BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
-------o0o-------

LUẬN VĂN THẠC SĨ

ỨNG DỤNG MƠ HÌNH GIẢ LẬP MONTE CARLO
TRONG THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ TẠI NHTMCP
CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH PHÚC YÊN

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

ĐOÀN THỊ CHI

Hà Nội – 2017

download by :


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
-------o0o-------

LUẬN VĂN THẠC SĨ

ỨNG DỤNG MƠ HÌNH GIẢ LẬP MONTE CARLO
TRONG THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ TẠI NHTMCP
CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH PHÚC YÊN

Ngành: Tài chính – Ngân hàng – Bảo hiểm
Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 60340201

Họ và tên: Đoàn Thị Chi
Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS. Nguyễn Việt Dũng

Hà Nội – 2017

download by :


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn Thạc sỹ kinh tế “Ứng dụng mơ hình giả lập
Monte Carlo trong thẩm định dự án đầu tư tại NHTMCP công thương Việt Nam Chi nhánh Phúc n” là cơng trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi dưới sự
hướng dẫn của PGS, TS Nguyễn Việt Dũng. Các thông tin, số liệu và tài liệu mà tôi
sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và khơng vi phạm các
quy định của pháp luật. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa
từng được công bố trong bất kỳ các ấn phẩm, công trình nghiên cứu nào khác.
Tơi xin cam đoan những điều trên là đúng sự thật, nếu sai, tơi xin hồn toàn
chịu trách nhiệm.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2017

Học viên

Đoàn Thị Chi


download by :


ii

LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi xin được gửi lời cảm ơn đến tất cả quý thầy cô đã giảng dạy
trong chương trình Cao học ngành Tài chính – Ngân hàng tại trường Đại học Ngoại
thương, những người đã truyền đạt cho tơi những kiến thức hữu ích làm cơ sở để tôi
thực hiện tốt luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn PGS,TS. Nguyễn Việt Dũng đã tận tình hướng dẫn
tơi trong thời gian thực hiện luận văn. Những gì thầy đã hướng dẫn, chỉ bảo đã cho
tôi rất nhiều kinh nghiệm quý báu trong thời gian thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong hội đồng chấm luận văn đã cho
tôi những đóng góp quý báu để hoàn chỉnh luận văn này.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban lãnh đạo cũng như các
cán bộ nhân viên của Ngân hàng TMCP Cơng Thương Việt Nam- Chi nhánh Phúc
n đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tơi trong q trình thu thập dữ liệu và thông tin
cho luận văn này.
Sau cùng tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình đã luôn tạo điều
kiện tốt nhất cho tôi trong suốt quá trình học cũng như thực hiện luận văn.
Rất mong nhận được ý kiến góp ý của q Thầy/Cơ để luận văn được hoàn thiện hơn.

Hà Nội, tháng 04 năm 2017
Học viên

download by :



iii

Đoàn Thị Chi

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.....................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN..........................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ.....................................................................vii
TÓM TẮT LUẬN VĂN.......................................................................................viii
LỜI MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ
SỬ DỤNG MƠ HÌNH GIẢ LẬP MONTE CARLO TẠI CÁC NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI........................................................................................................6
1.1 Những vấn đề cơ bản về thẩm định dự án đầu tư tại các Ngân hàng thương
mại.

6

1.1.1

Khái niệm thẩm định dự án đầu tư:

1.1.2

Vai trị và mục đích của thẩm định dự án đầu tư tại các Ngân hàng

thương mại:
1.1.3


6

7

Quy trình thẩm định tín dụng

9

1.2 Những vấn đề cơ bản về phân tích rủi ro trong thẩm định dự án đầu tư sử
dụng mơ hình giả lập Monte Carlo tại các ngân hàng thương mại . 10
1.2.1

Khái niệm rủi ro:

10

1.2.2

Sự cần thiết phải phân tích rủi ro trong thẩm định dự án đầu tư tại

các ngân hàng thương mại. 12
1.2.3

Qui trình quản lý rủi ro trong thẩm định tín dụng dự án đầu tư .

12
1.2.4

Cơ sở toán học của các phương pháp phân tích rủi ro


1.2.5

Giới thiệu mơ hình phân tích định lượng bằng mô phỏng Monte Carlo.

29

download by :

25


iv

CHƯƠNG 2: ỨNG DỤNG MƠ HÌNH GIẢ LẬP MONTE CARLO TRONG
THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ TRƯỜNG HỢP NHTMCP CÔNG THƯƠNG
VIỆT NAM – CHI NHÁNH PHÚC YÊN............................................................37
2.1 Tổng quan về Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Phúc
Yên

37

2.1.1

Khái quát tình hình tổ chức, mạng lưới, nhân sự

2.1.2

Một số chỉ tiêu hoạt động chủ yếu

37


37

2.2 Thực trạng áp dụng các phương pháp thẩm định dự án đầu tư tại NHTMCP
Công thương Việt Nam - chi nhánh Phúc Yên.
2.2.1

Phân tích độ nhạy 41

2.2.2

Phân tích kịch bản: 43

40

2.3 Áp dụng mơ hình giả lập Monte Carlo trong thẩm định dự án đầu tư trường
hợp Ngân hàng TMCP Công thương Phúc n.
2.3.1

44

Giới thiệu mơ hình phân tích rủi ro bằng mơ phỏng Monte Carlo

thông qua phần mềm Crystal Ball. 45
2.3.2

Vận dụng mô phỏng Monte Carlo thông qua phần mềm Crystal Ball

để thẩm định rủi ro dự án đầu tư: trường hợp Ngân hàng TMCP Công
thương Việt Nam – Chi nhánh Phúc Yên. 48

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG TÍNH ỨNG DỤNG CỦA VIỆC SỬ
DỤNG MÔ PHỎNG MONTE CARLO ĐỂ THẨM ĐỊNH RỦI RO DỰ ÁN
ĐẦU TƯ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI
NHÁNH PHÚC YÊN............................................................................................71
3.1 Định hướng hoạt động thẩm định dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công
thương Việt Nam- chi nhánh Phúc Yên trong thời gian tới: 71
3.2 Giải pháp nâng cao tính ứng dụng của mô phỏng Monte Carlo trong thẩm
định dư án đầu tư tại NHTMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Phúc n.
73
3.2.1

Nâng cao năng lực, trình độ chun mơn của cán bộ tín dụng tại

NHTM CP Cơng thương Việt Nam – Chi nhánh Phúc Yên.
3.2.2

Giải pháp về trang thiết bị ngân hàng: 76

download by :

73


v

3.2.3

Giải pháp về hệ thống thông tin: 79

3.2.4


Giải pháp về việc xây dựng qui trình thẩm định dự án đầu tư có đưa

ứng dụng Monte Carlo vào qui trình bắt buộc:

82

3.2.5

Giải pháp về tổ chức điều hành 83

3.2.6

Quản lý, giám sát và kiểm soát chặt chẽ trước, trong và sau khi cấp

tín dụng để làm cơ sở thơng tin chắc chắn cho việc ứng dụng Monte Carlo,
84

3.2.7

Chú trọng đến vai trò của các tổ chức trung gian trong việc cung

cấp thông tin đầu vào cho thẩm định dự án đầu tư nói chung và ứng dụng
mơ phỏng Monte Carlo nói riêng.

85

KẾT LUẬN............................................................................................................91
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................92


download by :


vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

Nội dung

NHTM

Ngân hàng thương mại

TCTD

Tổ chức tín dụng

NHNN

Nhà Ngân hàng Nhà nước

Vietinbank

Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương
Việt Nam

NHCT Việt Nam


Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương
Việt Nam

NHCT Phúc Yên

Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương
Việt Nam – Chi nhánh Phúc Yên

BEPq

Điểm hòa vốn sản lượng tiêu thụ

BRP$

Điểm hòa vốn doanh thu

XLRR

Xử lý rủi ro

CBTĐ

Cán bộ thẩm định

download by :


vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ

Hình 1.1: Quy trình thẩm định tín dụng................................................................9
Hình 1.2. Qui trình quản lý rủi ro áp dụng trong thẩm định tín dụng dự án
đầu tư..................................................................................................................... 13
Bảng 1.2. Phân loại khả năng và tác động của rủi ro..........................................17
Hình 1.3. Nguyên tắc hoạt động của phương pháp Monte Carlo......................29
Hình 1.4. Qui trình mơ phỏng Monte Carlo........................................................31
Bảng 2.1. Cơ cấu nợ tại NHCT Phúc Yên tại 30/06/2016...................................38
Bảng 2.2. Minh họa phân tích độ nhạy................................................................41
Bảng 2.3. Tổng mức đầu tư dự án Trung Kính...................................................48
Bảng 2.4. Bảng tiến trình chi phí đầu tư theo từng năm....................................50
Bảng 2.5. Các nguồn vốn tham gia phương án....................................................50
Bảng 2.6.Kế hoạch vay và trả nợ..........................................................................51
Bảng 2.6. Bảng tiến độ thu tiền của dự án...........................................................51
Bảng 2.7. Bảng thông số đầu vào của dự án..........................................................1
Bảng 2.8. Bảng lợi nhuận hàng năm....................................................................54
Bảng 2.9. Bảng dòng tiền của dự án.....................................................................58
Bảng 2.10. Bảng tổng hợp hiệu quả tài chính dự án Trung Kính......................62
Bảng 2.11. Kết quả phân tích độ nhạy theo biến giá bán chung cư (triệu VNĐ). .62
Bảng 2.12. Kết quả phân tích độ nhạy theo biến chi phí xây dựng cơng trình
(triệu VNĐ)............................................................................................................63
Bảng 2.13. Kết quả phân tích độ nhạy 2 chiều (triệu VNĐ)...............................63
Bảng 2.8. Giá bán và cho thuê chung cư phân khúc căn hộ trung bình trên địa
bàn Hà Nội.............................................................................................................66
Bảng 2.9. Bảng tham khảo chi phí xây dựng phổ biến theo báo cáo của cơng ty
Langdon&Seah......................................................................................................67

TĨM TẮT LUẬN VĂN

download by :



viii

Đối với các ngân hàng, phân tích và kiểm sốt được rủi ro trong thẩm định dự
án đầu tư là vấn đề luôn được quan tâm hàng đầu trong qui trình cho vay. Hầu hết
các nhân viên thẩm định tín dụng đều khẳng định rủi ro của dự án đầu tư có ảnh
hưởng rất lớn đến chất lượng tín dụng. Mặt khác thời gian gần đây có ghi nhận số
lượng tăng lên của nợ xấu mà nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc không đo
lường được rủi ro. Do đó, phân tích rủi ro sẽ giúp ngân hàng có được sự chủ động
và an tồn trong q trình cho vay.
Trong phạm vi đề tài này sẽ giới thiệu ứng dụng mơ phỏng Monte Carlo để
phân tích rủi ro trong thẩm định dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương
Việt Nam – Chi nhánh Phúc Yên.
Kết cấu luận văn gồm ba chương với các nội dung chính như sau:
Chương 1: Những lý luận cơ bản về thẩm định dự án đầu tư sử dụng mơ hình
giả lập Monte Carlo tại các Ngân hàng thương mại.
Tại chương 1, tác giả trình bày cơ sở lý luận về thẩm định dự án đầu tư và
phân tích rủi ro bằng mơ phỏng Monte Carlo trong thẩm định dự án đầu tư tại các
ngân hàng thương mại.
Chương 2: Ứng dụng mơ hình giả lập Monte Carlo trong thẩm định dự án đầu
tư – trường hợp NHCT Phúc Yên.
Tại chương 2, tác giả giới thiệu chung về NHCT Phúc Yên – chất lượng nợ,
thực trạng sử dụng các phương pháp thẩm định rủi ro tín dụng và hướng dẫn cách
sử dụng mơ phỏng Monte Carlo trong thẩm định dự án đầu tư với một dự án cụ thể.
Chương 3: Các giải pháp nâng cao tính ứng dụng của mơ hình giả lập Monte
Carlo trong thẩm định rủi ro dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt
Nam – Chi nhánh Phúc Yên.
Sau khi nêu ra được sự vượt trội của mô phỏng Monte Carlo trong thẩm định
dự án đầu tư tại các NHTM và hướng dẫn cách sử dụng mô phỏng Monte Carlo
thơng qua một ví dụ cụ thể tại NHCT Phúc Yên, tại chương 3, tác giả tiếp tục đưa ra


download by :


ix

các giải pháp nhằm nâng cao tính ứng dụng của mơ hình giả lập Monte Carlo trong
thẩm định rủi ro dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi
nhánh Phúc Yên.

download by :


1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Cho tới tận những năm 1960, phương pháp thẩm định tài chính dự án phổ biến
là thời gian thu hồi vốn không có chiết khấu (payback period), tỉ lệ lợi nhuận kế
tốn (accounting rate of return) và phân tích điểm hịa vốn (breakeven point).
Những phương pháp đánh giá và thẩm định dự án tĩnh này có một điểm yếu cốt lõi
là chúng khơng tính đến yếu tố thời gian của tiền tệ và do vậy nó chưa phản ánh
đúng rủi ro thực tế của dự án, dẫn đến những sai lầm trong việc ra quyết định có hay
khơng chấp nhận đầu tư vốn vào dự án bởi những nhà đầu tư (Ross & Westerfield,
2012; Brealey & Myers, 2013).
Đến cuối những năm 1960, nhằm hạn chế nhược điểm trên của các phương
pháp thẩm định trên, các nhà quản trị, các nhà đầu tư cũng như các tổ chức tài chính
đã sử dụng các phương pháp thẩm định tài chính dự án mà có tính đến yếu tố thời
gian của tiền tệ với trọng tâm là chiết khấu dòng tiền tự do. Nổi bật trong số các
phương pháp này là đánh giá dự án dựa trên giá trị hiện tại ròng NPV và tỉ lệ hoàn

vốn nội bộ IRR (Berk & DeMarzo, 2012; Ross & Westerfield, 2012). Tuy nhiên bản
thân các phương pháp này lại nảy sinh một nhược điểm mới: tất cả chúng đều dựa
trên một giả định then chốt rằng dòng tiền của dự án (cũng như các biến đầu vào
khác) là cố định. Đây rõ ràng là một giả định rất yếu vì trong thế giới thực, các biến
đầu vào này là không cố định là phụ thuộc nhiều vào các biến động của nền kinh tế.
Trước đòi hỏi về một phương pháp đánh giá và thẩm định dự án trong những
điều kiện không chắc chắn, kể từ những năm cuối thập niên 80 giới đầu tư, chủ yếu
là các tổ chức tài chính lớn đã sử dụng một phương pháp thẩm định và đánh giá mới
dựa trên mô phỏng Monte Carlo nhằm tính đến yếu tố khơng chắc chắn và bất định
về các thơng tin đầu vào trong q trình đánh giá. Monte Carlo là một phương pháp
tính tốn dựa trên cơ sở xác suất – thống kê được phát minh bởi bộ ba Stanislaw
Ulam, John von Neumann và Nicholas Metropolis nhằm giải quyết những khó khăn
trong việc thiết kế và chế tạo quả bom nguyên tử đầu tiên trên thế giới thuộc dự án
tối mật Mahattan ở thế chiến thứ hai. Mặc dù nền tảng lý thuyết của phương pháp
tính tốn này là hồn thiện và đã khẳng định sức mạnh của nó nhưng trong một thời

download by :


2

gian dài, phương pháp này ít phổ biến do khối lượng tính tốn là rất lớn. Tuy nhiên,
từ những nhăm 1980 trở đi sức mạnh tính tốn của các máy tính ngày càng được cải
thiện nên phương pháp Monte Carlo đã được vận dụng ở hầu hết các vấn đề khác
nhau trong đó có cơng tác thẩm định tài chính dự án (Brigham & Ehrhardt, 2013).
Tại NHTMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Phúc Yên, phương pháp
Monter Carlo hiện vẫn chưa được sử dụng phổ biến trong việc thẩm định và đánh
giá dự án mặc dù trên thế giới phương pháp này đã được sử dụng phổ biến trong
gần 30 năm qua. Hơn nữa trong khoảng 10 năm trở lại đây nền kinh tế Việt Nam đã
ngày càng trở nên khó đốn và nhạy cảm hơn trước những những biến động của các

biến số kinh tế vĩ mô cũng như tình hình kinh tế - chính trị khơng chỉ ở trong nước
mà còn trên thế giới. Điều này ngụ ý rằng việc áp dụng phương pháp Mote Carlo
cho thẩm định dự án tại NHTMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Phúc Yên
là cần thiết và đáp ứng được những biến đổi liên tục của nền kinh tế để đảm bảo ra
quyết định cho vay đúng đắn. Trước khoảng trống nghiên cứu đó, em quyết định lựa
chọn đề tài nghiên cứu là “Ứng dụng mơ hình giả lập Monte Carlo cho thẩm định
dự án đầu tư tại NHTMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Phúc Yên”.
2. Mục tiêu nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu thực trạng thẩm định dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP
Công thương Việt Nam – Chi nhánh Phúc Yên và cách áp dụng mô hình giả lập mơ
hình giả lập Monte Carlo để cho thấy sự vượt trội của mô phỏng Monte Carlo so với
các phương pháp thẩm định khác mà ngân hàng đang sử dụng. Đồng thời, đề tài đề
xuất các phương pháp nâng cao ứng dụng mơ hình giả lập Monte Carlo trong thẩm
định rủi ro dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh
Phúc Yên.
3. Tổng quan tình hình nghiên cứu:
Trong những năm vừa qua có một số cơng trình nghiên cứu khoa học cũng
nghiên cứu về mơ phỏng Monte Carlo, điển hình là các cơng trình sau:
-

Đề tài luận văn Thạc sĩ của Trần Viết Nghị về “ Ứng dụng mô phỏng
Monte Carlo thông qua phần mềm Crystal Ball để phân tích rủi ro trong
việc xác định giá thành xây dựng”do PGS, TS Nguyễn Thị Cúc (Đại học
Đà Nẵng) làm chủ nhiệm, năm hoàn thành: 2012. Cơng trình đã cho

download by :


3


chúng ta một cách nhìn khái quát về phần mềm Crystal Ball và ứng dụng
Crystal Ball trong phân tích rủi ro giá thành xây dựng cơng trình do ảnh
hưởng của chi phí vật tư. Chúng ta có thể sử dụng kết quả của cơng trình
làm yếu tố dữ liệu đầu vào cho mô phỏng Monte Carlo trong thẩm định
dự án đầu tư tại NHCT Phúc Yên.
-

Đề tài luận văn Thạc sĩ của Lương Thị Thanh “Ứng dụng phương pháp
giả lập Monte Carlo vào định giá cổ phiếu của công ty cổ phần Bibica”
do PGS, TS Nguyễn Việt Dũng (Đại học Ngoại thương) hướng dẫn, năm
hồn thành: 2014. Cơng trình đã cho chúng ta cái nhìn khái quát về
Monte Carlo và ứng dụng trong định giá cổ phiếu.

-

Đề tài luận văn Thạc sĩ của Nguyễn Thị Kim Ngân “Áp dụng giả lập
Monte Carlo trong thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Việt Nam” do
PGS, TS Nguyễn Việt Dũng (Đại học Ngoại thương) hướng dẫn, năm
hồn thành: 2015. Cơng trình đã cho chúng ta cái nhìn khái quát về
Monte Carlo và ứng dụng trong thẩm định dự án đầu tư nói chung.

-

Đề tài luận văn Thạc sĩ của Trần Tiến Dũng “Ứng dụng giả lập Monte
Carlo trong định giá cổ phiếu tại Việt Nam” do PGS, TS Nguyễn Việt
Dũng (Đại học Ngoại thương) hướng dẫn, năm hồn thành: 2016. Cơng
trình đã cho chúng ta cái nhìn khái quát về Monte Carlo và ứng dụng
trong định giá cổ phiếu tại Việt Nam.

Tham khảo các nghiên cứu trên và một số nghiên cứu khác, nhận thấy rằng

mơ phỏng Monte Carlo có ứng dụng rất lớn trong việc phân tích các lĩnh vực liên
quan đến rủi ro trong đó có thẩm định dự án đầu tư. Tuy nhiên chưa có nghiên cứu
nào về việc ứng dụng mô phỏng Monte Carlo trong ngân hàng thương mại. Do đó
rất cần thiết để nghiên cứu cách ứng dụng mơ hình giả lập Monte Carlo trong thẩm
định dự án đầu tư tại NHCT Phúc Yên.
4. Đối tượng nghiên cứu:
Phương pháp sử dụng mơ hình giả lập Monte Carlo trong thẩm định rủi ro dự
án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Phúc Yên.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu:

download by :


4

Nghiên cứu cơ sở lý luận về thẩm định dự án đầu tư sử dụng mơ hình
giả lập Monte Carlo tại các Ngân hàng thương mại, tại đó nêu bật lên
sự vượt trội của mơ hình giả lập Monte Carlo.
Hướng dẫn cách ứng dụng mơ hình giả lập Monte Carlo trong thẩm
định dự án đầu tư – trường hợp tại NHCT Phúc Yên thông qua phần
mềm Crystal Ball.
Đề xuất các giải pháp nâng cao tính ứng dụng của mơ hình giả lập
Monte Carlo thông qua phần mềm Crystal Ball trong thẩm định rủi ro
dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi
nhánh Phúc Yên.
6. Phương pháp nghiên cứu:
Các phương pháp được sử dụng trong quá trình thực hiện luận văn bao gồm:
Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết, phương pháp phân loại và hệ thống
hóa lý thuyết, phương pháp quan sát, phương pháp phân tích và so sánh, phương
pháp xác suất thống kê, phương pháp định lượng.

Phạm vi về nội dung nghiên cứu: các giải pháp nâng cao tính ứng
dụng của mơ hình giả lập Monte Carlo trong thẩm định rủi ro dự án
đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh
Phúc Yên.
Giới hạn về địa điểm nghiên cứu: Ngân hàng TMCP Công thương
Việt Nam – chi nhánh Phúc Yên
7. Cấu trúc bài luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục chữ viết tắt, danh mục tài
liệu tham khảo thì nội dung chính của luận văn gồm ba chương:
Chương 1: Những lý luận cơ bản về thẩm định dự án đầu tư sử dụng
mơ hình giả lập Monte Carlo tại các Ngân hàng thương mại.
Chương 2: Ứng dụng mơ hình giả lập Monte Carlo trong thẩm định dự
án đầu tư – trường hợp NHCT Phúc Yên.

download by :


5

Chương 3: Các giải pháp nâng cao tính ứng dụng của mơ hình giả lập
Monte Carlo trong thẩm định rủi ro dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP
Công thương Việt Nam – Chi nhánh Phúc Yên.

download by :


6

CHƯƠNG 1:NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ THẨM ĐỊNH DỰ ÁN
ĐẦU TƯ SỬ DỤNG MƠ HÌNH GIẢ LẬP MONTE CARLO TẠI

CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.
1.1 Những vấn đề cơ bản về thẩm định dự án đầu tư tại các Ngân hàng
thương mại.
1.1.1

Khái niệm thẩm định dự án đầu tư:

Thẩm định dự án đầu tư là một quá trình áp dụng kỹ thuật phân tích tồn diện
nội dung dự án đã được thiết lập theo một trình tự hợp lý và theo những tiêu chuẩn
kinh tế kỹ thuật để đi đến kết luận chính xác về hiệu quả tài chính, hiệu quả kinh tế
xã hội môi trường nhằm đáp ứng yêu cầu mục tiêu phát triển của chủ đầu tư và của
quốc gia. (Phước Minh Hiệp, Lê Thị Vân Dân, Thiết lập và thẩm định dự án đầu tư,
NXB Lao động xã hội, tr15)
Như vậy thẩm định dự án đầu tư là một q trình giải quyết các cơng việc
sau:
 Rà sốt lại tồn bộ nội dung dự án đã được lập có đầy đủ hay khơng?
Nếu cịn thiếu thì u cầu chủ đầu tư bổ sung theo đúng qui định.
 Xem xét toàn bộ các quan điểm, các cách xử lý thông tin, việc xác định
mục tiêu, kết quả, các nguồn lực, các kế hoạch…nhằm xem xét, đánh
giá tính hợp lý của các tính tốn trong dự án.
 So sánh một cách có hệ thống các chỉ tiêu của dự án với các tiêu chuẩn
mà nhà đầu tư kỳ vọng để đánh giá được tính hiệu quả của dự án.
 Rà soát lại từng nội dung của dự án, xem xét khả năng thực thi của
chúng để đánh giá được tính khả thi của dự án.
 Kết luận dự án có được đầu tư hay khơng?
Dưới con mắt của Ngân hàng, kết luận dự án đầu tư được hay không thơng
qua đánh giá tính khả thi, tính hiệu quả của dự án là vơ cùng quan trọng. Chính vì

download by :



7

vậy, ngân hàng phải tiến hành hàng loạt các hoạt động mà người ta gọi là thẩm định
nhằm trả lời cho câu hỏi “Có nên cho vay hay khơng?”
1.1.2

Vai trị và mục đích của thẩm định dự án đầu tư tại các Ngân

hàng thương mại:
Để một lượng vốn lớn bỏ ra ở hiện tại và chỉ có thể thu hồi dần trong tương lai
khá xa, thì trước khi chi vào các công cuộc đầu tư phát triển, các nhà đầu tư đều tiến
hành soạn thảo chương trình, dự án hoặc báo cáo đầu tư …tùy theo tính chất của dự
án. Soạn thảo và việc thực hiện dự án là công việc rất phức tạp, liên quan đến nhiều
ngành, nhiều nghề, nhiều lĩnh vực… nên phải huy động sức lực, trí tuệ của nhiều
người, nhiều tổ chức. Việc tổ chức, phối hợp các hoạt động của các chuyên ngành
khác nhau trong tiến trình đầu tư khó tránh được những bất đồng, mâu thuẫn hay sai
sót vì vậy cần phải được theo dõi, rà sốt, điều chỉnh lại thơng qua q trình thẩm
định dự án.
Các ngân hàng muốn tài trợ hay cho vay vốn đối với dự án, để ngăn chặn sự
đổ bể lãng phí vốn đầu tư thì cần kiểm tra lại tính hiệu quả, tính khả thi và tính hiện
thực của dự án thơng qua q trình thẩm định dự án.
Ngân hàng chỉ cho vay khi dự án đem lại hiệu quả để họ có thể thu hồi vốn
đúng hạn. Thơng qua q trình thẩm định dự án giúp cho Ngân hàng:
Làm căn cứ để quyết định có nên cho vay hay không?
Biết được mức độ hấp dẫn về hiệu quả tài chính để có thể an
tâm hoặc lựa chọn cơ hội đầu tư tốt nhất cho đồng vốn mà mình bỏ ra.
Biết được khả năng sinh lời của dự án và khả năng thanh tốn
nợ từ đó quyết định các hình thức cho vay và mức độ cho vay đối với nhà
đầu tư.

Biết được tuổi thọ của dự án để áp dụng linh hoạt các về lãi
suất và thời hạn trả nợ vay.
Làm căn cứ tư vấn cho đơn vị vay vốn có phương hướng và
biện pháp xử lý các vấn đề liên quan ðến dự án một cách tốt nhất.

download by :


8

Nói tóm lại, thẩm định dự án là cơ sở giúp các Ngân hàng ra quyết định tài
chính nhằm hạn chế ở mức thấp nhất các rủi ro khi tham gia vào dự án.
Mục đích của Thẩm định tín dụng là :
-Xác định mục đích sử dụng vốn vay, số tiền cho vay, thời gian cho vay tối đa,
loại hình cấp tín dụng, phương thức trả nợ, giá trị TSĐB, các chính sách ưu đãi mà
tùy từng khách hàng được hưởng kèm theo đó là các điều kiện giải ngân, điều kiện
áp dụng ưu đãi, điều kiện quản lý TSĐB, phương thức giải ngân và các yêu cầu
quản lý khác theo quy định của từng Ngân hàng. Đánh giá khả năng hoàn trả vốn
vay cho Ngân hàng trên cơ sở tìm hiểu và đánh giá trung thực, khách quan, tồn
diện và chính xác về khách hàng. Từ đó ra quyết định cho vay hoặc không cho vay.
- Hạn chế rủi ro tín dụng, ổn định thị trường tài chính, nâng cao chất lượng và
hiệu quả kinh doanh của các NHTM, hạn chế rủi ro đạo đức trong kinh doanh Ngân
hàng.
Thẩm định tín dụng là khâu khơng thể thiếu trong quy trình cấp tín dụng của
NHTM. Bên cạnh đó, ý nghĩa của việc thẩm định tín dụng đó là:
- Giúp đánh giá mức độ tin cậy, mức độ rủi ro của phương án sản xuất kinh
doanh hoặc các dự án đầu tư của khách hàng.
- Giúp Ngân hàng đưa ra quyết định cho vay chính xác, hạn chế sai lầm và hạn
chế rủi ro phát sinh trong q trình cấp tín dụng. Giảm xác suất hai loại sai lầm
quan trọng trong quyết định cho vay: cấp tín dụng cho dự án khoản vay xấu, khoản

vay có nhiều rủi ro và từ chối cấp tín dụng cho dự án, khoản vay tốt.
Yêu cầu thẩm định tín dụng phải được tiến hành trung thực, khách quan trên
cơ sở tuân thủ các quy định của pháp luật; phân công công việc thẩm định tuân thủ
theo quy trình thẩm định và kinh nghiệm của các nhân viên, thiết lập hệ thống kiểm
tra giám sát chặt chẽ. Ngồi ra, Ngân hàng ln phải xây dựng quy trình thẩm định
một cách khoa học, hợp lý, phù hợp với khẩu vị kinh doanh của mỗi Ngân hàng.

download by :


9

1.1.3

Quy trình thẩm định tín dụng

Quy trình thẩm định tín dụng là một khâu trong quy trình cấp tín dụng của các
Ngân hàng. Sơ đồ quy trình thẩm định tín dụng và quy trình cấp tín dụng được khái
qt tại sơ đồ sau:
Xem xét hồ sơ vay của
khách hàng

Thu thập thông tin
bổ sung cần thiết

Thẩm định phương án sản
xuất kinh doanh/ dự án
kinh doanh

Ước lượng và kiểm sốt

rủi ro tín dụng

Kết luận về khả năng thu
hồi nợ vay
Hình 1.1: Quy trình thẩm định tín dụng
(Nguồn: TS. Nguyễn Minh Kiều 2011, Tín dụng và thẩm định tín dụng Ngân
hàng, NXB Tài chính)
Các bước thẩm định như sau:
- Bước 1: Xem xét hồ sơ của khách hàng. Tại đây thu thập các thông tin bổ
sung cần thiết đảm bảo hồ sơ đủ về mặt số lượng và đảm bảo tính pháp lý của hồ sơ:
Tên, địa chỉ, giấy phép kinh doanh của doanh nghiệp, giấy phép đầu tư có đầy đủ
theo qui định của pháp luật chưa?...
- Bước 2: Thẩm định phương án sản xuất kinh doanh/ dự án kinh doanh: thẩm
định tính hợp lý, tính khả thi và tính hiệu quả của phương án kinh doanh.
- Bước 3: Kiểm soát và ước lượng rủi ro tín dụng: Ước lượng rủi ro tín dụng
thơng qua các phương pháp độ nhạy, phân tích tình huống, phân tích mơ phỏng

download by :


10

Monte Carlo để xác định mức độ rủi ro của dự án và đưa ra biện pháp kiểm soát
chúng
- Bước 4: Kết luận về khả năng thu hồi nợ vay: Từ việc phân tích đánh giá tính
hiệu quả, khả thi và hợp lý của dự án cùng kết quả đánh giá rủi ro, đưa ra kết luận
về khả năng thu hồi nợ vay.
Như vậy, ước lượng rủi ro tín dụng là một bước quan trọng trong thẩm định dự
án đầu tư tại các ngân hàng thương mại. Nếu ước lượng rủi ro không đúng sẽ dẫn
đến đưa ra kết luận về khả năng thu hồi nợ vay sai, từ đó đưa ra quyết định cho vay

sai làm tổn thất đến vốn của ngân hàng. Chính vì vậy, nghiên cứu và phân tích rủi
ro là cơng việc hàng đầu trong thẩm định dự án đầu tư.
1.2

Những vấn đề cơ bản về phân tích rủi ro trong thẩm định dự án

đầu tư sử dụng mơ hình giả lập Monte Carlo tại các ngân hàng thương mại .
Mọi sự đầu tư đều chứa đựng rủi ro. Do vậy, hiểu rủi ro là gì và quản trị chúng
như thế nào rất là quan trọng.
1.2.1

Khái niệm rủi ro:

Có rất nhiều hướng dẫn và tiêu chuẩn khác nhau dẫn đến nhiều định nghĩa
khác nhau về rủi ro. Một nội dung phổ biến trong tất cả các định nghĩa đó là: rủi ro
là hàm của sự khơng chắc chắn. Sự khơng chắc chắn có thể là một thuộc tính vốn có
(có thể xảy ra hoặc khơng) hoặc mang tính tương lai (có thể xảy ra trong tương lai)
và có thể ảnh hưởng đến dự án bằng nhiều cách khác nhau trong suốt vòng đời của
dự án. Tổ chức quản lý dự án (PMI) định nghĩa “rủi ro là một sự kiện khơng chắc
chắn, nếu nó xảy ra, sẽ có tác động tích cực hoặc tiêu cực lên một hoặc nhiều mục
tiêu của dự án” (PMI –PMBOK, 5th Edition 2012).
Rủi ro có thể có thể tích cực hoặc tiêu cực. Rủi ro tác động tiêu cực lên các
mục tiêu của dự án được coi là một sự đe dọa (ví dụ sự thay đổi của luật đầu tư có
thể gây tác động khơng tốt đến mục tiêu của dự án). Mặt khác, rủi ro với tác động
tốt lên các mục tiêu của dự án được coi là cơ hội. Đó cũng là một ranh giới giữa rủi
ro của dự án và các vấn đề của dự án. Rủi ro là các sự kiện khơng chắc chắn có thể
xảy ra hoặc không xảy ra trong tương lai, các vấn đề của dự án là các sự kiện đã xảy

download by :



11

ra và yêu cầu hành động khắc phục hậu quả và lập kế hoạch phản ứng. Cả hai cần
được ghi chép, có kế hoạch phản ứng và kiểm sốt.
Rủi ro có thể xảy ra theo ba mức độ. Ở mức độ đầu tiên, đó là rủi ro chiến
lược, đó là mức độ rủi ro cấp độ doanh nghiệp liên quan đến sự tồn tại của tổ chức.
Ở mức độ tiếp theo, đó là rủi ro dự án, rủi ro trong ngắn hạn đến dài hạn đều ảnh
hưởng đến sự thành công của dự án. Mức độ thấp nhất của rủi ro trong một tổ chức
là rủi ro hoạt động liên quan đến hoạt động kinh doanh hàng ngày. Với thẩm định
tín dụng của dự án, chúng ta sẽ tập trung vào rủi ro dự án.
Rủi ro tín dụng là rủi ro vốn có trong hoạt động kinh doanh của các Ngân hàng
Rủi ro tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất do khách hàng khơng thực hiện hoặc
khơng có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết. Có thể hiểu đối với
NHTM, rủi ro tín dụng phát sinh trong trường hợp Ngân hàng không thu lại được
gốc và lãi của khoản vay hoặc việc thanh toán gốc lãi của khách hàng không đúng
hạn.
Chấp nhận rủi ro là trung tâm của hoạt động Ngân hàng. Các Ngân hàng cần
phải đánh giá các cơ hội kinh doanh dựa trên mối quan hệ rủi ro-lợi ích nhằm tìm ra
những cơ hội đạt được những lợi ích xứng đáng với mức rủi ro chấp nhận. Ngân
hàng sẽ hoạt động tốt nếu mức rủi ro mà Ngân hàng gánh chịu là hợp lý và kiểm
soát được và nằm trong phạm vi khả năng các nguồn lực tài chính và năng lực tín
dụng của Ngân hàng.
Rủi ro tín dụng khơng chỉ giới hạn ở hoạt động cho vay mà còn bao gồm nhiều
hoạt động mang tính chất tín dụng khác của NHTM như: hoạt động bảo lãnh, tài trợ
ngoại thương, cho thuê tài chính… Ngân hàng đã duy trì một chính sách quản lý rủi
ro tín dụng đảm bảo những nguyên tắc cơ bản sau:
- Thiết lập một môi trường quản lý rủi ro tín dụng phù hợp;
- Hoạt động theo một quy trình cấp tín dụng lành mạnh;
- Duy trì một quy trình quản lý, đo lường và giám sát tín dụng phù hợp;

- Đảm bảo kiểm soát đầy đủ đối với rủi ro tín dụng.

download by :


12

Ngân hàng tiến hành xét duyệt qua nhiều cấp để đảm bảo một khoản tín dụng
được xét duyệt một cách độc lập, đồng thời việc phê duyệt các khoản vay được thực
hiện trên cơ sở hạn mức tín dụng được giao cho từng cấp có thẩm quyền.
1.2.2

Sự cần thiết phải phân tích rủi ro trong thẩm định dự án đầu tư

tại các ngân hàng thương mại.
Người ta thường nói: “có một điều chắc chắn là khơng có gì chắc chắn cả”.
Mặc dù trước khi ra quyết định cho vay, ngân hàng đã tiến hành thẩm định các yếu
tố kỹ càng và khoa học, nhưng khả năng thu hồi vốn của dự án còn phụ thuộc vào
nhiều yếu tố khác nữa và chẳng ai biết chắc được chuyện gì sẽ xảy ra cho đến khi
nó xảy ra. Vì thế quyết định tín dụng dự án đầu tư là một quyết định rủi ro. Chúng
ta không thể loại bỏ được rủi ro nhưng có thể phân tích, đánh giá mức độ rủi ro
nhằm kiểm soát và hạn chế rủi ro.
Quản lý rủi ro tài chính dự án đầu tư bắt đầu từ việc nhận định các yếu tố rủi
ro, phân tích rủi ro cho đến dự báo các yếu tố rủi ro ảnh hưởng đến hiệu quả tài
chính của dự án, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp phù hợp để kiểm sốt và hạn
chế rủi ro. Việc phân tích rủi ro tài chính dự án giúp cho cơng tác thẩm định nhận
biết các dự án xấu, hiệu quả không chắc chắn. Qua phân tích rủi ro sẽ xác minh mức
độ chắc chắn về hoạt động của dự án, tạo cơ sở cho việc quản lý rủi ro bằng cách
phân tán, chia sẻ rủi ro thông qua các yếu tố tính tốn của hợp đồng trong q trình
đầu tư và vận hành dự án.

1.2.3

Qui trình quản lý rủi ro trong thẩm định tín dụng dự án đầu tư .

Các kỹ năng thẩm định dùng để nhận dạng, phân tích và ứng phó với rủi ro
trong thẩm định tín dụng dự án vừa mới được ứng dụng trong vòng 2 thập kỷ gần
đây. Sau khi xem xét các nghiên cứu của các tác giả khác nhau, Wideman đã phát
triển một cách tiếp cận phù hợp với quản lý rủi ro trong các dự án lớn và đề xuất
một lý thuyết về quản lý rủi ro. Al-Bahar và Crandal đã dựa vào sáng kiến của
Wideman chuyển lý thuyết đó thành mơ hình định lượng quản lý rủi ro. Mơ hình
này được áp dụng trong thẩm định tín dụng dự án đầu tư.

download by :


13

Mơ hình này đặc biệt chỉ ra cách nhận dạng và quản lý rủi ro trước chứ không
phải là sau khi rủi ro trở thành tổn thất. Mơ hình này có tính phương pháp, mục tiêu,
phân tích, đo lường định tính và có tính khép kín của một hệ thống quản lý rủi ro.
Mơ hình quản lý rủi ro hay cịn gọi là quy trình quản lý rủi ro có thể được mơ
tả theo các bước và được phân tích theo nhiều cách khác nhau. Một số mơ hình
miêu tả chi tiết hơn các mơ hình khác song tất cả đều chỉ ra các điểm tương tự như
mơ hình của Flanagan và Norman và mơ hình này đã được áp dụng trong thẩm định
tín dụng dự án đầu tư được thể hiện dưới đây (hình 1.1)

Hình 1.2. Qui trình quản lý rủi ro áp dụng trong thẩm định tín dụng dự án đầu tư
1.2.3.1 Nhận diện rủi ro:
Trong bước này, u cầu một cái nhìn thơng suốt về dự án, tập trung tìm kiếm
nguồn gốc của rủi ro và các tác đơng của nó lên dự án. Người ta có thể thực hiện

điều đó bằng các cách mang tính hệ thống và có bố cục thơng qua việc phân biệt
giữa rủi ro kiểm sốt được với rủi ro khơng kiểm soát được, rủi ro độc lập với rủi ro
phụ thuộc và phụ thuộc hoàn toàn hay phụ thuộc một phần. Ngồi ra, người ta có
thể làm việc với một đội giàu kinh nghiệm để xem xét một cách rõ ràng ba khu vực
riêng biệt. Đó là: rủi ro nội bộ của dự án, rủi ro bên ngoài của dự án và dự đoán

download by :


14

nguồn gốc của các rủi ro. Phương pháp sử dụng trí tuệ tập thể để giải quyết vấn đề
phức tạp chính thức có thể được sử dụng ở giai đoạn này để liệt kê các nguồn nguy
cơ có thể xảy ra. Ngoài ra, việc đánh dấu vào danh sách tương tự các dự án trước
đây có thể xem xét như một hướng dẫn để xác định nguồn gốc của rủi ro trong các
dự án mới.
Có nhiều cách khác nhau để nhận dạng rủi ro. Một cách tiếp cận tốt là bắt đầu
với lịch sử. Các bản ghi chép của các dự án tương tự cũ là nguồn gốc tốt nhất để tìm
kiếm các thơng tin lịch sử và có thể hữu dụng cho việc biên soạn một danh sách ban
đầu của các rủi ro tiềm ẩn. Một phương pháp khác rất phổ biến là tổ chức một cuộc
hội thảo rủi ro bao gồm các chuyên gia, người quản lý rủi ro, và các chủ đầu tư của
dự án.
Kết quả của quá trình nhận dạng rủi ro là một bản ghi sơ bộ về rủi ro, trong đó
liệt kê tất cả các rủi ro đã được nhận dạng. Bản sơ bộ rủi ro này phải được duy trì vì
bộ phân quản lý rủi ro sẽ sử dụng chúng suốt thời gian thực hiện dự án, rủi ro mới
sẽ được thêm vào ngay sau khi họ nhận dạng được chúng. Những rủi ro được nhận
ra cũng có thể được chuyển đến bộ phận chuyên biệt để xử lý theo cách riêng. Các
kỹ thuật khác để nhận dạng rủi ro bao gồm:
Xem xét các tài liệu và các giả định.
Bảng liệt kê những mục cần kiểm tra.

Kỹ thuật vẽ sơ đồ.
Phân tích SWOT.
Sự đánh giá của các chuyên gia.
Bài học kinh nghiệm từ các dự án tương tự.
1.2.3.2 Phân loại rủi ro:
Ba cách để phân loại rủi ro đó là xác định loại, các tác động và hậu quả của
rủi ro. Loại của rủi ro có thể được phân loại như sau:
Rủi ro tĩnh và rủi ro động
Rủi ro cơ bản và rủi ro riêng biệt
Rủi ro thuần túy và rủi ro đầu cơ
Chúng ta hãy xem xét chi tiết từng loại hình rủi ro.

download by :