ĐẢNG BỘ TỈNH THÁI NGUYÊN LÃNH ĐẠO XÂY DỰNG NÔNG THƠN
MỚI GIAI ĐOẠN 2008 – 2015
Tóm tắt: Trong giai đoạn hiện nay vấn đề xây dựng Nông thôn mới luôn được Đảng và
Nhà nước hết sức quan tâm. Nắm rõ tư tưởng chỉ đạo của Trung ương Đảng cũng như tình
hình của địa phương, Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên đã tiến hành xây dựng nơng thơn mới trên
phạm vi tồn tỉnh và thu được nhiều kết quả, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh
tế - xã hội, góp phần thúc đẩy sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng nghiệp, nơng
thơn. Chính vì vậy, việc tìm hiểu sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên trong việc xây
dựng nông thôn mới giai đoạn 2008 – 2015 có ý nghĩa hết sức quan trọng trong vấn đề xây
dựng nơng thơn nói riêng và phát triển kinh tế nói chung trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó,
bài viết khẳng định sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng, quản lý của Nhà nước trong vấn đề
huy động sức mạnh tồn dân tộc cùng chung tay xây dựng nơng thôn mới, cũng như những
điểm mới, sáng tạo của Đảng bộ và nhân dân tỉnh Thái Nguyên trong quá trình thực hiện
chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nơng thơn mới.
Từ khóa: Nơng thơn mới, Đảng bộ tỉnh Thái Ngun, cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
1. Đặt vấn đề
Thái Nguyên là cửa ngõ giao lưu phát triển kinh tế giữa vùng Trung du miền núi phía Bắc
với các tỉnh thuộc đồng bằng Bắc bộ, là địa phương có nhiều tiềm năng để phát triển kinh
tế nông nghiệp. Với tổng diện tích đất đai là 356.282 ha, bao gồm nhiều loại đất như đất
đồi, đất ruộng, đất núi… cộng với nền khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, nguồn tài nguyên
nước dồi dào từ sông Cầu và sông Công đã tạo nên những điều kiện thuận lợi nhất để Thái
Nguyên trở thành một tỉnh đi đầu trong công tác xây dựng nông thôn mới theo hướng hiện
đại.
2. Phương pháp nghiên cứu
Bài viết chủ yếu sử dụng phương pháp lịch sử và phương pháp logic. Bên cạnh đó, tác
giả cịn kết hợp sử dụng phương pháp điền dã, thống kê, phân tích, so sánh …
3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Từ năm 1986, sau khi đất nước tiến hành công cuôc đổi mới , Đảng ta đã xác định
công cuộc xây dựng CNH, HĐH nông nghiệp là yêu cầu cấp thiết không thể thiếu trong
chiến lược phát triển đất nước, phải đảm bảo cho nông, lâm, ngư nghiệp thực sự là mặt trận
hàng đầu.

Có được những thuận lợi căn bản về tài nguyên đất, nước, khí hậu cùng lực lượng lao
động dồi dào, nhiều kinh nghiệm trong công tác nông nghiệp, từ năm 1997, sau khi tách
khỏi Đảng bộ và Tỉnh ủy Bắc Thái, Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên đã bắt tay vào đẩy mạnh
CNH, HĐH nông nghiệp và coi đây là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu lúc bấy giờ.
Căn cứ vào tình hình chung của đất nước, đặc biệt là vấn đề kinh tế nông nghiệp, tại
Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X đã ban hành Nghị quyết số


24/2008/NQ-CP và 26-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Với mục tiêu: 1 Xây dựng nền nông nghiệp phát triển toàn diện theo hướng hiện đại, sản xuất hàng hố
lớn, có năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh cao, đạt mức tăng trưởng
3,5 - 4%/năm; bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia cả trước mắt và lâu dài. 2 Tập trung đào tạo nguồn nhân lực ở nông thôn, chuyển một bộ phận lao động nông nghiệp
sang công nghiệp và dịch vụ, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập của dân cư nông thôn
tăng trên 2,5 lần so với hiện nay. 3 - Nâng cao chất lượng cuộc sống vật chất và tinh thần
của dân cư nông thôn, nhất là ở các vùng cịn nhiều khó khăn; tạo điều kiện thuận lợi để
nơng dân tham gia đóng góp và hưởng lợi nhiều hơn vào q trình cơng nghiệp hố, hiện
đại hố đất nước. 4 - Hoàn thiện đồng bộ kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn; xây
dựng nông thôn mới bền vững theo hướng văn minh, giàu đẹp, bảo vệ mơi trường sinh
thái, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc; đảm bảo điều kiện học tập, chữa bệnh, sinh hoạt văn
hoá, thể dục thể thao ở hầu hết các vùng nông thôn gần với các đô thị trung bình. 5 - Nâng
cao năng lực phịng chống giảm nhẹ thiên tai, thực hiện một bước các biện pháp thích ứng
và đối phó với biến đổi khí hậu toàn cầu, nhất là nước biển dâng.
Dựa trên mục tiêu chung của Chương trình thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7
Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn , để phát
triển kinh tế nơng nghiệp tồn diện và đồng bộ hơn, Đảng, Chính phủ đã quyết định ban
hành Chương trình mục tiêu Quốc gia Xây dựng nông thôn mới trên phạm vi cả nước.
Trong đó, Thái Nguyên cũng là một tỉnh đi đầu trong việc thực hiện chương trình.
3.1. Chủ trương của Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên
Trước khi thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về Xây dựng nơng thơn mới, Thái
Ngun đã có những chủ trương, chính sách về CNH, HĐH nông nghiệp và bước đầu thu
được những kết quả đáng khích lệ trong trồng trọt, chăn ni...

Dựa trên nền tảng của chương trình CNH, HĐH nơng nghiệp, dưới sự lãnh đạo của
Đảng, Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên đã từng bước thực hiện chương trình Xây dựng nơng
thơn mới với 143 xã trên phạm vi toàn tỉnh. Trải qua khoảng thời gian từ năm 2008 – 2015,
Đảng bộ tỉnh đã đưa ra nhiều Chương trình, chủ trương, chính sách để việc xây dựng nông
thôn mới tại các xã, kể cả những xã khó khăn nhất, cũng có thể đạt được 19 tiêu chí và về
đích nhanh nhất.
Theo Nghị quyết Đại hội lần thứ XVIII của Đảng bộ tỉnh đã xác định những phương
hướng, mục tiêu, giải pháp cụ thể về các vấn đề như: phát triển kinh tế nhanh, bền vững;
xây dựng kết cấu hạ tầng KT – XH; phát triển đô thị theo hướng hiện đại, nâng cao năng
lực và sức chiến đấu của các tổ chức Đảng; xây dựng chính quyền các cấp trong sạch vững
mạnh; đổi mới nâng cao chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân
dân. Đại hội nhấn mạnh về phát triển kinh tế nông nghiệp “tiếp tục thực hiện Nghị quyết
Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành trung ương Đảng khóa X về nơng nghiệp, nơng dân và
nơng thơn. Xây dựng nơng thơn mới có kinh tế phát triển, kết cấu hạ tầng KT – XH tương
đối đồng bộ. Năm 2011, chỉ đạo mỗi huyện chọn ít nhất 1 xã làm điểm xây dựng nông thôn


mới, sau hai năm thực hiện tổ chức rút kinh nghiệm để nhân ra diện rộng. Phấn đấu đến
năm 2015 có 20% số xã đạt tiêu chí nơng thơn mới. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu nội
ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản. Phấn đấu giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp tăng bình
quân hàng năm trên 6%”
Sau Nghị quyết 26-NQ/TW, ngày 5/8/2008 của Ban chấp hành trung ương Đảng và
nghị quyết số 24/2008/NQ-CP ngày 28/10/2008 của Chính phủ, ngày 25/5/2011, Ủy ban
nhân dân tỉnh Thái Nguyên đã ra Quyết định số 1282/QĐ-UBND, phê duyệt Chương trình
xây dựng nơng thơn mới tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2011 – 2015, định hướng đến năm
2020. Đảng bộ tỉnh coi xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ quan trọng của cả hệ thống
chính trị và toàn xã hội do Đảng lãnh đạo. Xây dựng nông thôn mới trên cơ sở kế thừa, tập
trung các nguồn lực xã hội và liên kết các thành phần kinh tế nhằm tạo thành sức mạnh
tổng hợp, gắn xây dựng nông thôn mới với sự nghiệp phát triển KT – XH của tỉnh, phấn
đấu đến năm 2020 Thái Nguyên trở thành một tỉnh công nghiệp. Gắn xây dựng từng tiêu

chí của xã nơng thơn mới với việc xây dựng nơng thơn mới trong từng con người, mỗi gia
đình, mỗi thơn bản, đạt tiêu chí một cách bền vững.
Tỉnh Thái Nguyên đã tích cực triển khai thực hiện chương trình xây dựng nơng thơn
mới theo hướng CNH, HĐH, cụ thể hóa Nghị quyết TW 7 (khóa X) về nơng nghiệp, nơng
dân và nơng thơn trên tồn địa bản tỉnh. Để cụ thể hóa, Tỉnh ủy Thái Nguyên đã ban hành
các chương trình, nghị quyết để thực hiện các chủ trương trên như : Chương trình hành
động số 25-Ctr/TU ngày 28/10/2008 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thái Nguyên về việc
thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 của Ban chấp hành Trung ương Đảng
(khóa X) về nơng nghiệp, nơng dân và nông thôn; Chỉ thị số 30-CT/TU ngày 3/2/2010 của
Tỉnh ủy Thái Nguyên về việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 về việc xây dựng nông
thôn mới; Quyết định số 174-QĐ/TU ngày 10/2/2010 của Tỉnh ủy Thái Nguyên ban hành
quy chế làm việc của Ban chỉ đạo thực hiện Nghị quyết hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành
Trung ương Đảng (khóa X) về nơng nghiệp, nơng dân và nông thôn tỉnh Thái Nguyên; Chỉ
thị số 33 – CT/TU ngày 6/5/2010 của Tỉnh ủy Thái Nguyên về tăng cường lãnh đạo của
các cấp ủy Đảng đối với nhiệm vụ đào tạo nghề lao động nông thôn đến năm 2020; Thông
báo số 1095 – TB/TU ngày 4/8/2010 của Tỉnh ủy Thái Nguyên về thay đổi thành phần Ban
chỉ đạo thực hiện nghị quyết của Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương Đảng
(khóa X) về nơng nghiệp, nông dân, nông thôn; Quyết định số 16 – QĐ/TU ngày
9/11/2010 của Tỉnh ủy Thái Nguyên về thành lập Ban chỉ đạo thực hiện nghị quyết của Hội
nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về nơng nghiệp, nơng dân, nơng
thơn…
Bên cạnh đó, UBND tỉnh Thái Nguyên cũng ra một số các quyết định có vai trị trực
tiếp thực hiện chương trình như Quyết định số 769/QĐ-UBND về việc Ban hành Bộ tiêu
chí xây dựng nơng thôn mới tỉnh Thái Nguyên; Quyết định số 2397/QĐ-UBND về việc
phê duyệt đề án nâng cấp cơ sở sản xuất giống nông, lâm, thủy sản giai đoạn 2011 – 2015
tỉnh Thái Nguyên; Quyết định số 2743/QĐ-UBND về việc phê duyệt chương trình phát
triển sự nghiệp Y tế tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2011-2015, định hướng đến 2020; Nghị


quyết số 70/2015/NQ-HĐND quy định về hỗ trợ và khuyến khích đầu tư xây dựng hạ tầng

chợ nơng thơntrên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, giai đoạn 2015 -2020…
Như vậy có thể thấy, các chính sách mà Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên đưa ra nói trên đều
hướng dến việc CNH, HĐH nông nghiệp, đưa nông thôn Thái Nguyên không chỉ phát triển
nơng nghiệp mà phải đa dạng hóa, tồn diện trên tất cả các mặt kinh tế, chính trị, xã hội, an
ninh quốc phịng, y tế, giáo dục, khoa học cơng nghệ, xóa đói giảm nghèo…
3.2. Những thành tựu, hạn chế, bài học kinh nghiệm
Thành tựu
Thứ nhất về quy hoạch và xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn:
Các địa phương, đặc biệt các xã phấn đấu đạt chuẩn năm 2015 tích cực chỉ đạo, hồn thiện
quy chế quản lý, cắm mốc chỉ giới quy hoạch, xây dựng và hồn thiện các cơng trình hạ
tầng thiết yếu theo kế hoạch: giao thơng, thủy lợi, nhà văn hóa xóm, xã, trường học, trạm y
tế...
Thứ hai là phát triển sản xuất nâng cao thu nhập cho người dân
Tập trung cao độ thực hiện đồng bộ Đề án "phát triển kinh tế - xã hội, ổn định sản xuất và
đời sống các xóm, bản đặc biệt khó khăn có nhiều đồng bào dân tộc Mông sinh sống tỉnh
Thái Nguyên đến năm 2020" (gọi tắt là Đề án 2037) và một số đề án, dự án. Đề xuất đề án
xây dựng các hợp tác xã kiểu mới và các mơ hình tổ chức sản xuất, phát triển sản xuất liên
kết chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp (nghiên cứu mô hình HTX chăn ni Q
Hiền - Lào Cai).
Thứ ba là xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn
- Trên cơ sở xi măng đã phân bổ để các địa phương thực hiện xây dựng kết cấu hạ tầng theo kế
hoạch.
- Đến tháng 5/2015 số xã đạt các tiêu chí kết cấu hạ tầng như sau:
+ Tiêu chí Giao thơng: 36/142 xã (25%);
+ Tiêu chí Thủy lợi: 69/142 xã (49%);
+ Tiêu chí Điện: 128/142 xã (90%);
+ Tiêu chí Cơ sở vật chất văn hóa: 46/142 xã (32%).
Thứ tư là phát triển giáo dục, y tế, văn hố và bảo vệ mơi trường:
- Về giáo dục: Đến tháng 5/2015 có 108/142 xã đạt tiêu chí Trường học (76%), 99/142 xã
đạt tiêu chí Giáo dục (70%).

- Về y tế: Mạng lưới y tế cơ sở được quan tâm đầu tư, mở rộng, cơ bản đáp ứng phục vụ nhu
cầu khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho nhân dân ở khu vực nơng thơn. Đến
nay, có 139/142 xã đạt tiêu chí Y tế ( 98%); tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế trên 80%.
- Về văn hóa: Cuộc vận động xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư được chú trọng; đến
tháng 5/2015 có 87/142 xã đạt tiêu chí Văn hóa (61%).


- Về môi trường: hướng dẫn chi tiết về xử lý rác thải đến các xã; các doanh nghiệp, cơ sở
sản xuất kinh doanh có cam kết thực hiện quy định bảo vệ môi trường. Người dân nông
thôn được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh đạt 82%; hộ gia đình có nhà tiêu đạt chuẩn
62%; số trường học có cơng trình cấp nước sạch và nhà tiêu hợp vệ sinh đạt 98%.
Thứ năm là xây dựng hệ thống tổ chức chính trị xã hội vững mạnh và giữ gìn an ninh,
trật tự xã hội
- Chất lượng, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị cấp xã tiếp tục chuyển biến tích cực. Đến
tháng 5/2015 tồn tỉnh có 77 % cán bộ, công chức cấp xã đạt chuẩn theo quy định; thủ tục hành
chính cơng ở cấp cơ sở được cải thiện, gắn với ứng dụng công nghệ thông tin, giải quyết công
việc của công dân được nhanh chóng.
- Tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh ổn định; cơng tác
đảm bảo trật tự an tồn giao thơng giảm cả 3 chỉ số; kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành
vi tuyên truyền, truyền đạo trái phép. Đến tháng 5/2015 có 128/142 xã đạt chuẩn (90 %).
Từ những thành tựu đó mà kết quả đạt được trong chương trình là khá cao và khá đồng đều
trên toàn địa bàn tỉnh.Tiêu chí bình qn tồn tỉnh đến tháng 6/2015 đạt 12,65 tiêu chí/xã;
tăng 7,78 tiêu chí/xã so với năm 2011.
- Số xã đạt chuẩn 19 tiêu chí: 21 xã
- Số xã đạt từ 15-18 tiêu chí: 31 xã.
- Số xã đạt từ 10-14 tiêu chí: 50 xã.
- Số xã đạt từ 5-9 tiêu chí: 41 xã.
Hạn chế
Đánh giá chương trình xây dựng nông thôn mới đã đạt nhiều kết quả quan trọng nhưng vẫn
còn tồn tại nhiều hạn chế đặc biệt là trong công tác chỉ đạo điều hành tại các đía phương là

chưa đồng đều.
Việc phát triển sản xuất gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp, xây dựng đời sống văn hóa,
bảo vệ mơi trường chưa được quan tâm đúng mức. Một số địa phương chạy theo thành tích
nên có biểu hiện huy động q sức dân, hoặc nợ đọng xây dựng cơ bản khơng có khả năng
trả, hoặc khi đánh giá chất lượng tiêu chí cịn qua loa.
Theo Thường trực ban chỉ đạo, nguyên nhân của hạn chế trên là: Xuất phát điểm của đa số
các xã cịn thấp, trong khí nguồn lực của cả Nhà nước, người dân và doanh nghiệp còn hạn
chế, nhất là ở các địa phương miền núi. Chương trình triển khai vào thời kỳ suy thoái kinh
tế, việc huy động nguồn lực cho xây dựng nơng thơn mới gặp nhiều khó khăn.
Về chủ quan, nhận thức của một bộ phận cán bộ và nhân dân về xây dựng nơng thơn mới
cịn hạn chế, vẫn cịn có tư tưởng thụ động, trơng đợi vào sự hỗ trợ của Nhà nước, nhất là
từ ngân sách Trung ương.


Sự lãnh đạo, chỉ đạo của nhiều cấp ủy, chính quyền thiếu sâu sát, quyết liệt, một bộ phận
lại quá nơn nóng, chạy theo thành tích; sự tham gia của một số tổ chức cơ sở Đảng và đồn
thể cịn hạn chế.
Ngồi ra, tiêu chí, cơ chế chính sách có một số điểm chưa phù hợp, vận dụng máy móc
kém hiệu quả, thậm chí gây lãng phí nguồn lực; chính sách khuyến khích doanh nghiệp
đầu tư vào nơng nghiệp, nơng thôn chậm phát huy hiệu quả như mong đợi.
Bài học kinh nghiệm
Thứ nhất, xây dựng nông thôn thực chất là thực hiện các nội dung cụ thể để cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng nghiệp, nơng thơn. Do đó, phải gắn xây dựng nông thôn mới
với tái cơ cấu nông nghiệp và thực hiện các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa
phương.
Thứ hai, phải thực sự phát huy vai trị chủ thể của người dân. Cơng tác tuyên truyền,
vận động quần chúng phải là giải pháp quan trọng hàng đầu. Làm cho dân hiểu, dân tin,
dân hưởng ứng bằng sự tham gia bàn bạc, hiến kế, đóng góp cơng, của và chủ động thực
hiện các nhiệm vụ của mình là yếu tố quyết định sự thành cơng của Chương trình.
Thứ ba, phải có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên sâu sát, quyết liệt của các

cấp ủy, chính quyền, sự tham gia tích cực và phối hợp chặt chẽ của các ban, ngành, đoàn
thể. Trong đó, người đứng đầu cấp ủy và chính quyền có vai trị quan trọng. Thực tiễn cho
thấy nơi nào các cấp ủy, chính quyền, đồn thể thực sự quan tâm vào cuộc thường xun,
quyết liệt thì trong cùng hồn cảnh cịn nhiều khó khăn vẫn tạo ra sự chuyển biến rõ nét.
Thứ tư, phải có cách làm phù hợp với điều kiện của từng địa phương thông qua lựa
chọn nội dung, nhiệm vụ ưu tiên, vận dụng sáng tạo cơ chế chính sách. Có phương thức
huy động các nguồn lực phù hợp.
Thứ năm, phải có hệ thống chỉ đạo, đồng bộ, hiệu quả; có bộ máy giúp việc đủ năng
lực, chuyên nghiệp, sát thực tế sẽ là yếu tố quan trọng đảm bảo cho cơng tác chỉ đạo có
hiệu quả .
Và cuối cùng, phải lồng ghép sử dụng có hiệu quả sự hỗ trợ ngân sách của Nhà nước
và các nguồn lực đa dạng; việc huy động, đóng góp của người dân phải được thực hiện trên
cơ sở thực sự tự nguyện, bàn bạc dân chủ không gượng ép quá sức dân.
4. Kết luận


Những kết quả mà nhân dân Thái Nguyên đã làm được trong năm 2008 -2015 về xây
dựng nông thôn mới cho thấy sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng bộ tỉnh, sự nỗ lực của nhân
dân các dân tộc, địa phương trong tỉnh. Trong suốt q trình đó, Đảng bộ tỉnh và nhân dân
Thái Nguyên đã luôn quán triệt và đảm bảo đưa các chủ trương đường lối của Đảng đi sâu
vào thực tế. Để đạt được kết quả cao hơn nữa, bên cạnh khắc phục những hạn chế khó
khăn trong tỉnh, điều quan trọng hơn cả chính là việc cùng chung tay góp sức của các cấp
chính quyền cùng nhân dân đồn kết thực hiện chương trình, nhằm sớm đạt được mục tiêu
đưa Thái Nguyên thành tỉnh giàu mạnh, văn minh và đến năm 2020 trở thành tỉnh công
nghiệp.
5. Tài liệu tham khảo
1. Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên, Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên lần thứ XVIII,
năm 2010.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ 7 của Ban chấp hànhTrung ương
khóa X, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, năm 2008.

3. UBND tỉnh Thái Nguyên, Ban chỉ đạo CTXD nông thôn mới, Báo cáo tóm tắt kết quả
thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới tỉnh Thái Nguyên các
năm 2011, 2012,2013,2014,2015
4.Trịnh Trúc Lâm, Địa lý Thái Nguyên, Sở Giáo dục – Đào tạo Thái Nguyên, năm 2008.