác của xi lanh, biến áp lực của khí cháy thành
lực đẩy lên thanh truyền để quay trục khuỷu và sinh
cơng hữu ích. Trên phần làm kín có các rãnh để lắp
các vòng găng (còn gọi là séc măng) rong rãnh lắp
vịng găng dầu phải có các lỗ để thốt dầu vào phía
bên trong. Trên thân pít tơng có các lỗ để lắp các pít
tơng.
Hình 1.4 Piston


9


Đỉnh pít tơng là nơi tạo thành hình dạng kết cấu của buồng đốt, do vậy phải có
cấu tạo thích hợp với kiểu buồng đốt. Hiện nay các loại động cơ đốt cao, chịu
mài mịn tốt, có độ giãn nở nhiệt nhỏ nhưng lại có khối lượng lớn. Cịn pít tơng
nhơm có ưu điểm nhẹ, dẫn nhiệt tốt nhưng có độ bền và khả năng chịu mài mòn
kém hơn và có hệ số giãn nở cao hơn.
Hiện nay thường gặp 3 cách lắp chốt piston
như sau: lắp cố định, lắp bơi và lắp nửa bơi. Ở
cách lắp cố định, ắc piston được cố định trong
các lỗ nên pít tơng bằng một vít định vị, cịn
giữa ắc và đầu nhỏ thanh truyền. Sau khi lắp
vào piston, ắc được cố định ở 2 đầu bằng các
vòng chặn hoặc được bịt bằng nút nhôm. Cần
lưu ý rằng, ắc chỉ được bơi ở chế độ nhiệt bình
thường, cịn khi piston nguội thì ắc phải nằm
tương đối chặt trong các lỗ của nó.

Hình 1.5 Xéc măng

1.1.5. Séc măng
Xéc măng khí: Ngăn khơng cho khí cháy lọt xuống cacte (cịn nén khơng cho
mơi chất xuống cacte). Xéc măng dầu: Gạt dầu về cacte không cho lên buồng đốt
và hình thành màng dầu để bơi trơn piston xylanh. Xéc măng truyền phần lớn
nhiệt từ đầu piston sang thành xylanh rồi ra nước làm mát hoặc khơng khí để làm
mát động cơ. Xéc măng làm việc trong điều kiện xấu: chịu nhiệt độ cao, chịu va
đập mạnh, bị ăn mịn hố
học, ma sát.
1.1.6. Thanh truyền


Hình 1.6. Thanh truyền
1.Nắp đầu to; 2.Bạc; 3.Đầu to; 4.Ống lót;
5.Đầu nhỏ; 6Thân

10


Thanh truyền là chi tiết nối giữa piston và trục khuỷu, nó biến chuyển động
tịnh tiến của piston thành chuyển động quay tròn của trục khuỷu và ngược lại.
Khi làm việc lực khí thể và lực quán tính thay đổi theo chu kỳ bởi vậy tải trọng
tác dụng vào thanh truyền cũng thay đổi và sinh va đập mạnh. Thân thanh truyền
chịu nén, kéo và uốn, còn đầu nhỏ, đầu to bị ma sát và mài mòn.
1.1.7. Trục khuỷu
Trục khuỷu là một trong
những chi tiết quan trọng nhất
của động cơ. Giá thành của trục
khuỷu từ 25 – 30 % giá thành
tồn bộ động cơ. Về khối lượng
nó chiếm từ 7 – 15 % khối
lượng động cơ. Nó nhận lực tác
dụng từ piston tạo moment kéo

Hình 1.7 Trục khuỷu

các máy cơng tác và nhận năng
lượng của bánh đà, sau đó truyền cho thanh truyền và piston thực hiện quá trình
nén cũng như trao đổi khí trong xylanh.
1.2. Những hư hỏng, nguyên nhân và tác hại của các chi tiết bộ phận.
1.2.1. Nắp máy

Nắp máy làm việc trong điều kiện chịu nhiệt độ cao, áp suất lớn, lại phân bố
không đều. Do đó thường bị những hư hỏng như cong vênh, rạn nứt vùng buồng
đốt bị cháy rỗ bám muội than, khoang chứa nước bị ăn mịn do trong nước có lẫn
nhiều tạp chất ăn mòn. Các mối ghép ren bị hỏng do tháo lắp khơng đúng quy
trình và kỹ thuật. Các đệm bị hỏng do làm việc lâu ngày.
Tất cả các hư hỏng trên gây nên hiện tượng rò hơi, lọt nước, chảy dầu và làm
giảm tỷ số nén của động cơ. Nước lọt vào buồng đốt gây vỡ piston, sự cố cho cơ
cấu trục khuỷu - thanh truyền. Muội than bám trên buồng đốt sẽ gây nên kích nổ,

11


muội than rơi xuống còn làm cào xước xilanh - piston, kẹt xécmăng. Như vậy
đông cơ giảm công suất, nếu nặng thì động cơ có thể khơng làm việc được.
1.2.2. Thân máy
Thân máy bị nứt, vỡ do sự cố của piston thanh truyền, hoặc do đổ nước lạnh
vào khi động cơ cịn nóng . Làm giảm cơng suất của động cơ hoặc động cơ sẽ
không làm việc được.
Đường ống dẫn nước, vùng chứa nước thường bị ăn mịn hóa học. Gây tắc
hoặc làm thủng đường ống dẫn nước làm mát, dẫn đến thiếu hoặc khơng có nước
làm mát khi động cơ làm việc làm động cơ nóng lên nhanh chóng, giảm công
suất của động cơ, tuổi thọ của động cơ giảm.
Các đường dẫn dầu bôi trơn bị bẩn, tắc do làm việc lâu ngày.
Gây thiếu dầu bôi trơn hoặc không có dầu bơi trơn đến các bề mặt làm việc
làm các chi tiết đó nhanh bị mịn, hỏng dẫn tới công suất động cơ giảm. Tuổi thọ
động cơ giảm.
Các lỗ bắt ren bị hỏng do tháo, lắp không đúng kỹ thuật. Gây khó khăn cho
việc sữa chữa, bảo dưỡng.
1.2.3. Xilanh
Xilanh làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, chịu nhiệt độ cao và áp suất lớn,

chế độ bơi trơn khó khăn vì vậy
thường có những hư hỏng sau:
Bề mặt làm việc bị mịn theo chiều
ngang khơng bằng nhau tạo nên độ
ơvan.
Ngun nhân: Do thành phần lực
ngang tác dụng đẩy xécmăng và xi
lanh miết vào thành xilanh gây nên
hiện tượng mịn méo.
Hình 1.8 Kiểm tra độ đồng đều thành
xy lanh

12


Tác hại: Làm tăng khe hở lắp ghép giữa piston và xi lanh gây giảm công suất
của động cơ.
Bề mặt làm việc bị mịn theo chiều dọc khơng bằng nhau tạo nên độ cơn.
Ngun nhân: Vùng xéc măng khí trên cùng có áp suất và nhiệt độ cao, độ nhớt
của dầu bôi trơn bị phá hủy sinh ra ma sát khơ hoặc nữa ướt giữa
xilanh,xécmăng và piston vì vậy vùng đó bị mịn nhiều nhất tạo nên độ cơn.
Tác hại: Gây lọt khí ở buồng đốt làm dầu bơi trơn bị biến chất, phá hủy màng
dầu, dầu bôi trơn sục lên buồng đốt. Làm cơng suất của động cơ giảm.
Ngồi ra xilanh bị cào xước.
Bề mặt làm việc của xilanh bị cháy rỗ và ăn mịn hóa học.
Xilanh đơi khi còn bị nứt vỡ.
Tất cả các hư hỏng trên do mạt kim loại có lẫn trong dầu bơi trơn hoặc xécmăng
bị gẫy. Do tiếp xúc với sản vật cháy, do piston bị kẹt trong xialanh, do chốt
piston thúc vào hoặc tháo lắp không đúng kỹ thuật hoặc nhiệt độ thay đổi đột
ngột.

Các hư hỏng trên đều làm giảm công suất của động cơ, tốc độ mài mòn giữa
xilanh và piston tăng nhanh tạo ra khe hở lớn. Tạo ra nhiều muội than trong
buồng đốt, gây nên hiện tượng cháy sớm.
1.2.4. Xéc măng
Xéc măng làm việc trong điều kiện phức tạp, chịu nhiệt độ cao, áp suất lớn, bơi
trơn khó khăn do đó nó là chi tiết nhanh mịn, hỏng nhất trong động cơ, hư hỏng
chủ yếu là do ma sát với thành xylanh, mòn mặt cạnh do va đập giữa xéc măng
và rãnh gây xục dầu lọt, hơi công suất của động cơ giảm.
Trong một bộ thì xéc măng trên cùng bị mòn nhiều nhất, làm khe hở xécmăng
tăng làm giảm độ kín khít gây va đập xéc măng và rãnh gây xục dầu, lọt hơi làm
giảm công suất của động cơ.

13


Xéc măng đơi khi bị bó kẹt, gãy do nhiệt độ cao, thiếu dầu bơi trơn. Xéc măng
gẫy có thể gây nên cào xước xy lanh.
1.2.5. Piston
Phần thân piston:
Bị mòn do ma sát với thành xy lanh, piston bị mòn và giảm đường kính thay đổi
độ cơn và độ ơ van, khe hở giữa piston và xy lanh tăng, piston chuyển động
không vững chắc trong xy lanh gây ra va đập khi làm việc.
Rãnh lắp xéc măng: Bị mòn do va đập với xéc măng trong đó rãnh trên cùng
mịn nhiều nhất, trong cùng một rãnh thì mặt dưới bị mịn nhiều hơn.
Lỗ bệ chốt: Bị mịn cơn hoặc ơ van do va đập với chốt piston.
Đỉnh piston: Thông thường đỉnh piston bị cháy rỗ, ăn mịn hố học do tiếp xúc
với khí cháy ngồi ra thân piston con bị cháy rỗ cào xước trong dầu có cặn bẩn,
đơi khi piston còn bị nứt vỡ do sự cố của động cơ hoặc do kích nổ.
Chốt piston: chốt piston bị mịn ở vị trí lắp với đầu nhỏ thanh truyền, tạo lên độ
cơn và độ ơ van. Chốt bị mịn làm

tăng khe hở với bạc lót gây va
đập khi động cơ làm việc (gọi là
gõ ắc) nguyên nhân gây mòn là
do ma sát khi làm việc và làm
việc trong điều kiện năng nề, bơi
trơn khơng hồn thiện.

Hình 1.9: Piston bị mịn bề mặt tiếp xúc
với xi lanh

1.2.6. Thanh truyền
Thanh truyền là chi tiết làm việc trong điều kiện chịu lực phức tạp luôn thay
đổi về phương chiều và trị số nên thường có những hư hỏng sau:
Thanh truyền bị cong: Thanh truyền bị cong làm cho piston đâm lệch về một
phía piston và xéc măng bị nghiêng làm giảm độ kín khít cum piston xéc măng
và xy lanh mịn nhanh.

14


Thanh truyền bị xoắn: Thanh truyền bị xoăn làm cho đường tâm của lỗ đầu to
thanh truyền và đầu nhỏ thanh truyền không cùng nằm trên một mặt phẳng.
Piston xoay lệch trong xy lanh bạc đầu to thanh truyền mòn nhanh thanh truyền
bị mòn rỗng lỗ đầu to đầu nhỏ do bạc bị xoay làm khe hở lắp ghép mòn nhanh
gây va đập bó kẹt ( do bị tắc đường dầu ) Khi động cơ làm việc.
Đôi khi thanh truyền bị đứt gãy bu lông ê cu bị trờn, gãy do piston bị bó kẹt
trong xy lanh.
Thanh truyền bị đứt gãy ảnh hưởng đến các chi tiết khác dẫn đến (Phá huỷ
động cơ)
1.2.7. Trục Khuỷu

Bề mặt làm việc của các cổ trục và cổ biên bị cào xước: do dầu có chứa nhiều
cặn bẩn, nếu vết cào xước sâu có thể do cát hoặc kim loại. Làm cho các cổ trục
bị mịn nhanh, mịn thành gờ.
Các vị trí cổ trục, cổ biên bị mịn cơn và ơvan: Do ma sát giữa bạc và cổ trục.
Chất lượng dầu bôi trơn kém, trong dầu có chứa nhiều tạp chất. Do bạc bị mịn.
Do lực khí cháy thay đổi theo chu kỳ.Do làm việc lâu ngày. Làm tăng khe hở lắp
ghép sinh ra va đập trong quá trình làm việc. Làm tăng khe hở giữa cổ trục và cổ
biên dẫn tới giảm áp suất dầu bôi trơn.
Bề mặt làm việc của bạc bị cháy xám, tróc rỗ. Do thiếu dầu bơi trơn, chất lượng
dầu bơi trơn kém trong dầu có chứa nhiều tạp chất. Do khe hở của bạc và trục
quá nhỏ.- Do đường dầu bị tắc dẫn tới hiện tượng thiếu dầu bơi trơn. Làm các chi
tiết bị mài mịn nhanh.
Trục bị bó cháy lớp kim loại trên bề mặt làm việc. Do thiếu dầu bôi trơn, tắc
đường dẫn dầu hoặc do lỗi chế tạo. Làm giảm tuổi thọ của trục khuỷu cũng như
của bạc. Nếu lặng có thể phá hỏng chi tiết của trục khuỷu.
Cổ trục bị cong, xoắn; Do lọt nước vào trong buồng cháy, do kích nổ hoặc do
sự cố piston thanh truyền. Do làm việc lâu ngày. Do tháo, lắp không đúng kỹ

15


thuật. Làm cho piston chuyển động xiên trong xilanh. Gây hiện tượng mịn cơn
và ơvan cho xilanh, piston.
Đường dầu bị tắc: Do trong dầu bơi trơn có chứa nhiều cặn bẩn.- Do các đường
dầu lâu ngày không được thông rửa. Do hiện tượng kích nổ.- Do sự cố piston
thanh truyền gây ra.- Do hiện tượng lọt nước vào buồng đốt. Làm cho các vị trí
cổ trục, cổ biên bị mịn nhanh do thiếu dầu bôi trơn.- Nếu thiếu dầu lớn có thể
gây hiện tượng cháy, bó bạc.
Trục bị nứt, gãy Do nỗi của nhà chế tạo hoặc do vật liệu chế tạo không đảm
bảo yêu cầu. Do tháo lắp không đúng kỹ thuật. Do khe hở lắp ghép giữa trục và

bạc quá nhỏ. Làm phá hỏng trục khuỷu. Phá hỏng động cơ.
1.2.8. Bạc lót thanh truyền và bạc lót trục khuỷu
Bề mặt làm việc của bạc bị cào xước thành những đường trịn. Do trong dầu có
nhiều cặn bẩn, nếu vết xước sâu có thể do cát hoặc kim loại. Làm cho bạc và các
ổ trục bị mài mòn nhanh hơn.
Bề mặt làm việc của bạc bị mịn cơn, ơvan. Do ma sát giữa bạc và trục. Chất
lượng dầu bôi trơn kém trong dầu có nhiều tạp chất. Do cổ biên bị cong, xoắn.
Do tác dụng của lực khí cháy thay đổi theo chu kì. Làm tăng khe hở lắp ghép và
sinh ra va đập trong quá trình làm việc Làm giảm áp suất dầu bôi trơn.
Bề mặt làm việc của bạc bị cháy xám, tróc rỗ. Do thiếu dầu bơi trơn, chất lượng
dầu kém trong dầu có nhiều tạp chất. Do khe hở giữa bạc và trục quá nhỏ. Do
khả năng truyền nhiệt của bạc kém. Làm tăng nhanh mài mịn các chi tiết.
Bạc bị bó, cháy lớp hợp kim ở trên bề mặt làm việc của bạc. Do khe hở lắp ghép
giữa bạc và trục quá nhỏ. Do thiếu dầu bôi trơn.- Do tắc đường dẫn dầu. Do chất
lượng chế tạo bạc không đảm bảo. Làm xước, gẫy trục.
Bạc bị xoay lung Do không đảm bảo độ găng. Do lắp ghép không đúng chiều.
Làm bịt lỗ dầu bôi trơn gây nên hiện tượng phát.

16


1.3. Kiểm tra sửa chữa hư hỏng cớ cấu trục khuỷu thanh truyền.
1.3.1. Kiểm tra sửa chữa xi lanh
- Hiện tượng: Xy lanh bọ mịn thành hình cơn theo chiều dài. Xy lanh bị mịn
hình ơ van. Xy lanh bị trầy xước, cháy rỗ. Xy lanh bị mòn rộng.
- Nguyên nhân:
Xy lanh bị mịn thành hình cơn theo chiều dài:
Trong q trình cháy, khi cháy luồn qua lưng vịng găng làm cho màng dầu
bơi trơn khó hình thành sự ma sắt giữa vòng găng và xy lanh là ma sát ướt (vị trí
xy lanh bị mài mịn lớn nhất tương ứng với vịng găng thứ nhất). Khi cháy có

nhiệt độ cao thổi và đót cháy dầu bơi trơn ở phía trên thành xy lanh làm cho điều
kiên bôi trơn kém đi
Xy lanh bị mịn hình ơ van:
Động cơ khi làm việc, thân xy lanh đều bị nóng sing ra sự giãn nở, do ở vị trí
tiếp giáp giữa hai xy lanh kề nhau sự làm mát không đảm bảo dẫ đến giãn nở
không đều nhau nên làm cho xy lanh biến dạng hình ơ van, trục dài của hinhg o
van nằm trên chiều ngang của xy lanh, Động cơ khi làm việc, pít tơng bị biến
dạng tương đối lớn, kh cháy có áp lục cao tác dụng lên đỉnh pít tơng làm cho pít
tơng giãn nở theo chiều dọc và ngang.
Điều kiện làm việc và kếu cấu của động cơ khác nhau thì sự mài mịn xy lanh
cũng khác nhau. Các xi lanh thường dduocj làm mát không giống nhau cũng
thường sinh ra sự mài mịn khơng giống nhau.
Xy lanh bị mịn rộng kích thước lớn dần so với ban đầu:
Là do sự bào mịn của vịng găng và pít tơng. Nếu nhiệt độ cao thì điều kiện
bơi trơn khó khăn dẫn đến sự mài mòn tăng. Xy lanh bị trầy xước, cháy rỗ là do
động cơ làm việc ở nhiệt độ cao như cháy kích nổ, cháy sớm, cháy muộn, do q
trình bảo dưỡng sửa chữa khơng đúng u cầu kỹ thuật.

17


- Phương pháp kiểm tra, sửa chữa:
Kiểm tra độ mòn rộng của xy lanh:
Dùng dụng cụ đo như đồng hồ xo, pan me hoặc thước cặp để đơ kích thướng
lần trước tiến hành ở phần đầu xy lanh r so với bẳng sửa chữa tiếp đó. Đo kích
thước lớn nhất bằng cách dùng đồng hồ so đo ở ba vị trí cả phần song song và
vng góc lấy đường kính ở chỗ bị mài mòn knows nhất của xy lanh để đối
chiếu với xy lanh tiêu chuẩn, hiệu số của nó là lượng mà mịn rộng của xy lanh.
Trên động cơ do sự quá hiệt nghiêm trọng và sự va đập của dịng khí, bề mặt
buồng cháy sẽ bị ăn mòn, khi các nagwn nước bị lắng động nhiều cặn thì tỏa

nhiệt khơng tốt đoạn nối tiếp giữa các xu páp xả và giữa các xu páp với xy lanh
dễ bị nứt, nhất là về mùa đông sau khi khởi động động cơ rồi mới rút nước làm
mát vào, làm cho các ngăn nước ở nắp xy lanh bị nứt.
1 .3.2 Kiểm tra sửa chữa xéc măng
- Hiện tượng nguyên nhân hư hỏng:
Vòn găng bị mòn lưng: do ma sát với thành xy lanh, độ mòn phụ thuộc vào

18


vật liệu chế tạo và điều kiện bôi trơn, bị mịn giảm chiều cao do va đập với rãnh
pít tơng.
Vịng găng bị vênh: do chịu lực không đồng đều dẫn đến bị bó kẹp trong rãnh
vịng găng.
Vịng găng bị gãy: Do vật liệu chế tạo không tốt. Kỹ thuật chế tạo không đảm
bảo hoặc lắp ghép k đúng yêu cầu kỹ thuật.
Vịng găng bị giảm đàn tính: Do chịu nhiệt độ cao áp suất lớn
- Phương pháp kiểm tra sửa chữa vòng găng:
Đây là khe hở nhiệt của séc măng, nó đảm baorsao cho khi tác dụng của nhiệt
độ cháy, thì hai miệng của nó khơng trùng với nhau. Khe hở nhiệt đúng của séc
măng khi chịu nhiệt độ bình thường nằm trong khoảng 0,06-0,10mm. Tuy nhiên
khi lắp ráp khe hở này được kiểm tra ở trạng thái nguội, trị số của nó phụ thuộc
vào đường kính xy lanh, vật liệu chế tạo, nhiệt độ tác dụng và kiểu làm mát động
cơ.
- Phương pháp kiểm tra:
Đưa xéc măng vào trong xy lanh (vùng xéc măng ở điểm chết trên), sau đó dùng
pít tơng sửa cho vịng găng ngay, dùng căn lá kiểm tra:
khe hở tiêu chuẩn: - xéc măng hơi : 0,15-0,25 mm. xéc măng dầu: 0,13-0,38 mm
khe hở cho phép: - xéc măng hơi: 1,20 mm. xéc măng dầu: 0,98 mm.
Nếu khe hở quá nhỏ, dùng dũa rà lại miện xéc măng cho đúng khe hở yêu cầu.

Nếu khe hở vượt quá khe hở cho phép 1,20 mm thì thay xác măng mới.
Kiểm tra khe hở chiều cao:
Khe hở này rất bé, nó nằm khoảng 0,03-0,08mm. Khe hở max không được quá
0,2mm. Nếu khe hở quá lớn trong quá trình làm việc nó sẽ sinh va đạp và động
cơ sẽ hỏng.
Cách kiểm tra như sau:

19


Lăn xác măng xung quanh rãnh pít tơng, xem có nhẹ nhàng khơng, nếu có chỗ
bị kẹt thì dùng dao cạo rãnh để sửa chữa lại.
+ dùng căn lá đưa qua khe hở giữa rãnh pít tơng và pít tơng.
+ Nếu khe hở của rãnh pít tơng q bé thì phải mài mỏng vòng găng bằng
cách đặt nằm vòng găng trên tâm
skinhs, có bơi cát rà xu páp, hoặc
trên bề mặt phẳng có lót giấy
nhám rồi dùng tay để mà mặt trên
của vịng găng nhỏ đi một ít cho
phù hợp với khe hở cạnh qui định.

Hình 1.10 Đo khe hở xéc măng

Kiểm tra khe hở chiều sâu
+ Dùng thước cặp đo chiều sâu rãnh pít tơng
+ Dùng thước cặp đo bề dày của xéc măng.
+ Khe hở chiều sâu: 0,20-0,35mm.
Chú ý:
- Nếu khe hở chiều sâu quá lớn, thì bề dày của xéc măng sẽ mỏng, nên lực đàn
hồi của xác măng yếu, đồng thời

khi làm việc xác măng bị lắc
khơng đảm bảo được sự kín.
- Nếu khe hở bé hoặc khơng có,
trong q trình làm việc dưới tác
dụng của nhiệt đọ, xéc măng bị
giãn nở và kẹt giữa pít tơng và xy
lanh, làm mất lực đàn hồi của xéc

Hình 1.11 Kiểm tra khe hở xéc măng

măng.
Kiểm tra khe hở miệng ở trang thái tự do

20


Khi xé măng ở trang thái tự do thì nó có hnhf dạng ơ van và miệng xác măng
có khe hở rất lớn so với lúc ráp vào xy lanh. Nếu khe hở này bé thì lực đàn hồi sẽ
yếu và khơng đảm bảo được độ kín.
Chú ý: Khi ráp xéc măng vào lòng xy lanh, nếu chúng ta rà quá nhiều, để đạt
được khe hở miệng. Thì lúc này xéc măng khi lắp vào xy lanh sẽ khơng trịn, nên
khơng đảm bảo được độ kín, đồng thời lúc này lực đàn hồi của xéc măng gia
tăng, làm tăng ma sát, động cơ rất khó khởi động và chạy ralenti.
Thay thế vòng găng:
Qua kiểm tra kỹ thuật các vòng găng không đạt yêu cầu ta phải tiến hành thay
thế:
+ Trước khi lắp pít tơng vào xy lanh: cần phải lắp vịng găng vào pít tơng. Khi
lắp phải dùng kìm chun dùng và cần chú ý những điểm sau:
Do các vòng găng ở các vị trí khác nhau, nên chúng có mặt cắt khác nhau, khi
lắp cần chú ý vị trí lắp của chúng.

Những vịng găng có góc vát ở phía trong thì lắp vào rãnh thứ nhất của pitton
và quay góc vát lên trên. Nếu góc vát nằm ở phía ngồi thì lắp rãnh thứ hai, thứ
ba và quay góc vát xuống dưới.
Các vịng găng dầu có cạnh ngồi là góc trịn, thì quay mặt có góc trịn lên trên
và lắp vào rãnh thứ 2 và thứ ba cửa pít tơng.
+ Các miệng vịng găng phải đặt lệch nhau: Miệng vòng găng thứ nhất và thứ
hai lệch nhau 180o, vòng găng hơi thứ hai và thứ ba lệch nhau 90 o, vòng găng thứ
ba và thứ tư lệch nhau 90o. Vị trí miệng vịng găng phải cách đường tâm của chốt
pít tơng 30-45o để tránh trùng lắp ở một phía làm rị hơi.
Khơng được lắp thêm vịng lót ở bên trong vịng găng, trừ trường hợp xưởng
chế tạo đã có sẵn.

21


Khi bảo dưỡng và sửa chữa nhỏ, nếu phát hiện công suất động cơ yếu, áp suất
nén không đạt tiêu chuẩn, thấy xy lanh bị lọt khí và dầu máy bị sục lên buồng
đốt, nhưng độ côn và độ ô van chưa q giới hạn cho phép thì do vịng găng bị
hỏng gây nên, lúc này có thể rút pít tơng ra, thay vịng găng ngay trên xe mà
khơng cần tháo động cơ xuống.
1.3.3. Khiểm tra sửa chữa cơ cấu trục khuỷu
a. Cổ trục khuỷu bị mòn
Khi động cơ làm việc, do tác dụng của áp lực khí cháy trong xylanh làm cho bề
mặt cổ trục khuỷu và chốt khuỷu bị mịn. Cổ trục và chốt thường mịn khơng
đều. Khi trục khuỷu quay, lực ly tâm do đầu to thanh truyền sinh ra làm cho
thanh truyền có xu hướng rời khỏi chốt khuỷu và thường xuyên ép vào bề mặt
phía trong (gần đường tâm trục khuỷu). Do tác dụng lâu dài của lực ly tâm nên
bề mặt phía trong chốt khuỷu bị mịn nhiều hơn phía ngồi. Tương tự như vậy, ở
cổ trục chính thì mặt gần kề chốt khuỷu bị mịn nhiều. Mặt khác, dầu bơi trơn
dưới tác dụng lực ly tâm làm cho các tạp chất cứng có trọng lượng lớn văng ra

tập trung về một đầu cổ trục gây mịn cơn cho chốt khuỷu. Chốt khuỷu thường
mịn nhanh hơn cổ trục chính, lượng mịn của chốt khuỷu thường gấp hai lần
lượng mịn ở cổ chính. Trong các cổ chính, lượng mịn giữa các cổ cũng khơng
đều nhau, cổ chính gần bánh đà mịn nhiều hơn các cổ khác. Sự mài mòn cổ trục
khuỷu và chốt khuỷu làm bán kính quay của trục khuỷu tăng lên dẫn đến làm
tăng tỉ số nén, các chi tiết trong nhóm piston, thanh truyền, xéc-măng bị mịn
nhanh và ảnh hưởng khơng tốt đến quá trình làm việc của động cơ. Đồng thời
khe hở lắp ghép giữa các chi tiết tăng lên làm điều kiện bôi trơn kém đi, áp lực
dầu bôi trơn giảm, sự mài mòn các chiết tăng lên.
Cách kiểm tra: Dùng panme đo ngồi để kiểm tra độ mịn cơn, ôvan của cổ trục
và chốt khuỷu.

22


+ Kiểm tra độ mịn ơvan: Đo kích thước cổ trục và chốt khuỷu ở hai vị trí
vng góc nhau trên cùng một mặt cắt ngang. Độ ô van của cổ trục và chốt
khuỷu được xác định bằng hiệu số của hai lần đo.
Chú ý: không đo sát vào lỗ dầu bôi trơn. Độ ôvan cho phép: 0,05mm.
+ Kiểm tra độ mịn cơn: Đo kích thước cổ trục và chốt khuỷu ở hai vị trí trên
cùng một mặt cắt dọc (phía trong và phía ngồi của chốt khuỷu là vị trí mịn
nhiều nhất). Độ mịn cơn là hiệu số giữa hai lần đo.
Chú ý: vị trí đo cách má khuỷu8 – 10mm, khơng đo sát má khuỷu. Độ mịn cơn
cho phép: 0,05mm.
Sửa chữa: Nếu độ ôvan và độ côn vượt quá giới hạn cho phép phải sửa chữa
trục khuỷu bằng cách mài cổ trục, chốt khuỷu theo kích thước sửa chữa quy định
(theo cốt sửa chữa). Mỗi cốt sửa chữa, đường kính cổ trục và chốt khuỷu giảm
0,25mm. Khi mài trục khuỷu tiến hành trên thiết bị chuyên dùng là máy mài có
cơ cấu dịch tâm. Trước khi mài phải xác định bán kính góc lượn và sửa đá mài
theo bán kính góc lượn đó. Sau khi mài cổ trục và chốt khuỷu cần đánh bóng để

đạt độ bóng theo yêu cầu. Độ bóng đạt Δ9–Δ10. Sau khi mài cổ trục và chốt
khuỷu phải thay các bạc lót theo kích thước sửa chữa tương ứng và cạo rà bạc để
bảo đảm sự tiếp xúc tốt. Diện tích tiếp xúc sau khi cạo bạc: 75%. Vết tiếp xúc
phân bố đều trên tồn bộ bề mặt bạc.
Chú ý: tùy vào độ mịn và tình trạng kỹ thuật thực tế của cổ trục và chốt khuỷu
mà sửa chữa toàn bộ hoặc chỉ sửa chữa chốt khuỷu hay cổ trục nhưng không sửa
chữa riêng lẻ từng cổ trục hay chốt khuỷu. Tất cả các cổ trục hay chốt khuỷu
phải sửa chữa theo cùng kích thước để đảm bảo sự cân bằng động.
b. Trục khuỷu bị cong và xoắn

23


Nguyên nhân gây ra biến dạng cong và xoắn trục khuỷu chủ yếu do: Khe hở
gối đỡ và cổ trục quá lớn, trong khi làm việc có sự va đập với nhau. Trong quá
trình làm việc chịu momen xoắn quá lớn, gối đỡ bị cháy làm trục khuỷu quay
khó khăn. Khe hở gối đỡ và cổ trục quá nhỏ hoặc momen xiết ốc cổ trục không
đều, xiết ốc không đúng trình tự quy định. Động cơ tăng ga đột ngột làm trục
khuỷu chịu ứng suất quá lớn gây biến dạng đột ngột làm trục khuỷu bị xoắn hoặc
cong. Ngoài ra sự làm việc của động cơ không ổn định, trục khuỷu chịu lực
khơng đều, các vị trí của các chi tiết trong cơ cấu khuỷu trục thanh truyền không
đúng cũng có thể làm cho trục khuỷu bị cong, xoắn.
Cách kiểm tra:
+ Đặt khuỷu lên hai gối đỡ (hoặc lắp lên mũi chống tâm), cho mũi tiếp xúc của
đồng hồ so tiếp xúc với cổ trục ở giữa, quay trục khuỷu đi một vòng đồng thời
quan sát sự dao động của kim đồng hồ trong phạm vi nào đó. Lấy trị số đó trừ đi
độ ơvan của trục ta sẽ được độ cong của trục khuỷu. Độ cong cho phép 0,03 –
0,05 mm.
+ Lắp trục khuỷu lên giá đỡ, cho chốt khuỷu nằm ở vị trí nằm ngang, dùng
thước đo chiều cao đo khoảng cách từ các chốt khuỷu có cùng đường tâm đến

mặt bàn máy, độ chênh lệch của hai khoảng cách đo được là độ xoắn của trục
khuỷu. Độ xoắn cho phép <0,10mm. Nếu độ cong, đọ xoắn vượt quá giới hạn
cho phép thì phải sửa chữa.
+ Kiểm tra bán kính quay của trục khuỷu: Dùng thước đo chiều cao đo khoảng
cách giữa vị trí cao nhất và thấp nhất của chốt khuỷu (khoảng cách a), sau đó
chia đơi khoảng cách đo được chính là bán kính quay của trục khuỷu (1/2a). Bán
kính quay ở các chốt khuỷu
khơng được chênh lệch quá
0,15mm.

24

Hình 1.12 Nén trục khuỷu bị cong


Sửa chữa: Nếu trục khuỷu xoắn quá giới hạn cho phép thì phải thay trục khuỷu
mới. Nếu trục khuỷu bị cong thì nắn trục khuỷu trên máy ép thủy lực 20 tấn theo
phương pháp nắn nguội: đặt trục khuỷu lên hai giá chữ V, xoay đúng chiều cong
của trục khuỷu rồi cố định trục khuỷu lại. Tác dụng một lực vào cổ trục ở giữa
theo chiều ngược với chiều cong của trục khuỷu. Để tránh làm hư hỏng cổ trục
cần đặt tấm đơng đệm lót vào cổ trục. Phía dưới cổ trục đặt đồng hồ so để theo
dõi độ biến dạng của trục khuỷu và khống chế lực tác dụng. Nếu trục khuỷu bị
cong nhiều quá thì phải tiến hành nắn nhiều lần để tránh làm trục khuỷu biến
dạng quá nhiều gây nứt gãy trục.
c. Trục khuỷu bị rạn, nứt, gãy:
Vết nứt thường xảy ra ở phần tiếp giáp giữa cổ trục, chốt khuỷu và má khuỷu.
Có nhiều nguyên nhân làm trục khuỷu bị rạn nứt. Bán kính góc lượn giữa má
khuỷu với cổ trục, chốt khuỷu không đúng gây ra ứng suất tập trung. Khe hở
giữa gối đỡ và cổ trục quá lớn gây ra va đập theo chu kì tạo nên ứng suất thay
đổi gây ra rạn nứt. Vết nứt xuất hiện sẽ phát triển nhanh và gây gãy trục khuỷu.

d. Bề mặt cổ trục, chốt khuỷu, gói đỡ bị xước, cháy rỗ:
Nguyên nhân gây xước, cháy rổ do: Điều kiện và chất lượng dầu bôi trơn kém,
trong dầu có nhiều tạp chất như bụi bẩn, có lẫn hạt mài hoặc rị rỉ nước vào hệ
thống bơi trơn, đường dầu bôi trơn bị tắc. Khe hở giữa bạc và cổ trục, chốt
khuỷu quá nhỏ, trong quá trình làm việc sinh nhiệt làm cháy rổ bề mặt cổ trục.
Lắp ráp không đúng, lỗ dầu trên bạc không trùng với đường dầu trên thân máy
làm cho dầu bôi trơn không vào bề mặt cổ trục, chốt khuỷu.
Kiểm tra: Quan sát toàn bộ trục khuỷu phát hiện các vết xước, cháy rổ, rạn nứt.

Hình 1.13 Kiểm tra độ cong

25